Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 11, 14 March 1874 — Page 3
| This text was transcribed by: | James Kirkendall |
| This work is dedicated to: | Mohala Hou Foundation |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ke pu hou mai nei ke kumukuai o ka poi i keia mau la. He hiohiona o ka wi la, ke pelu ole na kuli a mahi kalo.
MAU MAHOE. - Ma ka wanaao o nehinei Poaha, ua hanau mai na D. Kealohapauole me Kahakuhaakoi he mau mahoe, he keikikane a he kaikamahine.
Ke hoomaka mai nei kahi makika o ke alanui Kaahumanu e ohumu mai, aole ma ka pololei, aka ma ke kuamoo no i peku kahi ia mai ai i kela la hanohano aku nei. Nohea ole no he kamalii.
Ua lohe mai makou ma keia Sabati iho nei i hala, ua hoomakaukau ae kekahi anaina wahine, ma Kapuukolo i ahaaina inu ti, eia noe ka mea kupanaha, aole a lakou baraoa, o ka lakou baraoa inu ti ai he kalo, hu no hoi kaapa i ka Hawaii imi loa.
HE KAHUNA ANAANA PAHA. HE KAULA PAHA - Ua lohe mai makou, i kekahi la iho nei o keia heb@doma, aia hoi, ua hele ae la kekahi kanaka Molokai, a halawai me kekahi mau keonimana o Honolulu nei, waiho koke no i kana ninan i kekahi o laua penei: "Pehea kou manao, ehia la makahiki e ola ai keia Moi hou?" Hai ke keonimana i ninauia aku ai, "I ko'u manao he kanaha makahiki i koe, a pau ia make." Kokua mai hoi ke kokoolua me ka olelo ana, "Ae o ko maua manao like aku la ia, he kanaha makahiki a keu." Luliuli iho la ke poo o ke kahuna nana ka ninau, a pane mai la, "I ko'u manao, aole e hala hookahi makahiki, no ka mea, aole keia Moi i hookuu i na paahao a pau, a nolaila, ua awaawa ka aina." He haumana paha keia na ka wahine nana ka wanana, i wanana huhewa ai mamua iho nei, o ka poe kau i na hainaka a lipine ulaula, o lakou ke pakele ana i ka mai ahulau. A pakeu hou mai hoi ka wanana, ina e hoopaaia, oia alaila, e hiolo ana ka Hale Hookolokolo a nahaha o Kawa. Ina he haumana ia nana, he pono e hopuia oia no ka hoopiopio e kela mau keonimana, aole make makau aku i kana epa mai. Hookehi wale no mea nana e pepehi a e hoola, aole o kanaka lapuwale.
Halawai o na makaainana o ka Apana o Kona Hema Hawaii.
Ma ka halawai o kekahi poe makaainana o ka Apana o Kona Hema Hawaii ma ka luakini hoole pope ma Pukaana i ka la 25 o Feb. A. D. 1874.
Koho ka hale ia Rev. H. Manase i Lunuhoomalu, a ia D. K. Kuapali i Kakauolelo. Pule ka Lunahoomalu.
Waiho mai ka Lunahoomalu i na Kumuhana imua o ka hale.
1 No ka hoolohe ana i ka hoike a ka Lunamakaainana D. H. Nahinu i kana mau hana imua o ka Ahaolelo Ku i Ka wa no ke Koho Moi.
2 Ka manao oia halawai, no ka hana a ka lunamakaainana, ka Ahaolelo a me ka Moi i koho ia.
3 I palapala hoalohaloha i ka Moi i make.
4 Na kumu hoopii imua o ka Ahaolelo no na pilikia ma o ka lunamakaainana la.
A ua apono ia e ka hale.
Hoike mai o D. H. Nahinu i kana hana. Ua koho oia i ke Alii D. Kalakaua i Moi, mamuli o ke koho ana o ka hapanui o ka hale. Ku mai o Samuela Kaai, e apono aku keia aha i ka hoike a ka Lunamakaainana koe nae na hana a ka Ahaolelo. Ku mai o Samuela Kaai e apono ana i ke koho ana o D. H. Nahinu i ke Keiki Alii D. Kalakaua i Moi, no keia mau kumu.
