Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 31, 2 August 1873 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika.

I unukiia mai loko mni o ka Duke Arabia, mai ka Olelo Beritania a ka Olelo Hawaii. Mahele lll—Helu 82: I ANO keia mea, hahai mai la ua kainuaina nei i ka mea hou, me ka i m.ui, Hookahi no mea hou ano nui a'u e hai aku ai ia oe e ka mea nana ka ninau, a o ka hoolohe mai lioi ko lakou la, no ka mea, o ka pomaikai e loaa anu ia oe, e Jioola\va like ia ana mawaena iho 0 oukou, a pela 110 hoi ia lakou lu. nolala, o ke kumeka kamaa ka hana nui a na makaainana o keia aupuni, a o ka auhau wale iho la no ia maluna o na mea a pau, aohe mau auhau liilii e ae ; peia wale nō mai ka wa kahiko mai a hiiki i keia wa. Aka, i na makahikielua mamua ae nei, ua hoomakaiu ka ike ia ana, ua aihue ia he mau miliona paa kamaa, a ua hoomaka.kiu wale ia nae, aole he loaa, nolaila, ua hoohiki iho ka Moi, me ke kau ana i kanawai paa, o ka mea nana e hopu i ka mea a mau mea paha nana e aihue nei i kuu hale kamaa, e lilo oia i Moi no ke aupuni, a o ka maua kamakahi, o kana wahine no ia, a e noho kanaka aku no hoi uiaua malalo o • a. hoi e loaa ole ana i"lra mea nana e kiai ana i ka po, e liia oia ma ke ao aha ae. A mai ke kau ia ana o ia kanawai a liiki 1 keia la, aole kekahi mea i hoike mai, no kona hopu ana a me kona ike lihi ana hoi i ka mea nana i aihue. A nolse ake nui o ua mea a pau, mai na malihini e like me oukou a ia makou na kamaaina, ua pau loa i ka make, no ke ake nui e lilo i Moi, a i kane hoi na ka Hooilina Moi. Aia hoi a hiki ae i ka hora 12 o keia la, e li ia mai ai ke kanaka i kiai ai i ka po nei, no ka mea, ua hai mai ka leo o ka bele, ma ka hora 8 o kakahiaka nei, a oia ko maua mea i hoomakaukau iho nei e hele, a puka o mai nei hoi oukon, nolaila, noho nui no hoi paha i ka hale nei, ua loaa iho la no hoi ko oukou kamaaina, o ka wahine a oukou. Iloko nae o ia wa koke no, noho iho la ka uhane o kahi kanaka aie nui iluna | o Lo Hipa, a pane aku la imua o ke kamaaina, Mamua ae o ko olua bele ana, | he makemake loa au e ninau aku ia oe. E ninau mai no, wahi a ke kamaaina. Ia wa no, pane aku la ua walii uhane la, E like wale no anei me kau mau mea a pau i kamailio mai nei, a oia wale iho la no ka mea e make ai k& kanaka ? Ae, wahi a ke kamaaina. Pane aku ua wahi uhane nei, (ua kuhihewa nae kona mau hoa a me na kamaaina, o Lo Hipa maoli no la) Ma ke ola o na Lani, aole | au i minamina i kuu kino nei, ne ke kuai ana aku no ke ola o kela kanaka', no ka mea, he uhane kona e like me ko ka- [ kou, aka, o ua kanaka la nae, ua ike no oia i kana mea i hana ai, aka, 0 ka Moi nae, ka mea hoi nona ke kanawai, aole oiia i ike, no ka meu, o ka mea nana e aihue la i ke kamaa, aia no ia i ka puuwai o ua Moi la, nolaila, mai keia la aku a hiki i ka pau ana o keia lahui, aole no e loaa pono ana ka mea nana e aihue nei, ke ole nae oia e hoike a maka ae, aka, aoie no he nnoano i kanu ia iloko o ka lepo, i nele kona ulu ana. Nolaila, e hele oe a olelo aku i ua Moi la, e hooknu ae i ke kino o ke kanaka, a e li ia a'd ma ka hora 12 o ka la apopo, ke ole hoi e loaa ia'u i keia po, ka mea nana e aihue nei i ke kamaa. A o "keia mauna aua o'u f kuu kino, aole no ia no no kuu āke e lilo i Mōi, a i kaiie hoi na ka Hooiliun Moi, aka, mamuli avi\lo no o N kuu aloha i ka uhane o kela kanaka. I'ane mai la nae ke kamaaina, me na

