Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 32, 9 August 1873 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka ikaika. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka ikaika.

I unuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia, mai ka Olelo Beritania a ka Olelo Hawaii. Mahkle 111 —Helu 83

AI KA liiki ana ae i ka wa ai, hoomakaukau mai Ia ua Moi nei i na mea ai maikai loa o na ano a pau, a kena mai la iaia nei e hele aku e ai. A iaia nei hoi e ai ana, noho mai la no ua Moi nei, a kahili mai la no ka ia nei ai ana.

A o na mea ai a pau a ia nei e ai ana, uu oi aku ka maikai a me ka ono, imua oko Europa mau mea*ai. A pau ae la ka ia nei ai hoihoi aku la ua Moi la 1 na mea a pau o luna o ka papa aina, a hoi aku la e ai i ko lakou paina ahiahi. A mahope iho o ka pau ana o ka lakou paina, hoi hou mai la ua Moi nei no ke kuka pono ana.

Kuhikuhi ae la ua moi nei i na mea a pau, me ka i aku, O na mea a pau loa maloko o keia rumi, ua noa ia ia oe, a o kela moe nani e ku mai la, malaila oe e moe ai, ke makemake oe, a kakahiaka, e liele mai no au me ke pa waiholoi maka, a na'u no e holoi i ou mau ihaka me na !H aal ® l .°S ,\<Mnß}B ke kawele i ulana noeau ia e ka Hooilina o ka Noho Alii, (ua kuhihewa loa ka Moi ma keia olelo ana, noloko mai no ia o ke aupuni po, ke aupuni hoi o ke kane nika a ua kaikamahine la ana, a nolaila mai kahi i loaa ai o ua kawele la) a o hamo aku no hoi au i kou lauoho, me na aila ala i laweia mai, mai ka pupua mai o na manu, a na'u no e kahi i kou lauoho, me ke kahi i hanaia mailoko mai o na iwi o kuu kupunakane, ke kanaka koa a ikaila hoi, nana i hoolilo i keia āupuni i aupuni kuokoa, mailoko mai o na auaino hooluhi a na aupuni malamalama a hapa malamalama ma ke komohana aku nei, a ua loaa mai nei no paha ia oukou ; a na'u no e hookomo i ou mau kapa ; a e hoolako no hoi au i na meaai o ka papaaina, me na mea ai ano hou loa, i ai ole ia e oe maluna o keia papaaina. A mahope iho o ka pau ana o kau paina, e hoike mai oe no na mea i loaa a i ike ia paha e oe maloko nei o keia rumi i keia po, a ina e hoolohe aku ana au a ua ku i kou pomaikai, e lilo koke no oe i Moi no keia aupuni ai kane hoi na kuu kaikamahine, e like me kuu kanawai paa i kau ai—a owau hoi a me ka'u wahine, e noho kauwa aku no maiia malalo o olua, me ka hooko pono aku i na mea a pau a olua e olelō mai fti, aka hoi, inaaole oe e hoike mai ana no kekahi mea e pili ana no ka aihueia ana o kela rumi kamaa, ina e aihue ia ana ia ma keia po, alaila, e liia ana oe ma ka hora 12 o ka la apopo, e like me na tausani kanaka i komo mai maloko nei o keia rumi, ua pau loalakou i ka liia, oiai aole hookahi o lakon i hoike mai no kona ike a ike lihi paha i ka mea nana e aihne nei i kou hale kamaa. Aka, ke minamina nei au ia oe, no ka mea, aole hookahi mea kino i komo mai maloko nei o keia keena, a maloko nei hoi o na palena o keia aupuni e like la me oe ka oi o ka nani a me ka ui lua ole ;• a ao)« tio hoie ole.ka 4ioomakaleho mai o na kaikamahine ui o keift aupuni ia oe ? ina lakou e ike mai ana i kou mau hiohiona, aka, aole nae a ; u mea nui e ae e olelo aku ai ia oe, q kuu minamina wale no i ko kino, a me he ipo aloha la oe na'u i keia manawa, nolaila, a hōorttatfawanui oe i ka makaala aia kei ki4i ani, i puka lanakila aku ai oe ma kela aoao o ka amana li kanaka»4 ®o ka mea, aole e hiki, i kuu mana Moi a me kou kanaka maikai ke hoopakele i koli ola, ke ole oe e lioike mai i ka mea nana e aihue kuu hale kamaa

