Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 26, 28 June 1873 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.

 

MA KE KAUOHA.

        KE HAIIA aku nei ka lohe i na kanaka a pau i loaa ole i ka lepera, mai keia ia aku a mahope aku nei, ua hookaawale loa ia na aina o Kalaupapa, Waikolu, a me Kalawao, ma ka aoao makaui o Molokai, e ka "Papa Ola," i wahi e noho kaawale ai no na mai lepera; a ua kapu loa na mea e ae a pau aole e hele aku, a o na moku a pau ke papaia aku nei, aole e ku a pae ma ia mau wahi, aia wale no a ae aku ka Papa ola. Ke konoia aku nei no hoi ka lehulehu, e nana i ka Pauku 5. A. o ka Mokuna xxxiii o na Kanawai o 1870, penei:

        PAUKU 5 (A.)  Aole no e aela kekahi mea i loaa ole ia ia ka mai lepera, ke hele aku a e noho paha maluna o kekahi aina, wahi, a iloko paha o kekahi pa i hookaawaieia e ka Papa Ola, no ka hookaawale aua a me ka hoomalu ana i ka poe mai lepera, ke ole eloaa mua ia ia ka palapala ae a ka Peresidena o ka Papa Ola, a i ole ia o kekahi luna, hookohuia e ka Papa Ola; a in a i loaa kekahi kanaka maluna o ka aina, wahi a pa paha i olelo mua ia, me ka palapaia ae ole, in a i ku ka hewa, iaia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, e hoopalia i ka uku aole e emi mai malalo o na dala he umi, aole hoi e oi aku i na dala he hookahi haneri no kela p me keia hewa; a i uku ole i ke dala, alaila, e hoopaahaola ma ka hana oolea a kaa ka uku hoopai a me na koina o ka Aha.

        E hookoia ke kuhikuhi maluna ae me ka ikaika mai keia la a mahope aku nei.

        Ma ke kauoha a ka Papa Ola. CHAS. T. GULICK,

        Kakauolelo Papa Ola.

Keena Kalaiaina, Iune 18, 1873.

 

KE kauohaia aku nei ka poe a pau e malama ma nei i na Bona Aie o ka Hale Hotele, e @ mai la lakou i ke Keena Waiwai, i haawi hou ia aku ai na bona a ka Ahaoleio i haia i hoohoio ai.  ROBERT STIRLING,

Kuhina Waiwai.

Keena Waiwai Iune 24, 1873.  604 3ts

 

KE hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau, ua hookohuia aku o Mr. Henry Johnson, i Agena ma ko ke aupuni Hawaii aoao, no ka hooponopono and i na palena aina o ka Mokupuni o Kauai, in a o ke aupuni ma kekahi aoao; a laia e kii ia aku ai no ka hoolohe ana. EDWIN O. HALL, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 24, 1873.  604 3ts

 

I KEIA ia, ua hookohuia aku o WM. Meresburg i Luna Hooiaio no na Palapala Kepai no ka apana o Kohala Akau, Hawaii, ma kahi o Hon. J. W@ Naihe i make.

EDWIN O. HALL, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 16, 1873.  603 3ts 605

 

UA hookohuia aku o Mr. Chas. H. Dickey i keia ia, i Luna Hooiaio no na Palapala Kepa kanaka, no ka Apana o Makawao, Maui.  EDWIN O. HALL, Kuhina Kalaiaina.

  Keena Kalaiaina, Iune 2, 1873.

 

UA hookohuia aku o Mr. A. Paakauia i keia la, i Luna Alanui no ka Apana o Puna, Hawaii, ma kahi o J.W. Kumahoa. EDWIN O. HALL, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Mei 30, 1873.

 

UA hookohuia aku o G.W. D. Halemanu i keia la, i Luna Aianui no ka Apana o Hamakua, Hawaii, ma kahi o J. Welewele. EDWIN O. HALL, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 9, 1873.

 

I KEIA la, ua hookohuia aku ka poe nona na inoa malalo iho nei, i mau Luna Helu no na apana ohi auhau a pau o na mokupuni, no ka 1873:

 

OAHU…Honolulu … C.H. Judd

        Ewa a me Waianae… A. Kaoliko

        Waialua… S.M. Naukana

        Koolauloa … J. Amara

        Koolaupoko… E.H. Boyd

MAUI…Lahaina… D. Kahaulelio

        Wailuku… T.W. Everett

        Makawao… M. Kapihe

        Hana… M.P. Peenahele

MOLOKAI A ME LANAI… E.H. Rogers

HAWAII… Hilo… F.S. Lyman

        Hamakua… G.W.D. Halemanu

        Kohala Akau… C.F. Hart

        Kohala Hema … P. Kaaekuahiwi

        Kona Akau… S.K. Kaai

        Kona Hema… D.H. Nahinu

        Kau… Thos. Martin

        Puna… J. Ill

KAUAI…Hanalei… H. Johnson

        Anahola… Kapahuelima

        Lihue… S. Kamahaio

        Koloa… G.W. Lilikalani

        Waimea… V. Knudsen

NIIHAU… J. H. Kaika

ROBERT STIRLING, Khina Waiwai.

Keena Waiwai, Iune 16, 1873.  603 2m

 

E HAAWIIA ANA I MAKANA HE HOOKAHI TAUSANI DALA i kekahi hui a kanaka paha, oia hoi ka mea mua e hoomaemae maikai ai ma ka mea a "Culp," i na lau paka maoli i hoouluia ma Hawaii nei, a lawe aku i waho o ka aina i na paona he iwakalua tausani (20,000;) me ka hoomaopopo nae, o ka poe e ake ana i keia makana, e hoike e mai lakou i ke Kuhina Kalaiaina mamua ae o ka la 1 o Maraki 1874. EDWIN O. HALL.

