Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 44, 1 November 1873 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XII. HELU 44.           HONOLULU, POAONO, NOVEMABA 1, 1873                         

NA HELU A PAU 622.

 

 

E PAU NA PUPUPU KAHIKO!

 

E pani me na Hale Laau!

 

E HELE I KA HALE KUAI PAPA

 

I PAHEEIKALIAE O

 

Samuela G. Waila Ma.

 

AIA MA KA PA KUAI PAPA KAHIKO

O KIMO PELEKANE MA IHO NEI.

E Kuai Makepono Loaia Ana

           -Me Ke-

Kumukuai Haahaa Loa.

NA PUU PAPA NUI,

                                    NA LAAU A ME

NA LAKO KUKULU HALE

          A PAU MALAILA.

          OIA HIO NA

 

LAAU NOUAIKI o na ano a pau,

    Na Papa Manoanoa Nonaiki,

        Na Papa Nonaiki,

            Na Aaho Paina Ulaula,

               Na Pili Laau Paina Ulaula.

 

NA PINE PA!

                                  NA AAHO PA A ME

                 NA POU PAINA ULAULA,

               NA PILI LAAU CIDA, NA

         PILI LAAU PAINA ULAULA.

 

Na Puka 2-0x6-0 a hiki i ka 3-0x7-6

Na Puka Komo Laau Aniani, 2-9x6-6 a hiki i ka 5-0x9-0.

Na Laau Puka Aniani, 7x9 a hiki i ka 12x18.

 

 

 

NA PANI OLEPELEPE

I penaia, a pena ole ia,

  O na ano a pau.

      Na Aniani Pukaaniani,

          Na Paina Ulaula Molina,

              I Iniha a hiki i ka 5 Iniba.

 

 

Na Ano Pepa Hale Maikai

A ME NA LIHILIHI.

Aila Hoowali Pena Maikai Loa,

               Aila Hoomaloo Pena, Vaniki,

                      Na Pena Keokeo,

                  Ka Lead & Zinc,

               Pena Eleele o na

          Ano Pena e ae o

Kela ano keia ano.

 

 

NA LAKA PUKA!

Na Laka Poepoe,

   Na Ami Loloa,

     Na Ami Pokopoko,

        Na Laka Uwai,

          Na Kui-nao,

            Na Ami Lele,

               Na Puka Aniani, &c., &c

Na Kui Hao,

    Kui Wai,

        A Kui Kui,

             3d a hiki i ke 60d, &c., &c.

O keia mau mea a pan, e kuai makepono ia ana ma ke DALA KUIKE.

O keia mau mea a pan, a o kahi paha o keia, e hiki no ke hoounaia ma kekahi o na awa o keia Aupuni.

 

 

He mau Agena no Makou no ka

MOKUMAHU “KILAUEA,”

Kapena D. Taylor.

614-3m *       WAILA Ma.

 

 

 

 

 

 

HE MOOLELO KAAO

        ..NO..

ROBIANA LO

KA HIWAHIWA O KE KOA,

Helu Akolu o ka ikaika.

 

I’unuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia, mai ka Olelo Beritania a ka Olelo Hawaii.

 

MAHELE III – HELU 94

 

A Lohe nae o Hipa ma i ka moe a ka laua keiki, ua ukuhi koke iho la laua i ko laua mau waihona a piha a hu i ka olioli, me ka lelele ana i o a ianei, no ka haawina pomaikai i loaa i ka laua keiki ma ka moe ; a ma ia mea, akahi no a kanahai iki mai ko ka wahine dia manao inaina no Lo Hipa, a akahi wale no hoi a ike ia aku kona hoopunahele ana mai iaia nei.

 

