Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 43, 25 October 1873 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika.

I unuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia, mai L : ,lsa Qlelo Beritania a ka Qlelo ffaya^iL Mabvlk lII—HKLU 93 AIA NAE ia Hipa e lele ana me ka hiki Wawe loa, a hiki ma k« hapalua o ka lewa a me ka lioilua, pahii ae la ua giana pauda nei ilok'ō orta, a lilo ae la na mfea a pau o loko i mea ole, hni aku a hui mai, "hui kalo i kanawao,"a i paa wale no ika alualu, a o ke poo wale no kahi I koe maōpopo; ka aku la nae kd kho o ua poo nei a waihō Ana i ke afō o ka wahine dia, a i naha ihō ka haiia i na maka, ua hele a ula i ke kōko, a i poi 'mai auanei ka hana i ke kino, aluhee anā, a ia wa ōia 1 hōopuka 'ae ai i ka huaolelo make, i ka i aua iho, Ua make ka oe. Oiai hoi OLo Hipa e ku koke āna malaila, a i kona lōhe ana ho i ka huaolelo make, o kona uwe k.uo ae la no ia, me ka helu ana no na wahi a pau a, luua i pili ai. - Aia nae iloko 0 kela w.% &Lo Hip.a e r uwe belu ana, pane mai la ka wahine dia, A uwe iho auanei oe, ola ae to makuakaoe, kei i no i make keia ia oa, i ko manao nui i kela mau wahine, mekou -&e iho no aohe ou ikaik va. • ieau joea. raana, lla' wahi eke porpopo tfrafo iho no a me ko wahi pahi kumumu kalaīea, ka mea uiki ole ke hoopakōle ia oe mai-ka mana nui mai o kela mau wa* t hine kupua, nolaila, he mea makehewa kou uwe ana, hoopau waimaka.

A ,ia Hipa e waiho make ana, ua bemahemako lakou waihona i ka meax»le 0 hoola ai me ka hiki wawe, nolaila, i aku oia ia Lo Hipa, E nohō oe mako makuakane, a e hole- ae hoi au e imi i mea ola ai, a hele aku la.

-Ia ia la no hoi a hala, aia no hoi iloko o ka eke talena, e waiho ana no kahi omole laau a Kauka Le, lawe ae la keiā i ua wahi omole nei, a hoohamama ae la i ka waha o Hipa, a haawi iho la i hookahi a i,a manawa no i puku ia mai ai ke kino o Hipa, a i ka mohala ana aka, o ke. oia ae ja no ia ma ka hiki wawe loā, a hoi ae la no e kona ano mamua. - ' ? / • i # !( i ..:* ■ 4 E waiho iki kakou maanei ,ia Hipa ma, a e nana ae kakou i ka wahine dia, oiai oia e lele ana i ke aupuni dtke?kua poowalu, ka Moi no hoi nona ke adputii Waoakua, ka makuakane no hoi o ua4ta* hine dia la. Aia nae a hiki keia ihiila, ninau koke mai la no ua akua poowalu nei, Pehea ko olua noho ana, a heaha kapilikia o ka hiki ana mai nei ? Pane aku ka wahine dia, Iloko 0 na la loihio ko maua noho ana, he oluolu maikai wale no, he hele no a hoi mai me ka lanakila, aka, i keia hele ana a hoi ae n*i, ua komo oia iloko o ka pilikia, aia oia kē waiho la ua make, a i kii mai nei au i ka omole wai ola, a e h&awi mai oe a hoi koke ae au, o make loa mai aua* nei, no ka mea, haalele akn nei no aa, e nape ana no. He oiaio, na make ko kane, mamuli o kamakemake o ke keiki aolaa, aia ka owili giana pauda a ke kaikamahine o ke aupuni kanalima kumamalua iloko kahi i waiho ai, aka, mamuli nae o ka'u ike, eia no ke keiki a olua la ke ku mai nei, me ka omole laau no i ka lima, nolaila, ke i aku nei au ia oe, ua ola no ko kane, a eia wale no ka mea i koe e hoi oe a hoohainu iaia i hookahi kulu 0 ke* ia laau, alaila, e hemo koke no ua giana pauda la i waho Ma keia mau olelo a ke'kna poowalu, auoninoni iho la ka manao iloko 0 ua wahine' dia la, a he mau helehelena makueo ke kaumaha a mo ka ukiuki kai luna ona, me kona manao nae e hoopau i ka lana hoohiki ana me Hipa, a e hoopau i kona manao no ka hoi ana i ke au~

