Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 49, 6 December 1873 — Ke kau koho Balota o hiki mai. [ARTICLE]

Ke kau koho Balota o hiki mai.

O ke kau koho no na Luoamakaainana,. e hiki mni ana ia ma ka Poakahi mua Feberuali 18*74, oia hoi ka la 2o ka malam*. E nui ana ka poe e oluaoa mai ana e kohoia aku ; aka o ko lakou kupono a pau noia hana nui, aohe i maopopo. O na kumu ha* na e laweia mai ana no ka noonoo, he ano nui, ā nolaila, o ka poe kaoaka naauao wa* le no me ka manao e hookauwa na ka lehulehu, o lakou ke koho io.ia ana. Mawaena o keia mau kumu hana, eia iho kekahi o lakou malalo nei.

I;—Na hoololi i manaoia no ke Kamo* kanawai. He nui wale o keia mau hoololi, aka hookahi nae hoololi ano oai, oia ka hookaawale ana i na hale Ahaolelo i eluiJ 0 keia ka mea kupono e hana ia a ko, bo ka mea, he hoopaa ana mai ia i ka mana o oa makaainana i ka hoopooopono i na mea a pau o ke nupuni. Aku, i ka wa a na Lunamakaainana e noho huikau ai me na Alii ma ka hale hookahi, aia hoi, ua paa ko lakou mau leo no ka makau, a nolaila, aole e kuokoa ka lakou koho ana, e like me ko lakou wa e noho kaawale ana ma ka hale e. Ma Amerika, Enelani a me na aupuni kopaa 'a nee ole a paa o ka honoa nōi, aole e noho like iki ka poe Lunamakaainana me na alii. Aka, ma Farani, he noho pa na Lanamakaainana me na alii, a me he mea la, nolaila mai ka haunaele pinepine, a loli mau ke aupani ma o a maanei. No ia mea, e koho onkou i ko oukou mau Lunamakaainana maiwaena mai o ka poe e hoohiki mai aoa ia lakou iho, e hookaawale i na hale Ahaolelo i elua. 2.—Eia hoi liekahi, e hoemiia na lilo a pan o ke aupnni. Pehea la auanei ia mea j e hiki ei. Malia ma ka lioopau ana i keka-: hi mau luna anpuni lilo ma-u wale, aole i makemakeia. A i oleia, ma ka hoemi aoa 1 oa uku makahiki i hookahi hapalima, i loaa ai i ka luna anpnoi e ukuia nei i ke tausani dala o ka makahiki i ewalu haneri da-

ls. A ina e hoemi io la una na uku makahiki, e hoemi mai ko ka Moi mai a i ka luna uupuni haahaa loa. Ua kupono loa keia hoeini ana, no ka mea, ona loaa aupuni o keia mau makahiki elua akn o hiki mai, aole ia e like me na loaa mokahiki o na wa i hala. Oiai, ua hoole leo nui inai nei ka luhui i ka imi ana aku i ke Kuikahi Panai Like me Amerika Huipuia ma ke kumu hookahi wale no i manaoia ai e loaa mai, nolaila, ua hoopau iho nei ke anpuni i ua kukakuka ana no ke Kuikahi Panai Like; a nolaila he pono i na kanaka a me ke aupuni e hooikaika me ka ikaika ma kahi nku hnpa niBi. Mai hiki no paha ia Hawaii nei ke hoohuli mai ia Amerika, ma ka hoemi I an« iho i na auhau dute maluna o ko k&kou

mau waiwai aku, ina i ne ia e homau aku i na kukakuka ana, aka ano ua uhaki pn aenei kakou, a e naue aku ana kakou e like me ko kakou nele.

3—O na aina lei alii, oia kekahi kumn e pono e ninamnau pono ia e ka Ahaolelo. I kft wa a Kamehamehn IV, i make ai, aia hoi ua aie hui oia, oie he mea la ma kahi o ke kanahiku a kanawalu tnusini dala paha, pela ka lohe. Hooholo iho la ka Ahaolelo r e uku i koua inau aie a pau, me ka hookaawale nae i kona mau nina no ka lahui, ma ke ano aina aupun!* a e kapaia, na nina lei alii. Noho mai nae na Ahaolelo mahope mai, aole )oa he mau hoike o na loaa no ia mau aina, a aole m&u mea e ae i ikea e pili ana ia mau aina. Ina he mau aina aupuni io keia, alaila, he pono e ikeia kekahi mau hoike ana no lakou, na lilo ame na loaa. A malia he pono, e hoolimalimaia keia mau aina, i na kanaka ilihune a poe mahiai paha, e laa ka hooulu ko, kope, uala a me ke ka>o, a lilo mai keia i mau pomaikai no ka pae ilihune. He pono ika Ahaolelo e huli i keii kumuhana.