A ike nae ua wahine dia nei, ua ku i ka pomaikai ka moe a Lo Hipa, nolaila, ninau aku la oia ia Hipa, Ehiki ana anei ia oe ke hahai mai i ke ano o ka moe a ke keiki a kaua?  Pane aku o Hipa, Ma ka mea i maopopo ia’u, e hoike no au e like me ka’u ike, a o ka mea aku hoi i koe ma ka’u ike, a o ka mea aku hoi i koe ma ka’u wehewehe ana, nau aku no ia na ka mea i ao kumu ia. Nolaila, ma ka’u ike, o kela ao nui eleele i pii mai ai mai ke kukulu hema mai, a hiki i kahapalua o ka lewa kona kiekie, a manalua ae ai kona w@l@@@lil@ i k@@@@@@, @@ aina ia ; a o na anuenue e pio ana ma ka aoao akau, he mau aupuni ia elua, a e lilo ana ia kakou ma keia hope aku ; a o na hoku eha ma ka aoao hema, e hoike mai ana ia i ka hookuiia ana o na aupuni o ka lewa i kahi hookahi.  A o keia wale iho la no na meai i maopopo ma ka’u ike. I mai hoi ka wahine dia, O kau ike, o ka kaua ike pu no ia. Pa ne hou aku ka wahine dia, Pehea hoi kou manao no kahi holoholona a me ke kaikamahine e noho ana mawaena o na anuenue a me na hoku? I mai la hoi o Hipa, Aohe maopopo o ka laua mau kaina ia’u, no ka mea, o ke kua o ka noonoo, ua hoohuliia mai nei ia’u, a o ka haina pololei a’u e hoike aku ai imua ou, ua hunaia aku ia mai ka welau aku o kuu alelo.

 

A ma keia kalakalai olelo wale ana no a Hipa, i mai ka wahine dia, O ke kaikamahine a kaua i lohe ae nei, oia no ke alii nona ke ao nui au i hai ae la he aina, a o kahi holoholona e holoholo ana ma na wawae o ua kaikamahine la, o oe no ia ; o ko lele ana a komo iloko o ke ao eleele, malaila no e hoi hou aku ai ka enemi, a ma ou la e lanakila ai olua, a ma ou la no hoi e pio ai olua ma keia hope aku. O ka pepehi ana a Lo Hipa i ka holoholona a me na mea a pau i hanaia e ia ma ka po, e hookoia ana no ia maluna ou i keia la, e like me na kuhikuhi a ka po.

 

Huli koke ae la no ua wahine dia noi a kena aku ia Lo Hipa, i ka i ana aku, Mamuli o na kuhikuhi a ka po, ke i aku nei au ia oe, e unuhi i kau pahi wakawaka, a e kaha koke ae oe i ka opu o ko makuakane, a e hana no hoi oe i na mea a pau i kuhikuhi ia mai ai ma ka moe.

 

A pau na olelo a ka wahine dia, unuhi ae la o Lo Hipa i kana pahi wakawaka, a paa ae la ma kona lima, a i aku la, Ma keia pahi a’u e paa nei, ua hoopihaia au i ke aloha no ko’u makua, a ua hiki ole i ka oi o keia pahi ke kau aku maluna ona, a o na kuhikuhi a pau a ka po, aole i oi aku kuu minamina ia, aole no hoi au i ike i ka lakou mau pono, e like me ka pomaikai nui i loaa ia’u ma o ko’u makua la.

 

A lohe nae ka wahine dia no keia mau olelo kahalua, okalakala koke ae la oia, a i aku ia Lo Hipa, E kuu keiki e, mai kanalua oe e like me kou ano aloha makua. A lohe nae o Lo Hipa no keia mau olelo, kulu iho la kona mau waimaka aloha.

 

A ike maopopo ka wahine dia i ko Lo Hipa manao, nolaila, lalau aku la oia i ka pahi, a kaha aku la ma ka opu o Hipa, a kuai ae la i na mea a pau i waho, a lawe ae la i kahi opu uuku i kuhikuhiia, a hoihoi iho la i na mea a pau iloko, a haawi aku la i ua wahi opu nei ia Lo Hipa, me ka i aku, Eia ka opu la o Hipa, e paa oe, mai hoomenemene. Lalau mai la o Lo Hipa me ka manao kanalua, no ka mea, ua piha loa kona naau i ke aloha makua.

 

A ia wa koke no, lawe koke ae la ka wahine dia i ka omole wai ola, a nini iho la ma kahi ana i oki ai i ka opu o Hipa, a puoho ae la oia mai kona waiho a make ana, ku ae la iluna, konini ae la ka huelo, e like me ke ano mau o ka hipa i ka wa ua, a hoopuka ae la i ka huaolelo mai kona waha ae, E kuhi ana au he mea olelo wale no na olua, eia ka e pepehi io ana olua ia’u ; a heaha iho la kawaiwai o ka olua hana hoomainoino ana iho nei ia’u? Ka i no paha hoi o ka make aku la kela, eia no ka hoi nei make ia olua. I mai o Lo Hipa, Aole no na’u, na ia la aku no.

