Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 3, 17 January 1874 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika.

I unuhiin mai ioko tnai o ka Buke Arabia, mai ka Olelo Bentania a ka Olelo Hawaii.

Mahkle lll—Helu 106

AIA nae i ka mann elele i hoi ai a hiki imua o kona Haku, a olelo'ka la i na mea a pau ana i lohe ai mai a Melekuliana mai, no ka hemo o ko laua hoopalau, a me ko ia la mare ana i ke kane no na mamo a Adamu ; I ka loh'e ana o kona Haku i keia, anoninoni ae la kona manao, a pii mai la ka lili a me na noonooino ahiu ; a kanf iho la kana kaena. 14 Malie e huihui nei kuu manawa, he maiihini ka ko ka hale ua hiki ma-i-hiki-a," a ua pakaha ae la i ka pomaikai i lilo mua ia'u. Ano ke kaumaha a me ka minamina nui iloko ona, nolaila, puana ae la paha oia i keia mau wahi lalani mele,

" Kuu kai kapu ua tioa, Ua a'e mai ke kuewa."

Ia wa i haawi ae ai ua keiki alii nei i ke kauoha alii i ka manu elele no ka liuliu kaua ana ; a lele aku la ua manu la e lawe ana e hai aku i manao o ke'lii i ka manu alii, oia hoi ka Alihikaua nui maluna o na koa a pau ma ke aupuni Makelia, no ka mea, ua hoonohoia oia me na koa kiai raa ka lewa, no ke kiai ana i ka* maluhia o ke aupuni, a me ke ola oka moi, Ika hiV ana oka manu elele imua o ninau mai la ka alihikaua, heaha ka manao ? Hai'ku la I kauohaia mai nei oe e ke ; alii, a me na koa a pau e hele imua ona, pane mai la ka alihikaua, o hoi, a hoea aku makou, hoi aku la ka manu elele a hiki imua o kona Haku, a ia laua no e kamailio ana no kana huakai ; halulu ana ua alihikaua nei me na liona ewalu haneri, ame na manu eha kauaani. A hai mai la ke keiki alii i kona manao i kona alihikaua ; o ka wahine i hoopalau ia ai na'u, o Melekuliana, ua lilo i ka palaualelo, ua mare oia me kekahi o la mamo a Adamu, nolaila, ekiioe e

pepohi i ua kanaka la, me kou ikaika a >an. O ka laina koke ae la no ia ona i na koa a pau, a lele aku la i ke aupuni Uwila no ke kaua ana, a ia lakou nae e akoakoa ana ma ka lewa o ke aupuni Uwila, ike aweawea aku la ka alihikaua o ke aupuoi Uwila ma ka palalake o ka haina aouli i keia pohai manu, hoomaopopo koke iho la no oia T he pohai manu kana, e kii mat ana e pepehi i ke kane a ko lakou haku, o kona manawa no ia i huipa ae m i kona haelo i ka lewa, a lohe mai la na liona a pau e uoho ana iloko o na ao eleele, a hookaawale ae la ia lakoa a pau mailoko ae o ke ao, a holo kaapuni ae la u& Alihikaua nei o na liona ma o a maanei e like me kona ano mau, me ka hoopuka ana ae i na huaolelo, E na haku, e hoolohe mai. I keia la, he la hoouka kaua nui keia, aia kela aoao la ke hele mai nei me ka makaukau no ke kaua, nolaila, ke kaooha nei au ia | oukou, e haalele i ka maka'u, e koa, a e ! hele imua a lanakila maiuoa o ka enemi, aohe hope e hoi mai ai. A i ka lohe ana o na laina liona i ka olelo a ko lakoo luna, a o ko lakou hui-1 pa Hke ae la no ia i ko lakou mau hue- ■ lo» a holo aku la ke kani iloko o ka lewa. A ma leeia kani ana nae, ua o na pa bao o ke anpuni kanalima kwnamalua, a he maa liaohao loa ia i ka manao o ka wahine dia. 4 I na ialna li6oa lioi o k» aopneii Uwi> !a i iam mi ka We, kniipaii ana ana aaaiulMiia iiema o tfaH((wwialt» kole» mai

