Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 49, 6 December 1873 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Kipu Ma Maui. – Maka Poaha o kela hebedoma i hala, ma Wailuku Maui, ua hele aku kekehi kanaka i ke ki manu, a iaia i hiki ai ma kekahi hale aina o kekahi pake komo aku la oia e hoopiha i ka lua o ka inaina, a kukulu i ka pu ma ka paia me ka piha, a hele oia e ai, a iaia e ai ana, miki ae la ka pake i ka pu a kau aku la i ka lae o kekahi keiki, a pane mai ka mea uana ka pu, ua piha ka pu, aole lawelawe, aka, i ka pale ia ana ae e ke keiki i kau ia mai ai, o ke kiko koke mai la no ia o ke kiko o ka pu a kani aku la a ku i kekahi malalo o ka 10 a make iho la. Aole i ike na makua i ka hanu hope loa o ka lakou mau keiki a hele aku la. A ua hopu ia ka pake e hookolokolo no ka lawe ola. Aloha ino na keiki liilii i hele aku la.

Ua Hewa Ko Lohe. – O ko lohe e Ponoi no ka lilo o Hasiniga i Alihikaua noi no na Puali koa Pualu, ua hewa ia, a ina he paakiki kou, a eia ka’u: “O ke Alii (ka Moi) ka Alihikaua, maluna o na koa” etc. Aia la, aohe mea e ae; a eia na mea liilii iho malalo ona: Kuhina Kaua, Akukana Kenela, Mekia, Kapena, Kanela, Lukanela, Okale Kakiana, etc. Malia paha aia kona kulana iwaena o na inoa maluna ae. A ina he Kapena nui oia. He Kapena uuku anei o Kale Kulika? A he kapena liilii o Alani Kauka? Puu hoi o ka hoke ia. Mai kuhihewa oe no ke kaa ana iaia ka malama o na mea kaua, a me ke kip u ana o Puowaina, a kappa wale aku i ka mea pili ole iaia. E hoopau i kou naaupo, o like oe me Umiamaka, “ka hewa o ka ia.” A e nana ae i ka hookohu a ke Kuhina Kaua, ma ke Kauoha. A mai puoho e.

Na Ahaaina Nui O Honolulu Nei. – Ua lohe mai makou, ma kekahi ahaaina nu ii kukuluia ma ka la hoihoi ea ma Huehue, Honolulu nei, o kekahi mau makahiki i hala, ua hookupuia he $1900, aka, i ka hoolilo ana aku, ua hiki aku i ka $600 ka aie.

- Ma ka ahaaina nui o ka makahiki Iubile aku ne ii malamaia ai Iune o ka 1870, aia hoi, i ka pau ana o na hana, ua aie iho la ka poe nana i lawelawe i $200.

- A ma ka ahaaina nu ii malamaia ma Pohukaina i ka la 28 aku nei o Novemaba i hala, ua hooliloia na lilo mailoko aku o ka poai o na loaa, a i ka pau ana, aohe wahi aie iki. Aka, o ke koena, e haawaiia ana i ka poe puhi ohe, ka poe i lawelawe i in a hana puhi o ia la, me ke kokua wale i ka Ahahui Opiopio. Ke manao nei makou, he kupono loa ke mahaloia ke Komite nana i lawelawe in a hana o ka ahaaina, a he hoike ana hoi ia, ua pii ka Hawaii ma ke kulana akamai in a hoemi lilo ana.

KA LA KULAIA NUI MA

HONOLULU.

[Ke koena o kela pule mai.]

Ma na la mamua iho o ka la kulaia, ua hoopolaluhi e mai na lewa nuu, a he helehelena o nap aka ua koikoi ke haakoki mai ana. Aka, ma ke kakahiaka o keia la nui, aia hoi, ua palea ae la ia puu hooweliweli mai. A ina o ka haule, aohe nao ai. Aka, ua puka mai la ka la e like me kona ano mau, a palile mai la na kuahiwi.

Na Hana Ma Ka Luakini

Ma ka hora 11 ae o ia kakahiaka, aia hoi, ua hoopihaia ae o Kawaiahao e na kanaka o na ano a pau, no ka hoolohe ana i ka haiolelo a Ka Mea Hanohano Z. Poli, no ka la Kuokua. Ua hoohanohanoia ke anaaina mamuli o ka hiki kino ana mai o ka Hon. B. Pauahi Bihopa a me kana kane.

I ka hiki ana i ka Manawa, ua wehe ia na hana ma ke mele ana a ka poe Puhi Ohe, alaila, ua pule mai o Rev. H. H. Pareka, a pau, ua mele main a Papa Himeni o Kawaiahao a me Kaumakapili i ke mele, “Kuu Aina Hanau e,” me ka awili puia mai me ka leo kuolo o ka Ogana i hookaniia e Mr. Atkinson. I ka hoolohe ana aku, ua eehia na leo o na puukani Hawaii i kuu nahenahe mai ai no ko lakou la i ikeia’i kakou he aupuni Kuokoa.

A i ka meha ana iho me ke anoano, alaila, ua hoea mai la ka haiolelo o ka la. (E nana i ka haoiolelo ma ka aoao mua.) He 20 paha minute i pau no ka haiolelo ana; a mele hou mai la na Papa Himeni i ke “Mele Lahui Hawaii,” i hakuia e Hon. Mrs. L. K. Dominis. I ke mele ia ana mai no, aohe mea mahalo ole, oiai, ua hoike ka Hawaii iaia iho uona ia la, a ua kuu e like me ka nani a lakou i ike ai. O ka panina he pule hookuu ua Rev. H. H. Pareka, a hookuuia ke anaina.