-Kuhina Kalaiaina.

Honolulu, Mei 26, 1873.

 

OIAI, ua hoi mai o MONSIEUR THEODORE BALLIEU iloko o keia Aupuni, a ua hoike mai i keia oihana, e hoomaka ana oia i kana mau hana i keia la ma ke ano Komisina a Kanikela no ka Ripubalika o Farani, nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau maloko o keia Aupuni, e manao maikai aku i kona kino, kona waiwai a me kona mau ohua, a e manao io aku me ka mahalo i kana mau hana pili aupuni a pau ma ke ano he Komisina a Kanikela.

CHAS.R. BISHOP,

Kuhina o ko na Aina E.

Oihana o ko na aina e, Honolulu, Iune 3, 1873.

 

Ka Nupepa Kuokoa

ME

Ke Au Okoa

I HUIIA.

Published every Saturday, $2 a year.

REGULAR EDITION…4,872 COPIES.

NA PEPA PAI MAU IA… HE 4,872.

HENRY M. WHITNES,

Publisher and Editor, (Luna Hoopuka.)

JOS. U. KAWAINUI,

Associate Editor, (Luna Hooponopono.)

HONOLULU, IUNE 28, 1873.

 

Na Mea Hou o ke Alo Alii.

MA ka Poalima iho nei, ua hookipa aku ka Adimarala Hillyar i ke Lii ka Moi, i ke Kuhina Waiwai, Kuhina Noho o Amerika a me ka pohai o na Luna Kanikela. Ma ka hora 6 o ke ahiahi ko ka moi hiki ana aku iluna o ka manuwa, a noho malaila a hiki i ka hora 11 o ka po. Mahope o ka paina ana i haawiia e ka Adimarala, ua haukawewe mai ka poe hana keaka o keia moku ma ka lakou mau hana hoolealea, a nolaila, ua hoouanea iki ia ko ka Adimarala mau makamaka kiekie. I ka haalele o ka Moi i ka moku, ua hoomalamalama holookoaia ka moku e ke ahi eleele, me he mea la, i ka nana aku, ua malamalama loa mai mua a hope o na likini o ka moku, e lawe ana i ka malamalama he mau mile ka mamao maluna o ka ilikai--

        Ma ke ahiahi Poaono iho nei, na hookipa aku ke Kuhina o ko na Aina e, i ka Moi, Adimarla Hillyar a me kekahi mau hoa-ai wae hanohano e ae, ma kekahi papaaina i hoholaia maloko o kona hale noho ma Haleakala.

        MA ke kakahiaka Sabati aku nei, ua holo aku ka Moi a me ka Moiwahine kanemake Ema iluna o ka moku Adimarala, i ka halawai pule. A he mau wahine a me na keonimana kekahi i holo pu aku iluna o ka moku i ka pule.

        MA ke ahiahi Poalua iho nei, na haawi ae ke'Lii ka Moi, he paina awakea hanohano i ka Adimarala, maloko o Hale Alii Iolani. Ua hiki ae @a Adimarala, a me kekahi poe hanohano i wae ia no ia paina. Ua hoonaneaia keia papaaina e ka poe puhi ohe, mai ka hora 8 aku a hala loa aku i ka pili o ke aumoe.

 

        Ma ka po Poaha iho nei, na haawi ae ke 'Lii ka Moi maloko o kona Hale alii, ia ka Adimarala Hilly@ ke aumoku Beritania ma ka Pakipika nei, i aha lealea Europa. Ua pakuiia mai he lanai hou ma ka aoao ma Waikiki o ka Haelealii no keia hooluana ana. Ua kono ia na luna aupuni o loko nei a me ko waho mai, na'lii a me na maka hanohano o Honolulu nei. Mamua o ke komo ana o ka poe i konoia ma kahi hoonanea, ua hoomaikai mua aku lakou i ka Moi, oiai oia e ku ana me kona-ihiihi alii ma ke Keena Nui Hookipa. A o loko hoi o ka lanai hula, ua hoonaniia me na mea a pau. I ka akoakoa ana ae o ka poe i konoia iloko, aia hoi he mea e ka nani, aohe wahi a ka mka e wae ai. Na ka poe pu@ ohe o uka nei a me ko ka manuwai i hoonanea ma na leo mele.

        Ma ka hora aumoe loa, aia hoi, ua hele aku kekahi hapa o ka poe i konoia ma ka papa aina ohuohu i na mea ai, i hoomakaukauia e hoolawa iho ai ia lakou no ke ola kino, a pela ka hana ana a pau loa lakou. Ua hoomauia ka lealea a hiki wale i na hora kakahiaka. ua akolu haneri paha ka ui o ka poe i konoia, a i waera o la nui, me he mea la, aole paha i iwakalua kanaka ponoi o ka aina.

 

Ka Mana o ka Papa-Pai.