la no ia ika maki una. A ike hoi kaj Alihikaua o ke aupani Uwila, ua makan* loa kela aoao, hooiale koke ae la oia i kona īnau hoa koa liona. Ai ka nee malie like ana o na aoao elna, a kokoke e hui na laina mna. o ka hoomika koke iho la no ia o ke kaaa, a luku aku luku mai, a he nui ka poino o na aoao elna, a he mea weliweli i ka nana aku. Iloko o ka wa e kaua ana, nin hoi ke alii o na manu o ke aupuni Makelia, Inku mai ia oi;i i na manu o ke anpnni Uwila, ma ka haehue ana me he apana pepa la, a o ke alii hoi o na j?e anpnni Uwila, lukn aku laoia i ua lioha oke anpuni Makelia, e haehae ana ia lakou rne he kao keiki la imaa o ka ilio-! hae, a kaheawai aku la ke koko malunu . o ke kahua kuua, a he ku inaoli ka i ka | weliweli na hana o iala. /*' | Ma keia kaua ana, na tttii na manu i i make o ke anpuni Uwila, a pela hoi na ; liona oke uupuni Makelia. Hookahi la a hookahi po o ke kaua ana, a emi hope aku la ko kela aoao, a pela no hoi ko keia aoao, a hoi aku la ke koena i ko lakou mau anpuni iho I ka hiki ana mai. o ke koena a me na alii o ke aupum imua o Melekuliaua. ike koke iniu la*nooia i kana mau manu, ua hele a mahunehune e like me na alina i loaa ia lakou ma ke kahua kaua iloko o ka wa hoouka kaua.

0 Lo Hipa hoi, lohe aku la oia i ke kamailio pu o Meiekuliana me na laina liona, ninau aku la oia, aka. pane koke mai nae o Melekuliana, E kamailio ae ana hoi au me lakou nei, no ke kaua nui ana mai nei, a na pau loa na manu o keia aoao i ka lukii ka hoi i na liona o kelpi a^ 0 ke alii hoi o iia paue mai la oia, Ua maopopo no ia'u ka nui oka poe i make ma ko aoao, oia hoi, he elua haneri manu, a he kanakolu hoi aku oLei Hipa, E hiki ana no anei ia oukou ke hoomaopopo i ke ano o ko oukou mau hoa manu a liona hoi ? Ae like mai no lakou a pau. Niuau hou aku oLo Hipa, E hiki ana no anei ia onkou ka hoomaopopo pono ana i ka mamao mai ianei aku a hiki i kahi a oukou i kaua mai nei ? Xe mai la ke alii ona liona, me ka i mai, He mamao no, ua like me ke tausani mile a oi ma ka akau.

A ma keia mea, huli ae la o Lo Hipa, a nonoi aku la ia Meleknliana. E hookuu mai oe ia'u ano, e hele ae au e makaikai i ke kahua kaua o na holoholona ame na manu. Pane mai la o Melekuliana, E ae ana no au e hookuu aku iu oe, ke hoohiki mua mai nae oe, e hele no oe a hoi mai i keia la. Pane mai la o Lo Hipa, E hele aEa no an a hei mai i uei la, a i palemo aku au ma ka apua o kau mau huaolelo, alaila, e hoomanao iho oe, he olali au no ka lewa nei a no ka honua mai hoi, a no'u hoi ka mehen loaa ole i ka hookoloia mai, a ina no hoi au e hoi koke mai ana iloko oka w» i oleloia, alaila, o ka mana no ia o kau mau huaolelo. Aia nae ia Lo Hipa i ku ae ai iluna, unuhi ae laoia i kanawahihnke aniani, a wehe ae la i ke kui omau i hoopaaia ai ma ko Painahulo (lio) wahi, a puka ae la a ku ana iwaho, me ka lako i na pono a pau no ka lele ana. He mea haohao loa nae ia i ka manao o kana wahine a me ka poe a pau imua ona ia la, a o ka maka mua oo hoi o kona hoike ana i kana hana mana. O ko ianei kau ae la no ia iluna o ka !io, a ke kapakeu wale la no ua lio nei i o a ianei, e anapau ana me na maka hoihoi; a 1 loa no a kani ka hnipa a ianei, oka hao aku la no ia o na lio nei i ka lele. A o Melekuliana hoi, oi nana ako

oia a ike poliuliu, a nalowale lea akn la, a manao iho la oia, na hele aina kana kane, nolaila, olelo ae la oia, Ina he alanni hiki ole kela i ka hoi hoa ana mi o N» ku>«. a ako no •oik» h®w«ap«» a m » h d i iu