Na Pu Aloha.

Ma ka hora 12 pouoi o ke awakea, aia hoi, ua hosana mai la na elumakule pukuniahi o Puowaina, me he mea la e hoonui mai ana, “Hawaii Mau Loa,” i kukai ia mai hoi e ka leo o nap u o ka mokukaua “Saranac,” me he la e puana mai ana “Hawaii Forever.” Nana aku

“Kuku’i nei lua o Uinihepa e.

Nei nakolo aku la o Lonakahiki e,

Lohe mai Hawaii hoi a ka Lani e,

 i ka ua mea he paia kuli.

Ka Ahaaina Nui.

Ma ka hora 2 auina la, aia hoi, na malamaia he ahaaina nui na ka lehulehu ma Pohukaina, kahi i kukala mua ia ai ke Kuokoa o Hawaii nei, ke ole makou e lohe Paewa. Ua kukuluia he lanai loihi, i uhiia in a pea, a i papahiia mai kona mau paia me na hae Kalaunu, Hawaii a me na hae o na aupuni i hana kuikahi me kakou.

Ua hoomoeia no na pakaukau ilalo o ka honua, oia hoi, ua hanaia ma kea no a haaina Hawaii a pau loa. I ka hiki ana i ka Manawa, aia hoi, ua hiki hou mai la no ka Hon. B. Pauahi Bihopa e hoohanohano i ka ahaaina, i ukaliia e kana alii kane, ke Kuhina Waiwai, ka lunakanwai Widemann me kana mau milimili.

I ka ikeia ana aku o ke Alii Pauahi e komo mai ana i ka puka, aia hoi, ua miki aku la ka Peresidena o ka Ahahui, e hookipa mai iaia, a lawe loa ia ana a ma ke poo o ka papaaina hoonohoia. I lawa no i ke alii Pauahi a noho me kona mau ukali, o ke konoia aku la no ia o na make hanohano a pau o ke kaona e noho i lalo e ai Hawaii ai. O na mea Hawaii a pau, a me na mea ai haole no hoi, ka i waihoia maluna o na pakaukau. A i ka nana aku me he mea la, ua oi aku mamua o ka 400 poe i a ii ka wa hookah, a pela aku a pau na papaaiua i ka hanaiia ai.

O ka makou mea mahalo loa, o ka hoolulu ia ana o na poe hanohano a pau o ke kaona malaila, ka ike ole ia o kekahi mea ona, ka walaau nui ole o na kanaka, e like me ko lakou ano mau, ka honehone a na leo puhi ohe, a me ke kupono o kekahi mele i hakuia no ia la e ka Papa Himeni o Kaumakapili.

He hiohiona keia e hai mai mai ana, ua hiki in a Hawaii ke malama ia lakou iho ma na la nui o keia ano, a aole hoi ke kuulala e like me ko na kau i hala.

Ka Hopena O Ka La.

I ka pau ana o na hana ma ka lanai, aia hoi, ua welo loa aku no na kukuna o ka la. Ua ikeia aku hoi na holoholo lio lealea ana ma na alanui, aole hoi e like me na la nui e ae ka pukaka ino o ka holo’na, no ka neo mai no hoi paha kahi.

A ma ka hora poeleele, ua malamaia he luana Puhi Ohe ma ka Hotele Hawaii, a me na hoolele ahikao ana. Ua nui na kanaka i haiamu ae malaila e ike ai.

A pela iho la kea no o na hana oia la ma Honolulu nei.

[Na Palapala I Ke “Kukoa.”]

Pehea Ia Kona Hua?

Ua ikea ka laau ma kona hua, wahi a ka mea i oi loa aku kona naauao.

Pehea la ka hua o ka inu rama ana? He momona anei? Aole anei he mimino? Eia kekahi mau hua o ua hana nei E noonoo oukou, e na makamaka, ka momona a o ka mimino paha o kona hua. Eia lakou O ka ona; O ka hehena; o ka pouli; o ka hihia, o ka maka ulaula, o ka ili-hune, o ka mai, o ka ohewahewa, o ke kuko ino, o ka olelo haumia a hewa, o ka hakaka, o ke kolohe, o ka hookuli, o ka paakiki, o ka haunaele, o ka hilahila, o ka uwe, o ka make e o ke kino, a o ka make mau o ka uhane; Oia kekahi mau hua o ia laau.

“Aole e loaa ke aupuni o ke Akua i ka poe ona.” O ke kanaka ona i ka mea ikaika, a ake no malaila, aole mihi, aole haalele i kona eha ana, aole ia e ola i ke aupuni o ke Akua.

“E ka’u keiki, ina hoowalewale mai ka poe hewa ia oe, mai ae aku oe.”

Eia ka manao a na Kahunapule elua lau, a me na kanaka elima, ma Amerika i hoike mai. “O ke kaai rama, gini a me na mea ona e ae, he mea ino no ia, aole i ku i ke kauoha a Iesu, nolaila, he pono no ko kea o nei a pau i ike i kana olelo, e haalele i kela haua ana.”

O ka mea i hapuku i ka waiwai aole ma ka pono, e hele aku no ia iwaena konu o kona mau la, mai ia waiwai aku, a i kona hope e lapuwale no ia, wahi a ke Kaula a Isaia.

Pehea la e hiki ai ia kakou e kamailio pololei i ka olelo Hawaii?

[Koena mai kela pule mai.]

