Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 26, 28 June 1873 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika.

I unuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia. mai ka Olelo Beritania a ka Olelo Haioaii. Mahele lll—Helu 77. AHALA na mahina eono mahope iho o ka hoi ana mai o Hipa, mai kana huakai hookohu Moi mai, no na aupuni he umi kumamakahi, i kuaiia ai e ia me na apana o na pua ala, ia vva i lana ae ai ko Lo Hipa mauao, e hele e li ke me kana hana mau, o ka hoomakaleho wale aku i na aupuni o ka honua a me ka lewa, i halawai mai me ia ma ke alanui ana e hele aku ai, nolnila, oiai lakou e paina ana i ko lakou aina kakahi aka, a ia wa no oia i pane aku ai i kona mau makua, i ka i ana aku, Auhea olua e o'u mau makua, he mau la loihi 110 i hala ae nei, ua hoonanea ia ko'u manao, iwaena o ko kakou noho kokookolu ana, a ua lupea ia ko'u puuwai e ka noho palaka ana, a ua ku a luhi wale iho la no au me he kanaka hana ikaika la, a ua ano poina ia'u ka hoomanao an.a no.na mea a pau ,a'u i ike ai a i hanaia'i hoi i na wa i hala, aka, i keia mau la, ke kono ia mai nei au e haalele iho ia olua no kekahi manawa loihi, a e noho olua me ka hoomanao ole ia'u, oiai me he mea la owau pu no kekahi me olua iloko o ia wa lolhi; a ina wau e loohia ika pilikia ku i ka wa, alaila, na na kini manu o kuu kupunawahine e hai mai ia olua, alaila, huli ae oe ia'u, aka hoi, ina no hoi he wahi pono ka lakou, aole hoi he olelo ana o ia. 0 Hipa nae iloko o ia wa, mahele lua iho la ka manao iloko ona, o ka ae aku i kana keiki e hele, a o ka aua ana iho, a noonoo loihi iho la oia, me k« hoopuka ole mai i kekahi huaolelo, a ke pii loa ae la ka la e kupono i ke awakea, a ia wa oia i pane aku ai i kana keiki, i ka i ana aku, Mamua, oiai kaua e noho kokoolua ana, aole au i aua ia oe, ua hoo kuu aku no au ia oe e hele a hoi mai e like me ka makemake, oiai aohe mea nana e hooponopono ia oe i ko'u wa hele, aka, i keia wa, ua loaa hoi ka mea nana e hooponopono i ko kaua noho ana, aole aku he hemahema i koe, nolaila, aole au e ae e hookuu aku ia oe, no ka mea, ua olelo mai nei oe, e hele ana oe no kekahi manawa loihi palena ole, nolaila, aia malaila ke kanalua nui ana o ko'u manao no kau e olelo mai nei. Iloko o ia wa, pane aku o Lo Hipa, E kuu makuakane, mai kuu wa uuku mai a hiki i keia wa, ua ike no au i kau mau hana maikai, a o ko'u mau makemake a pau, aia no ia ia oe, a i keia la, ke ike nei au i kou aua pono ole ana, a ke haohao nei au i ke kumu o keia aua pono ole ana ou ia'u, a he mea hiki ia oe ke hoike mai imua o'u i keia wa, ina paha ho kumu pono ia o kou aua ana, a e hooko aku no au me ke kanalua ole. Pane mai o Hipa, E kuu keiki, he nani hoi iarke makemake nei oe e ike pono i ke knmu o kuu nua ana ia oe, a eia no ia, Mamua, ua maopopo no ia'u kou kulana a me ke ano o kou hele makaikai ana, he hele no ia a manao mai ia'u he makua, aka, i keia wa, ke ike nei au, ua ano e loa kou kulana, a pela no. e ano e ai kau huakai hele, aohe o'u manao, e hoi hou mai ana oe imua o'u, a imua hoi o maua. Pane mai oLo Hipa, He oiaio, q hele ana no au a boi hon mn\, aole o'u manao e haalele ino ia oe, a hiki i ka wa aka mak6 e hookaaw«le qiai ai ia kaua, aka, ma keia huakai nae a'u, au hoi e Ihaoliao nei, e hoi mai ana no au, a he loihi no'u ka nala o ka makahiki hookahi mai keia la akn. A ma keia mau olelo a Lo Hipa, mohala maikai le ko Hipa manao, a i mai ia, Ke ae nef atl e hookuu aku ia oe, a e hele oe e like me kou makema-