waimaka £u e kahe ana, a hoopulu iho la i kona mau papalina, i ka i ana mai, He menemene loa au no kau mea e olelo mai nei, oole no hoi au e ae ana, e hele a hai aku i ka Moi, e like me kau e pane mafnei, no ka mea, ua oi loa aku no ka pono o kona make ana mamuli o kona mahaoi, no ke ake nui e lilo i Moi malnna o makou a me kona kuko ino loa i ka Hooilina Moi, i wahine nana, a nolaila, ma ka inoa o na Lani au e olelo mai nei, ke hoohiki nei au, a ke haawi lilo aku nei hoi au i ka'u kaikamahine hanaukahi, i wahine nau, mamuli no ia o kuu minamina aku i kou kino holo okoa, ka pua oi hookahi o ka nani i hiki iloko nei o keia aupuni ; a ina he mea oluolu ia i kou manao, e hooko koke ia uo ia, mahope iho o ka hala ana o ua la he umi mai keia la aku. I aku kahi uhane aie nui, He ae no au e lilo i hunona na olua, aka, kanalua nae au no ka'u waiv?ai ole, e hoi ai ko olua poho ; mai knhihewa ko olua manno, ma ka nani 0 ko'u mau hiohiona, a he mea ia e pomaikai ai, he kanaka naaupo loa ka mea e noonoo nna pela, nolaila, e ae mai oe i ka'u pono ai, apopo, e loaa koke ana ia oe ka pomaikai, no ka inea, ua maopopo, he hiki loa ia'u ke hopu, a paa i ke kino o ka mea nana e aihue nei i ka hale kamaa o ka Moi, ka maunu ino i pau loa ai na tausani kanaka i ka make, wahi au e olelo mai nei, a ina hoi oe e hooloheana i ka'u, a hoopau i kou menemene ana no'u, alaila, e pau ana ka make o na kanaka ma ia ano ma keia hope aku, a e loaa ana hoi lorT mai loko aku auanei o ka puhaka o ka olua kaikamahine na mamo Moi o keia aupuni, a hiki i ka hopena o keia ao, a he mau Makua'lii ko olua oleloia ana. A no keia mau olelo a kahi uhane aie nui, ku ae la ua kamaaina nei a hele aku la me ke kanalua, me kona manao nae e hoao wale no, aole me ka manaoio ma6li, ina no e ko ole ana, aohe no he mea e ae e lohe ia ai, oiai o lakou Aia nae a hiki keia imua o ka Moi, hahai aku la i na mea a pau e pili ana no ke ola a me ka make. Aka, i ka lohe ana o ka Moi', ua hoapono no oia mai ka mua a i ka hope o ka olelo, me ka i mai, E hoi oe, a lawe mai maanei, mamua ae 0 ka hora 5 o ke ahi?hi, i hoohaahaa iho ai au ia'u iho imua ona,ma ka lawelawe ana aku i kana mau meaai a mena mea a pau ana e makemake ai. Ae mai la ua elele nei, a hoi aku la. Aia hoi a hala aku la ka elele, kena ae la ua Moi nei i kekahi koa kiai, i ka 1 ana aku, E hele oe a olelo aku i ka luna nui o ka hale paahao, e hookun ae i ke kanaka e manaoia ana e li, a e alakai pu mai hoi ianei. Ua ae no ke koa, a hele aku la, a hookuu ia mai la. Aia hoi a hiki ka elele imua' o Lo Hipa ma, a hahai aku la i na mea a pau a ka Moi i olelo mai ai, a ua pono wale no ia mau mea i ka manao o kahi uhane, aka, i ka manao nae o kona mau hoa a me na kamaaina, ua piha loa lakou i ke kaumaha, nolaila, aole lakou i pane mai i hookahi huaolelo. A mamua ae hoi o ka hiki ana mai o ka manawa, ku ae la ua kamaaina nei, a pane aku la ia Lo Hipa, Ua kokoke mai ka manawa, e