        Oiai, ma ko makou pepa o kela Poaono aku nei, ua ninau makou i ko ka nupepa Ko Hawaii Ponoi manao no ke Kuikahi Panai Like e kamailioia nei, aka, aole nae lakou i pane mai ma ko lakou pepa o ka Poakolu iho nei, nolaila, ke hopohopo nei makou, malia paha na pili wale ka poe kakau o ia nupepa; no ia mea, ke unuhi nei makou malalo iho i ka manao pepa mua loa o ka nupepa haole P.C. Advertiser o ka Poaono aku nei i hala, i kakauia e na Ona, a me na Luna Hooponopono o  ka nupepa Ko Hawaii Poni, Balaka & Olo, a i makau hoi i ka waiho mai imua o ka poe heluhelu o ka laua nupepa Hawaii, penei: "Ua kipa mai i o makou i ka la inehinei, (Poalima) he lehulehu wale o na keonimana, a nimau mai ia makou no ka oiaio o ka lono i laulaha, ua puka ka nupepa "Ko Hawaii Ponoi," a kue ikaika i ke Kuikahi Panai Like, a i ole ia, i ka hoolimalima aku i ke awa o Ewa ia Amerika Huipuia, a o ka nupepa "Pacific Commercial Advertiser" keia ke "pili wale nei," a e hana ana oia e make ke Kuikahi. Ma ka mua, ke hoole nie makou i ka ike ole o ka haole nana i hoolaulaha ae ia lono, i ka olelo Hawaii; a o ka lua, o ka haawi ana aku i ke awa o Ewa ia Amerika Huipuia i awa hoolulu moku kaua, na puka mua malalo o na manao pepa o keia nupepa haole, (Advertiser,) o Balaka me Olo, a na hooikaika mai ia wa mai, oia ka mea maikai a ke Aupuni Hawaii e onou aku ai ia Amerika Huipuia no ke Kuikahi Panai Like. A ina e hooholoia ana keia hana a hoole ia paha, ua hooikaika mau ka makou nei nupepa, ma ko makaou manao iho, oia wale no ke ala kupono a ke Aupuni e hele ai no ka hooholo ana i na pomaikai mahiai o ka aina nei, a maluna o kona holomua e kau iho ai ko ka lahui waiwai."

 

O ka Mea Hou Ano Nui,

        Oia ke ano e ana o na lima lawelawe o ke aupuni o Farani, ma ka la 24 iho nei o Mei. Oiai ma ia la, i ko Peresidena Tiera ike ana ua oi aku ko ka hale Ahaolelo mana mamua o ka hiki iaia ke hoomalu aku, ua waiho aku oia i kona palapala hookohu no ke poo oihana no ke aupuni holookoa. Ia wa koke no, ua koho ae la ka aoao akau o ka hale, oia ka poe pili alii, ia Ilamuku Makamahone, kela pio nui o Sedana mahope iho o kona ku ana i ka pu. Aka, o ka aoao hema o ka hale, oia ka poe Ripubalika, aole loa lokou i koho. Ma kahi nae o ua mea hou e maopopo lea loa ai na hana. O ka hapa nui i oi ae la ka aoao alii, ua manaoia aole oia koka lahui manao maole, no ka mea, mai ka wa mai i hoomaka ai ke koho mua ana, he elua mau makahiki i hala ae nei, na kaulana loa ke ano kahuli o na makaainana mahope o ka Ripubalika.

        O ko na lunamakaainana Ripubalika a me ko Tiera manao o ke noi aku i ka lahui e koho i Ahaolelo hou, a e hoopau i keia aka, hoole hoi ka aoao nona kahi hapa nui uuku he 22 paha, aole ae aku. A, oiai o Ilamuku Mukamahone he kanaka ia malalo o ka noho ana aupuni Emepera, malia paha aole, aole e emo a lohe hou kakou, e i-kaia aku ana o Farani iloko o ka noho ana aupuni alii. O ua hana kuloko maloko iho o Farani, aole i holo lea, no ka mea, aohe ike mai o Geremania i keia ano aupuni hou o Farani, na haupu wale paha ia o pau ole na koina o ka uku kaua i ka ukuia.

        He mea kupanaha no nae ka pii naa ae o ka ilamuku Makemahona ma ke poo o kela lahui, oiai i ke kaua no a ku a pio. Aka i kona kohoia ana aku i Peresidena, na ae koke mai la oia, a na lapaau  koke ia ae la paha kona mau palapu o ka hakaka nui o Sedana. Mamua o kona lawe ana i keia oihana poo, ua ae aku la oia e hoolohe i ko ka Ahaolelo makemake. E hiki mai ana no na mea hou ma keia hope, nolaila e kali hou kakou.

 

O ka Hoololi Umikumamlima

        I ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, oia ka hookaawale ana, aole loa hookahi kamaaina o ka Ripubalika e hookaeia no ka pno koho balota ma ke ano o ka "lahui, ili, a i ole ea o ka ano hookauwa kuapaa mua iho nei." E like me ka mea i hoomaopopo lea ia, he kanawai ia e kapae loa i ka hookae ma ke ano e laha nei a palahalaha ma Amerika Hui, i hoopaaia ai hoi ka launa anaina e like me ka launa kivila a pili aupuni o na kanaka Amerika a pau, me ka hookae ole ma ke ano e o ka ili a me ka wai hooluu paha. Aole keia i pili no ka paele wale no a koe ka Ilikini, Pake, Iapaua, Paniolo, a me na kanaka o ka Polunesia, ke lilo mai i kupa Amerika-he kau ana mai ai lakou a pau loa ma ke kulana hookahi maloko o na palena o ka Ripubalika. Aka, o kekahi poe, na iika lakou ma ko lakou ano-a olelo, ua oi ae ka ili keokeo mamua o ka negero ili eleele. Ua laha ia ano ma na aina a pau, aole no hoi i koe o Hawaii nei.