3. O ka olelo Hawaii hoopili wale. Oia ka olelo i hoopukaia mamuli o kea o ana a ka poe ike ole i ka olelo Hawaii.

Ma ka nana aku i ka hapa nui o keia lahui ke hoomahui nei lakou e hapai mamuli o ke kamailio pahemahema loa a kekahi poe o na aina e mai. O kekahi poe Hawaii, ua ike pono no lakou i ke kamailio pololei ana; aka, i ko lakou hui ana me na malihini o na iana e mai, hoolilo loa lakou ia lakou iho me he poe la na ike ole loa i ka ole Hawaii.

“Heaha kou manao?” Eia hoi ka pono i ke kanaka e pane aku ai “Makemake au ia oe e hai aku ia ia, o ka’u keiki no keia.”

Eia hou kekahi olelo hemahema loa: “I ka nana aku a ko’u mau maka, a me ka lohe ana a ko’u mau pepeiao he mea hou ia ia’u.” Oiai o ka pololei maoli. “I ka nana aku a me ka lohe ana, he mea hou ia ia’u.”

He rula mau i ka poe kupuna ike olelo Hawaii, ma ka lakou hoopuka ana, aole lakou hoohuikau wale. O na lala ponoi a pau loa o ke kino o ke kanaka, aole hiki ke oleloia, me he mea la, he mau mea pili wale mai mawaho o ke kino, a no ia mea, ua hoopiliia keia mau paninoa i ko’u a me ku’u mamua o na lala a pau loa o ke kino, penei: - ku’u maka; ku’u niho, ko’u waha, ko’u mau pepeiao, ko’u mau wawae; a pela aku, aole loa lakou e hoopuka, ka’u maka ka’u pepeiao, ka’u lima, a pela aku; he mea henehene loa ia ke hoopuka pela mawaena o lakou Aka hoi, ua hiki no e olelo penei. Ka’u ai, ko’u lio, ku’u hale, a pela aku, no ka mea, he mau mea wale no keia mawaho mai o na lala o ke kino o ke kanaka.

Eia hoi kekahi mau olelo hemahema loa: “Ke aloha aku nei ko’u wahine ia olua.” Oiai o ka pololei loa, “Ke aloha aku nei ka’u wahine ia olua.”

“E nonoi aku ia ke Akua,” o ka pololei. E nonoi aku i ke Akua: - Eia hou; “Pehea ae? Ninau aku la kela,” – oiai eia ka pololei; - Ninau aku la kela, e Pehea oe? – He mea mau ma kea no kupololei maoli o ka olelo a ko Hawaii nei, aole e hoololi ia na niele o keia ano mahope aku o ka niele maoli a ha ii hoikeia e ka mea e hai ana; he loina paa loa keia; aka, ina ua hoololiia pela, alaila, o ka hoopili pakahi wale mai no mahope in a hua olelo “wahi ana,” “pela kana;” “oia kana,” “kana pane (mai) ia;” “Ka ia la mai la ia,” a pela aku. E ikeia no ka nui loa o keia mau hemahema ke nana aku ma ka huke Ao Heluhelu Hawaii hou i paiia no na kula aupuni o kakou. A ina mau kea o ia ana o keia huke me ia mau hemahema no; alaila, e manao auanei ka haumana hou ma keia hope aku, he pololei loa ia mau olelo, no ka mea, ua paiia a ua hoolaha nui ia pela, me ka ahawa ole ia, a me ka hooponopono ole ia no hoi: - a oia kekahi mea e hiki ole ai ia lakou e kamailio pololei i ka olelo Hawaii.

4 O ka olelo Hawaii hoano e ia, oia ka olelo, ua hookahuliia paha na hua, a i ole ia, ua pakui wale ia mai he mau hua olelo ano ole, i mea e nalo ai, a i ole ia, i mea e lealea a i ka poe e kamailio ana: Ua maa loa kekahi poe e kamailio ma keia ano, a no ko lakou maa ma ke kamailio ana ma keia ano lapuwale, ua lilo loa lakou i poe hawawa i ka olelo Hawaii, a ma ka nana aku i ka lakou poe keiki, ua hahai no lakou mamuli o ko lakou hawawa i ka olelo ana.

Lehulehu wale no na hemahema e ae i koe; aka, o keia mau mea i hoikeia, oia kekahi mau mea e alalai ai ia kakou i ke kamailio pololei ana: - A ina haalele kakou i keia mau mea keakea a pau; alaila, hiki mo ia kakou e kamailio pololei i ka olelo Hawaii.

J. N*****

Na Mea Hou o Kalawao.

E Ka Lunahooponopono; Aloha oe:-

Ma ka Poalima, la 14 o Novemaba nei, he okaikai haunaele mawaena o na Mai a me ka Luna nui, no kekahi kumu ano nui no oia ka ai. Ma ka la 8 aku, ua hiki mai ka moku ai o Kupihea me na pai ai he 100 a oi aku. Ua kaupaona iho na luna haaai i ka nui o na paona no ke pai, ua ikeia he 17 a 18 paona io wale no o ke pai.

O ka Olelo Aelike mawaena o ka mea ai a me ka Papa Ola, he 21 paona io o ke pai koe ka lau-i a me ke kaula. A no keia emi ana o na paona o ka a ii ka 17 a 18, nolaila, ua hoohalahala imua o ka luna haawi ai na Mai, me ka olelo mai, aia a puka mai ka Luna nui. A i ka hiki ana mai o ka luna nui Wiliama P. Ragsdale, a ninau mai la, “Ehia ka nui o na pai?” “He 100 a oi,” wahi a ka pane. “Ehia paona io no ke pai,” He 17 a 18 paona io no ke pai,” wahi a ka pane. O ka pane mai la no ia o ka Luna nui e haawi ka ai; ku main a mai a hoohalahala no ka emi o na paona o ke pai, me ka olelo aku i ka Luna nui e hoopiha i  na paona i koe a piha ka 21 paona. Ia wa i pane mai ai ka luna nui, “na’u e hoopiha in a paona ekolu i koe ma ka laiki, a Poalima kii mai oukou.” “Ke olu wale la na mai he wai ko lalo.”