 

Aia nae a huli pono ae o Hipa, ike aku la oia i kona opu e paa ia mai ana e. Lo Hipa, huli ae la oia a ninau i kana wahine, O kuu opu anei kela? Ae mai la ka wahine dia, a lalau aku la no a paa i kona lima, a lalau aku la no hoi i ka pahi, a oki ae la ma ka mole o ka opu hipa, a loaa ae la ka waba, neenee aku la oia ma kahi kaawale, me ka manao e huna aku i k@ i@@ @@@ i hele @@@@ pua ala ko loko.

 

A ike mai la nae o Lo Hipa, miki mai la oia, no ka mea, ua loaa mua aku la oia i ke ala o ua mau pua nei ; a no ka like pu hoi o keia ala, me ke ala i loaa ai iaia ma ka moe, nolaila, huli ae la oia a ninau ia Hipa, Mahea la kahi i loaa’i o keia mau pua ia oe ? Pane mai la o Hipa, No ke aupuni o Ainahau, a i lawe malu ia mai e a’u.

 

Kii aku la o Lo Hipa i ua mau pua nei, a hoihoi aku la i ka hale me ka olioli ; a ke ike aku nei no ua wahine hapa dia nei i ka olioli lua ole o ka laua keiki, e lelele ana iluna a ilalo, me he mau kao keiki la e paani ana maluna o na puu a me na wahi oneanea o ke kula, a pela aku.

 

A no ka maopopo ole i ka wahine hapa dia, no ka Lo Hipa mea e hapa aku ai no na pua, nolaila, kahea okoa aku la no oia, i ka i ana aku ma ke ano hoomalimali, E Lo Hipa ka maua keiki i aloha nui ia, e hoi mai oe, a e lawe pu mai me ka eke talena. Ua hooko aku no keia e like me ka olelo.

 

Aia nae a hiki mai keia imua o kona mau makua, me ka eke talena e paa ana ma kona lima, i aku ka wahine dia, me ka paa ana ae i ka opu hipa ma kona lima, Eia wale no ka mea e lanakila ai olua ke lele aku iloko o ke aupuni kanalima kumamalua, e kaua ai me Melevila ko olua hoa paio.

 

Ku ae la o Lo Hipa iluna, unuhi ae la i kaua pahiwakawa a paa ma kona lima, a i aku E kuu makuahine, aole he lana o ko’u manao, e loaa ana ia maua ka lanakila ma kena wahi opu holoholono pilau wale a lilo i mea ole, a heaha hoi kona oi aku imua o kuu pahiwakawaka?

 

Ma keia olelo a Lo Hipa, okalakala koke ae la ka wahine dia, a pii ae la kona huelo ma o a maanei, a hoopuka mai la i na huaolelo imua o Lo Hipa, i ka i ana mai, O ko pahi au e akena nei, ua kumumu ia imua o Melevila ko olua hoa paio. Ua ike no hoi oe, ua lilo ia i mea paani wala ia no e Melevila, aohe ana pono i koe a kakou e hilinai aku ai maluna ona ; a o keia opu hipa imua o kakou i keia la, ua oi aku kona ikaika mamua o na makani puahiohio ikaika o ka lewa, au i ike ai ma ka moeuhane.

 

A lohe o Lo Hipa no keia mau olelo, hoopau ae la oia i kona pane ana aku. Pane koke mai no ua wahine dia nei, a i mai ia Lo Hipa, E ku oe iluna, a e lawe pu me ko eke talena, a e hele aku i ka hema, i kanalima anana ke kaawale mai anei aku, a pela no hoi o Hipa, me ka opu hipa ma kona lima ; alaila, he haneri anana ke kaawale mawaena o olua. A ia olua ma ke kaawale, penei olua e hana ai : O oe auanei e Lo Hipa, e hoohamama mai oe i ka waha o ka eke talena imua oia nei, a ina oia nei e hele mai a komo iloko, alaila, e hoao hou olua i ka hele ana e hakaka me Melevila ma ka mana o ka eke talena, aka hoi, i komo ole keia iloko o ka eke talena, a o oe hoi ke komo ana iloko o ka opu hipa, alaila, o ka opu hipa ka mea mana, a me ka opu hipa olua e hele ai e hakaka me Melevila ; aka hoi, i komo olua iloko o keia mau mea i manaoia, alaila, e hoopau i ko olua manao no ka hele ana e hakak@ me Melevila, alaila, ua oi aku ka pono o ko olua noho ana i ke kahu oha na kakou, piha na umeke, o ka ia nui mai no o ka Makeke, maona ka opu.