        He puupuu keia e kaua ana e make ke ano hookiekie o ka poe uilani, he kiekie lakou ma ka hanau ana, a pane aku paha i kona hoaaloha, "E ku ae oe ma o, ua oi au mamua ou"-i mea e hoopauia aku ai keia ano hookano mai waena aku o kakou, a i hoike aku ai hoi i na kanaka Hawaii, eia ke makemake nei kekahi poe e hoomaamaa i ka manao Karistiano o ke kaulike ma na launa anaina ana, a me ka hana maoli ana; a oiai o ka akoakoa lokahi ana o kela hebedoma aku nei i hooneneia mai nei, ua malama no na makahiki ekolu. Ua lawe mai lakou i ka poe naauao o na kanaka Hawaii, oiai o kekahi poe haole ua makemake lakou e launa me lakou, a e hoike aku hoi ia lakou, ua ake lakou e lokahi a lilo i poe makamaka ma ka launa ana. Ina eia iloko o na haole a me na Hawaii keia manao e launa like, alaila, ua maikai kakou a pau. He au keia o ka "hoololi umikumamalima," a pela no hoi, he au keia o ka Enelio e maluhia ai.

 

Pane ia "MAKAMAKA OIAIO."

        MA ka nupepa "Ko Hawaii Ponoi" o ka Poakolu iho nei, a mai ka peni mai a Makamaka Oiaio, ua kapaia mai o H.M. Wini he kokua i ka manao hoohui aupuni o Kakela. ke hai aku nei makou i ke akea aole loa i hooikaika o H.M. Wini ma kana nupepa haole mahope o ka manao hoohui aupuni o Kakela. ua hoopukaia mae ka Kakela palapala maloko o kana nupepa haole. Eia iho kana olelo ponoi aohe mea e aku.

"Ko KAKELA MAU MANAO.

        Ma ka nupepa Evangelist o Na Ioka o na la hope mai nei, ua paiia he manao pili moolelo a aupuni o keia mau mokupuni, (Hawaii nei,) i kakauia e Mr. S.N. Kakela, o keia kulanakauhale, a ua pai houia mail hoi e ka nupepa "Advertiser," o kela Poaono aku nei i hala. Ua hoomakaukau ia keia me ke akahele loa, a o ka wehewehe ana o ka moolelo, ua maikai a pololei. O kona mau manao no ke kulana o keia wa, e lilo ana i mea nana nui ia. Ua kuu ae nei oia i ka manao hoohui aupuni, ka mea i manaoio ia, oia ka na Kamehameha ekolu i hala i paa ai, e lilo io ana na mokupuni o Hawaii nei i lihi no ka Ripubalika nui o Amerika, a ina e loaa ona Kuikahi Panai Like mamuli o ke kahua e haawi ia Ewa, oia ka mea e kupaa ai ke kuokoa o ka noho alii o Hawaii nei, a hiki io mai ua wa la, malia paha mamuli o ka make ana o ka Moi a me ka makemake o ka lahui, e ku malie ke aupuni a na ke kuikahi e haawi aku no Amerika Huipuia. Aoha me kanaluaia malia ua mahele like ae la no ko Kakela manao me ko na haole e ae,-aole na Amerika wale no, aka, o na haole Beritania a me na Geremania kekahi a e ikaika manao nae iloko o kana palapala, e lilo ana i mea nune nui ia."

 

        Nu Hou Kuloko.

        Ua manaoia, e ku mai ana o Kilauea i keia ahiahi Poaono, mai kana huikai kaapuni mai ia Hawaii.

        Inehinei, a i oleia, i keia kakhiaka paha, i haalele mai ai ka manuwa Beritania Repulse no Victoria.

        Ma keia hebedoma iho nei, ua hoolakilaki loa ia na hale kuai lole a me na Hale Humuhumu lole.

        Ke konoia aku nei ko makou poe heluhelu, e leha mau ae lakou ma na olelo hoolaha, malia aia malaila kekahi mau pomaikai o oukou.

        Ma ke ahiahi Poaha iho nei, ua hookui kekahi mau kaa lio elua ma ke alanui Nuuanu a hookahi kaa i nahaha liilii. Pomaikai no nae, aohe ola i poino.

        I ka Poakolu iho nei, ua holo aku kekahi kialua haole, me ka piha i ke ko, no ke awa o Sidane. Ina e hahaiia e ka pomaikai ko kakou mau kopaa ma ia makeke, he a hona e hoomau aku i ka hoouna ana ma ia aoao, a i ole ia, e imi i kuikahi panai like me ko na panalaau.

        Ma kekahi kolamu o keia la, e ike ai oukou i ka olelo hoolaha a Keoni T. Walakahausi, ka makamaka kuai lole manuahi o Honolulu nei, e kono mai ana i ka lehulehu, ua loaa hou mai nei iaia, he mau ano lole hou loa. Nolaila, aohe no he hew ke hele ilaila, e leha ai a i ku iho ka iini, law ae no.

        Ma keia la Sabati, (apopo,) e hoike hapaha ana na Kula Sabati o Kawaiahao, ma Kawaiahao; he pono ka lehulehu e huli a mahi ae malaila ia la.

        Akahi no makou a ika, e kipu ana o Puowina ma ka ia i hoaliiia ai ka Moiwahine Victoria, ma ka la 20 iho nei o Iune. Aole pela mail mua mai.

        Ua ike iho makou, ua puka hou mai o Iosepa Wilimota, mai kona noho loihi aoa no kekahi mau pule, ma ka pukoa kahi i ili ai a nahaha ka muku mua ana i holoholo iho nei.

        Ma keia mau hebedoma ae, he wa hoomaha ia no na kula a pau o keia apana, a nolaila, e malama na makua in na keiki o hele auanei i ke alanui e kinikini ai, loaa mai i kekahi pilikia.