puni po&pio'e; a ii4 hoopiika' akii'W oi'a i keia iiiniO īmua 0 kona malAiakahe, noiaita," : l inai 1a 'Itelcda".po|ovra)a/.'i&lai tn ifiao 4 oe V 8 0 nolio'Ōo mli'ka'milu 0 ] kau kane ahikn/kōu makei āha, a o kou mau m:\kemake a*p'aō aiā a koe 'wale no na pilikia la bjua kp hoola, e lika IKO laV o ® minao an x e Jioi Jioj» nouo ma ko malu, .jniMa e li.ke nje nei au ia manao ana ou pela ; moe poo ia imua oke ksne, i ka wa a.ka pike e hookaawale ai i 0 olu^. I hQU mai U ke'kua pooy/alui ,He oLaio, o ka omolelaau a ke kpiki ,a. Qlua,he hiki loa ke hoola i ka mea i omke, aole jiaee hiki i koua mma ke- hoola i na ua liala na ia ehiku ; « aolō no hoi e hiki i ka mnna o na laau la, k4 hoohemo i ke giana pHud* ra*i loko m ri ō kō kane, a 0 ka'u ōttiu\& laau hei' hōi, he -hiki IoK ke hoola liiai kar' mt&e "ān£t t(io aV ka niea 1 a altoliō ; l a heliiklnō h6H ka inana ō kēia l'aau ke hoōhemōtn&i i ke giana pauda mai loko mai o ko kanē, ke haawi iho oe i hopkahi kulu 0 keia omole laau ma kona peppiao akau, a o ka manawa no ia e jli iho ai ke kuako ko, a hemoaku me he keiki ja i hanauia mai e ka wainne., . -, Mohope iho o ka pau ana 9na olek a ke'kua hoi aku la na wahine dianei, » i koa« hiki ana aku i ke aupnni pqepoe, aia nae o Hipa e Unakik mai ana # nolaila, hooLaiio. iho la a-'koaa, wnhiiakam? *> aka», hali ae ha oia a nukv* aku la ia 'Lo Hipa, 1 ka i aoa aku, Knpanaha oe o ka hooluhi • ia'eh, nō ka hoi he laau hoola no kāu, henha la kou naea i huna ai Ia 7 u, a lhhi : makehewa anā hōi atr ika hele nna ? -I mai xj Lo Hipa, Auhea oe, he omole ka'u i ike, aole nae' au i nana

i kona kuhiknhi niawahō ; Aia Aae a hala ōe, hoomanaō ae la au no ua "'wahi omole nei, a i kuu kii ana a naina iho i na huā palapalā liiawāho, aiaka he waiwai nui kana, a i kuu hoao ana, ua hiki wawe loā ko ianei ola, aka, koe no nae ke giana pauda iloko o ianei, a pehea la auanei hemo ai ? A ina e hemo ana ia oe, aia malaila e make pono ai kou luhi aija. I mai ua wahine dia nei, He oiaio, ma ka mana o ka laap a kuu makuakane,, be hiki loa ia'u ke hana a puka mai ka owili giana pauda iwaho. Ma ia manawa koke no, lawe ae la oia i ua omole- nei, a»-h«wwi iho4« i hookahi kulu ma kō Hipa pepeiao akau ; aole i hala nookahi minute, hoomaka iho la ke nahu ma ko Hipa opu, a iaia e. kaaMullana, ili iho la ke kuakoko ikaika, a i ka mao ana ae f oili aku la .ua giana paib4a:nei ma ka piko< v

,aL olainaikai ae la o Hipi, aia no nae na b*leti6ißfta « kekaum«ha-^cnifrona, a he mea haohao loa ia i koiea wahirfe dia manao, nolaila, ninau aku la oia, me ka i aku, Heaha la_ka mea e ano e nei kou mau helahelena i keia mau la, no ka mea, mai ka piko o ko poo a hiki i ka poli o kou mau kapuai, ua kilohia,e a'u, aohe ou pilikia i koe, a ke haohao nei au i ke kumu o kou ano e ana iloko 0 keia mau la. A no ka hiki ole ia Hipa ke huna iho 1 kana noa i kolekole> nolaila, i aka la oia, He oiaio, i nala mamuaaku nei, he lana maikai loa ko'u manao ma na mea a pau, aohe o'u kanalua no na pilikia e hiki mai ana, no ka mea, ua ike no au i ka'u mea e hana aku ai, a no'u wale no ka lanakila nui maluna o na mea a pau, aka, i keia wa, ua hopo mai ko'u manao, no ka mea, o na ikaika kanaka a me na mana kopua, he mea ole lakou a pau imua o'u, aka, i ke kaikamahine ae nei hoi o ke anpuni kanalima kumaihalua, ua hopohopo mai ko'u manao, oiai aohe maopopo ia'u o ka'u mea e hana aku ai maluna ona ; a ke manao nei an, e hoopau i ko'u manao no ka hele ana ilaila, no ka mea, ua ike no an, aohe lanakila ana ke hiki ilaila ; a ina hoi o kela kaikamahine,.a e hiki ana ilalonei, alaila, ke manao nei au, he hiki loa no iaia ke

