Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 39, 27 September 1873 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika.

I unuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia, mai ka Olelo Beritania a ka Olelo Hawaii. Mahele lll—Helu 90.

AMAMULI o ka lakou kuka ana, ua hooholoia, e hookuu aku ia Lo Hipa e hele i kana huakai, i hoopauia ai kona kuhihewa no na kuhikuhi ana a ka moe, nolaiia, ua hoomakaukau koke ae la oia i na pono a pau o kana huakai. Ma keia hooholoia ana, kulu iho ia na waimaka o Hipa, a lele aku la e honi i ka ihu o kana keiki, a no ka mea hoi, mai ka la o Lo Hipa i hanau ai a hiki ma ua la nei, akahi no o Hipa a honi ma ka ihu. O ka ihu a me ka noho puupaa ana o Lo Hipa, ua hoohikiia e Hipa a noa i ka moopuna a ka Mahina, aka, aia hoi ma na olelo a ka wahine dia, ua ūluku mai la na manao like ole iloko o Hipa, a lele aku la e honi i ka ihu o kana keiki, a noa ae la kana hoohiki ana no ka ihu, aka, koe nae kona noho puupaa ana. A o keia hoohiki ana a Hipa, ua kalaia e ka wahine dia, mamuli o ka nonoi ana aku a Hipa. Aia nae iloko o ka manawa a Lo Hipa e makaukau ana, haawi iho la oia i iho, Ke ku nei a hele a like me kuu makemake, a e hooko aku hoi i ka oiaio o na kuhikuhi a ka po, a ina e ko ole, alaila, ma keia hope akH, aole loa au e kuhihewa hoii ma ka hoomaopopo ana i na haawina oia ano. Ano ka pilikia hoi i ikeia i ka hale nei, nolaila, mai hoopoina iki oe i ka nana ana i kuu kii nui e kau ana maloko o kuu keena, a ina oe e ike, e hoomaka mai ana ka hauli popolohua ma ka papalina hema o ua kii la. e hoomanao iho oe, ua pilikia au, aole uae ī make, aka, ina oe e ike i ka hauli i ka hele a pii iluna o ka ihu, a iho ma ka aoao akau, e hoomanao iho oe, ua make au ; aka, ina hoi i ike ole oe i kekahi hoailona o ia ano a hiki i ka puni ana o ka makahiki, aīaila, aole au i loaa i ka pilikia, ama ka hora hope o ka la mua oka makahiki hou, e halawai ana kaua me ka olioli, alaila, o ka hopena paha ia o ko'u mau lealea. He mau huaolelo ka Lo Hipa, he waimaka nae ko Hipa e haluku ana. A pau ae la kana mau olelo, lele aku la oia a honi i ka ihu o Hipa, a he ku- | nou wale ana aku no ka i ka makuahine, (wahine dia) aia nae, kokoe iho la ko ia la mau maka, a huli aku la nana ia Hoolehelehekii. Oko ia nei manawa no ia i huli ae ai a lena pau ae la i na kihi eha o kana ili lele a lele aku la, he oi loa aku ka mama o ia lele ana i ko ka makani. Aia nae iloko o ia manawa, ua lilo iho la o Hipa ma ka holoi ana i na kiheahea waimaka ma kona mau papalina, a i huli ae ka hana a nana aku, aia nae o Lo Hipa, ua komo mua aku la iloko oke aouli. Ao ke kumn o keia hele ino loa ana o Lo Hipa ma ia lele ana, i wahi e nalo koke ai oia mai na maka, aku o kona wahi makuakane Hipa, no ka mea. ua ike no oia, ua ilUiho maluna o kona makua na kupilikii kaumaha a ke aioha keiki. Ma keia lele ana a Lo Hipa, a hala mai na aupuni i loaa mua iaia, komo aku la oia iloko o ke aupuni o na makani paio, a ilaila keia kahi i hoolauwiliia ai no na mahiaa ekolu, me ko ianei hooikaika e puka -aku mawaho o na palena o ua aupuaU*. B hke me ka ikaika ana i manao ai « pnka lanekila, pela no hoi ka ikaika o ka hoihoi hope ana a ka makani ; ISion loa ihola o Lo Hipa ia manawa, iae Wi moku pea holo a kakou e ike %ooikaika no oia ika holo ana imtfai , fckii J hāo ae la nae ke au i kona hope loa aku la, a pela no hoi Htpa i hoohokaia ai.