        I ka la Sabati aku nei i haia, ua alo wale ia kekahi poe o uka nei iluna o ka manuwa, e ka waapa mokuahi me ka uku ole; a ua makaikai aku ka poe i hiki aku iluna o ia moku hao nui.

        KA LA O IUNE MA WAIOHINU.-Ma ka la i oleloia maluna, ua weheia ka luakini o Waiohinu, no ka hai ana i ka moolelo i Kamehameha I, malalo i ke alakai ana a C. N. Spencer. E mahaloia lakou.

        HOOLILO I KANE-Ma ke kakahiaka Poakahi iho nei, ua laweia ae imua o ka Lunakanawai Hoomalu, kekahi wahine Hawaii, ua hoolilo iaia iho i kane, mamuli o ka waiho ana i ko na wahihe aahu, a komo i ko na kane kahiko. Kupanaha no kona hana ana pela.

        HALE HUMUHUMU BUKE.-Ua lilo aenei ia Tho. G. Thrum ka hale humuhumu buke o Newcomb ma alanui Kalepa a makai iho o Hale Luina. Nolaila ma keia hope aku, aia ma ka hale maika o Hale Hai kahi e humuhumuia ui na buke o na ano a pau.

        ANAINA HAIPULE MA KA MANUWA.-Ma ka la Sabati iho nei, ua malamaia he Anaina haipule maluna o na papahele o ka moku kaua Repulse; a malaila ka Moi Lunalilo a me ka Moiwahine kanemake Kaleleonalani. Ua lohe pu ia mail no hoi, he nui ko uka nei poe i holo makaikai aku.

        Ma ka P@alua iho nei, ku mai ana ke kiapa D.C. Murray mai Kapalakiko mai. Akahi ponoi malama o ko kakou noho wale ana me ka lohe ole ia o na mea mawaho aku nei. He kupanaha ko kakou nele iloko o keia wa holo a na mokuahi, anapu a ka uila lawe olelo a me ka nakeke a ke kaa ahi.

        Ua konoia mai makou e hai aku i ko ke kulanakauhale nei, e malamaia ana he halawai o na makaainana Hawaii ponoi maloko o ka luakini o Kaumakapii, ma ke hora 71/2 o keia ahiahi Poaono. Nolaila, ke konoia aku nei na kanaka Hawaii a pau, e hele ae e hoolohe i na hana o ia po.

        Ma ke ahiahi Poaono aku nei i hala, ua haawi ae ke Kuhina o ko na aina e a me kana wahine i ahaaina awakea, i ka Adimarala Beritania a me kona mau alii nui malalo iho ona. Ua hoohanohano loa ia kela papaaina mamuli o ka hiki kino ana ae o ka Moe i ukaliia e kona Puuku a me ua ukali malalo iho

        KA LA 4 O IULAI-Ua lohe mai makou e puka ana he hui o ka poe holoholo lio, kekake, piula a me na bipi me na peo kii e hoano e ai i na helehelena o ka poe holo maluna iho, ma ke kakahiaka nui o ka la 4 Iulai, a e kaahele ana ma na alanui o ke kulanakauhale nei. E makaala i ike nui! O keia Poalima ae ka la 4 o Iulai!

        HE HUAKAI AEA HAUKAE-Ua lohe mai makou, aia ma ka mokupuni o Kauai, ke hele la he huakai hoomanamana o ka wa kahiko o Waawaaikinaaupo, no lakou ka huina i hiki aku i ke kanaha a keu. Ke moe iho lakou ma kekahi hale, e anaeane pilikia loa ana ke kamaaina i ka malama i waena o keia nui. Aole anei, he poe aea lakou ka hele wale iho no, me ka imi hana ole no ko lakou ola kino? Ina he poe aea haukae lakou heaha ka mea i makau ai ke kanawai i ka hopu ana ia lkou.

        HOKE O NA KULA LA AUPUNI.-Ma keia pule, ua hoomaka ka hoike ana o na kula la Hawaii, he umi kumamaono o keia apana. A no ko makou hiki kino ole ia mau la, nolaila, he pono ia kakou e kali i ka hoike a ke Komite Hoike Kula i kohoia'i. A oiai, o ka hapa nui o ia Komite, he mau kanaka makua, a malia e pau ana ia lakou na mea a pau i kupono i ka ike a ka lehulehu i ka hoikeia mai, ina he pololei a ina he hemahema, e huai puka nui ia mai, me ka hio ole i o a ianei.

        UA HALA I KE ALA HOI OLE MAI-Ma ke awakea Poakolu iho nei, ma Kaopuana, ua make hikiwawae loa ia o Hon. W P Kamakau o kei kulanakauhale, mahope o ke kaa mai pokole loa ana. He luai a koko kona mai i make emoole loa ai. he Hawaii keia i hoohanohano loa ia e ka Moi i make, oia hoi, he Lunakanawai Kaapuni no Oahu nei, he Peresidena no ka Papa Hoonaauao, he Komisina no na Palena Aina o Oahu nei a puni, a he hoa no ka Aha Kukamalu, a he alii hoi no ka Hale Ahaolelo Alii. Ma ke ahiahi o ka Poaha iho nei, na maneleia aku la kona kino kupapau, a i ka pahu hopu o keia ola ana.

        Ua loaa mai ia makou kekahi palapala i kakauia e ka lima hookahi wale iho no inoa, e mahalo ana i ko Kauke Wekemoa alakai makaukau ana i na kumu o ke Kula Kumu ma Hiko, Hawaii. Hookahi wale no anei mea mahalo, a pehea hoi ka nui?