hoolilo.i $ me Qsmea W.aliWi* &Q i

. A paa Hipa f hsili 4fi la.ua wahina iHa nai a aiana-ae la i na onli o ka lani, i\ ike ae la oia i a**c*o-ka' lewa ame na «āla* walunā ō J riā ao «leeb; ft-4 helo la# llotfo b |ka htāka|tf, alailn; •āai' ae ttk'u. ia Hipa iba, Xe ht>fkd' kō olda maif hblf helena f ke "k;tunftaha ti Inō &a pilikia; a{kō h&i mafhdr hōi n& ōtifi 0 kd latīi; elanakiU ana nō kakou i Rekalii'wa, a J ® kōmo aha nō hoi ilōko 0 ka pilmia i'kekahf w'a.' A no |eia mau olelo a ka wāhine dia, lana ikijpai la ko Hipa a hi)li ae la me kjninau aku, \|al\ea iho la }a,oe 1 ike aj,io ka lanakila a me k;a pilikia e loaa «ni ia knkou ? I mai k»» wahine dia, ka iuakalaula,. ka onohi a ihe ke Btu aloeie -iaalalo-ō kA onoiii, -o-Mel»v4la no ia f a o ka hmk«lai h©i*e hoopuni ana, o na mana kupua 110 ia o kn ō Me4evil;j, fiift Malaihi ko'u rkfe ana i ko kakeni |>ilikia I kahi \Vk ; a o ke ku ana oka onohi mkluna: ihō 1 , o ko olua lanaklla mua a'ha nō iS 1 ; aŌ' ke apō £na 0 ka luakalai a puni, ō ko ofua make aiia no ia ; a o ka noho pu ana o ka i me kala iloko o 0 ko olua puiiiia ana no ia iko alhi* A mai ūnakila loa.iip Ja jsakou, ina o £elivao : nui e kau la p iee - anuepue,. a ua kpsp po]tto kaj īa iloko, ina la nphe ana, ko{|ko pu ae la np k#kou r qa . fciui ke #w> t a o 4Wn oWko kakou mea e haUvVai ai nie<kA pilikia. Ma keia lohe. aiia o Hipai nn oUio n kana aeia oi* a ninau aku 1 kana wahine, A pehad iho ia auanei e loaa ai ia kakon ka knttkila malunao Melevila? I-aku* ka 'Wahine dia, Eia wale no ka poho, e hōāo knkōU t keia po ma ka moemoea w ina e loaa i kekahi 0 kakoli kanio o,'alā rl&, a1 & ha ia moe e hai iliai i kō kakōulanakila a pi'-

likiā palia, kekupono nae ina 'kā ike i ao ia ia'u. No ka niea hoi, ōka nianā a me ka ikaika o ka eke talena a olua i hilinai nui ai, ua ike no'ojua, ua lilo ia mea paani wale ia ho e Mēlevila, nolaila, e alio paha e hoao kakou ma ka moemoea ana, a na ka po e hoike mai i. ko kakou pomaikai.

A ma ka po ana iho, oiai lakou e makaukau ana o moe, kanoha mua ae la. ua wahihe dia nei ia Lo Hipa, i ka i ana aku, Ina e loaa ana ia oe kekahi moe i keia po, e hoomaopopo loa oe i ua mea a pau au e ike ai, a i ala mai oe i kakahiaka, e hai mai oa i na mea a pau i loaa ia oe, a pela no hoi ia mana.

Hoi ae la o Hipa ma, nia ko laua rn mi, a o Lo Hipa no hoi ma kona rumi : a ia hanle auH itto no o Lo Hipa e moe