ke, a e noho no hoi maua, ma ke ano, | me he mea la o oe pu kekahi. | O ke kumu nae o kfeia hele ana o Lo I Hipa, mai waena ae no ia o ko lakou wa e iioho pu ana, oiai, i ka wa a Hipa e kaawale iki aku ai nokekalii manawa, a koe iho o Lo Hipa wale no a ine ka makuahine kolea, oia iioi ka wahiue dia hooliie, ua hoanoe e ia na noonoo ana a ! ko Lo Hipa manao, ma na olelo ano lua ; hoohai lima ole a ke kuko iloko o ua j wahine dia la, me he mea e i mai ana, "Akahi ka ono o kuu puu—la, I ka uhu maalo i kuu maka—la." A no ka ike ana hoi o ua wahine dia la, aole i hookoia kona makemeke, nolaila, puana hou ae la paha oia i keia mau lalani mele, e i ana, "Makamaka ilio o ia la—la, Aia ka ike i ka huelo—la." Ma keia hana a ka wahine dia, na lilo ia i mea noonoo nui na Lo Hipa, aole nae he maopopo iaia o ke ano, no ka mea, aole oia i hoao, aole no hoi i lohe mua, aka, he haohao wale no kona, oiai, i ka wa a ua wahine dia la e hoopuka mai ai i kekahi huaolelo, oiai o laua wale iho, palu ae la kona alelo, a awihi ae la kona mau maka, a hene iho la kana aka, aka, aohe nae he hopena o kana mau hana, nolaila, komo iho la ka hilahila iloko ona, a lilo ae la hoi ia i kumu mai nona, me ka hoomauhala loihi loa, a e ike ana no kakou ma na helu mamua aku nei. 0 keia wale iho la no ke kumu nana i ; hooikaika i ko Lo Hipa manao no kia i; hele. Nolaila, mamua ae o ko Lo Hipa haalele ana iho i ke aupuni poepoe a me na makua, hele aku la oia a ku ma kekahi aoao o ka mala pua, a i iho la, E ka nani o na pua e mohala mai nei a me kou mau wai momona, ka mea a'u i omo ai iloko o ko'u mau la opiopio, ke ku nei au a haalele ia oukou no kekahi wa loihi, aka, o kuu hoomanao aua no oukou, aole no ia e poina aua, a hiki i kuu la e ike hou ai ia oukou. Huli ae la oia a aloha aku la i na makua, aloha mai la o Hipa, me ka hookahe ana i na waimaka he nui, a o ka wahine dia hoi, kokoe iho la kona mau maka, a hapai ae la i kona lehelehe luna, a koO ae la i kona ihu, o ka hele ia a me he moku holo la ka pii o ka ihu iluna. 1 loa no a pau na huaolelo aloha, komo iho la keia i na kamaa holo, o ka manawa iho la no ia, "haalele koaawaa i koa kanaka, kulu ka piipii o moana, kulu keoe, ahai ka ua i ka pupuhi," o Galatia no ka palena. A hiki keia ma ka puka o ka pa o ka Halealii, a nonoi aku la i na koa, e hookomo aku iaia iloko, kea ae la nae na koa i ka puka me na pahi, a i mai, Aole maua e ae aku ia oe e komo mai iloko nei, ke ole e hoike mua mai i ke kumu 0 ka pahi wakawa a me ka eke talena, na mea mana a Lo Walena, ka Moi o keia aupuni, i waiho aku ai ia Lo Hipa, kana keiki, no ka mea, ua kauohaia ia makou, aole makou e ae i kekahi e ko mo mai iloko nei, e like me ka makou 1 hai mua aku la ia oe. He nui no na keiki alii a me na koa kaulana, i hele mai a hiki ianei, me ka makemake e komo iloko, aka, no ko lakpu nele ana hoi i keia mau mea a maua e kamailio aku nei, nolaila, ua ku no lakou a hele aku, me ko lakou komo ole iloko nei ; a o kekahi, ua hooia mai, o Lo H4pa ia, aole nae ka eke talcna a me ke kumu o ka pahi wakawaka, nolaia, na kapaeme oia i kona mau kapuai, a hele aku la ma ke alanui i ike ole ia aku. Ia wa, akaaka iho la o Lo Hipa, a i aku, O Lo Hipa no hoi au, a o ko'u makuakane nae, no Pelekane, a noonei £aha kuu makuahine, a ina hoi oukou e ae mai aua ia'u e komo iloko, o kuu ike wale ako ka hoi la i ko laua mau maka, anoai o ike mai no hoi laua, a ina no hoi aole, ku no au a hoi mai. I mai na koa, He oinio kau olelo mai nei, no Pelekane kou makuakane, a noonei kou makuahine, a o Lo Hipa kou inoa. Ua oiaio wale no ia man mea au e olelo mai nei, a pela no i hahaiia mai ia makou, a eia