A hiki ma ii ua la nei, oia ka Poalima, i kii aku ka hana o na mai, he ole ka loaa mai o ua mau paona laiki la i koe. O ka uleu ae la no hoi ko kekahi kanaka e kii i ka Luna nui e hele mai e haawi in a paona laiki, a o ke kena ia ae la no ia i ka makai a paa ana i ka halepaahao. Eia ka ninau, he kumu anei keia e hoopaaia ai ke kanaka i ka halepaalao no ke koi ana aku e haawi ma ii na paona laiki i oe? Ma ka hookiekie ia hana ana. Ua hoopaaia elua kanaka i ka halepaahao ma ia la hookah no.

A ma ka la 15 ae, Poaono, ua pii mai ko Kalaupapa poe, na kane me na wahine i hoonoho like, me ka manao e pii e ninaninau pono i ke kumu o ka hoopaaia ana o keia mau kanaka elua. Aka nae, ua lohe e aku lakou e kuuia ana ua mau kanaka la, o ka pau no ia o ke okalakala ana – mai hoolale na ai a ka ui, ina e paa loa ua mau kanaka la. Ina paha hoolohe mai oukou ua lele liilii ka lehu o kapuahi – koe nae na pae i ke koikoi. [Kai no paha e oluolu oukou in a mea i loaa, a e nele loa ana la hoi, kii hou aku. L. H.]

Hoomahui Na Mai I Ka Ona. – Iloko o keia mau la he nui ka ona ma Kalawao nei, haunaele ka noho ana o na mai, hakaka, hula, a pe la aku. O ke kumu o keia ona. Na ka Luna nui no, no ka mea, ua hoolaha ae oia, “ua noa i kelu a me keia kanaka ke hana i ka rama, ke inu a ona maloko o ka pa, koe ka ona ma ke alanui.” Ua hoolana loan a mai ma keia hana oko ole.

Ka Waipiula. – Ua holopono ka wai ma ka piula o Kalawao nei, nap au ke kii ana o na ma ii ka wai i kahi loihi. O ka loihi o kahi i hoomoeia’i o ka piula he mile a oi. O ka mea nana i hooponopono i keia hana nui, oia no o W. P. Ragsdale.

Na Hana Keristiano. – Ua mau no na hana Karistiano mawaena o keia lahui, ma ka malama mau me ka mikiala ana o na kumu haiola, oia o Rev. Kaholokahiki a me Rev. Dameano- I kekahi la, hele o Dameano i kauhale e hoohulihuli ai, a ua loaa aku la kekahi pahu rama iaia, ua ninini ia e Dameano, a no ia mea ua ohumu ka poe nona ka rama e pepehi ia Dameano Kupaianaha na hana a ke diabolo ma Kalawao nei!

Na Mai. – Ua emi main a ma ii keia wa ma ka 700 a oi, no ka mio mau o ka make. O kea nu a me kahi mai ano e ke kumu e holomoku nei ka make.

Ka Ai Ole – O ka pilikia pau ole no ia mawaena o na mai, i kahi wa loaa ka ai, a i kahi wa he nele loa. No ka laiki ole a me ka ai ke kumu nele, aka e pono ne ke hoomanawanui ia pilikia. Me ke aloha.

J. Nui.

Pa Pupule, Kalawao, Nov. 22, 1872

Papa Hoike no ka Hebadoma Haipule, Ianuari, 1874.

Sabati, Ianuari 4 – Na Haiao: Kea no hookah o ka ekalesia Kristiano, a me ka poe manaoio a pau. Na kumu e kono ne ii ka poe manaoio e lokahi, a me na mea keakea ia lokahi ana. Ioane XVII: 21,22,23

Poakahi, Ianuari 5 – Hoomaikai Ana I Ke Akua: No na pomaikai lahui a me nap o maikai pili kino. O ko ka uhane me ko ke kino. Hai ana i ka hewa: Ka hewa o ka lahuikanaka me ko kakou mau hewa ponoi. Daniela IX: 7.

Poalua, Ianuari 6 – Pule: No ka ekalesia Kristiano; i hoomahuahuaia ka manaoio, ka hemolele, ke aloha, me ka mana; a i ninini nui ia mai ka Uhane Hemolele. Kolosa I: 9, 10, 11.

Poakolu, Ianuari 7 – Pule No Na Ohana. Na Home a me na Makua. Na Kula. Na keiki e noho kaawale ana me na makua. Na keiki mai a pilikia. Ka poe hoolohe ole. Halelu CXV: 12, 13 14

Poaha, Ianuari 8 – Pule: No na lahui kanaka; i malu mawaena o kanaka, i maemae a i pono na lahuikanaka; i hoopauia ka ona, ka hoopunipuni, ka hoomanakii, me na mea oiaio ole a pau; i laha nui na palapala Kristiano. Isaia LX: 17, 18.

Poalima, Ianuari 9 – Pule: I lanakila ka Euanelio ma na aina o Europa: i hoohuli ia ko Iseraela i ks pono; i laha ka Euanelio ma na aina Mahomeda a ma na ano pegana, no ka poe Kristiano i hoomaau ia. Halelu LKVIII: 31; CXXI: 6; Habera XIII: 3.

