Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 5, 31 January 1874 — Nu Hou Kuloko. [ARTICLE]

Nu Hou Kuloko.

Re boi uiai ikm ku ia o ua aiua " P (,<» la o«i o Hooolulu. tuui kona houmaha iki Hoa iho no kekah» w»o pole. Ma k ī Poaha ne» t ku mai ai o Pauahi moku, he 50 p->hj a key na ia o kooa uoho aoa iu Hilo no kmo, a bui mui nei. Oke Kaula Gul. m-.iu loa i oleloii t-i e Hoiner«i i hele rnai ka laui a i ka honua nei, a e apo an« i na mea a pau ; oia uo <e " Aloha Oiaiu "

Ua lohe rn n innkou, ua hoole mai 0 Rev. U H P tlekq i kona ne una e holo 1 Nuuhiva i Eiele oo ka Pap« Uawaii, u me be me t lap »ha .•iuunei, ekohoīa ana o Ri-v. J. F. Pogue i Eleie e holo ai ine kekahi hoahele Hawaii.

ke anu ihialii Poakolu nei, na weiaia ka lae o kahi wuhi keiki ina Kapuukolo, e ka aila honua, oiai oia e lamalama unu ma ke alunni i kana mea i haule, o ke puhu ae la no ia o ka ipukukui a wela ana. Alohu wale no ka boi. Aihue kalo. —Ma ka po Poakolu iho nei, ua hopuia o Moke, he kanaka aihue kalo ma Kainakela, Hanolula nei ; a ma ka Poaha uei, ua hookolokolniu a hoepaiia i eono malama ma ka hana oolea. Pomaika mea o ka upu ana o ka po. O ka pule po o Kaumakapili i ke Siib;»ti ae ne», ua hnokaawale i> uo ka haiolelo mi'lalo obe kumu manao. "Ke Ola o ka Lahui a na k?i Mea Hanohano Z. P. Poli e haawi mai. Ua noa »na mea a pau ke hele ae e lohe n<i lakou iha. Pehea la auauei ko Honolulu nei i kahi moho a kukou o kela Kau aku nei, ke wmiwini nei no kakala, a ina no e puka ana, le lea hou uo ka po lea o Halalii. A no ia mea, mai poina i ua wahi moho la a kakou, oia hoi o Keo Kaaka, ka ulua kapapa o ka Aha Kan Knnawai.

Pau na apa ia %x Jfa-Ho'u. n —Ma ka JVuHou o ka Poakahi iho nei, ua kani ae kahi pio a JVti Hou, aole koho i na.haole ma keia apana, aka, inehinei aku la no uae hapaiia iiiai aua ka inoa o Kipikona ma kekuhi baiota mo ekol(t kauaka līawaii. Eia ka ninau, ua oī ae auei ko Kipikona maikai mamua o kekahi poe haole ae? Ke nuhu mai uei ua o jVtt Ulou i kona alelo, aka, he kauialii inaoli loa uae paha.

Puali koa Pukaa —Ua konoia mai makou e hai aku i na lala a pau o ka Puali Koa Pukaa o Ka Haku o Hawaii Ponoi. E akoakoa maluoa o ka batari o Poowina i keia kakahiaka nui Poaono hora 5 A M ponoi, ma ka bora 6 A M ponoi e wehe ai ke ki pu ana no ka la hanan o ka Moi 12 A M awakea ame bora 6P M ahiahi. E heie mai na iala a pau mai uoho aku kekahi me ka aahu keokeo piha.

Halawai haipule no ka Mol—Ma ka ra 11 oke Sabati aku uei i halu, ua malamaia be halawai hoomuikai i ke Akua, no ke noi aua aku e hoihoi hon iaai i ke ola euaikai oko kakou Moi. Ua hoomaikaiia na haneume na huneui kupouo, a me na pule mai a Mikalemi mai a me Poli, a me ka haioleio mai ke Kahu mai, i laweia mailokQ mai oke kumumanao, "E ka Haku, e alohii mai oe ia'o." Aia ma Isaia keia olelo, uo ka mea e pili ana ia Hezekia. Ua maikai oa haoa a pau waie no, koe wale uo ka puka liilii o kekahi poe iwaho.