1 Aohe olelo kauoha a na makaainana o Kona Hema. No ka mea, ua laiki ka manawa. 2 Ua hana ka Lunamakaainana e like me ke Kumukanawai.
Hoohalahala nae ia no ke kaohi ole ana i ka hana a ka Ahaolelo e hoi mai e kuka pu me na makaainana no ka Moi. Ku mai o G. W. Waiau a kokua mai no ka hana a ka Lunamakaainana. Ku mai ka Lunahoomalu a kokua mai i ka pono o ke koho ia ana o ke Keiki Alii D. Kalakaua i Moi. Ninau ia ka manao o ka Aha.
Hooholoia. Ke apono aku nei keia Aha i ka hana a ka Ahaolelo i ke koho ana ia D. Kalakaua i Moi.
Ku mai ka Lunahoomalu a hoike mai he palapala kana i kakau ai no ka Aha no ka hoalohaloha i ka Moi. A e ia, a heluhelu mai o Samuela Kaai, oia no ia.
I ke Alii.
D. Kalakaua.
Aloha oe:--O makou o ke Komite o kekahi poe a ua makaainana o ka Apana Kona Hema Hawaii, i akoakoa ma ka luakini @ ma Pukaana la 25 o Feberuari @ I ko makou lohe maopopo @ Lunamakaainana @ i Moi a i Makua @ aku nei makou i @ i makou no@ mai makou i@ hooloihi i @ noenoe, a @ i Ke@ Moi @ J
la hoalohaloha no ka Moi i make no ka Mea Kiekie C. Kanaina Lawe ka hale noonoo, heluhelu ia ia a mahope ua apono ia me ka kakui mai i kekahi manao, i hoike ia mai e G. W. Waiau a me ka Hon. D. H. Nahinu. Koho ka hale i Komite eia na lala. D. H. Nahinu, H. Manase Samuela Kaai, G. W. Waiau J. Keaweahawaii.
Hooholoia. E waiho aku i palapala i ka Mea Keikie Kanaina a i kekahi kope i ka nupepa Kuokoa.
Hapaiia ka noonoo no ke kumu eha. Ku mai ka Hon. D. H. Nahinu a hoike mai. E hoopanee ka noonoo ana i keia a halawai hou keia Aha ma ka la 62 o Maraki, no ka mea, aole i akoakoa nui mai na kanaka. Kukua mai o G. W. Waiau. Ninauia ka manao o ka Aha. Ua hooholoia. Hoopauia ka hana me ka pule a ka Lunahoomalu.
D. K. KAUPALI
Kakauolelo.
Kou kulana e Hawaii.
E KE KUOKOA E; Aloha oe: -
Ua nalo aku la ka Moi i aloha nuiia o Lunalilo, a ke noho nei ma kona hakahaka kekahi o na pua Alii o Hawaii nei ka Moi Kalakaua.
I na la i hala ae nei, oiai ka lani Lunalilo e noho ana he makua no ka lahui, ua hoolilo ia kona inoa i lei momi no na puuwai Hawaii, ma ke aloha, a me ka hauoli nui o ka lahui nona. Ua hoomaka kona noho Moi ana me ka lanakila, ka hanohano, ka hauoli, a me ka lokahi-Ua hoomaka ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka me kona nani a pau, he nani i ike ole ia ma Hawaii nei mamua ae, hohola mai la kona malamalama maluna o ka ili honua a mohala maikai ae la na lau nahelehele, a piha pu aku la ka ululaau me ka paoa ala o na pua, aka, iloko o keia nani nui, i ka hiki ana ae i ke awakea, ua hoomaka mai la ka uhi ana mai o na ao uliuli o ka lewa a iloko o ka wa pokole ua lilo ae la ka nani nui a pau i mea ole, a uhi mai la ka ino me ke kikino makani ikaika, a i ka aluna ahiahi ana aku, mao ae la ka ino, aole nae ka nani, ua nalo. Pela ke au o ka Moi Lunalilo. "E moe malie ia iloko a ka maluhia."