 

Ku ae la o Lo Hipa, a hele aku la i ka hema, a o Hipa no hoi, hele aku la oia ma ka akau. A ia laua maloko o ka palena i oleloia, wehe ae la o Lo Hipa i ke kaula silika i hoopaaia ai ma ka waha o ka eke talena, a hoohamama aku la imua o Hipa, nee malie mai la o Hipa a ku ana i ka waha o ka eke talena, a kaohi iho la ka mana o ka opu hipa, i elua minute ka loihi, a huki hope aku la ka mana o ka opu hipa, a nee malie aku la o Hipa a kona wahi i ku mua ai, @@ k@ @@@@ @@@ ka eke talena, ke mau.

 

A ike o Lo Hipa, ua paani wala ia no e Hipa ka mana o kana eke talena, nolaila wehe hou ae la oia i kekahi alu, a hoomau mai la no i ka hoohamama ana, a nee hou mai la no o Hipa a ku hou ana i ka waha o ka eke talena, a he kanakolu sekona wale no ka loihi o kona ku ana, a hoi hou aku la no oia a kona wahi i ku mua ai.

 

Ma keia mea, hoomaopopo iho la o Lo Hipa, aole no e lanakila ana kana eke talena imua o ka opu hipa, aka, no kona ano kuaki loa, lena hou ae la oia a pau pono na alu o ka waha o kana eke, hele kela a paihiihi lua i ka makani, a o ka wa no ia i nee hou mai ai o Hipa a ku ana i ka waha o ka eke talena, a o ke poo wale no kai kulou aku, a pa ae la i ke kae oluna, a hoi hou aku la no a kona wahi i ku mua ai.

 

            Ma keia emi hope ana nae o Hipa, ua like kona mama me ka holo ana a ka uila iloko o ka lewa ; a ike iho la hoi o Lo Hipa, ua puhili kana eke talena, ku lohaloha wale iho la no oia e hoka ana, a hoopau ae la i kona manao kuhihewa.

 

            A oiai hoi o Hipa ma kona kulana, hoohamama mai la oia i ka waha o ka opu hipa imua o Lo Hipa, o ka wa no ia ona i ume ia mai ai me ka ikaika, a kapalulu ana iloko, a kiwi aku la me he ia la ua hei i ka upena.

 

            A ike o Hipa, ua komo kana keiki iloko o ka opu hipa, hoohuli ae la oia a hoi aku la i ka hale, a komo aku la ma ka rumi helu elua, a hookuu ae la ia Lo Hipa. A o ka wahine dia hoi, huli mai la oia a i mai ia Hipa ma, I keia la, ua ike pu ae la no kakou i ka lanakila ana o ka opu hipa imua o ka eke talena, nolaila, o ka olua nahikaua iho la no keia e lele aku ai i ka lewa, a komo aku iloko o ka aupuni kanalima kumamalua, kahi hoi o Melevila ko olua enemi, a i hookoia ai ko olua makemake ma na aupuni a pau o ka lewa, a olua e lele aku ai mawaena o na ao o ka lewalani, kahi hiki ole i ko ke ao holookoa ke hele aku ilaila.

 

            A maopopo ia Hipa ma na mea a pau loa, noho iho lakou a hala kekahi mau la, a ina po o Mahealani, kuupau mai la ka mahina oia po i kona naui lua ole, a o ka laua manawa no ia i lele aku ai.

 

            Ia laua no nae e lele ana, ike aku la laua i ka pii ana mai o na ao ma ke kukulu akau o ka lewa, a o kona ano ma ka hoohalike ana, ua like loa no ia me na helehelena o ke aupuni kanalima kumamalua, a ua hoomaopopo no laua he aina, aka, aia nae ma ke kaahele o ke ao, ua kanalua o Hipa, aka i aku o Lo Hipa, Aole anei oe i ike, o ke ao o ka lewa, e kaahele mau ana ia i na wa a pau, a o ke ao paa i ka aina, aole ia e panee ana, e like me keia a kaua e ike nei. (Aole i pau)

 

 

Kumumanao.

No ka Oihana Kumukula.