ma keia po, a i ole, o kekalii mea eie|M paha e komo mai ana ma keia rumi i ia po. he aihue no ia, a e hopu oe iaii|a|S paa—owau wnle no kāi ae ia ma k«a f kanawai, nolaila, e haalele oe i ka piiii c a kamali» he liiamoe, a e hoolilo ia oe mo i i ano kanaka makua, e kuoo ana meka i makaala i c Hookuu ae la laua nei ma ke kamailio ana, hoi aku la ka Moi, a nolio iho 1$ kiia e noonoo ana no knna mea e i loaa ai iaia ka mea nana e aihue n«ji i | ke kamaa, aka, ua hoomaopopo oia, h|o* kahi-wale no mea e pono ai, o ka I wale no ma ke ala ana a hiki ike ao [i 0 ka po, a ina oia e nele ana i ka ike paha i ka mea nana e aihue ana i k\ j kamaa a e korno mai ana paha maloko g r ka rumi ana e noho kiai ana, aole no ia!l he mea e hookoia ai o ke kanawai na ona, nolaila, hoi aku la oia a noho iho'i la ma kahi o ke pakaukau e ku ana afc noho iho la. Aia hoi maluna oua pa.| kaukau la, ua hoopihaia me na biuei moolelo o ka wa kahiko a me na nlaa hoonanea e«e he nui wale, a e watio ] pu ana no hoi ka nnpepa oia la. A'iiokona manao e ike i na mea- hou o ia.a, aka, i kona wehe ana ae no i Ua nupoa la, ike koke ihp la no ia i ka ole hooUa alii, e pili ana i ka nku inakana ana ? ;u 1 ka mea nana e hopu a hōike mai hc i ka mea nana e aihue a mea e ae pahie komo mai ana ma ua rumi'nei, a nialAo iho olaila, ke kii o ka ainana li kan*K}i, me ke kauoha ana i ka poe make o ™^ mo n lr n . ae, e hke me ke kanawai. ? A iaia no e nanea ana i ka helnhell i ka nupepa, lohe aku la ia i ka owe o ;a wai,a haohao iho laia i keia wai ku o ke amnoe ; a hala paha he mau li-' nute, halnlu mai ana ke pani o ka puli, o ia pale ana aku paha nie ka ikaikna aole nae ia i hoomaopopo no ia aka, ua ano hiaa ae la nae oia ia maj wa, oiai iloko o na hora ana a noho K nea ana īne ka lohe ole ia o kekahi ukv) hamumu, ua neenee mai la na kapuaip ka hiamoe, a keehi ponoi kona mau li»--lihi, —a lohe aku la no oia i ke kani ke ki o ka puka, aole nae oia i man;, no ka puka ia e koino mai ana i ka 1-

mi a ia nei e noho nei, aia nae,nehe m la na kapuai o ka hele ana mai, nolai), I hooki iho laoia i ka heluhelu nupēpA , ea ae la iluna, a nana aku, aia< hoilie/ kaikamahine ui, aka, haolmo nae ola ; ke kumu o kona hiki ana mai ma iaru mi, a kau e mai la nae ka halia iaia ilei e like no me kana mea i ike e āi mamu | ae o kona hiki ana ma ua rumi nēii Ao ua kaikamahine nei nae, hele i la oia a noho mai la ma kekahi aoaoli ke pakaukau, a haawi mai la i kona al/l i ha malihini ia Lo Hipa. A iloko nae/ ko laua wa e kike ole'o ana, pane nr la ua kaikamahine nei, He inu nunap nae paha 'oe"? Hoole aku lii keia,

ka i aku, Mai kuu wa uuku mai a hi|i I keia po, aole loa au i iuu ia mea heama, aole no hoi au i ike.i kona ano, ua lohe nae au, he ino ka ua mea li!a he hiki loa i ua mea la ke hookahu i ko ke kanaka mau noonoo maikai ant a