        HOOLELE LUPE I KA LA SABATI.-Ua hop@ia kekahi wahi pake i ka la Sabati iho nei ma keia kulanakauhale, no ka hoolele lupe ana i ka la kapu o ma Mea Kiekie loa. A ma ka Poakahi iho nei, na laweia ae imua o ka lanakanawai hoomalu e hookolokolia ai, aka, ua ao ia aku oia mai hoolele lupe hou i ka la Sabati.

        HOI LUULUU I KE ONE O HANAKAHI.-Ma ka Kilauea huakai i hoi mai ai i ka Poaono iho nei mai Kauai mai, ua hoi mai oia me ka piha i @a ohua, aneane e 210. Kai no hoi o ka nui ia, eia ka hoi ka oi loa aku, o ka huakai kaapuni iho nei i keia Poakahi. Ke hele la hope a kuineki, a o mua hoi a hoouka iho a makolukolu.

        HE PAPA PAI HOU-Ua loaa mai nei i ko makou mau makamaka o ka Hale Pai P.C. Advertiser he papa pai nupepa hou loa, a ua kukuluia a ku, aohe @ae i paiia no ke kali i kekahi mau hemahema i koe. Ina e loaa mai, alaila, hoohana aku ia ia. O kona kumukuai, ua hiki aku i ka $2500.

        MALOO HOU O MAKAWAO-Mai kekahi palapala mai o Makawao, i ikeia iho ai, ke noke la no ka la i ka hulili ma ia uka uliuli, a ua aneane maloo kekahi mau eka ko he kanalima paha. Aka, ina e haule e ana na paka ua i keia wa koke, malia pah e ulu hou a koii mai ke ko i manaoia e make ana.

        Ma hora 8 o ke kakahiaka Poaono aku nei i hala, ua holo aku kahi moku kaua Farani Vandrueil i Kapalakiko me na leta aku o keia awa. Hookahi ohua i kau aku nei maluna ona, oia ke Kumukula iho nei o Punahou i na makahiki elua i hala aenei, ka Prof. Chickering.

        Ma ka hora 2 o ka auina la Poalima aku nei i hala, ua hookuuia ka Aha Hookolokolo Kiure Kaapuni o Maui, a ua hoi mai ka Loi Kuhina a me na hoa o ka papa loio, ma ka Neti Mele a ku maanei i ke kakahiaka nui Poaono. Aole i hoe mai ka Lunakanawai Kiekie, malia paha o hoi mai i keia ahiahi.

        KAAWE NO KA UMI DALA.       -Ma ka la 12 aku nei, ua hoao ae kekahi elemakule ma Kuilei, Kamoiliili, e lawe i kona ola ma ke kaawe ana i kona pu ai, no ka mamina i ka lilo aihueia ana o ka umi dala mai a ia aku E ole e holo ia mai e kakahi kanaka a wawahi i ka puka o ka hale a ua elemakule nei i kaawe ai, ikeia aku ai ua elemakule la, ua hele a pau ke aho i ka nana o ka pu-ai i ke kaula I ka umi dala no la e pau ai ke ola. Pololei wale ka olelo a ka buke nui, "ma kahi e waiho ai ko oukou waiwai, malaila pu no ko oukou naau." Ua olelo pu ia mai no hoi, he hoomaloka nui keia kanaka.

        NALOWALE A LOAA HOU-Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ua nalowale ia he wahi keiki Hawaii uuku nona na makahiki elima wale no. He wahi malihini oia mai Hawaii mai a noho pokole ma Honolulu nei. Aka, i na makua i hele ai i ke kau wahi e aku, ua hele kela me kekahi keiki kamaaina a ma ke alanui, ua hoaleleia; me ka manao paha o kona kokoolua, e hoi pololei ana i kauhale. Aka, ia ahiahi ana iho, o i huli wale na makua a me na makamaka, aohe no a loaa iki. I na makua i hele ai i kahi o ka mea nana e hoolaha aku i ke akea, haiia mai ana ka lohe, aia ua wahi keiki nie i Komoiliili. Kupanaha no kona hiki loa ana ilaila, no ka mea, aole oia i hele ia wahi mamao mamua.

        E IkE mai auanei na ano kanaka a pau, o makou o ka poe nona na inoa malalo nei ke papa loa aku nei makou i ko makou aina hoolimalima, e waiho ia ma Kahuauli, Koolau, Oahu, aole e hele wale na kanaka a me na holoholona o na ano a pau, maluna o keia aina, koe nae ka poe i komo kno a me ko lakou mau holoholona. A o ka mea a mau mea paha e kua ana i keia, a loaa aku i ka Luna a makou i hoonoho aku ai, alaila, e uku no e like me ke Kanawai.

KEOHO, KALUAHINA MALAEA (w).

Iune 26, 1873. (604 2t 604)

 

PAAPA! PAPA!

KE hoomau aku nei no ka Hui Kuai Papa kahiko o LEWERS & DICKSON, i ke kuai i na loko Papa kapili hale, ma ka pa papa kahiko, ma na Alanui Moi Papu a me Kalepa.

Na Papa Nouaiki,

Na Papa ulaula,

Na kua hale,

Na papa hele Nou@iki a ulaula,

Na papa kapili ia loko o luna ka hale,

Na pili hale keokeo a ulaula,

Na aila, pena, o na ano a pau,

Na kui, pani puka, puka aniani

a me na Olepelepe.

        E laweia lakou ma na wahi a pau iloko o keia aupuni.

LEWERS & DICKSON.

Iune 14, 1873.   602-3m-613

 

KUAI O NA KEENA MAKEKE

-o-

ULAKOHEO!