 

O ka oihana Kumukula a kakou e lawelawe nei, he oihana nui no ia a kiekie ; aka, o ke kulana, he maopopo no, ke noonoo akahele ia e kakou, a ke imi ia kona io maoli. Ua like no ia me ke kanaka i ho-o i kona waiwai iloko o kekahi pahu, a ki ia a paa, a waiho ia hoi a hiki mai i ka wa i makemakeia ai e wehe, a pehea ia e ho-o ai i ke ki i kana mea i hoopaaia, lawe anei ia ma ka wawahi ana i kona pahu waiwai? Aole pela ; hooponopono oia i kona wahi i hoopaa ai mamua, me ke ki ma kona puka ponoi, i hemo ai. Pela no paha kakou e na makamaka kumukula, he mau pahu waiwai ko kakou mau kino, a o na keiki liilii a kakou e ao aku nei maloko o ka kakou mau kula, he mau ki liilii lakou e wehe a e omo aku ana i ka waiwai naauao o ko kakou mau kino, a lawe e like me ka makemake. A ina hoi he mau pahu waiwai kakou, alaila, heaha ke kupono no kakou e hana i keia hana ?

 

            1. E hoopono ke kumukula ma kana oihana iho, e hookaokoa ana iaia ma kona kulana oiaio maoli, ma kona hoomalu ana iaia iho mai na hewa o keia noho ana, me he la e alualu mai ana na hanauna opio ma kou kulana ke alakai a lilo lakou he mau kanaka hoopono i ko la @@

@@@@ @@@@ a malama hoi lakou i ko lakou kulana e like me kou, a lilo kau mau hana he kia hoomanao i ko lakou mau naau no na hanauna hou. Mai hoolilo ia oe ma ke kamailio ana me kekahi mau haumana o ke kula, oiai oe e ao ana i kekahi papa, a heluhelu wale mai no ka haumana i ka pauku, lilo paha oe ma kekahi aoao e paani ai, a pela aku. A ina pela kau hana, e hemo ana anei ka waiwai mai a oe aku oia ka ike? E komo pono ana anei ke ki noonoo a kau mau keiki ma ka puka ki naauao? E ike pono ana anei lakou i ka waiwai o ko kakou mau keena noonoo ke hana kakou pela? Ke hoole mai nei na Ole ekolu o ka helu Hawaii, Aole. O ka hoolalau ana o ke kumukula ma ia mau mea, he mea ia na ka haumana e hai lalau mai ai, a apono wale aku no kakou me ka lono pono ole i ke kumu o ia loaa i loaa ai iaia, a lilo ia he mea hoohenehene na ka haumana i ike i ke ano, a lilo ka kakou alakai ana ia lakou i mea ano ole ma ia wahi mea uuku, a o ka lilo no ia he pohaku kaa palaoa i ko lakou mau naau e hoole mai ana i ka waiwai iloko o ka kakou hinai, a hoike aku lakou i ka hanauna hou i kou inoa, he “kumu ike ole.” Aole anei keia he pohaku e pepe ai kakou, a he maunu paoa hoi no kakou ma keia hana nui? He oiaio, e lalau ana kakou ma keia mea, ke ole e kokua ia ka kakou mau hana e keia mau kumu i aui ae la.

 

            2. E ahonui kakou ma ke ao ana, e like me ke Kapena moku i kona mau kela, olelo ana me ka eleu ia lakou, e pu-a i na pea, oiai ua kokoke ka ino, a pela no kakou ; he mau kapena no hoi kakou maluna o na haumana opiopio, a maluna o na aui nalu o ka noho’na naaupo, a e hoolana aku ia lakou maluna o na ale kolonahe o ka noho’na naauao. A ina he poe Kapena kakou, e ku anei kakou iluna me ka laau o ka enemi, a hahau ino aku i na kela a kakou e ao nei? E ku anei kakou iluna, a olelo iho, Molowa au i ka’u poe keiki no ka ike ole, a e haalele ana au ia lakou? E holoholo anei kakou malalo o ka lanai o ka hale alii o Babulona, a olelo iho, He loihi ka’u hala kula – ua hemo kuu lio, e no ho no au, a ka Poalima au hele e kula, i pau ka maloeloe. A ina pela kakou e hana ai, mahalo anei ko kakou mau ona ia kakou? Aole anei e ili na auwaa liilii o na pokii maluna o nalowale a me poina na haawina o kekahi la i ao ia? Aole anei he wahi pukoa kela mau la i b@ule, nana e ulupa i na mea i ao ia a lilo i puu opala? He pono paha ia’u maanei, e lawe mai i ka moolelo o kekahi haole kaulana, nona ka oleloia ana, Ua ku kona hale kula, he 8 ¾ mile mai kona wahi aku ma ke Komohana Akau, a ua hele hoomanawanui aku oia ma ke hele ana e ao i kela kula no na makahiki ehiku, me ka oi ole mamua o elua la ka haule iaia, ma ka 1 ½ silina ka uka no ka la hookahi. A mahope iho, ua hookiekieia ae oia a lilo i Peresidena no ka hale kula o na keiki makua ole ma ia Apana. Heaha ke kumu o keia hookiekieia ana? Eia ; o ka hoomanawanui wale no.

