Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 40, 4 October 1873 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika.

I unukiia mai loko mai o ka Buke Arabia, mai ka Olelo Beritania a ka Olelo Hawaii. Mahelk lll—Hklu 91 AIA nae iloko o kela wa a Lo Hipa e noho ana ma ka aoaoakau o Melevile, aia nae iloko ona ka manao hoohuoi kahi i uilani ai, nolailu, au ae la kona mau maka ma o a maanei, aole nae oia i ike i ka lua o ke kaikamahine i loaa ai iaia ma ka moe, no ka mea, o na haiawahine he kanalima e nonoho mai ana, he poe hoa kuka no lakou no Melevila, oiai aole e hiki ia Melevila ke manao no kekahi mea a hooko ma ona wale iho, ke ole lakou e hooholo mua. Ao ua poe wahine nei hoi, he mau helehelena like ko lakou, aole i kue kekahi i ko kekahi, a he like wale no hoi lakou ma na mea a pau, aka, hookahi wale no hoi o Melevila i kona ano.

A no ke ano e o na helehelena o Lo Hipa, he mea haohao loa i ko Melevila manao, no ka mea, ma knna ike iho, he ano hi-o a pihoihoi kooa, a me he mea la aia iloko ona ka manao kanalua a hookae paha, a ua hui pu o Melevila me na haiawahine ma ia noonoo nna, nolaila, huli ae la oia a ninau iho, E ka oi o ka honua, ka hiwahiwa a kou mau makua, ka mea hoi a ; u i manao ai, i milimili oe na'u a mau loa akn, aka, komo iho la nae ke anu o ka hilahila iloko o'u, no ka mea, ke ike nei au, ua ano e kou helehelena, a heaha ka manao iloko ou ? Nolaila, mamua ae o ka noa ana o knu kino ia oe, e hai mua mai oe i kou manao hookae no'u, i noho maluhia ai no au pela a hiki i ka noa ana i ka mea i hoopalauia. 0 ua Melevila nei nae, ua noho malu* hia oia a me kona kaikaina, aka, iloko 0 kela mau po a lakon i paani ai ma ka moe, ua noa ae la ko laua noho maluhia ana. A lohe nae o Lo Hipa no na olelo kankau a Melevila, puana ae la oia i ka 1 ana akn, E ka oi o ka nani, ka hiwahiwa hoi o ka lewa nei, ka mea a kuu manao i kau nui ai, aole au i.poina iki no ōlua a hiki i keia wa a'u e ike maka nei ia oe, nolaila, aole au i huli mai nei ia olua no ka manao hookae, aka, 110 ka hooko wale ana no i na hoohui ana a ka po ; nolaila, o ka manao iloko f>'u, he mea haohao wale no, no ka mea, elua olua i loaa ia'u ma ka moe, aka ano, ke i ike nei au o oe wale no, auhea la hoi kou kokoolua, he makemake au e ike iaia ano, no ka mea, ua ike ae uei hoi au i kou mau maka, aole hoi ko ia la. 1 mai o Melevila, Auhea oe, o ua wahine la, o ko'u kaikaina no ia, a ua like wale no ko maua mau helehelena, aka, aole nae oe e ike ana iaia i keia manawa, a aole no hoi oia maanei, he aupuni okoa no kona, no ka mea, mai anei aku a hiki i kahi ana e noho mai la, he kanalima kumamalua mau aupuni, a pela no hoi i ko'u nei, a o na haawina aupuni ana no ia o mana ; noho nae ia me ke kupunawahine o maua, a owau hoi me ke kupunakane o maua. No'u nae ka pilikia, he hiki iaia ke kokua, a nona hoi ka pilikia, aole e hiki ia'u ke kokua aku, no ka mea, ua oi aku kona mana i ko'a. A no ka mau kawelewele no o na manao no kela hana mna ana, a me ke ake nui no hoi o Melevila, e lilo e no iaia ka pahu hopu o ke kahua lealea, nolaili», ua hoao koke ae la laua. A liuiu wale na la o kō laua noho pu ana, me ka luakaha wale ana maluna o ka hnleilnaA ka bela uwea gnla o laua i kapa wale ia o " Lea kulou a ka lawaia ua malie." Ūa ano kamaaina iho kona noho anamawaena o lakou, aia hoi ma kekahi la,-haule iho la o Melevi-