|raalokooka hihio, ike nku 1a kona uhāne f kekahi a<y hoi e)eele 9 pii mai ! ana niai ke.kukoln hema mai pii polo* lei ae4a oia a hiki i ka hapaina o ka Idwa, ku malie ino la.oia, aka, hoomau 00 nae an i ka nana ana, a hala paha elima nwnute, manalua ae kona welau, a lilo huinaha ae la me he hainaka la, me na anueome elua ma ka aoao akan, a me na hoku eha ma ka aoao hema ; a mawaena o na mau anneaue nei a me na hokn, e Boho ana kekahi kaikamahine opiopio, maikai a nani hoi. A ia'u nae e hiooman ana i ka nana, na emi koke iho la ua ao nui nei, a kau koke mai la ma ka hema nei o ka hale o kakou t aia hoi, ike aku la au he wahi holoholona, a o kona ano, tia like loa no me ka hipa, e holoholo ana ma na wawae o ua kaikamahine la, a o kona wa no ia i kuhikuhi mai ai ia'n, a lele mai Ia no hoi na wahi holoholona nei, a ku ana mamua o ko'u alo. Aia nae iloko o ia wa, pane koke mai ana no na kaikamahine la, E ke keiki kanaka. maikai, "ka lei kohn o mi nei," o kela wahi holoholona iho auanei la e ku la ma ko alo, e lawe oe a pepehi iaia, mai menemene oe no ka like ana o kona an<? me kou makua, e oki iho ma kona opn, a e kuai ue i pa mea a pau iwaho, a o kahi opu uuku auanei la e

pili' an» 'me' Ica ō'pii' nui, o kau 'ia © ok'i ae a jfaa kou tima akau, a ehoihōl lkb oe i fiā niea a pali ll.oko/'a faa Hina'hoi e pfti iWmu koha klkāla/A W'h'ōl lionMi.ho ia ( tt RōVia W«hi f kii iiūA HiV 'Uei hbokiō kt>ket akulā ho ko*a 'he, a haiiu fiibla ; like* md rla infea a pau f kflhiktthiiit iihii. LaWw ta haē uMhe i 'lia'Wahi '6(in hei, : a miMnifi waluiho lii lio, lne i*fce' 614 ii o 'ka*n«i WuiW»Vi,' liolĀila, s iĀa- tifnali aktl la'ko'h nhftnd i tfa kaikaiiiahlne nei, Heaha ili'ō la ka ftaiWiii 6 kāiā Hiēa a'iii i ha'iiā h&o--ih'āinolntt iho hēi i kel-i hōloholohA ninmnl? 6 olōlo? Plifte thai 'ia ho uā kaikjrbWWtie ■Ef ōkV v *ttid f* komt fttfktkv'u 'ō' lrt}ohamartia* tiiai 1 b 'oiakou iiei. Oā oki kbfce tho la fto kō'u nhana mri kahi'i kuhikuhiia b4i; kiu nae, alu kō loko * laTTe la ua m&u p'āa Hei, • hōōh'iiauin** »rkn 'la 'hoi i lea tffcha o īia' waM of>W rifei, 0 ka'hiahawā no fa i liiiKKm nĀf ai na a me riii hi'e'ā'H pati ilae ia, a Kotho mai la kekihi"haj)a ti froh>i kinō, a d ko'u li'mh» 'hoi a tne ua ti6i; liukiia akh la emi inhkiniio' ka lōwu"; ā ife Ia au, eii Ka he'iiiōe rihart6.

- A iā āna ae hō o Lō aola bia i inott ' hōu lnki wiilei i kfc ao ātiā ;āi ka ;kakaliiakā : iiōi, liolohōlo ā'ē ia ōia maloW Bkā rfial'ā iiua? A : U aō 0 Hiptf mrt, aMke; aktHa Kk lāiia ma ka mala pu< 6iaf ōia & hōāō ana r ke āla .o kelā 4 me lie'lōaā *afeii ō ie'ō'ala's lia 1 lōaa āi iālā kā'iiioe. "(pP&ipā lioi, ua Bōdttaw ioi oia ika %Vtfā i'¥āifti keiki, a he mea haōhao ibS i konā inanao, ma ka ike aiia akiH ktiha k£&i, ua ano eae kona mān h^h'^ha 1 , 1 ' mb he kanaka luu ka.i la, ka helō Hvāle a 'Moa nnonnoo Puna i ke'kua., wahine." Uako nae 0 ia wa, kahea ia. la keia, a hoi mai l;i. HulLkoke ae lā no ka wahine ,dia, a pina.u ia ,1 kou pioe ana i keia po, kau mea i ike ai ? I mai o Hipa, Aohe mea i loaa ia'u, be palaka pu wale no ko'u moe ana a hiki wale ike ao ana ae nei. Pnne mai hoi ka wahine dia, Ua like pu no kaua, eia paha o ke keiki ka mea i loaa ka moe. Huli ae la ua wahine dia nei a ninau ia Lo Hipa. Ia wai hahai maiai o Lo Hipa i kana moe mai ka mua a i ka hope, e like me ka mea i kamailio mua ia ae la ja kakou. (Aole i pau.)