Aole i hiunaiu ka "NcHoū. ,, —Ua poka ae ma ka oupepa "Ko Hawaii Ponoi'' ko Malo manao e koi ana i ua kaaakn e koho aKo iaia i Luoamikaainaoa no keia kau, me kooa ike ao he oeo a kopooo ole oia ika haoa baiota. He pepa oo kana he "Nuhou," aka, do ka noi ole paha o ka poe lawe, holo ma ka niipepa makna. A i ole 110 paha, he .ike e no, aohe i hilioaiia kahi "Nuhon". Ke ao ako oet makou ika poe kupooo i ke kobo baJota, mai koho oukou i kamalii e like me Malo, o paaoiia aoaoei kakoo a hilahila loa ka apaea hauohano a uaaoao o Honoluiu. £ waiho malie ae kakoa i kamalii mawaho nei ako e walaan ai. E koho aku kakoo i kanakamakua a kooooolio o kt ia apana, aole i ka poaoa hele waie, o pilikia aoanei kakoo. Aole i hemahema kakoo ika poe kopooo» e kll ako »i I kamalii ke-a paa.

Hao<e iho k kekah uma ti«Uai : tj%i luo* maī oaa ijsi R i o lekih» | "*»'•» |khio iōo ia »iota o fe» bofc** «> ks M»i4QM« u n«, p*ie iioW mem t» ; *' A bmfa* ! tn»ī h«* m% t*e ho\ oe e aei k» lapiīwa e> ' ka tWick) J««na ot« Ik* "•' i. " Ht? t*nic> M*t*. ki akao o k«' a Qm mA% e BißobiQu." A a'ka ne ii tiat. Hi*i OLE. —}.»«a m»? īa niskouhe palapala fc»<kti i kAhakah*».» <» ka ain* » a»e na kuhnrtht o na pafoo?», mii k« .u*i aPK v»wa», o K&b*kttloa v aka. no ka makuu i » o!e, u» «aih» »e ms»kou tu* k{»b» tnan < na aiea 1 kapaeia, me ke kau leo pu aki, aole he <B»o kii «ua aīo& a makou j Hkf nie kau kii i kaha ai, c hiki ai ke hook« aku i kou inake'u ike. Ci lohe m»i ua h*isaikata ®a> o Malo naa kek *ht «hī-.ihi aku oei» i*ia © hoohuiihoh >o» i kek»hi punio kaoak» e koho m»i i«ia i Lom ika-unana. Panek»* koo U m u la uo ka wekuht b-»t> >ka. "He*U 1 l; r- ' - " I>»U »1 dOo w»KI keiki n Ua oki ka e loma wale ana oua o Malo, wauwan ike poo Hokai 411 maunu ekaekn. He mea hehe uo k»aki in.i ho<>kajhi wiil© uo wahi l> 1 iot 3 e koino ana iiiii ko- \\ i. ino i. .. Ke ake oei ua Luna Hoopaka a me Hooponopuno o kti " Xu Ho'i" e komo laUd i ku a pehea iho la ka poe i uku ibo nei i ku'uku pepa. E oki (kuke) j, puia una anei me k» pihu ole o ka man 1- ! wa ? Mai kuho ia laua, mamuli poho oukou, | ke helt» i ka Ahaolelo iaua, aole pnkfl ku | uupepa. E hoonoho 110 ia laua imw.iho <»ku . nei e haikaik» fli, a e kuamuamu aku ai 1 na hnaoleio iuo. Oka lohe mai ko oukou pono, hookul» auune», «niimhi oukou.

Hei ma ka t7Miumi —Mh kekahi mau he> lu aku noi i h;iia, o kn JVii Hou us pa» ae ia wahi oupep;'. e koho ia Kipikonu, « me na kunuka L1 «WHii eknlu, aka, un ka nele makemakeia aku v> Kipikooa a no ke ake hoonou sva!e aku no o Malo e helu i-< koua wahi balota, uolailn, ua hooleiia o Kipiko»f» e noho iloko o ke anuunn, a un huki m*i nei ia Malo njj» \ t lakou e koho ai. Ahu kupanahH a ku la i Mana. Ka Llawāii PoNui.—Ma Ka poka ana mai o fceif> nnpepa o keia pule i nihi nuknnukn mai ai ia makou no ka hoopuka ina olelo polapela, uka, na aoia mui nei n«e ka poe opiopio i ka huaolelo haole hapa Huwaii " Kami lai.Healia la ke auo o keia hu«olelo ? Malia paha e haiia mai ana.