Poaono, Ianuari 10 – Pule: No na hana o ka makahiki 1874. E ike in a hana o ke Akua. Ka hope maikai o na hana a ke Akua. Isaia XXVI: 8, 9.

Sabati, Ianuari 11 – Na Haiao: Ke aupuni oKristo, no na mea a pau ia, a he mau loa. Halelu XCVII: 1, 2.

Ua waiho aku o Generala Galipaladi i kana pahikaua malalo o ka Peresidena o Sepania, me ke noi aku, ua makaukau oia e kokua i ka Repubalika o Sepania. Ua pane aku ka Peresidena, ma ka mahalo ana aku i kona manao e kokua i ka Repubalika, aka, aole nae i hemahema o Sepania i keia wa, e lalau aku ai oia in a kokua mai o waho.

OLELO HOOLAHA.

MAKEMAKEIA!

I KANAKA MAEMAE, MALAMA Pono, akamai i ka hana waiu bata. I kanaka me kana wahine kupono, akamai i kea hooponopono hale. E ninau ia

S N EMERSON.

Waialua, Oahu, Nov 30, 1873   627 tf

Lio Hulupala Nalowale!

Ma Ka La 25 O Novemba, ua nalowale a hemo niai ka pa aku o Jerome ma Honolulu nei, ka lio kane hulupala, lae kea. O kona hao kuni, he O aia ma kekahi uha mua. O kona wahi e holo mau ai, ala i Kualoa, a no D Nakipi kela lio. Ina o ka mea e loaa ai, a hoihoi mai ia Honokaupu, Honolulu nei, e loaa no iaia ka uku makana nui.     EMMA MALIU.

Honolulu, Dek. 5, 1873.      627 lt

MA KA WAIWAI O JOHN RAE, NO HANA, Maui, i make. Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni, o ka A pana Elua o ko Hawaii Pae Aina.

Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a William O. Smith, ka Lunahooponopono o ka waiwai o John Rae, no Hana, Maui, H P A i make, e noi ana i ka ae ana mai o kela Aha, no na kumu kupoon, i ke kuai kudaia ia ana o ka waiwai paa o ua John Rae la. Noiaila, ke kauoha ia nein a kanaka a pau ke pili o ka Poano, oia ka la 20 o Dekemaba 1873, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, ola ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ke hoike ia.

ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A.

Lahaina, Nov 24, 1873.     627 3 ts 629

EIA ILOKO O KA PA Aupuni

O Pauoa, Apana o Honolulu, na Lio 2, e kuai kudalaia ana, ke hiki aku i ka la 6 o Dekemaba, oia ka Poaono – E@ kea no o na @o kudala, i Lio k keokeo kukaenalo hema hao ano e – 1 Lio k ulaula kuapuka wiwi hem hao ano e – He mau @o hou mai no kekahi 1 Lio k ulaula laekea 1 w keokeo ak. W @ 1 Lio k keokeo ak ZH 1 Lio k keokeo ak 1 Bipi k ulaula ak MA 1 Bipi k moo ulaula kulou ke O kiwi in a papalina ak MA 1 Bipi k ulaula ak MA 1 Bipi w eleale keokeo fkl maluna o ke ka a malalo o ka opu a mahope loa o ka huelo ak MA 1 Bipi k ulaula momole ak MA 1 Bipi k eleele keokeo malalo o ka opu, a me na wawae keokeo @ki ma luna o ke ka keokeo o hope o kona huelo ak MA 1 Bipi k ulaula keokeo maluna o ke ka keoko mahope loa o ka hulo ak MA Keia poe bipi aa muumuu na pepeia no Mahuka keis mau bipi ua lohe no ia eia ma ka pa aupuni nei.

W PANIHALE, Luna Pa Aupuni.

Pauoa, Hanolulu, Dek 4, 1873.    627 lt*

I O’U MAU KINI MAKAMAKA O KA ULU ohia loloa o Aiku Hamakua, Hawaii,

Aloha oukou: - Oiai o ka wa kupono keia; ke kau leo mua hou aku nei no au ia oukou e o’u mau makamaka, e hookaa koke mai i ko oukou mau aie o na wa i hala a hiki i keia wa e puka aku nei keia Olelo Hoolaha. Oiai ke ninau aku nei au ia oukou, O na hana maikai hea la a’u i lokomaikai wale aku ai ia oukou, i paweo ai ko oukou mau lunaikehala, i ke kipa ana mai e hookaa i ko oukou mau Aie ia’u? Kupanaha oukou e na makamak, a lokoino no hoi oukou ia’u, me kuu lilo i makamaka olalo no oukou, iloko o ko oukou mau wa pilikia kuloko a me kuwaho, aole nae oukou i maliu ma ia mau lokomaikai ana. Kuhi nae paha oukou, o ia mau hoaie ana, he haawi wale a he kokua ana aku ia oukou? Aole: ma ko’u ano makamaka aloha iwaena o oukou Hawaii, i hoopanee ai au i ko oukou mau Aie. Ano, @a hiki mai ka pilikia ia’u e koi ia nei, nolaila au e koi aku ne ii ko oukou mau Aie, e hookaa koko mai i keia Manawa. He lana nae e haawi i ke Kanawai ia oukou, aka, no kuu aloha ia kakou, nolaila, ua hoopau au, nolail, e uleu mai kakou, e hookaa mai, mai lohi, e awiawi mai: E loaa no au ia oukou ma Hilo, a i ole ia Kaikaina (k) ma Kukuihaele, Hamakua, Hawaii. Nolaila, i hookah mahina mai keia la aku, e makaala ai oukou i ke hookaa mai i ko oukou mau Aie, mai kali, o lalau koke ke Kanawai ia oukou, a lilo i hana nui. Owau no o ko oukou makamaka olalo.