lilo oia i inea pupule. a o ka ililiunep» lua, a o ka make no ka palena. ■ Itye ] mai ua kaikauaahine nei, Ae, pela no \a rama ma na nupuni e ae a'u i lohe fl, aka. aole nae pela maikai ka mea e ike ia nei no ka raim ma keia anpuni, aole me ka heleuluuh, a he rartia kupono loa koonei i kou kilana, a iua kaUa e hoao ana, e ike āut nei ; oe i ka' lealea maikai 6 ka hiakno ana, ke makemake oe e hiamae. l ak la keia, Aole o'u manao e hiamoe ana | keia po, ke ole e hookoia kuu mak'ema ke a me ko ka Moi, no ka mea, oa hoo nohoia mai nei au e ka Moi ma keia ru mi, e kiai i ka mea nana e aihue nei i ka hale kamaa, a ina e loaa ma ka'u kiai ana, e lil'o ana au i Moi no keia aupc« ni, a i kane hoi na kana kaikamahine. l inai ua kaikamahine nei, Puni aku la oe i ka wahahee a ua Moi la, oiai aohe kanaka e liiki mai»ianei, a ina oe e hoola

Mna i kana, he oiaio, e liia ana no oe La\a la apopo, ina paha oe e ala ana, fi ina paha e hiamoe ana, nolaila, e aho Rou ae ana mai i ka'u, i loaa ai ia oe ka eiuoli hope o kou ola ana ma keia ao, a no e hookuu aku i kou ola mai kejia wahi paa aku, a mai ka mana mai hoi jo"ke kanawai o ua Moi la, a he % "Ola ma ka apua" olele aqa, no ka mea, mai kinohi mai 6jlia kanawai la a liiki i keia la, he mau f&sani o na kanaka i komo mai ma kea rumi, ua pau loa i ka make, aole hoo;api o lakou mea iola, aole no hoi he (mla e hoike mai ana, ua ike lihi la oia j »itea nana i aihue, a na hakoko pu /a%oi me ia, ano ka nui ikaika o ka aihue, ua pakele aku la oia ; aole los* hookahi o lakon e olelo ana pela, nolaila. mai manao oe he oiaio ka olelo a ua Moi la, nolaila, ke nonoi aku nei au i koi| lokomaikai, e ae mai oe, e inu kiaha kaua, a koe aku ko kino na ua kaikainahiue la a ka Moi—hapa kiaha oe, hapa no hoi au ; kiaha piha no hoi be, psa no hoi au, a hiki wale i ka wa p okipiai ai ka ona a ka rama,.alaila, e »ke.<v}aiiei oe i ka lealea, a nou no ka hauUaku e hiamoe, aia no kou ala, he hiki no ua Moi la. Udhii opopo no ia Lo Hipa na olelo a pa(ji ua kaikamahine la, a ua ike no oia iA oiaio ole o kana mau olelo, aka, ae aku la nae kēia, i hookoia ai ko ia liiSikemake, aole nae me kona man»<SMrtapli. " ' V ' «i • V'Hi, 6 Uh'lihi" ana no ua kaikamahine nei, lie hooklM omole waina mai loko ae o kona aku ana iluna oke pakankau ; eluafaua elua kiaha ; ninini iho la ua kaiklmaliine nei i kona kiaha a hapn, a pelaiio hoi keia. A m ihope ona kike kiahiana, inu like ae la laua. Hoi hou iho 1 no laua nei, ninini no kela i kona kiahia piha, a pela no hoi keia, a u inu ae la Pau ae la keia, ku ana he omole barai'| iluna o ke pakaukau, ninini no ua kakamahine nei i kona kiaha a piha, a pel no keia, a ina ae la. A ike hoi uanikamahine nei, ua pau keia mau omfle, komo aku la oia iloko o kekahi rui\, a lawe mai la hookahi kakini omole,hoke aku la ūa o Lo Hipa i ka inn,a Imiinini wale no hoi ka ia la, pau s.e jjm ia kakini, kii aku la no ua kaikama■pne nei, a lawe mai ana hook'ahi 'l hou ; o ka heleia a pau eha kakini a ".ie elun omole ie nui i pau iaia:nei i ka 1 ijaia, a i ninini wale ia no hoi ei ala, ke la ua rumi nei a "Hakukele Hanalei i ka ua nui," i ka īki mea he ninini wale ia o ka rama, ao ka pau loa ae la no ia o ka ir,ea ihu naloko o ua rumi la, aole nae o ia lei wnhi mea a ona iho, no ka mea, ke }we la no ka mana o kahi nhane aie hi, a hoohainu aku la i na kini a me ka 'hu ona inanu, a pau iho la i ka ona, e ko lakou kaniwhu nae, no ka hookiiia e kahi uhane aie nui, ak», »©lo n«fi !jhiki ke hoftkae ae, oiai he poe lakou i pounaia mai e hoohanohan*o a e kokua li no ka wa pilikia o ka lakon pulapu- , ka moopun'a hoi a ko lakou haku.