He nui no na hana ano e ae i ku i ko ka lehulehu mau pono ke nanaia, a mnkou e waiho aku nei a kekahi wa kaawale e ae. Q ka mea nui wale no a makou e kono aku nei i ko makou poe heluhelu, o ke koho i ke kanaka naauao oko lakou apana iho, ina he-ili ulaula a keokeo paha, i lunamakaaii nsna no lakou, aole i ke kanaka hemahema. 0 ke Kanawai i aponoia i lulai 29, 1872 !© ke 'Lii ka Moi Kamehameha V, e pili Laina i ka hoopii poho i ka poe kuai rama, e mai ana i kekahi kane mare a makua j>iEkha o kekahi mau keiki oo ole, ke waiho |isi ia me he kanawai make la. Mai kela wa mai i aponoia ai, aole loa he wahi hihia lfookahi oia ano i laweia mai imua o na p&ewaewa ole makou, no ka hoike pololei bje o ka e Toaa aku nei ua ona. Ua maopopo loa ia makou i keia wa, ke loaa wale nei no ka rama i na kanaka Hawaii, ma kela a me keia hale kuai ratna, a liole hoi i hoopololeiia a ma na k-ināka wa1e nō o ua aina e, kuai aku ka rama.

Aole paha i poina ia kakou ka make ana o Wahamoku ma ke Koolau o keia mokupnni. Ua make aku la oia malaoa o k6 kahua lie i'ama' Aka, aohe nae mea hoike mai i kahi i loaa mai ai ka rarna iaiji. No keaha la ka.mea hoike oleia mai ? JSTo ka mea, aole he mea e pilikia ana, aka «ka inea kuai mai me ke pale i ke Kanawbi, oia ka ke kanawai e nahu aku ai, ke maopopo na'hewa ia. Eia aenei hoi kekahi make kokoke ma liikihale i ka po Poakolu iho nei. Ua maopopo mai ka olelo ike mai a ka poe i ninanir)au pono ia, he omole gini mnlalo loa o ke kumu o keia make. Ua ike no ka le'hulehu o ka poG i inu pu me ia i kahi i loaa mai »i o ka rama, a no keaha ka mea hoike ipololei ole mai. Aole he mea e poino ai uokaniea inu rama kē hoike mai i ka h.t]e kahl i loaa mai ai o ka rama, aka, he popiaikai no kahi poe ma ka ona ana a ma ka make ana pah? £ a makua pa' , fe|a, ke maopopo io kalii i loaia mai ai o ia i?aea make. Nolaila, he mea pono anei i k* Hawaii e huna loa i kela kulaa. ino, kahi e kake nei i ika make o kekahi poe o knkou . ? Ko minao nei ma kou, be h»hi r, aloha ole iti bnn K tt kele loa ana o mai ai k» rama, mai ka poe jK>opouhj&kee kp o ka aina. Wakk HiKiwAVPE>-oĪ!akji hora 12 o ka po nei, t)ec 8, ina Kikihale, Honoial» ua laaf&li4'l)6'pe)>ehi kanaka malaila. ?i A i ke atoan4&,aa hele kino akn makoa e ike i Irai6ikif ma ke kahaa kahi keianiilhoitt<*: ! I ka hiki kino o Kupeahi, a b ka mea i mart|ol&liiifcfc[ i pepehi, o Ahnihala, ua hopui* ma ka Halewai Maka helehefetia ® make, aohe maa oki pabfc «olo.no 4»i he poholehole, me he la nae pahf tt*p» oia i kekahi moa. 0 ka ona rao)A «#M<flkkumo o keia make hikiwawe ma na olelo ike 1 loheia e raftkOQnWi:£* wahn mai o ka poe ta'Qs4?*gioinnai ke kama. I ke ahiahi keia pilikia, ua ikeia ua ij%ona, aka i ka hoi ana o ua kona hale me ka I ona, aole h<?| ipol» iho, aka, heleoia^ i ka hale kahi e akoakoa ana he me kahi omu wahine. O Ihoihala o ke kana Kifiaw,oia kekj»bi p k»p©e'e nohoanala me kapena Sami|| \jjwlf<> ! f3ama akahi a ike ia Ahuihala kona hale, nolaila, manao hoouna i kekahi o

kona poe hoaai e kii i lapalapa gi"i. a hoouna ia o Kawainui, ( aole o J. U. K., aka, he Kawaioui okoa no keia.) A hoi mai la ua kii i'ama nei, ua inu like ae la na kane eha, koe na wahine, alaila, hanle ibo la painn. Ano ko lakou lealea paha, nnuhi ae la o Kupeahi elua maii dala, a haawi ia Kawaiuai, eleu koke aku In i«, aohe i emo a hoea mai ana me ka omole gini lepo. Pakahi kiaha nui hou lakou, a koe no ke koena, paa no ia Kupeahi. Ia wa, nui loa iho la ka hoolapn o ua Kupeahi la, a hopu i ka ipukukui a paki w uahaha. Nolaila, holo pukaka na wahine i waho, a kii aku la hoi o Samu nia, e hoihoi iaia. Ia iakou e hoihoi ana a hiki i koiaa hale, e ala mai ana no kela, holo hou iuka, a ike i kekahi wahine alualu. Ia alualu ana, ua hina akn oia maluna o na pnpaakea, a pilikia iho la. Malia p.aha ua kui io ia no. Aka i ke kahaia ana nae o ke kino e na Kauka, uu ikeia i make hikiwawe oia no ka moku ana o kekahi aa koko o ke poo, a holo ke koko ika 1010. oke kumu oia, no ka inu ana i ka rama a nui a me ka ai t.na & piha knpono ole oka opu. Ua ninaniuauia o Ahuihala, e ka lunakanawni a ua hookuuia.