Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 7, 14 February 1874 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika.

lunuhiin mai loko mai o ka Uiike Arabia, mai ka Olelo BeriUmia a ku Olelo Haieaii. | * M,ahelb 111 —Helu 108 AIA nae a ike ua manu nei, ua poholopu o Lo Hipa iloko o kona man eheu, o ka manawa no ia i upoi koke ae ai i kona mau eheu, a e palemo ihoana keia, halahu ana i hope, a puka ino loa aku la ka manu imua. A ike nae o Lo Hipa, ua kaa ka manu mamua ona, a ua kupono iaia ke oki aku me kana pahi. Ano ka pakela oi loa o ka pahi, ua ike ole ka manu i ka moku ana o kekahi wawae ona, aka, he inaneo ana nae kana ike. A ike hoi o Lo Hipa i ka moku aua o kekahi wawae o ka manu, uolaila, hookokoke aku la oia me ka manao e oki i kekahi eheu. 0 ua manu nei nae, ua hoomaopopo no oia i ko Lo Hipa auo, a ua halia no iaia ka ia nei mea e hana aku ai, nolaila, ua piao ae la oia i kona mau eheu, a waiho kekee mai U ke poo malalo o ka eheu, a hamama ae la kona waha. Hakilo ae la o Lo Hipa no kahi kupono ana e oki aku ai, no ka mea, ua ike ae la oia, ua hiki ole iaia ke oki aku ma kahi ana i mauao ai, uolaila, ua kilohi ae la oia ma na wahi a pau o ka manu ; a ike nae oia i ka hualala ma kahi o ka ai i pelu mai ai, hoomanao ae la oia, o kahi kupono wale no iia e oki aku ai. A i kona hoao ana aku nae e oki, e alo ae ana ke poo o ka manu, o ka hala ae la no ia. A o ua manu uei hoi, oiai kona ike ana, ua pakele kona ola mai ka Lo Hipa hauna pahi mai, e upoi koke ae ana oia 1 kona mau eheu, me ka manao paha, e paa ana o Lo Hipa a me ka lio pu, aka, i kona hoao ana nae, ua palemo aku U o Lo Hipa a me ka 1 io, a o ka pahi nae, aia no ia iloko o ka poli o ka manu, a ia hoala ana mai no a ianei i ka pahi, a o ia no hoi'ka wa a ka eheu i upoi ae ai, o ko Lo Hipa wa no ia i koe ae ai i ka pahi, a moku pu ae la ka hapalua o kona eheu, a haule aku la i ka lewa.

A ike ua manu uei ua moku kekahi o kona mau eheu, o kona manawa no ia i hooluliluli ae ai i kona pupua, a hanini aku Uka wai ola mai kona pupua aku, a pulu iho la kahi o ka eheu i moku, a oka manawa no ia i hoi hou mai ai o ka eheu e olepelepeia la, a hoi hou ae la e like me m*iuua, a lele kikaha hou ae la oia e like me kona kulana mua, a lele pololei aku la imua o kahi a Lo Hipa e hoolai ana.

He mea kanaiua loa hoi i ko Lo Hipa manao, ua hoi hou mai ka eheu i moku a pili e like me mamua, nolaiia, i hoomaopopo iho ai oia, aolie oia e lanakila ana maluua oka manu, nolaila, hoomanao wale ae la no oia, e hoao hou ma ka hoohamama ana aku i kana wahi eke talena. A ike mai la nae ka manu, e hoomakaukao ana o Lo Hipa e hoohamama aku i kana mea i maopopo ole i ka manu, o ka manawa no ia o oa mano nei i hoololi ae ai i kona poo ma kahi no e lele pololei akn ai i ke aupuoi Makelia, loli pono ae la kona popoa a kupono i ke aio o Lo Hipa, a o kona manawa no ia i hoohamama akn ai i ka eke talena, a oa hoao ka mana o ka eke ta!eoa ma ka ume ana eaai, ua neeo iki %>ai no ka manu, aka, hooikaika loa uo nae kona mau eheo ma ka opoi ana, a nolaila, aole oia i emi boo akn i hope, e iike me ka hoki a ka mana o ka eke ialen», aole hoi i nee alna imua i hooka* hi ipiha e like me kona ikaika. Ua hala na hora eono o ka huki aua o ka mana o ka eke taiena i ka manu, a o ka popua wale no kai komo mai ma ka w»ha o ka eke Ulena, a paa iho la i kahi hookahi.