le i ka hiamoe, a o Lo Hipa hoi, hui 'ku la oia me na haiawahine, rna ka hoo-

maamaa ana ma ka lealea, a he mea hou no hoi ira ka lakou ike ana. Aia i nae i ka wa a Lo Hipa e lealea ana me kekahi wahine, ua hui ae la laua he alo a he alo, e like me ke ano mau o ka lealea ana, aia nae, ala mai la o Melevile, a ike mai la ialaua nei e lealea ana, o ka manawa no ia i pii ino ai ke kai " a haale i ka lau o ka hau," a lilo iho la i mea nui loa. Oka wahine hoi i lealea pu ai me Lo Hipa, kipuku ino ia aku la oia e auwana hele wale. Ulu ae la amaliuahua ka inaina wela iloko o Melevile, a waiho iho la i ke kaupale mawaena o laua ; aka, aole nae aole nae pela ko Lo Hipa manao. A no ka lilo ana hoi o keia mea i hana nui mawaena o laua, nolaila, manao iho la o Lo Hipa e hookomo ia Melevile iloko o ka eke talena, a e hoihoi a hiki i ke aupuni Poepoe, anoai pela la hoi e pau ai kona inaiua, me kona inanao nae hoi he wahine maoli kela, eia ka auanei, he olali oia no ka lewa, he puhi nau okaoka no ka mana. [ Ma keia wahi la e na hoa kaau o keia moolelo, e ike pu iho ai kakou i ka lilo ana o ka mana kupua kaulana o ka eke talena i mea ole, a aole no paha e ole ke komo iho o ke anuanu iloko o ko mau houpo, no ko oukou hoaaloha opio ka Lo Hipa ; heaha la auanei ke kulana e loae ana iaia ma ia hope aku ? ] Aia nae a hoohamama aku o Lo Hipa i ka waha o ka eke talena imua o Melevile, nee mai la oia i hookahi kapuai, a lioi aku la no a kona wahi i ku mua ai. A ike nae o Lo Hipa ua komo ole o Melevile ma ia hana ana, ano kaumaha iho la ia, aka, puana ae la oia : I komo ole paha oe iloko o kuu wahi eke, no kuu lena ole ae a pau pono na alu o ka waha, a ina paha wau e kuu pau loa'ku ana ma ka hoohamama ana, alaila, aohe mea ou e paa aku ai ; a e lohe no auanei au i kou kapalulu ana iloko. Ia wa, lena pau loa ae la o Lo Hipa i ka waha o ka eke talena, a ia hoohamama ana'ku no, hele mai la o Melevile a kokoke ma waha o ka eke talena ; ia wa no i iho mai ai ka lau o kekahi kumu laau e ku ana, i kapaia hoi o kona kupunakane, a pa iho la ma ke poo o ua kaikamahine nei, a hoi aku la no a kona wahi i ku mua ai. A ike iho la oLo Hipa i keia mea, naluea mai la kona noonoo, a hailepo mai la kona helehelena ma ka nana ana aku. 0 ua kumu laau la e ku ana, nonahoi ka lau i pa iho i ke poo o Melevile, o ke kupunakane no ia o Melevile. A ike maopopo iho la o Lo Hipa, ua lilo ka mafta o kana eke i mea ole, nolaila manao iho la oia, aia ma o ka Pahi-waka-waka la kona lanakila ; nolaila, ki ae la oia ma ka aoao akau o ua pahi nei, a puka aku la ekolu kapuai ka loa, [Ua oleloia no ua pahi nei, ina no e ani wa-