Noho iho la keia pela no kekahi mau. la, a i ka hulailai ana iho, lena pau ae la keia i na kihi eha o kana ili lele, nana akn, puaoia ua mea he holo, a hiki koia ma kahi i hui ai o na makani, loaa ae la keia i ka hau o ka makani mai lalo ae, a pueo ia ae la keia iluna, e olepelepeia aua e ka makani i o a ianei, me he opala imua o ka puahiohio, lawe hele ia ae la keia iiuna, a hookui ana ke poo i ka pali paa o ka lani, a malaila keia i hoopiliia aku ai, a ua hooikaika ae keia me ka manao e lanakila, aole nae e hiki, no ka mea, ua like iho la oia ia manawa, me he papa la i paa i ke kakia ia ike kui a ke kamana. A hala ke anahulu la o ko ia nei paa ana malaila, hikii mai la ke anu iaia, a like iho la oia me ka mea i make, no ka mea, ma na wahi a pau o kona kino, aole no he wahi hanu iki, aka, aia wale no ma ka welelau o kona alelo kahi i kamau iki ai o kona hanu. Aia nae i ke akakuu iki ana iho o ka inaina o ka makani, ko-o mai la keia mai ka pili ana aku i ka lani paa, a lele aku la imua, mamuli wale iho no o ka mana 0 ka ili lele, a lele aku la imua o ka La, 1 wahi e loaa ai ia Lo Hipa ka pumehana, a hoi hou mai kona hanu ola e like me mamua. Aole nae laua nei i kokoke loa aku i kahi o La, loaa e iho la ia Lo Hipa ka pumehana, a hoi hou mai la kona hanu ola e like me mamua, a lilo hou ae la no iaia ka hookele ana o ka ili lele, a lele lft ma ka_m»Uafi jnxi.lui]a;kfl a ua loaa iaia ka palekana o ka lanakila. Aia nae a hiki keia i kahi i hui ai o na mak«ni, ua hoopili pu ia iho la keia e ka ikaika o ka makani, lauwili hele ia aku la keia ilalo, a haule aku la hoi keia iwaena konu o ka moana, a kuululu ana i ka hokua o ka ale.

Aia nae i kela wa o Lo Hipa ma ka hokua o ka ale, ua mihi iho oia no kona malee, no ka mea, ua hala aku la ka palena o kona ola, a ia wa no oia i hoino iho ai i ka ili lele, i ka i ana iho, E kuhi ana au, he pomaikai la ko'u e loaa ana ma ka malama ana ia oe, eia ka o oe no ka mea nana e haawi nei ia*u i ka make, a ina aole e loaa ana ia'u kekahi kokua iwaena o keia pilikia, e ha'aleleia ana oe e a'u iwaena o keia moana, a e kau no au maluna o kuu lio lele, a hoi aku i ke aupuni o kuu makua, a e hoike aku i ke ano o kau mau hana a me kuu haalele ana ia oe iwaena o keia moana. Ua kuhihewa loa nae keia manao ana o Lo Hipa pela, no ka mea, o ka mana o ka ili ka mea i hiki ai o ka lele, a na ia mana no i kaohi i kona ola ma ka hokua o ka ale, mai kona holo a i-a ana aku iloko o ka opu piha ole o ka moana.

O kahi uhane aie nui hoi, ike mai la oia ua pilikia ka laua keiki, hookuu iho la oia i kekahi mea hoolana, me na mea ai o na ano a pau, a waiho ana imua o Lo Hipa, me ka leo e i mai ana, Mai makau oe, no ka mea, owau no kou makua, e pii ae maluna o ka mea hoolana, a e ai iho i na mea a pau i hoomakaukauia, a e hoōmau mai ana no au i ka malama ana a hiki wale i ka wa e loaa ai ka lanakila ia oe ma keia moana.

A hala ke anahulu la o ia nei ma ka moana, akakuu mai la ka inaina o ka makani, a kanahai mai la ka pioloko ana ona ale. A mamuli hoi oka mana oua wahi mea hoolana nei, ua huki hele ia aku la oia imua, a hala hope wale mai la ka palena oke aupuni o na makani paio, a puka aku la keia me ka lanakila nui. A ia wa keia i kaenaai ma ka inoa ona makua, ika i ana iho, Ma ka mana o kuu mau makua, aole no au e make ana, aka, he mau pilikia wale no ke loaa ana ia'u.