Ma ka Poakahi...Iune 30!

ma ka hora 10 kakahiaka!

 

        Maluna o ia wahi, e kuaiia ma ke kudala ka hoolimalima o na Keena o ka Makeke, mai ka $2.00 phkahi a pili aku o ke keena no hebadoma hookahi. Na keia a me keia e koho e like me kona makemake mai ka Helu 1 aku a i ka 18 o na keena o ka Makeke, no ka manawa he

HOOKAHI MAKAHIKI mai Iulai 1.

Kuike e ke Dala!       E.P. ADAMU

602-3ts-604               Luna Kudala.

 

OLELO HOOLAHA.

 

OIHANA WAI O HONOLULU.

        MA KEIA HOPE AKU O KA MANAWA e hookahekahe ai i ka wai, mai ka hora 6 a hiki i ha hora 8 kakahiaka; a mai ka hora 4 a hiki i ke 6 ahiahi. No ka uuku o ka wai, nolaila, o ka poe i maa i ka hookahekahe wi, e pono ia lakou e malama ma ia mau hora wale no e hookahe wai ai, a i ole la, e ok@ ko lakou mau piula wai.

 

UMI DALA UKU MAKANA!

        Ma Alele a me Kapaa-uka, Koolaupoko, ua nalowale kuu lio kane ulaula lae kea, hookahi maka alohilohi; hao kuni uha mua akau N uha hope akau N ma ka aoao hema o ka a-i 44 Nolaila, o ka mea e loaa ai a hoihoi mai ia'u ma Honokaupu, Honolulu, e loaa auanei iaia na kala maikai he Umi.  

J. WAHINEAUA. Honolulu, Iune 23, 1873. 604@t

 

        E hoike aku i ke akea, o ka Hui Hoolimalima Aina mawaena o M. Kumalae a me S. Kanehaku, ma ka aina o Kalaheo a me Puuoaihala, e waiho ia ma Kapaa, Koolaupoko, Oahu, ua hemo, aole o S. Kanehaku kuleana i koe ma ia aina, o S. Kahalepouli a me N. Kumalae na mea nona kela mau aina ma keia hope aku.

M. KUMALAE a me S. KANEHAKU.

Kaneohe, Iune 23, 1873.  604 4t 607

 

        Ke papa aku nei au i na kanaka a pau aole e hoale mai i ka'u wahine mare, oia o

Mrs. Kawai Kelina,

a o na mea a pau e hoale mai ana iaia, maluna iho no o lakou ia poho, oiai aole au e hookaa i kona mau bila aie a pau loa, ke ole au e kakau inoa ma la bila, mai ka ia o ka puka ana a i ka hopena aku.  ALAPAI PETERO

        Ki, Puna, Hawaii, Mei 26, 1873.  604 4TS 607

 

        Ina makamaka me na pili koko o JACK HINA, Pika Paele, Kale Puaanui, Kaupalewai, keoni Kiwini a me Keoni Parani, Keoni Panana, e hele mai oukou ma kuu keena, a kamailio me a'u, alaila, hoolohe ana kekahi pomaikai pili ana ia oukou.  W. C. JONES Aeto@

Honolulu, Iune 24, 1873.  604 3ts 606

 

JONH T. WATERHOUSE!

(KEONI WALAKAHAUKI).

-NONA NA-

HALE KUAI MA KA UAPO!

-A ME-

KA HALE KUAI HELU UMI!

A no no i loaa mai nei ma ke kiapa D.C. Murray, na lole

hou a Keoni T. Walakahauki i wae ai i na

mea kupono wale no i keia makeke, ola hoi

 

Na Hainaka Silika ulaula palahalaha,

Lihilihi Kihei a pela aku,

Eia no hoi ka Ulalii ke waiho nei,

Pua hou kupono i na kihei apana,

Ahiuahina Pelekane nao nunui,

Kukuenalo manoanoa,

Ainakini maikai,

Na Keokeo Paina,

Alapia huluhulu Hel I,

Na Lipine maikai loa o na ano a pau,

Na Lole pale ua o na wai

hooluu uliuli, olenalena a omaomao.

Kihei huluhulu nu hou,

Palule huluhulu,

Palule Kalakoa,

Palule Keokeo,

Kuka, Wawae, Puliki,

Kaula lio, noho lio Pelekane,

Aho Upena, Aila Pena, pena,

Ipuhao nunui baila aila a kalo,

Na mea ia, a pela aku, a pela aku,

E hele mai e ike kumaka no oukou iho!

604  3m 615

 

        E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa i kakau ia malalo. (Ke hai aku nei au ma ke akea, eia ma kuu lima kekahi lio hele hewa, he lio kane hulu lokia i kuniia i kela hao ma ka uha hema, ola hoi kela  @  Nolaila, ke kauoha aku nei au i ka mea nona keia lio, e kii koke mai mawaena o na la he UMI, me ka uku mai i na poo a pau o kuu malama ana; a me ka uku o ka hoolaha ana ma ka nupepa, ola hoi $6.50. A i kii ole mai ka mea nona keia lio, a hala na la he 10 i haila maluna, @ loa keia lio ia'u me kuu hookauwa iaia. Me ka mahalo.

JOHN A. KA.

Kaakopua, Hooolulu, Iune 12, 1873. 603 2 ts 604

 

        I IKE na kanaka a pau o ke nana mai, o kuu kane mare o Geo. Pukiki. Ua haalele mai ia'u a me ke keiki opiopio a maua, a na hai e malama nei i ko mana ola. Nolaila, ke papa aku nei au i na mea a pau, aole e hoale mai ia Geo Pukiki, aole kuai a Moraki, a hoolilo waiwai paa hoi, no ka mea, no'u ponoi ia mau waiwai paa i hooiaioia imua o kekahi Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina, o na mea e kue ana i kela e lilo i mea ole.  KINOLAHILAHI GEO.