C Y AIONA, (Pake).

Kukuihale, Hamakua, H., Dek. 1, 1873    627 lm 630

I na Luna Kuokoa a pau.

Ke paipaiia aku nein a Luna Nupepa a pau he mau koena aie ko lakou i ko kakou nupepa, e hookaa koke mai lakou me ka hookaulua ole, mai keia wa aku. Ua pau ka hapanui o ka makou hana, o ka oukou mai koe o ka hookaa.

H. M. Wini.

Luna Hoopuka.

Honolulu, Nov 15, 1873.

OLELO HOOLAHA.

I na Luna “Kuokoa” o Oahu nei.

E HAALELE ANA ka Luna Hooponopono o ke “KUOKOA” ia Honolulu nei, ma ka Monede mua o Dekemaba, la 1, 1873, a e hele ana e Ohi Daia ia Oahu nei a puni. Nolaila ke kanohaia aku nein a Luna. E ohi mua mai in a aie i koe.

H. M. WINI.

Honolulu, Nov 21, 1873  625 tt

WAI! WAI!!

A HIKI I KA WA E HOOLAHA HOU

Ia aku ai, ke hai ikaika loa la aku nei, o na hora hookahekahe wai no na mea kanu, ma hora 7 a hiki i ka 9 A. M. a mai ka hora 4 a i ka 5 P. M.

THOS. LONG,

624 3 m      Luna Hooponopono Wai.

Hoolaha no ka hoonee hou ana!

UA NEE AKU NEI O

MRS. McDOUGALL

I kona Hale Humuhumu Lole a Kuai Papale, mai ka Hale Helu 38 aku a iloko o ka Hale Helu 44, ma Alanui Papu, ma o ae o ka Hale Kuai o E. O. Hall ma. Malaila ola e lawelawe a ii kana hana humuhumu Lole a Papale, e like me mamua. A oiai ua loaa iho nei iaia kekahi wahine haole hou loa mai Amerika mai nei, i helo a pau pono na ki o ka hoohiwahiwa Papale ana, nolaila, e makaukau loa ana ia lala o ka’u oihana mai keia la aku.

O na kanoha a pau main a mokupuni e mai, e hookoia no lakou  ma kea no hou loa, a e hoounaia me ka hikiwawe.

N. B. E hiki mai ana na Lako Papale a me na lole hou ma na mokuahi a pau e hiki mai ana mai Amerika mai.

621   4ts 627

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

O KA

Mokuahi Hawaii

KILAUEA!

Dec 8…………………………………..Kaapuni ia Hawaii

Dec 15…………………………………………..Kona

Dec 22…………………………………………….Hilo

Dec 29………………………..Kona a me Kaunakakai

Kuike na uku ohua. – Ma ka hale oihana wale no e loaa ai na palapala holo. Aole e kau ka hewa maluna o ka moku no na ukana, nia wale no a ua kakau inoaia ka loaa ana mai

622-2ms-621      SAMUELA G. WAILA, Agena.

NO KA MEA, ua hoonohoia ka mea nona ka inoa malalo, i Lunahooponopono Waiwai, no ka waiwai o Makehau, o Puueo, Hilo, Hawaii, i make iho nei, nolaila, ke kauoha ia nein a poe a pau i aie ia Makehau, e hookaa koke mai; a e hoike koke main a poe a Makehau i aie aku ai, iloko o na malama eono mai keia ia aku.

E. G. HITCHCOCK,

Lunahooponopono Waiwai o Makehau.

Hilo, Nov 20, 1873.     626 3ts 628

Olelo Hoolaha a ka Luna Hooko

Kauoha.

U A KOHOIA KA MEA NONA KA Inoa malalo nei, i Luna Hooko Kauoha, no ka waiwai o John Allen, o Kahuku, Oahu i make aku nei, nolaila, ke kauoha ia aku ne ii na mea a pau i aie i ka mea i hoike mua ia, e hookaa koke mai; a o ka poe hoi a pau i aie ia aku, ua makemakeia lakou e hoike koke mai maloko o na malana @ono, o nele loa auanei oukou.

J L RICHARDSON, (Liklikina).

Kahuku, Oahu, Nov 19, 1873    626 4ts 629

Hoolaha a ka Luna Hooko Kauohu

OWAU O KA MEA NOKA KA INOA MALAlo iho, ua hookohu pono ia mai i luna hooko kauoha o ka palapala kauoha hoope loa a H MEINECKE o Kau, Hawaii, i make. Nolaila, ke hai ia aku ne ii na mea a pau, ina he mau koina ka lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hoike mai ia’u ma Waiohinu, Kau, Hawaii, iloko o na malama eono mai keia ia aku, a i  ole ia, e hole loa ia no. O ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hoookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho.

GEORGE W. C. JONES

Waiohinu, Kau, Nov 26, 1873        625 4ts 628

Hoolaha Komisina Palena Aina.

KE HAILA AKU NEI, ua noiia mai au e hoomaopopo a e hooiaio in a palena o na Ahupuaa o Waihee, ma ka apana o Wailuku, a me Makaehu ma Kula, mokupuni o Maui. E hoolohe ia keia noi ma ka Hale Hookolekolo ma Lahaina, Maui, ma ka la 15 o Dekemaba, 1873, ma ka hora 11 o kakahiaka, nolaila, ke kauohaia aku nein a mea pau, no lakoa na aina i pili i ua mau aina ia, a ona mea kuleana paha.