 

            3. E akamai kakou ma kea o aku-o ko kakou hookomo ana aku i ka ike i na keiki i ko lakou wa opiopio, he mea paakiki no ia, ke ole e haawi ka kako@ ao ana me ke akamai akahele a noonoo no hoi. A ina e loaa ia kakou he ko@a akea e alaki aku ai ia lakou ma kela aoao kahi i manaolanaia, alaila, e hoohaikiia ana ka makalua o ka kakou mau hana e ke kaulana, a lilo kakou he puu oioina no ua haumana a kakou e kauo nei maluna o ke ala uwea o ka noho’na naauao, a ola mau ko kakou mau inoa i na hanauna a pau. O ke akamai o kakou e na kumu kula ma ka wehewehe aua i na ninau Helunaau ; ma ka hoakaka ana i na Helu Alimakita ; ka wehewehe pono ana i ke ano o ke Ao Kiko ; o ka hooponopono maikai i ke ano o ka heluhelu a me ke kakaulima ana, ua liki no ia me ka waea telegarapa e holo pololei ana mai ka piko a kakou @ p@@ ana a i ke poo o kahi i hoomauia ai i ko lakou mau naau ; aolo no e liuliu na hora me na minute, e hooneeneeia mai auanei lakou ma ua alanui kapekepeke la a lakou i hele maa ole ai, a k@ maluna o ka pahu hopu a lakou e uhaialo ana. O na keiki a kakou e kauo nei iloko o keia hana, he mau moku kuna liilii lakou i hoopouliia kona mau rumi, a ke hahao nei kakou i na ukana maloko o ko lakou mau keena ; a o kakou ka poe nana e ho-a nei i ke kukui mahu o ka naauao ma ko lakou mau kukui uiuiki o ka naau. A ina o lakou ke kukui, alaila, owai ka aila e a ai? Aole anei o kakou no na aila e ninini ai iloko o ia mau kukui liilii, a hookahekahe aku maluna o ko lakou auwai naau kamalii, a hooma-u aku i na kihapai o ko lakou mau noho na naaupo, i mohala, a pua mai na hua ohaha o ka mahinaai, a ohi kakou i ka hou o ko kakou mau lae i paeli ai maluna o na kuaio o ia mau loi nahelehele? Oia no!

 

            O ka oihana a kakou e lawelawe nei he oihana lunakiai ia, e like me ke Kahunapule i kona mau aoao, oia hoi, He akamai i ke ao aku, a he noho malie e like me na manu nunu, a he maalea elike me ka nahesa. O ko kakou kulana io anei ia? Oia no.

 

            E na hoaloha o’u ma keia hana, elike me ke Kahunapule e wehe ana i kana Iwi Haiao mai kona awai mai, pela no ke kumu kula ma kona kulana. A ina o ko kakou kulana ia a me ko kakou pahu ku, auhea ko kakou alanui e hele ai? Eia no ia ; o keia mau kumu a’u i hoike ae nei maluna, o ko kakou moali no ia e hiki aku ai i ke kulana i ake nui ia e keia au e nee nei.

 

            A ina e kukulu ana kakou i ke kahua o ko kakou mau hale maluna o keia mau pohaku, aole no ia e hiolo ana, aka, ina e kukulu kakou maluna o ke one a nou mai ka makani, o ka hiolo no ia, a nani wale kona hiolo ana. A ina e hiolo ka kakou mau hana, auhea ka hua? A o na oihana aupuni, mai a wai e loaa mai ai na Luna Helu, Luna Auhau, Lunakanawai, Kumukula, Kapena moku akamai, na Loio hoopono, na Ana Aina loea, a pela aku? Aole anei mai ka kakou aku ka pono o ia mau oihana? Ina hoi aole kakou e kokua i keia hana, o ka nele no ia o na pono a pau. O ka kakou oihana ke poo o na oihana aupuni, a he oihana hanohano no ke malama pono ia.

                                                                                                            D. K@OAHU,

                                                                       

                                                                                                Hale Kula o Waianae.