Lahaina, Iune 7, 1873.  602-3ts-604

 

Hoolaha Komisina Palena Aina.

NO KA MEA, ua waiho mai kekahi noi, e hooponopono na palena o na aina ma ka mokupuni o Hawaii, no lakou na inoa malao iho:

Punaloa 1, e waiho ia ma Hilo.

Makahanaloa a me Pepekeo ma Hilo.

Keaau, e waiho la ma Puna.

Keahialaka, e waiho ia ma Puna.

Honuapo a me Pakini-iki, e waiho ia ma Kau.

Nolaila, ke haiia aku nei ka lohe i na mea a pau i pili, o ka Poakahi, la 7 o Iulai A.D. 1873, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka la e hooloheia ai ke noi ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii.  R.A. LYMAN.

Komisina Palena Aina.

Hilo, Hawaii, Mei 1, 1873.  602-3ts-604

 

O KA olelo hoolaha a Kanakaole Adamu i hoopukaia ma ka la 26 Aperila, 1873 nei. ma ka NUPEPA KUOKOA, Helu 19, e olelo ana penie: Ke hookapu loa aku nei au i ko'u mau eka aina kuai he 131 e waiho ia ma Kapaahu, Puna, Hawaii, aole e hele wale na holoholona Bipi, Lio, Hoki, Kekake, aole e hele wale a hoopau i na me ulu maluna o ua aina la o'u, ina e loaa aku ia Adamu kuu kane mare, e uku no i hookahi dala no ke poo o ka ilo, bipi, hoki, kekake, a no ka puaa, hipa, kao, e uku no ka ona nona ia hapaha no ke poo, a o ka mea hookuli i keia papa ana, e hookoia no maluna ona keia mau @ku i @leloia maluna, e lilo keia i kanawai paa mai @na ia aku e puka ai ma ke Kuokoa a me ke Au Okoa i huila.

        E keku aku i keia olelo hoolaha, aole e ko maluna o na mea holoholona ua olelo hoolaha ia, ua ae no makou e hele mai na holoholona i papa ia, aole no e kupono ke hele na holoholona ma kona wahi, no ka mea, he a@ wale no, a o ko makou wahi kahi kupono. Ua nui no makou ka poe i kuai ua mau eka aina ia 131, ua kuleana no oia ma kahi o kona kupunakane 1 lilo ai kana dala, oia o Kaiakahi a @ kuleana no hoi makou ma kahi i lilo ai ka makou dala. Nolaila, ke owaia ae nei makou i ka olelo hoolaha maluna ae, ke kakau nei makou i kou makou mau inoa malalo nei. Kaelemakule w., Pehana k. , Kane@akama k., Kauhane w., Kaaukai w., Kaaipuhi w.   L. KAINA.

Kapaahu, Puna, Hawaii, Iune 7, 1873  603 2t 604

 

Kuai a ka @iamuku.

MA ka hoopii a JAMES CAMPBELL a me Henry Turton (na mea hoopili kue ia David Kamaiopili, Kalehua (w.) a me Kekahuna, kana kaue mare, a me Kanaina, na hooilina o J.D. Kahookano, ka aoao pale. Imua o ka Mea Hanohano Elisha H. Allen, ka Lunakanawai Kiekie ma ke Kanawai a me ke Kaulike o ko Hawaii Pae Aina.

        Mamuli o ka mana o ka olelo hooholo i hoopukaia e ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ke Kaulike o ko Hawaii Pae Aina, ma ka aoao o na mea hoopii no na $398.25-100, e kuai aku no au ma ke akea ma ka POAONO, IULAI 19, A.D. 1873, ma ka hora 12 awakea ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, i na pono waiwai a me na pomaikai a pau o ka @ pale maloko o ka moraki a ka aoao pale i hoopaa ai, oia hoi:

        Kela hapalua pomaikai i mahele ole la o keia apana aina ma Kilauea, Lahaina, Mokupuni o Maui, i haawiia ia Kahookano ma ka Palapala Sila Nui Helu 411 nona na palena i hoikeia malalo iho:

        E hoomaka ma ka aoao mauka o ke alanui e hele ai i kahawai o Kapoulu e pili ana ia wahi i ka pa o Kalaikini a e hele ak, 41 hik. 3 kaui. 50 kap. Alaila, ak. 31 hik. 8 kaui. 14 1/2 kap. e pili ana ia mau aoao i ka pa o Kalukini. Alaila ak. 44 1/2 kom. 1 kaui. 23 1/2 kap. oia ka aoao mauka o keia pa. Alaia, hem. 38 kom. 7 kaui. @ kap. e pili ana i ka pa o Pikanele. Alaila he. 28 1/2 kom i kaui 20 kap. e pili ana i ka pa o Lui.  Alaila hem 53 1.2 kom. 1 kaula 7 1/2 kap. Alaiala hem 56 kom. @ @ 64 1/2 kap. @ @ i ke alanui e hele ai i kahawai o Kapoulu. Alaiala hem. 44 hik. kaui. 55 1/2 kap. ma kapa alanui a hiki i kahi hoomaka ai.

        Me na mea a pau e pili ana maluna iho, ke hookaa e ole ia mai ka pomaikai, na koina o ka aha, me ko'u uku pono mamua ae. (602-4ts-604)  W. C. PARKE, Ilamuku