A no ka luhi i loaa iaia iloko o ke aupuni o na makani paio, ua hoomaha ihb la oia malaila no kekahi mau la ; a i ka loaa aua iaia o ka oluolu maikai, ua haalele iho la oia ia wahi, a hoomau aku la i ka lele ana imua, a komo ana iloko o ke aupuni o ka aina ua paka nui, a no ka hiki ole iaia ke hoomanawanui, nolaila,

j s ua hookuu ae la oia i ka lioua maiioko lae o kana buke, a ia wa oia i pili ae ai | «nalalo o ka opu, me ka hoopaa pu ia i* ka ili lile, a hala ae la na paka ua malvaho, komo ao la keia iloko o ka pumeJiana o ka poli o ka liona, a o ka mana|va no ia i hao ae ai ka mana o ka liona, |ae ke kokua pu ia e ka mana o ka ili |ele. Oka hele no x hoi ia a puka ma ela aoao o ua aupuni nei, make iho la a wahi liona nei i ka opili, ke hele la a naka a loaa keia i ka poli. A uo ka pilikia i loaa i ka liona, nolai a, ua ho-a ae la o Lo Hipa i kekahi i bi nui, i mea hoopumehana no ka lio--1 a ; a mai kahi i ho aia ai o ke ahi a hi--1 i ma kahi o ka liooa e waiho ana, ua 1 ke me na anana he umi ke kaawale. A laa iua liona nei ka lanakila, hoi iho oia iloko o ka buke e like me kona au. Mai keia wahi aku, i halawai ai oia e kekahi manu nui kupua, me na hulu nohinohi e anapa ana ; a o ua manu ,he koa oia i hoounaia mai e ka Alikaua nui o ke aupuni mamuli ke kauoha a ke koiki alii o ua aupuni , e hakilo i ke kupu, Lka eu, i ke kipi pli aupuni o ka wahine, no ka mea, o t kaikamahine alii nona na aupuni he kinalima kumamalua, ua hoopalau ia ofe me ua keiki alii la o ke aupuni Auniki, a ua lilo iaia ka malama ana i ka inluhia o ua mau aupuni la. M no ka manao paha o ua manu nei, «fcnakila ana oia maluna o Lo Hipa, noanaika manawahookahi; aia puno hoi me ia he .umi kumamakolu pahi mana, bia hoi, he eono pahi ma kela a me keeheu, a o ka pahi oi loa aku nae o ka Tina, aia no ia ma kona pupua. Aia nae i ka wa i iho makawalu mai a| o na pahi o ka eheu hema, he mau hi>ohaehae wale no ia; aia nae a alo ae o'Lo Hipa ia mau pahi, o ka manawa n|) ia i iho koke mai ai o na pahi o ka eieu akau, a no ka pakela poniniu loa olka pahi a Lo Hipa i ka oniu mua ana ni, o ka loaa aku la no ia o ka eheu o ui manu nei, mai ka eheu a na pahi, nak?ke ana malalo o ia nei, a haule aku la j ld i hea. i