—Ua lohe inai no hoi makou, o kekahi mau mele kuhiko i hoopukaia ma ia nupepa, ua ku ika hilnhila ame ka pelapela loa. Anoko ka pne hnla Hawaii inanao, hc mau mele lealea loa ia i ka lakou oituna he hula Hawaii, ua hopu mai iakou, a ke hoopaanaau 1 nui nei.

Ma kekahi nupepn Nu fīou i hala, u« hoinoino loa i;i o Kukina ma kana haioielo i Koma ai, uo kona olelo ann mamuh o kana k;iuoha i pepehiia ai o Ncville, aka, i ka Poalua iho nei, ua ike iho makou, u« kolo ako b Malo malalo oko Kakina man Uapuai, a koi aku <5%e © Kikina kekuhi e komo ina kona bilota i loaa ai kona wahi paa. E ole io e komo o Kakma, loaa ai kahi paa balota o He bei keia ma ku ikoi upena, aole uja ka uai upena. Ua ikeia ae ia no na keakea, be oi loa aku ka pooo, e waiho o Malo ika holo balota, u e hookuu aku na ka ulu i puki kepau la hnna. £ ahona uo kamalii wahakole mawaho aku aei e puiama ai. He keu o ka huho —Ma ka Poaono i hala ae nei, oa nauki loa kekahi o ko makoo poe lawe pep», i ka ike ana iho aohe o Robiana Lo ma kona wahi mao o ka enakou pepa. Ua hele kino nui mai ako makou a!o e haehae ai i ka mipepa ; oole no i ko makou alo wale ia ano, aka, o kekahi o ko makou inau poe l'oua kahi i panepane ku ia mai e ka lakou mau inoa, uo ia mea hookahi no. Aloha ino. Eia mai no hoi u» mea waiea a ookou ke hele aku 1& ; aole makou e welawela i ka makemake e like me kekahi poe e kann mai nei ika iepo i ka makou mau imo ako. A, uo ka mauao hoi e hoonauea ia paha kakou me kahi mea e ae—me ka uihaia la o kela ; eia ka auanei,- Oa pau ole ko'u hoohihi ia Waiale'le. Haule i K£ Alahaka a uake L-a. Aln ma ka la 19 o taoaari, 1874 btule iho ia o Kapeka (w) ma ke alahak» o AuwaioH'iiU a make loa, nona na makahiki 3 mc7 malama a me 18 U.

Penei ke komo i haole ai, o kooa makuahioe, malalo pooo kahi > hoioi ai t o Keohohioa, o ka makoakaoe i kanu hali, a oa o Kapeka iiooH ao o ke aiahak» kahi i holohulo ai me kaoa aikane, kao elnae ke at> kaoe ma kahi aoao hele mai oo hoi keia ra»hope oka pakika no ia a haole ako !a a ko ka lae i ka pohako, poka ke poo oaha k«bi aopo oka pooīo. M%o hora o ke kaa aoa a hoi ako la i ka aoao mao o ka hoooa. O E«ra kooa one haaao. Ua ili mai aa okaoa luolau kaamaha a ke aloha, mokumoknahua oka naau, k%amaha keiki, ao* laila keia wahi kanaeoae. "Louluo Haualei ika oa oai, Ka heleoa o Mauoakepa, Ua oiko i ka !oa o Koialaua.'*