P NAHAOLELUA,

Komisina Palena AIna o Maui.

Lahaina, Nov 15, 1873.       625 3ts 627

E IKE AUANEI na mea a pau ke nana mai, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, papa aku nei au in a Haole, Pake, Pukiki a me na kanaka waiwai e ae a pau, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare ia KEKUI POMAIKAI. Ina oukou e hoale wale mai i kuu wahine mare, maluna no o oukou ko oukou poho – aole au e hookaa ana i kona mau aie a pau.

J. POMAIKAI.

Waaluawai, Hamakuapoko, Oct 27, 1873.     624 4 ts 627

E IKE AUANEI na kanaka a pau ke nana mai lakou i keia olelo hoolaha, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa a ke hookapu loa aku nei au in a mea holoholona Lio, bipi. Hoki, puaa a pela aku, aole e hele waie, a hehi, a hanaino maluna o kuu mau aina kuai e waiho la ma Napoopoo, Waipio, Hamakua, Hawaii, i hoomaopopo ia ma ke Sila Nui Helu 5238, mai a John Joaqui mai a me ka aina e pili pu ana ma ia wahi hookah no, Helu 5255, mai a Kaholokahiki mai, i kuai ia a lilo loa ia’u. Ina e loaa i kuu luna ka holoholona, e uku no i $1,00 no ke poo hookah, a ina aole e uku ia mai, alaila, e lawe ia no ma ka Pa Aupuni, e like me ke Kanawai. A e hoonoho no au ia Kealanahele, oia ko’u hope a luna nana e hopu in a holoholona ma ua aina ia. E lilo keia i kanawai i kona la e puka ai ma ka nupepa Kuokoa.

EDWIN THOMAS,

Waimea, Hawaii, Oct 16, 1873.      626 3t* 628

MA KA WAIWAI I MAINALULU (k), NO Honouli-wai, Molokai, i make.

Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae AIna.

Ua heluheluia a ua waihoia ka paiapa noi a Maria Wainee & R Wainee, e noi ana, e hooholoia na hooilina noka waiwai o Mainalulu (k), no Honouli-wai, Molokai, H P A i make. Nolaila, ke kauoha ia aku nein a kanaka a pau ke pili, o ka Poaono, oia ka la 20 o Dekemaba 1873, ma ka hora 10 o kakahiaka, maka Hale Hookolokolo ma Lahaiua, ola ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.

ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A

Lahaina, Nov 19, 1873.    625 3ts 627

MA Ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae AIna. Ma ka waiwai o KAPAWEUWEU (k), no Wailuku, Maui i make.

Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Makekehau (k), e noi ana e hoonoho ia i Lunahooponopono, a e hooholoia i ka hooilina no ka waiwai o Kapaweuweu (k), no Waiuku, Maui, H P A i make. Nolaila, ke kanoha ia aku nein a kanaka a pau, ke pili o ka Poaono, ola a ka la 6 o Dekemaba, 1873, ma ka hora 11 awake@, ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i ko @o la no ka hoolohe ana i ua nonoi ia, a me na mea kue ke hoikeia.

ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H P A

Lahaina, Nov 12, 1873.         625 3ts 627

UA HOONOHOIA na mea nona na inoa malalo iho, e ka Mea Hanohano Abr. Fornander, Lunakanawai Hooko Kauoha, Apana Elua H P A., i mau Lunahooponopono Waiwai o J Nakila, o Hana, Maui, i make. Nolaila, ke kauohaia aku nei ka poe a pau i aie iaia, e hookaa koke mai, a o ka poe ana i aie aku ai, e hoike koke mai in a bila oiaio, o hala na malama eono, a neie oukou. E loaa mau no maua ma Wanalua, Hana, Maui, ina wa a pau.

E. HELEKUNIHI & J. K. NAKILA,

Na Lunahooponopono Waiwai o J. Nakila.

Hana, Oct 27, 1873.     624 4t* 627

HALE PAI KII NANI,

Ma Alanui Nuaanu!

UA PAU KO AKIONA HUI ANA HE AHI, ma ka

Hale Pai Kii Hoolelel-aka – Helu 65, ma Alanui Nunanu. Nolaila, ma keia hope ak@, e pai aku no au in a kii me ka maikai loa a me ka uku makepono no hoi, ma ia wahi kahiko no. O na lole komo i ka wa e pai ai, eia no ia@u, kupono no na wahine a me na kane – kuka paina loloa, kauia wati, komolima, kanaa but@, papale, a pela aku – pela no hoi ko na wahine, ua lako in a lole, peahi, komo@ma, gula pepeiao, na p@a hoonani, a pela aku. O ka oni ole i ka wa e pai kii ai. Oia ka maikai loa. I ka wa e paiia ai, e haawi mua ia ka hapalua o ka uku, a pau ke kii i ka hana ia, a kii mai aiaila, hookaa pau loa. I kela wa, e hoolaulea@ u ana an a nui na healeha, aole koi e like me ka wa aihi kapena mua ka piena.

AHI (pake).

Honolulu, i ka 9, 1873.    607 6m 

OLELO HOOLAHA.

L. MAKALE.

HE LOIO< a he kokua no ma hihia a kanaka, (koe na hihia hewa.) Ala kona keena ma ka Hale Hookolokolo.      697-6m@

EDWARD PRESTON!

(LOIO PELEKANE.)

 HE KOKUA OLUOLU NO NA KANAKA I pilikia ma na hihia Karaima a me na hihia Kivila ma na Aha Kanawai a pau ma keia mau mokupuni. Aia kena Keena Loio ma ke Alanui Kalepa, ma kai pono iho o ka Pa Kuai Papa o Lui ma. He keiki kamaaina no ia oukoa kekahi e noho pu la me ia malaila, nana no e mahele pono aku na hana a oukou a pau me ka oiaio.