Aia nae i ka wa o ka pupaa o ka uianu raa ka wahn o ka eke taleua, o ko Lo Hipa ike iho U no i* i k.i omole wai oU e piluana uih ke komu o kona mao hulu pnpua, o ko ianei ialau iho U uo ' ia a Uwe ae la, a hookomo U iho la no I iloko o ka eke talena. a unuhi koke «e U no i kana pahi, a hahnu aku la ma ke poo o ka munu, a e aio ae an?i ua manu nei, hala ia hauna pahi f hoao hou aku la nae oia e oki, e upoi ae ana na eheu 0 ua manu nei me ka ikaika, leie iiilii ae U ke eke tulena, a hemo aku U mai ka lima aku o Lo Hipa, a lele aku U ka mauu me ka Unakila, a o ka omole wai oU wale no ka mea i liio nouii. Ia Lo Hipa no e hoka ana. i nana ae ka hana i ka lewa, e lele ana ka eke talena, oiai ua hemo aku la mai kona lima aku, nolaila, lele kikaha iho 1» keia a loaa ae la, a nana koke iho la no kein i ka omole wai oU aka manu. A iaia no e nana ana, malu ana ka la, a i n an* aku ka hana, e lele pololei mai ana he liona, a e nolio ana kekahi keiki maluna iho, 1 kahikoia me ka aahu ulaula, i hoopuni ia hoi e ka ua-koko. I ua keiki nei nae i hiki mai ai imua o Lo Hipa, ua lulu lima aloha pu laua no kekahi man minute. me ke kukai olelo ana me ka oluolu. Aua hai mai no hoi kela, oia ke keiki alii o ke aupuni Makelia, a ua hai mai a hai aku Uua no lana iho. | A no ka oluelu maikai o na olelo a ke ! keiki alii, ualioike aku o Lo Hipa i ko-1 na manao mihi imua onn, 110 kona luku | ana i na koa a pau ana i hoouna mai ai, j aka, i mai nae ke keiki alii, Ile mea j mau no ia ma ke kahua kaua, a malaila | no hoi e kapae ole ae ai ka make a ke j kaikuaana i ke kaikaina, a pela hoi ka ; makuakane ina keiki. Nolaila, o kou I hooikaika.ana, inamuli no ia o kou imi ana i ka lanakila no kou aoao, a ina no j hoi oe e pio ana, alaila, o ka lanakila \ ma ko makou aoao, aole no ia he mea e j hoahewaia mai ai, nolaila, ke noi aku | nei au ia oe, e hookuu mai ia'u me ka I maluhia, a e hoi no hoi oe me ka UnakiU. !

Aia nae iloko o ia manawa, pane aku 0 Lo Hipa. Mamna ae o ko kaua hookuu ana ia kaua iho, ke haiaku nei au ia oe, he elua o'u makahiki i koe mai keia la aku, alaila, e pau ana ko'u noho ana ma ke aupuni UwiU, a e hele auwana hou aku au ma ke nlanui a'u i ike ole ai, alaiU, e waiho iho ana no au i ka wahine a kaua. 0 ke keiki ulii nae, aole no oia i huna 1 kona manao no Melekuliana, i ka i ana mai, Mai kona la i hoopalauia mai ai na'u a hiki i keia U, aole no i pau ko'u hoomanao ana nona, aole no hoi i komo mai ka hoowahawaka iloko o'u nona, no kona lilo ana ia oe, a ke uoho wei no kuu kino me ka maluhia. A hala aku la ke keiki alii. hoi aku la 0 Lo Hipa, a iaia e lele kikaha aku ana 1 ka lewa, ike mai la o Meiekuliana i kana mea aloha, piha loa iho la oia i ka olioli, me ka mahalo pu aku no hoi i ka maikai o na*wawae o ka lio.

Aia nae a kokoke mai o Lo Hipa mawaho o ka hale alii, kahea mai U hoi o Melekuliana me ka leo nui, Hu no hoi ka makani i na kapuai o ka lio o kaua. A lohe o Lo Hipa i ka leo o kana wahine, pane iho la oia ma ka inoa o kona lio, 4 *Painahoelo. ,, O ka wa iho la no ia o na lio nei i anapau ai i kahi hookahi, me ke kaapuni ana a poni ka hale alii. A o Meleknliana nae, komo iho la ka lealea iloko ona no ka anapau Uuna ole o ka lio, me kona olelo iho no hoi iloko ona, Ina paha owao maluna, ina ua hooUi na opua o ka lewa. Ia Lo Hipa nae i komo aka ai iloko o ka romi hookipa, komo mai ana o Melekuliann, % lulo iima aloha pn iho U laua me ka olioli. A ia lakoo no hoi e loana ana, hahai aku U keia i kona moolelo ; a lohe nae o Melekoliana, paipai ae la o Melekuliana i kona mnn lima me ka olioli, no ka moko ann o ka eheo o ka mano. A hoike pn akn la no hoi oia i kona halawai