Ab ' 4 ' Ai»b.. ok * H,,c l ra :' «M» W'*®» "• Kfin«h«io nei <•**» >,*•'• "• oa " H# hMke *°* " ike .l£.b» hh"'. -> » U ma,ok " u i. h*le e Up»«i» •>«' k * »«• ,l ' buntf U '""' ~ me k« ukn <>!*: E #|» l'*e kakou. liuiwwiu P*r* Pii —W» «••■ le m«i ia.isoo, <•» i>w*an..fcor>..i. o Ofcnn •• kon» loio. ehoopii i k» P»|» p,i " " Kn U«w*it Ponoi." IXI kek»bi me* i ho«l«h»i* nou». Ki« <«»l® no k«oi»koB i» Okuo. ma ' |»wrl»«e »ko i» i k» p«p*p»». »o "» be »i ik" Kon. m#o» i kt» k» p*hik«o». A o»i p»p»»i >k* P«P» P»'- 00 k * • n ® a ' ln ' oa «init knokoa » p«u, h«> oi lo» *ku k.m* ikiika. 09» 0« teh« ro»i m«koo c hoopuk* U »orh'* nopepa po»r* 1« » k*p»i«*. **K«> nolulu Sup«p« Puk« L*S He nopepn kaknuliuuui» eu» l»»n»bot'i»>«w»p"no H® | w»ii «> o* nup«pa nukua elu» He haoa lohi jno keia» «ka, ®o k* hooman#Wa»o«» wal«» |uu v »i uu «*»<-c» a p«». K puk<> t«B<* |k» lielu mua i keia kakahiak*. Re puauo ! &e nei makou, e h<>!.« maa Inkou.

Makani xci IKA.IKA. —\lai k» peni mai * M W KeaK*. o Kauaī, i (<•»»« m »i ai i» luakou keia wabi huuahuua inea ium oiililo iho : "He makoni nui ikaika kai p» iho maa nei, e hoooiaka ana inai ko kaknhiaka u nhiuhi o kii ia 10 u keia malama. l T a hooueeia ka hale laau o Nakulala, a ku ako mn kahi e, a paewa ae la ka pili m«a. A o k:t uui o ua hale pili, ua olepe pu ia aku la oia kaupoku, e hoomaloo nnu hoi i ka wa? o kekahi m;*n loko woi, me ka ahai pu iuai in« iaia laau o na kualiiwi. Oia iho la 110 kahi mea hou o na pali uei."

PiukiA KB alasVi —Ma ka lokomaikai o H. L H.» uinaikai, o Wailua, Koolau, Maui Hikiua, > loaa mai ai la makou ka au hou malalo ibo, i kakauia ma ka la 19 o lanuari, a penei tw 'u : "Ua h;inee ke alanui ma kela aoao o ka pima o Wa«lua-iki. Me pilikia nui keia no na huakai hele, no ke iuo oke ala. Hiolo mai la n;v pohaku a lue k\ lepo, a paapu lo«t, He ku maoli uo i kti weliweli ke ike aku i oii wahi la. Ua pahola pu ta mai ka naiielehele. oke kumu nae o keia hanee an;tj o ka nui loa o ka ua, a kahe mukawalu mai lajka wai ona pali. oku uni nae o kabi i pilikia o keia alanui, u* hiki aku paba ia ma Uahi o ka eiwa auunn."

G. W. Napaepae •— lla lohe mai makou, I e hoio Luuamakaaiuaua ana ke Keonim>i- , na Hawaii, nona ka inoa maluna, no ka i apana o Luhaina, a o kana kumu nui ka e hele ai i ka Ahaolelo, e hookuu akea i ka inu rama an» ona kanaka Hawaii. Oke J knuaka i hoike e i kona oianao e like me i keia, he pono i na kanaka maikai a pau o ! ia wahi, ke kiola i koua bftlota, no ka meo, | ma na aina naauao a pau i ae la »i ke pulii ! a me ka iuu rama, e pakui mau ana ko lakou mau moolelo i na lima koko pepehi kanaka. i kela a me keia wa. Ina e houlunhiiu ka poe i muke i keia mea ino he wai 1 ona, ua oi aku ia i ko na mai ahulau nni. ! A mai keia mea hookahi mai, e loaa ai ke- | kahi nuo mai e hoopokoie ai i ke ola o ke j kanaka. Nolaila, eko Lahuina, e kopeko- ; pe malie ae iaia mawaho o ka poai o ka ! poe Kau Kanawai, a e hooaianao, M Aole j e haule ka oiaio i ka hewa." j