| w T a i oleloia, alaila, e ku oukou a hele mai o'u akn nei, a e loaa ko oukou ola ma ko oukou ikaika iho, no ka men. ke : ike nei uu ua pono ole ka oukou mau hana, a e noho mehameha man loa aku au mfl keia poe haiawahine a hiki i ko ■ makou mau la hope. Pane mai jiae ke alii o na liona. E ke , aiii, e ola maa loa ! Aole makon i hana , i ka hewa imua on, aka, o kou pomaikai j makou i imi, a hoopalau aku la i kou j ikino me ke keiki o ke uupnni Makelia, bie ko makou manao nae, e noho malu ana oe a hiki i ka la e hooko ia ai. Aka hoi t i ka la i hiki mai ai o Lo Hipa, ua lawe koke oe iaia i kane nau, a hana ! aku la oe e like me kou makemake, a | : haule iho la ka makou i manao ai. A no |ko makou minamina no ia oe a me ko ī kane a makon i hoopalau ai, ua hoao no ! makou e lawe i ke ola o ka mea au i la- < we ae ai ma kon aoao, eia nae, ua kuhii hewa ia manao ana o irakou, a ina no la hoi o makou no ka lnahi o ko makou inaina naanpo. Aia nae ika lohe ana aku nei paha o ko kane i hoopalauia ai, ua hoala koke ae la kela i ke kaua. a kii mai la e kaua poipo mai ia olua, no ka mea, aole i hai mua ia mai ka lohe. Aia nae i ka la a makou i kaua ai, ike iho la au i keia pohai manu, a hoomaopopo iho la au, he pohai manu kaua no, aka, huli ae la au a nana i ka lewa maluna i

ae o'u, ua paa kela aoao a me kekahi hapa o keia aoao i ka papaheana, a hoomanao iho la au, no kela aoao ka luku nui ia i keia la. Nolaila, ua kauoha koke ae an i ko'u hoa, aia makon ma ke kahua kaua, na nui ka luku aku a luku mai. Ama ka papa hoike hoi aka alihikaua o na manu, ua lohe ae nei no kakou i ka nui o na make ma keia aoao. A o keia kaua, aole no ia mamuli o ke kauoha mni a oe ae, aka, mamuli no ia o ko makou minamina ia oe a me ka maluhia o kou aupuni, nolaila, keakea e ai makou i olahonua. A ma keia mea, ke nonoi *£u nei au ia oe e ke'Lii, e hoihoi hou oe i kau olelo, a e kala mai hoi no ka makou hewa i hana ai. Pane mai o Melekuliana, E kala akn ana no au e like me ko oukou makemake, mahope iho nae o kuu ike ana i ka maka o kuu kane. * Aia nae ia Lo Hipa i hiki ai mu ke kahua kaua, ike aku lri>ia i ke ahn a la-

la kukui mai o na heaua o ka poe make. Ia manawa, lalau iho la oia i ka omole wai o ke ola, alu aku la maluna o na heana o na liona a me na manu tne na huaolelo ma ka waha, o*na koa wale no oke aupuni Uwila k» mea i makemake ia. Oke ola ae la no ia ona liona he kanakolu a me na manu elua haneri. A ma ka ia nei hoomaop&po ana, ua like no ia me ka papa hoike a ke alii o na j manu, nolaila, pane aku laoia, Hoomai- | kai ka laina, a e maki aku imua ma ka pa oka Halealii. Ano ko ia nei makemake e hoanoe i ka lakou nei huakai, ua lele aku lakou nei a knpono i ka piko o ka Halealii, he haneri miie mai ke aupnni Uwila ae, a malailalakou i hana ai i kekahi laina poepoe, a ma ka piko iwaena konu. malaila o Lo Hipa kahi i noho hookano ai, malnna o ka eheu o na manu elua i huiia, a hookuukun malie iho la lakou nei ma ka iho ana. Aia nae a ike ia ae lakou nei, puiwa ae la o Melekuliana ma, me ka maaao no he pohai kaua i hoonnaia mai e ke keiki alii oke aupuni Makelia, ka mea nona ka inaina e hiki ke hoolilo i ke aupuni ana 1 inaina ai i wai wela, a e lilo auanei na mea a pan maluna iho i mea ole. Pela io no, ma kahi nae i noho ole ia eLo Hipa, a ina na nohoia ia aupuni e Lo Hipa, e holo kekee ana kona inaina a hnhewa i knlaknla.

Aia nae a kokoke iki ibo lakoii nei. iia ike ia ae ia ka noi o m\ liona a me oa mano o lakoo i make ai ma ke kahiia kana, a o Lo Hipa nae, aoie ia, a na baohaoia ko lakoa ola boo aoa, no ka mea, o iia kmo knpapao a paa ma ia aapaoi, aole ooehik: ke hoolahoa ia, a he mea kamahao hoi ko iakou la oia aoa mai nei maolakoa iho.

Aia nae » k i hiki loi ana iiio ilil >, ua ike poiio loa w aku o Lo Hipa. e noho ana iiunu o ku ehea o na manu rae kona nani nni. i oi ne mamua o ka iiani i ike iuua i i ekalianu a me ku poe me ia, a u t n»ii kona iMau no ko L* Hipa m iikai, a ua kapae akn oia i ka maona a ka ai, a n * ka minimina a me ka makee kane i hoopiha iniu i kona opu uo kekahi man la. CAde i pa« )