A o ua manu nei nae, lele pahua aku Ih oia me ka wikiwiki, me ka manao paha e alualu hou aku ana o Lo Hipa, aoU nae o ia nei manao pela, aka, ua hookhuia aku oia i hoike no ka ia nei mau hana. Aole no hoi i /mamao loa mai keia wahi aku ana i hakaka ai me ka manu, ko--0)O aku la oia iloko o ke aupuni akahi, a o na mea a pau ma ia aupuni, he poe koa wale no lakou a pau no Melevi« la, ka Moiwahine o na aupuni he kanalima kumamalua. A mai keia aupuni a hiki aku i ka helu umi o na aupuni, he hookeke niho wale no ka lakou ikaika ; a mai ke aupuni helu 11, a hiki i ke aupuni helu 20, he ikaika ko lakou ma na lima hema wale no ; a mai ke aupuni 21 a hiki i ke 30, ma ka lima akau wale no e kui ai; a mai ke aupuni helu 31 a hiki i ke aupuni helu 40, he ihe ka lakou mau mea make ; a mai ke aupuni helu 41 a hiki i ke aupuni helu 50, he pahi ka lakou mau mea make, a o na kupua a pau e komo aku iloko o ia mau aupuni, e pau loa ana lakou i ka make, aka, la Lo Hipa nae, he mea paani wale ia no, a pau loa iho la i ka make. A mai ke aupuni helu 1 a hiki i ke aupuni helu 50, lana ka wai o ua mea he make, aole i hookoe ia i hookahi mea ola ma kela a me keia aupuni. Aia boi ma ke aupuni helu 51, he mau liona na kiai o ia aupuni. Aia nae hoi a hookun ae o Lo Hipa i kana liona mai loko ae o kana wahi buke, o ka manawa no ia i kulou iho ai ua mau liona kiai nei, a holo pupule aku la a make. A o ka hilahila nae ke kumu o ko laua hana ana pela, no ka mea, i ko lakou wa e noho ana malalo o Debolo, he poe kauwa lawelawe lakou malalo o ua liona nei, a i ka wa i loaa ai ko lakoh hewa, inaina iho la o Debolo, a hoopuehu liilii aka

la, nolaila, ua hele auwana keia ma ke ano mana a loaa ai ia Robiana Lo, a o kela mau liona hoi, eia ka i ke aupuni 0 Merevila. Ma na aupuni i hala, ua hakilo no ke ia ma na wahi a pau, aole nae oia i ike 1 kekahi helehelena o kana mau mea i [ ike ai ma ka moe, nolaila, hooman aku la no oia i ka lele aua imua, a hoea ana ma ka aoao akau o keia aupuni, aole nae ana hale i ike, aka, he mau leo kupinai kana i lohe, a o ka aina ma ka nana ana aku, hewa i ka wai ua mea he nani. Lele komohana ae la keia maiiaila aku, a kaapuni ae la ma ka hema, a lele hikina ae la, aia hoi, ike aku la oia i k«kahi kumu laau nui, a o kona welau, ua hiki aku no ia i ka lani. Aia nae a kokoke aku keia, ike aku la oia elua kumu laau, aia hoi malalo o ka malu oua mau kumu laau nei, e ku ana kekahi hale nani loa, a he auo Hale Alii no ia ma ka ianei nana aku. Lele aku la nae keia a kau iho la mawaena o ua mau kumu laau nei, ma kahi kokoke loa ika hale. Ike aku la nae keia, he nui na wahine e noho ana, a e nanea ana lakou i ka hoolohe, i ka hahai a ua alii wahine nei, no ka loaa ana iaia o kekahi keiki kanaka maikai maloko o ka moe, a ua kamailio pinepine oia i keia moe mawaena wale iho no o lakou, a pela iho lakou i hoonaneaia ai i na ia a pau. laia nei nae e kau ana mawaena o na laau, hooho ae.la kekahi wahine, He ?a kanafe l \iik? mai "'UW * Ia lohe ana no o ia nei i ka hua hoole, 0 ko ia nei manawa no ia i komo aku ai a ku ana iloko, a ike aku la i kana mea 1 manao nui ai, e noho mai ana me ka hanohano nui, hele aku la keia a noho iho la ma ko ia la aoao akau. Malu iho la ke anaina, aohe mea pane leo ; a iloko o ia hoolai ana, puana ae 1a o Melevilā, Ua like loa no me ianei ka mea i loaa ai ia'u ma ka moe, a oia nei lahi okoa iho la no, nolaila, ke hoohiki paa Hio nei au, oia nei io no, a ma o ia nei la, i manao ai au e mauna i kuu kino, e like me ka laaana ma ka haawi a ka po, aole hoi e hihi, ua hewa e kuu waha ma ka ae ana aku i ka hoopalau me ke keiki Alii oke aupuni Auneki, ka m'ea nona na hiohiona hihiu a'u i ike ole ai, aole ma ka hihio, aole no hoi ma ka ike maka ana e like me keia, nolaila, ua laa kuu inoa ma kana hoopalau ana mai, aka, o kuu kino nei, na ianei no ia e like me kuu makemake, a i mea hoi e hookoia'i na hana a ka.po. (Aole i pau)