ku ae oe, a e hele kaua ma ke alanui hiki ole ke hoi mai e ike i ou mau hoa a me makou pu hoi, no ka mea ; jna keia alanni no i hele ai he mau tausani kanaka, a haule aku la iloko o ka make, a ke noho nei ka ohana o kela mea keia mea iloko o ke kanikau a hiki i keia la, nolaila, eia wale no ka manawa pono au e haawi iho ai i kou aloha hope loa no lakou nei, a haeie ae kaua i ko wahi i makemake ai. Ia manawa, ku ae la o Lo Hij)a e like me kona mua, (oiai ua haalele ilio la kahi uhane aie nui) a pane ae la imua o kona mau hoa a me na kamaaina, Mai kaumaha ko oukou manao no'u, mamuli o ka ia la mau olelo, no ka mea, aole au he makapo, e alakaiiā ana e ka makapo, a haule pu iloko o ka lua hookahi, aka,

ke ku uei uu a helo aku ma ke alanui o ka lanakila, a e loaa auanei he mau poniuikai ia oukou raa ka la a'popo, e like ipe ka oukou i lohe iho nei, a o ka aina nei, e hoopihaia ana i na kanaka a oi ae mamua o ka poe i pau iho nei i ka makp, a e ola hou ana ke aupuni a oi ae i ko ka \va mnmua. A pau ka Lo Hipa mau olelo, ku ae la o Lo Ilipa a me ke kamaaina, a haele aku la ma ke alanui pololei e hiki aku ai i ka Hale Alii, ka lua ahi nana i pulumi i na mea a pau e makemake ana e lilo i Moi, mai ka hanauna a na'lii a hiki i ka poe haahaa loa. Aia nae nia ke alanui a laua nei e hele ana, ua hoopuniia mai la laua nei e na mea a pau, papani ia.iho no ke alanui paa, nolaila, aole e hiki ia laua nei ke hele aku imua, aole hoi ke emi mai i hope. Ao ke kumu o keia hana ana peuL he makee nani a maikai hoi, oiai no lakou a ike i ka nani oi kelao ke kanaka maikai, nolaila, ua komohia ka iini iloko o na keiki ui opiopio »me na kaikamahine puu kani o ia aupuni, i hele a "Aeae upolu i ka maka o ka lehua," a hookuli mai la ia ianei me na pua, a hele iho la keia a kaumaha pua. Auo ko laua nei kaa pono iwaena konu o ka poe makaikai, nolaila, aohe wahi loaa makani mai iaia nei, nolaila, pii mai la ka enaena o ka nani iluna o ianei, a lilo afe la keia me he ahi lapalapa la, a ia wa i|pau ai na mea a pau i ka eehia no ke* lahi mau minute, a waiho mokaki iho Mlkp akuui» nolnila. nge Jako laua hele ana imua, a nee pu no me ka poe makaikai, a na ke pani o ka puka o ka pa o ka Hale Alii i keakea mai i ka poe makaikai, a ia wa nae i hooho ae ai lakou me na huro nui, a iho makawalu mai la na pua hoonani o kela a me keia ano, a ku ana he puu nui ma ka pōka o ka pa, a hiki ole i ka mana o na koa kiai ke pale ae. Aka, lilo iho la nae >a i hana nui na na koa, mahope iho o ka hoi ana akn o ka poe makaikai. A hiki hoi laua nei ma ka Hale Alii, a hookipaia aku la e ka Moi ma ka rumi ana e hookipa mau ai i na wa o ka poe mua i liala e aku, me ka ike ole ia mai ena mea a pau Ao ua rurai nei, ua hoolakoia i na mea a pau, a koe wale aku no ka hai okoa ana mai i ka mea nana e aihue ia ana ke kamaa. Aia no hoi ma ua mmi nei, ka puka o ka hale kamaa, ua hele a piha paa mai luna a hiki ilalo. a o ka weheia ana o ke pani, eia no ia ma na rumi a ia nei e noho ana, a ua kuhikuhiia mai la keia no ua rumi nei. Aia no hoi ma ka puka oua rumi la, kahi e ku ai ka moe o ka mea kiai, i hoohanohanoia me na mea makamae kumukuai nui. (Aole i pau.)