le ae, o ka mnnawa no ia e lilo ai ka enemi i raea ole.] Aia nae iloko o kela wa a Lo Hipa i ani ae ai i kana pahi wakawaka, lohe aku la no oia i kekahi mea kuku, aolo nae oia i ike i kekahi mea e ae, aka, aia nae a nana iho oia i kana pahi, ua manumanu ka maka, a ua hala hoi ka nani, a aole wahi pono i koe no ia mau mea e hilinai aku ai; nolaila kapae ae la oia i ka eke talena a me ka pahi-wakawaka, kulou iho la oia ilalo, a na ka w'aimaka no e hiolo, " Kulu ka waimaka, uwe ka opua," a mihi iho la ia no ka make, no ka mea, aohe puuhonua i koe e kalele aku ai no konaola. Ma keia wahi nei, e hoomanawanui kakou i ka huli ae i hope, a e nana aku ia Hipa, a e kamailio hoi nona. Oiai o Hipa ma ke aupuni poepoe, ua hoomanao no oia no ke kauoha a kana keiki, a i ka hala ana o na mahina eono, aole oia i ike i kekahi ouli o ka mea i kauoha ia, nolaila, ua palaka loa oia ma ka hoomanao ana i ke kauoha a kana keiki. Aia nae i ka malama hope o ka makahiki, a ina pule hope o ua malama

la, hoomala mai la ka ha-uli ma ka pa palina hem'a o ke kii o kana keiki, a panee malie tie la ua ha-uli la a pii iluna o ka ihu ; a i na la hope loa o ua malama la, la ma kekahi aoao a palahea aku ma ka papalina akau. A no kaoiaio o keia kauoha, ua nonoi aku laJ> Hipa i kana # wahine Dia, a mamuli o ano hoomauhala, ua hoole aku la oiame ka i aku, Aohe e loaa ia oe ko keila ke imi aku, no ka mea, he nui wale n| kupua nana e keakea mai i kou hele ala aku, oi aku ka pono o koii noho ana mamua o kou hele ana e im , iaia, a komo aku olua iloko oia pilikia. A no kei , mau olelo a ka wahine dia, pane aku h p Hipa, Heaha la hoi auanei ka hew ke make au inamuli o kuu mea i alohi nui ai, no ka mea, aole i oi aku kuu al< ha ia oe mamua o ke aloha o kuu keik a heaha ko'u hewa ke make mamuli ona, no ka mea, he aloha huihui koi ko ka wahine, a o ke aloha o kuu keiki ua hele mai nei au a pUni i ka wela. A no iā l lea, o ko Hipa hoomakaukau iho la no il , a lele aku la, aole nae he mau keakeii loaa iaia ma ke ala, no ka mea, ua pal loa na kupua i ka luku ia e Lo.Hipa. ma keia lele ana o Hipa, ua hiki ak| oia i ke aupuni kanalima kumamalu® a kau ana iluna o ke kumu laau, (a o & la hope no ia o ka makahi* ki) a ike alai la i kana keiki e uwe ana, a pane akwla, Uwe ana oe, hoomanao owau, o kajūuu pale nana e uwao i kou mau pltikia.\ A lohe keia i ka leo, manao iho la no keia, he pilikia hou noiw, nolaila, makaukau iho la keia, e hoohamama aku i ka waha o ka eke talena, ma kahi a ka leo i pae mai ai, aia nae, pae mai la ka leo, E Lo Hipa, mai hana naaupo oe, owau no keia o Hipa o kou makuakane, ka puuhonua o kou mau pilikia a pau. Aia nae a iike aku oia ia Hipa, opiopi koke ae la oia i ka eke talena, a hoihoi iho la i kana pahi wakawaka iloko o ka wahi, a ia wa, i mai o Hipa, Pane no auanei au, hoolohe no oe me ka hooinakaukau pu ia oe iho a me kau mau mea a pau, hamama no hoi kuu waha, o kou manawa no ia e komo mai ai. Ia pane ana mai no a Hipa, lohe no o Lo Hipa, a o ka hoomakaukau koke iho la no ia, me ka haka pono aku ona maka. Hamama no hoi ko Hipa waha, oko Lo Hipa wa no ia i komo aku ai, a poholo ana iloko, a oka hao aku la no ia o ua wahi hipa nei i ka lele. A ike nae o Melevile, aole o Lo Hipa ma kona wahi e kulou ana, i nana aku auanei ka hana, e lele ana o Hipa iloko o ka lewa, lilo iho la ia i mea ino loa i ko Melevila manao. {Aole i pau)