Hoikeike Nūi ma Amehika Hol.—Elike me liooUha akei ana, ua nmopopo eku 10 ana he Aho Hoikeike nui o na mea hoikeike » pau ma Amwka Huipuia, ke hiki ae i ka makahiki 1576, oia hoi ka poni ana ona enakahiki he hookahi haneh oko 1». fc*>u kuokoa ana. A ina e mau aku ana i keoeturi& bou, ke hiki aku la w», oia paha ke aupani pookela oka naauao. Heaha I& auanei ka kakoo Hawaii nei mau wahi mea lioikeike e hoouoa ako ai. Ke olelo mai oei ke«ahi poe e hooona aku i na nupepa, na raea malama maian ia, na aineke iaau kou, ka ili ahi a me ua me a he lehulehu p Hawaii nei. Eia hoi ka makou, a ok» pnnina loa paha i», e hooona aku kakou i ko kakoo Poe Pohi Ohe Hawii, a j Pl j adelfl . pia aku e hookulia a. „i» Hawah im« lo a me ka poe i heie a 00 ka lae i na hana o keia ano. Malia paha o mea aiai ookoa Ika nui o na lilo. Kai ! ko kakoo komo pu ka paha iloko o ke aluka hoohanohaooia mai. Aole pomo o KftU haka,—».o a lohe oini makou, ke heleia nei e imi hele na palapah hookaa aohau o na kaoaka, a o ka palapala e ikeia aoa oa hoaolelo •• kupono » ke koho balota," alaila.apoia aku la a malamaia e oa luna e manao aaa 0 balola. Ke maoao nei makou he hana ole keia, bo k» me« t o ka mea i haoaia ai ka balota i malnhia loa ar a ike ole ia ka mea u ke kae koho ai, malia paha 0 huhu kekahi 1 ko ke kanaka koho ana, ke koho ole i k* balota o mea a oia nei te, aka, eia walo no ka makoo e noooaaoao oukpo ka poe koho. Ila kahi 0 ka ino» a onkon i makemake uie ai, e holoi ae a e hookomo iho i ka ookou mea i ini a« Mai poni» na !eo hoovetiweli. 41 e lawe oe i ke<* halola,* a•• i kela •ko, w a pela wal» aku. Aka, e kopaa ka maoao mn kn mea i »?>akeia%ke ai E uui ana ka poe kimopo e hai akd aj)*,*ka, e nana i ke kupoooa aie ka ole. *

He mele ret.s s > —** t*>* nei m»*.ou ik« inele j,.ule aiaMio »h« ::ei, e koi ana e &ule e ho iloihi ī ko Luna l« ! o ol* an* Ua kei i me'e ek* Pitpa Himeni o Maannkiekie raa ka po nei, a oa mahaioia no. %lele-I.r.\A 1.11.0. ]. Ua niau ke Ea uu e Havaii. , I kiiU ooho KuokoA ani», ] Mai Havr»it N'o» * Ke »we, j A Kaa>ii Maoo-ka-lampo. | E ki e aloha mai i I ko makoa nei Mui. Ka mea e noh ' »na ma ke Kalauou Ka Lani Aiii Luoahlo. Lko-HUI — E oia ! e ota !ka Lani Alii Luualilo j HoU!eoU ! ka Lani Al»i Luuaiiio. j 2. Na Lani e, e mat I ku n»i<kou nei Alii. E in%u aku ke oU ana, , A (iian, a uiau I >a aku. 1 E ha! i lokahi like e, | N;i m-tkauiri«u:i a p»u ; * j £ mau ♦' in»u ke ula e, 0 k<* Lani Alii Luna'ilo. Leo-Hui.—£ «»la 1 e oU ! etc. 3. Ka Haku mana e, e nana inai, 1 ko makou nei Moi, Kiai mai hoi kou maka e I na ln mai o a o. E pule, e pule e, Na tuakaainaua a pau. E mau ke Ola e, 0 ka Laiu Alii Luoalilo. Leo-Hui.—E ola ! e ola ! etc. [ A«>le enakou i haiia moi i ka mo» o k« Buke L*?o Mele, kahi i kau ai kft leo mele ; | o keia himeni maluna ae, e like la me ku | ka haku uiele '• H^waii, ,, i hiki ai iu kokou ' ke oli koke aku ; ak», lie w«hi namo omau ' ka makou i iu«? i:io.—L. ll.]