i o'u mau iima i ni;»kau kihelenona mapu ana me ke keiki e ooho aua maluna i o ka liona. A iloko o ko mana wa e ka- ; mailio ana, hahai ma« la oia ia'u, oia no ka ke keiki »Uii o ke aupuni Makelia. A i kuu hoomaopopo ana iho i koua ano a me ke ano o kana olelo ana, na hoike mai no ia i ka oiaio o kon \ kulana, a oia io no hoi ke keiki nlii. Ua hai mai no hoi oia ia'u, aoleoia i poina i ka hoomanao ana nou, a hiki i kona U e ike kino ai ia oe, a ke noho la no hoi oia rae ka maluhia a hiki i keia U. ■ Aia nae a lohe o Melekuliana ina olelo a Lo Ilipa, kaawili iho la oia ilalo, ;nie he kanaka la ua loaa i ka m li n ihu. A mamuli o ka nui o na lima lomiloini, pohala ae la oia, ai ae la, Ma ke ola o kuu mau kauwa wahine. a me kuu manaopaa ma ou la, ke hoohiki nei au, ao* le o'u makeinake e ike i iia, aole no hoi hu 6 ae ana e hoohui aku i kuu kino me ia, mai waena ae o ko kaua noho oluolu pu ana me ka muluhia, a e mau aku no ia a hiki i ko kau i mau la hope, e like no ia me ka'u i olelo ai mamua ae o ko kaua hooliuiia ana. Ma keia olelo nae a Melekuliana, ua kuhihewa loa oia, nole oia i ike i ka manao iloko o Lo llipa, aole no hoi.o Lo Hipa i hai aku i kana mau olelo i hoopuka aku ai imua o ke keiki aiii o ke aupuni Makelia a me ka olelo wanana a ka wahine dia, i likeai me na ouli a me na kilhikuhi a ka po, oia hoi, he umikumamalua tvale no makahiki o laua e noho pu ai, a m ihope aku, e lilo ana o Lo Hipa ia Kauiokalewa, ka moopuna hoi a ka Mahina.

Ia lakou nae e hoonanea ana ma ka rnmi hookipa, lahui iho 1 oi?t i ka omole wai ola a ka mann, a i ae la, Eia ka mea hou i loaa ia'u, oia hoi, he omole wni ola na ka manu ; a o ke ».umu hoi o ko'u ike ana, >;ia no ia ma ka la a maua i hoouka kaua ai, oiai kuu oki ana i kekahi elieu a moku ; aia nae iloko o ia wa, hooluliluli ae la oia i kona pupua, a hanini iho la ua omole wai ola nei, a pulu iho la k?hi o ka eheu i moku ai, a he manawa ole, hoi hou m»ii la ka hapalua o ka eheu i moku ni, a pili hou ae la e like me mamua, a lele kikaha ae la oia e like me kona mau, me ka hoopolei no nae 0 kana lele ana mai ma ka*u wa.hi e hoolai ana. Aia nae iloko o ia wa, komo iho la ke anooinoni iloko o'u, me ke kupilikii iwaena o na manao elua, oia hoi ka make a me ke ola ; oiai ina wau e make ana, aole oe e ike ia'u, » o ko'u kino kupapau hoi, e lilo ana paha ia i mea hooraatnoino»a ma ke uupuni Makelia. Nolaila, ua hala ka palena kupono no ke ola, aka, hoao ae la nae wau e hoohamama wale aku no i ka eke talena, aele nae me ka manao e lanakila ana. Aka, ma ia hoao ana nae a'u, huli ae la ke poo o na mana nei, me ka manao paha e lele pololei aku i ke aopuni o kona haku, aka, na anmeume oia me ka mana o kahi eke talena nei, a ua bala na hora eono roa ia anmeame ana, a no ka pakela ikaika o ka ume ana mai a ka mana o ka eke talena, aa nee mai la aa mana nei, a o kona papna wale no nae kai komo mai iloko o ka eke tnjena. Aia nae iloko o ia wa, i alawa iho keu hun-i, e pili ana ua omole wai ola nei, o ko'u lalau iho la no ia a hookomo iloko o ka eke lalena. Knpaka ae la oae kela a hala aku la. Uuli ae laau a aana i ka lewa. a ike aka la au i ka eke talena, oiai ua pahemo ia mai kno lima aku. Kii aku U an a loaa mai la, a nana koke iho U no aa i ua omole wai ola nei, aia hoi, e waiho aoa 00. A ia'a oo hoi e nana aoa, maln ana ka la, a i aiawa ae ko'u hana, e emi iho ana keia mea nui, aole oo hoi i emo, hiki anm imaa o'a, a oia no hoi ke keiki alii a'a i olelo ae nei imoa o oukou. Ma keia emole wai ola i loiia ia Lo Hipa ma ka pupaa o ka mana, nolaila, manao iho ia o Melekaliana, wi lawa like ia i na maao a paa, oolaila, kaaoha ae la Qta t kona poaku n«i, e liele e nao& i ka popaa o ka maao kiai, aooai aia