lAka, no ko ia nei ike ana aku, ua ano inahihi na helehelena o na kaikamahi- \ nei, ua hele mai la oluna a makne i k kaumaha. no ka pa« loa ana o ka inu, a e haohao »na ka Moi no ia —a ua haohao tio hoi oia i ke kuniu l:o Lo Hipa"dria ole anfī, no ka mea, J |i kona hoomaka ana ma ia ano a hiki j ji po nei, pau no na omole elna, wai|a māke ke kanaka i ka ona, a he keu | | iho nei kā hoi keu* wahi kanaka, a ij pnlm e m»U loa ana koua oni ijkuhi manawa e m&e «i, e ike ia ana hewa mii-i hana irti, aia malaila koumakau nui loa ana. A nO kona maiKli«|ke e iialo ke?a, hewa nni, mahno •jh la oia e hoao hou ma kā hoohainu •In 4 ina e ona ole ana, e aho no kona [ ana, mamua ae o kona lohe ana » a,leo o kona makua, nolaila, holo aku • »?a ma kahi ana i hoea mua mai ai, a no hoi iliuliu, hiki mai la tia kai-

kamahine nei me kekalii hiiewai ie, «a inu ia h hapa, (a oin rama, he mea hookipa 110 ka hiki inaliiiini ana) a ku ana iluna oke pakaukuu, a ninini iho la a piha na kiaha eīiin, e wala ae ana no keia pau kona kiaha, a o ua kaikamahine nei hoi, pnlaiiuli aku la.no i kona kiaha ma ke kua, a 4, hu aku la ka wai ike pili."

0 na hana maalea a pau a ke kaikamahiue aiii, ua auiani wale mai la no ia imua o ko Li> Hipa mau maka, a no ko ia nei makemake e ike koke i ka oiaio, nolaila, ina keia kiaha no ana i iuu hope loa ai, ho-onaona iho la keia, a.hana iho la oia i na hana e like me ka hana a ka poe ona kahiohio, a ūlup i iho la i kekahi man mea hoonani 'hale, a hele hikaka aku la a hookui i ua kaikamahine nei, me ka puliki ana akiij a hoopnka ae la hoi oia i na huaolelo waha rama. Pii ae la hoi ko ia la wahi kai, a kuhii aku la rne ka ikaika, a kiwi he!e aku la keia a hookui i ka moe, a o na mea hoonani a pau o ua moe nei i loaa me na kumukuai kiekie loa, lilo iho la i mea ole, o ke pakankau a me na mea a pau maluna iho, he mea ole lakou a pau i liiki ole ke hookuikui hou ia a like me ko lakou ano niua, a o ke ahu i omole e ku paila ana f he mau op «l;i helelei lakou a pau, a o ka puka nui a ua kaikainahinejrei i komo m ii' ai, paii iho la i ka wawahiia,a waiho hain ima iho la ia paka me ke pani ole ia ; a o ke kumn hoi o kona. liana ana pela,;i ( ole. ai e keakea iji maka ma ka hoomakakiu ana no ka mea ana i manao ai.

A pau ka ia nei. ulupa i( ana i na mea a pau malokoo ua rmāi nei, a haule aku make, eohi wale ana no na olelo ; a o ua. kaikamahine nei nae, ke ake mai la oia oko ia nei hiainoē il)o, no ka mea, ua kokoke loa i ka \ya e liiki mai ai ke kane—hoohiamoe iho la no hoi keia, me ka hoonono ana i ka iliu. āka, ke lloaiki akn nei no hoi keia iba ka nana ana i na kaikamahine la ; >i i kekahi manminute, inlowale aku la kela, n.wo ae la iiae keia, a holo mai la ua kaikaniahine nei e papa, a noho malie iho Ia keia. Aole i liuliu iho, lohe aku Ia keia i kekahi mea halnlu, a hoolana ae la keia, eia ka he halulu no ke kaa, a ku ana nla ka puka aniani e huli ana i ka hikina, a komo mai ana kekahi nika nui, miki aku la no ua kaikainahine nei, a hookaawili iho la ma ka honi ana. (Aole i pau)