Honolulu, Oct. 22, 1873           621 @

HOOLIMALIMA AINA!

-MA-

KONA HAWAII.

MAMULI O KE KAUOHA A K. M. K. KE

Kuhina Kalaiaina, e kuaiia ana ma ka

POAONO. - - DEKEMABA 27,

Make awakea hora 12, ma ka Hale Kudala, ka hoolimalima o ke Ahupuaa o

PUNANAHULU,

Kona, Hawaii, no UMI MAKAHIKI, e hoomaka ana i Maraki 20, 1874, ma ke kumukuai haahaa loa, he

HANERI DALA NO KA MAKAHIKI!

E hookaa mua @ ka uku hoolimalima i kela a me kela hapalua makahiki.

E. P. ADAMS,

626 4 ts 629       Luna Kudaia.

E HELUHELU I KEIA.

O ka poe pau i makemake e loaa

Ona mau kii

O ko lakou

MAU HOALOHA a me na MAKAMAKA,

O ka wa wale no keia e loaa ai ma na

Kumukuai Haahaa loa!

MA KA HALE PAI KII O

DICKSON,

612 y     Helu 61 Alanui Papu.

HALE KUAI HOU

ME NA

LOLE HOU.

Ma ke kihi o Alanui Walanuenue me Alahaka.

UA HOOMAKA AKU KA MEA NONA ka inoa malalo! Hale Kuai i hoolakoia me na LOLE PIO,

LOLE PAA,

NA LAKO mea ai haole, &c.

O keia mau waiwai, ua wae ia, a o kea no maika wale no, me ked ala kuike ke kualia ana, aole he wa wai kudala, a e kuai ia aku ana no kahi oia uuku: a no ka makepono o ka’u kuai ana aku a me ka emi o ka hoolilo ana, aole e hiki i kekahi ke kuai in a waiwai o keia ano malalo o ka’u.

E naue mai a e nana!      JOHN WORTH.

Hilo, Oct. 18, 1873.    622 6m

HALE KUAI O AHI & CO.

[Helu 63, Alanui Nuuanu, Honolulu.]

E pili keke ia makai iho o ka

HALE KUMEKA KAMAA O AGIU

A me ka Hale Pai Kii o Ahi!

MALOKO O KEIA HALE KUAI, E LOAA AI na mea a pau malalo iho nei, ma na kumukuai haahaa a oluolu loa, ola keia:

Palule                  Loie Wawae,          Mamaiu,

Alia Lanoho,                Wai-aia,           Kui-hao o na ano a pau.

Aila honua,             Aila kohola,            Pena hale,        Waniki,

Sopa,                   Poo Leta,              Ipukukui o ma an apau

Pa,                     Bola,                   Kiaha Aniani,

Puna,                   Kanana,               Pahi o na ano a pau

Kaula Lio,              Ili-keehi,                Kania opu Lio,

Ipu paka,               Paka.    Kika,        Pulumi Hale,      Laka hale.

NA MEA AI:   Maia, Alni,   Ipuhaole,    Niu,

A me na ano waiwai a pau o Kina mai, a e kuai ia ma na kumukuai Helu I o ka makepono loa ma Honolulu nei. E hele mua malaila, i ike maka, mamua o ka hele ana in a Hale Kuai e aku.      624 6m

JUDD & LAINE (Alani a me Laine.)

NA MEA KUAI MEA Ai o na lako ai a pau, na mea ulu, a me na mea hoomomona lio

Halekwai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papu, Honolulu.        564 ly

KAUKA O. S. CUMMINGS, he Lapaau Homeopathica.

O kea no o ka haawi awa i ka Laau i kupone no na mai

HUI, RUMATICA, FIVA,

A me na mai kaa loihi wale

Aia kona Keena Oihana ma ka Hale Kauka o

Kenede, Helu 63, Alanui Papu, Honolulu.

589 ly

AI HANAI I KA MOA! – Mai keia wa aku, e kuai makepono loa aku no au i ka ai o hanai a ii ka moa, i ka poe e makemake ana, a e loaa no ma Ulakoheo, Honolulu. CHULAN & Co.

Honolulu, Mar 25, 1873 (591 ly)  (Kiulana ma.)

J. NOTT & CO.,

NA MEA HANA

TINI, KELEAWE,

A HAO PAPAA,

HELU 9: : ALANUI KAAHUMANU

 Ua hiki ia laua ke hana in a ano a pau e pili ana i keia laina, e like me ka

Hoomoe ana in a Piula Wai,

HAO A PIULA NO NA HALE LAAU.

HAWAI PIULA NO NA HALE LAAU.

EIA HOI KEKAHI

Eia ma ko laua wahi in a wa a pau,

NA

LAKO PIULA!

O KELA ANO KEIA ANO.

KAPUAHI HAO,

O NA ANO A PAU

A ME NA KUMUKUAI A PAU,

Papaa Kepau, Piula Wai,

Paipu Hao, Papaa Ziniki,

Pauma Wai, @i Wai,

NA KAPU A ME NA PAKEKE HAO!

Papa Holoi, Na Ipu-hao,

Iliwai Laho Lio, Pa Palai,

Kui kakia moena,

Na Papaa Hao Kaupaku Hale 26x84,

Na Palaki hamo puna me Holoi hale,

Na Ipukukui hele po,

A me na mea e ae he nui wale ke helu aku. 1 yr.