I no iaia kek »hi omole wai oi \ kahi i hu- ! naia ai. h ina e loaa ana ia oe malaiia. e | lawe mni oe, a e pepehi koke iho oe iaia | a make. Pane «e hoi oLo Uipa, Aolo | o'u manao, na Uwa like na mmiu a pau 1 m t ia ano. no ka mea, ma ko'u m»u au- ; puni, he nni Ua na ano mnnu, he mea ai ia a he mea hoonani hale hoi, aole n?ie au i ike, aole no hoi i lohe, ua loaa kekahi ano omole e like ine keia. A no ka nui pakela paakiki o Melekuiiana, ku ae U kan» puuku a hele aku la e imi i omole wui oia ma ka pupua o ka manu kiai. A iaia e uoke ana ika huli, aole nae he loaa, ao na hulu pupu i nae o ita mann nei, pan loa iho la i ka helelei, a waiiio mokaki mai U. A no ia ine.i, u i minamina loa ua manu uei no kona mau hulu, nolaiia, pii ae la ka inaina il<>ko ona, a kik«» aku la i kekahi maka o ka pnnku, a m ikapaa iho la, a 0 ka h«o aku la no ia o lia manu nei i ka lele, a hoi aku U i ke aupuui o Nalopakiana, ka puuhonua o ka poe pio e 1 «uakila ai. A o r»a puuku nei hoi, waiho iho 11 oia iloko o ka eha nui. A no ka hoi koke ole aku o u i puuku nei, na haohao loa ko Melekuliana manao, noiaiU, kena m ii laoiai kekahi hai-| awahine, e hele e nana. Aia nae ika j hiki ana aku o ua haiawahine uei, e wa-1 iho a make mai ana kela iioko o ka eha welenia hiki ole ke hooikaika ae, noUila, hoi aku ia oia a h»i aku la ia Mele-kiili-ma mi. Ia manawa, hele mai la o Melekuliana ma,a ikeiho la i kana puukn e waiho ana, a nonoi ae la oia ia Lo llipa, e hooU i ka eha g kana puuku, a e hoi no kona maka a like me ui inui;». Pane aku oLo Hipa, Aole e hiki pela, o ka eha, e oU ana, a o ka like pu ana me ke ano mua, aole no e hiki, no ka mea, aa lilo ka onohi. Nui loa iho U nae ka hoopaapaa mawaena o L»na, no ka pakela hoopaa loa o Melekuliana, a nolaila, lawe a« la oia i hookahi kulu o ka omole wai ola, a nini iho la ma ka maka i eha, a ola ae la, me ka pili nae a poopoo hoi iloko.

0 Melekuliaiia hoi, nana aku la oia a ike,,komo iho 1» ka hoowahaw.»ha iloko ona, a i aku ia Lo Hipa, Aohe o'u mahalo i keia ano au i h iho nei. Pane aku oLo Hipa, oka eha ka'u i hoola ae nei, ko« no nae ka ka manu kina i hana ai. A o keia ola i haiiaia e Lo Hipa, aole no U he mea e na ai ka Melekuliana koi ana, a ua hooikaika loa o Lo Hipa ma ke kinai ana, aole nae he maalili il*o ko ke ali; wahine manao koi, nolaila, Uwe ae la oia i kekahi mak i o kan i ilio. (Biud ») a hoopili aku U ma ka m tka oua puuku nei. a like ae la no i« me he maka maoli Ia ma ka nana aku, aka, koe nae ka ike mai, a oia hoi ka maka onohi-a-ia e oleloia nei. Pela i oleloia ma keia moolelo, a mai ia manawa mai no ka ka hoomakaia ana o ka inaka kina. a koe wale no k . poe i hanau makapoia. {Ade i pau.)