pvaie no ka mea i koe, auhea ka eke tapena a me ke kumu o ka pahi wakawa&a ? Paneaku oLo Hipa, Pehea la ke feno o ua eke la a me ke kumu o ka paIhi Wakawaka ? - I mai na koa. O ka eke iialena, ha hiki ka i na kanaka he mau ianeri a oi aku ke komo iloko, a noho oihi no kekahi mau makahiki me ka iiake ole, a o ke kumu hoi o ka pahi pakawaka, he hiki loa i ka mea nana ua )ahi nei ke ki ae, a e puka mai no ke tino o ka pahi holookoa ; a ina e ani ae ;a mea nana ua pahi nei imua o kona inemi, o kona wa no ia e lilo ai i puu ehu, a ina hoi oia e ani ae ua pahi nei na maluna o ka puu lehu o kona eneai, o kona wa no ia e ola hou mai ai a ike me mamua. ! ; Ao Lo Hipa hoi, i aku la oia, Ina pea, aia malaila ka pilikia, no ka mea, eia i o ka'u wahi eke la, he wahi mea miliI aili no na'u, aohe ana mea e loaa. Paiie mai ua mau wahi koa nei, Aole no ! ena eke, no ka mea, ke ike pu iho la liO kakou, aole e hiki i ke poo wale no i ke kanaka ke komo iloko o ke-na wabi eke. I Unuhi ae la hoi oLo H^P a ik® kumu ®ka pahi wakawaka, a i aku, Eia no hoi wi'u wahi pahi la, he wahi mea kolikoli wale iho no no kuu mau mikiao a me mea eae a'u e makemake ai, Pane $ai ua mau wahi koa nei, Aole no kena <|ka pahi. Aka, ma kau mau mea nae #pau i hahai mai nei, ua like loa, aia no ko inaua wahi kanalua, ma o ka la a me ka"pahi,aka, \e mea no nae paha ia ke kala ia, ina maua e hookomo ana ia oe me ke kuhihewa, a ina oe e make mai, o ko kakou make like ana no ia, a i ola hoi oe, no ka makee iho o ke Aliiwahine o makou i kou kanaka maikai, a i kena ia mai ka make no maua, alaila, aia wale no ma ou la maua e ola ai, ke pane ae nae kou waha i ke ola, a i pane ole oe, e mamamake io ana no maua, a ehia ka hoi mea aloha o ka wahine a me na keiki, i ka ike ole mai i keia make. Ma keia mau olelo kaukau a ke kauwahi koa, komo iho la ka manao kanalua i kona wahi hoa koa, a i aku, Aole io no he pono ia kaua ke hookomo iaia nei iloko, e aho, mamuli kaua o ke kauoha a me ka mana o ka kaua oihana a hiki i ka make ana, no ka mea, o ka ia nei mau olelo mua, ua pololei paha ia, a o ka eke a me ka pahi, aia malaila ke kanalua nui o ko'u manao, nolaila, aole o'u makemake e make kaua iloko o ke kuhihewa. Pane mai o Kupaa, E kuu wahi hoa koa, kē hoapōnō mai nei oe i ua olelo mua a ia la, a ke kanalua nei oe no kana mau olelo hope, he makehewa ia manao ana ou pela, no ka mea, ina oe e hoapono ana i ka mea mua, pela no hoi oe e hoapono ai i na mea hope, ina he manao kou no ka hoahewa, e hoahewa ia na mea a pau i pono ai, oiai aole he hoike i hele mai nei a hooia mai no ka ia nei mau olelo, aole no hoi kaua i i ike pono i ke a'no-o ka eke a me ke knmu o ka pahi wakawaka a me ko ia nei ano, aka, ma ke ano halialia imua o'u i keia wa, me he mea la e kono mai ana ia'u, e hooia aku me ke kuhihewa ole i na mea a pau, nolaila, e hookomo kaua iaia nei iloko. Pane mai kona wahi hoa koa, Ina pela, ia oe wale aku no "ia walii, a ina e hoahewaia maluna wale no ia ou, a pakele no au. Aka, ma ka olelo kauoha a me ke kanawai koa imua o kaua i keia la, ua maopopo no, aple no au e hoahewaia ana. Ia wa, hoihoi iho la o Kupaa i kana pahi iloko o ka wahi, wehe ae la i kona papale, a haawi mai la i kona hoomaikai ia Lo Hipa, a kena mai la e komo, a o ko ianei komo aku la no hoi ia, me kona haawi mai i ka hoōmaikai. Ia Lo Hipa nae e pii ana a hikii ka hapalua o ke alanui e-hiki aku ai i ka Halealii, ike.mai la ke alii koa o ua mau wahi koa nei ia ianei, mai ka lani no hoi ia mai ka honua, a ku ana imua o na mau wahi koa. Ama ka ninan ana, ua hoahewaia o Kupaa ma'ke kanawai koa, , a hoopaaia aku la ma ka romi. {AoU i pau.)