Ua puka hou mai ka la, a ke ike ia aku nei kona malamalama, e hai mai ana, ua hala ka ino, ua pau na uluaoa ana, a ke lawe mai nei i ka malie molale maikai, no ka hoomaka ana o ke au o ka Moi Kalakaua.
I ke au o ua Kamehameha, ua noho maluhia ka lahui Hawaii me ka makaukau o ko lakou mau puuwai pakahi a kokua, ma ka hapai lokahi ana i na mea i makemake ia, a i kauoha ia mai paha e ko lakou moi oia mau la. Aka heaha e Hawaii, ka mea i haawi ia mai ia oe, nau e noonoo, nau e nana, o kou leo pu kekahi, a ia oe paha ka hooholo aua? Ke hoole aku nei au, aole-Ia mau la, o ka mea i holo i ka Moi a me kona mau hoa kuhina, (he mau haole wale no) ua holo iho la ia ia oe, a aole e hiki ia oe ke puana ae i kekahi huaolelo e kue ana i ka mea i hanaia oia iho la kou kulana ia mau la, ma na mea a pau i hana ia e ka mana aupuni. Ma na oihana aupuni a pau, aole ou mana, aole ou leo, a aole ou kulana.
He kauwa oe malalo loa mai, aia ma kahi e kuhikuhi ia mai ai, malaila aku la oe, o ka hoolohe kau, aole pakike, hoohaahaa oe ia oe iho, a hoomaikai aku i kou Haku hana, o kou kulana iho la ia e Hawaii, i ke au o na Kamehameha. "No keaha mai? Aole mana e ae ma Hawaii nei ia mau la, e like me keia, e koi nei e hoolilo aina."
No ka mea, ua lilo ka aina i ka haole e Hawaii, oia ke kumu o kou haule ana ilalo loa ia mau la. Pehea ka lilo ana i ka haole, oiai, aole i hoopukaia ka manao haawi aina ia mau la, a ano wale no?
Eha mau kuhina, (na alakai,) he mau haole wale no. Na luna aupuni a pau, he mau haole wale no, ma na oihana a pau o ke aupuni, he haole wale no a pau loa, aia mahea kou wahi noho e Hawaii? I hiki ai ia oe ke hoike aku i kou mana, oiai o oe ke kumu a he mau lala mai lakou. Aia i lalo loa, e like me ka mea mua i hai ia aku nei. A heaha ka mea i lilo ole ai o Puuloa ia mau la? No ka pakela ikaika o "Nu Hou" paikano wahi ana.
He makehewa ke kamailio ana no ke au o Lunalilo, oiai, ua ike mua ia ae nei, he poaole kona mau la o ka noho Moi ana, a aole i ikeia na manao kuhohonu o kona puuwai aloha lahui, a hala e aka la i ka make. Aka, ua ike ia no, a na maopopo he mau pomaikai nui ko Hawaii, e puka mai ana mai kela puuwai oiaio mai, ina i ae ia mai ka hooloihi ana aku i kona ola ana e ka Moi o na moi.
E like me ka malamalama o ka hoea ana mai o ka la i hai mua ia ae nei, pela ka hoomaka ana o ke au o ka Moi Kalakaua. Nu hou ia oe e Hawaii, malihini i kou mau makaainana. I keia la, ua hiki la oe ke kaena ae, he leo kou, ae! he leo, aole hookahi, aka, he lehulehu. O oe kekahi e na alakai o ka Moi, he mau noho kou ma na papa alii, he mau leo kou ma na anaina nui a ka Moi, kuleana nui kou ma na Ahakukamalu, @ koa ma na oihana aupuni he lehulehu wale, he haku @ kou lima a
@ hoomalamalama mai, aole i liuliu @ o ke @ Alii opiopio i makua, aole kela i kali a noho pono iho, nana e mai la no i ka pono o ka lahui ana i lei mau ai, ka mea nui hoi iaia. Akahi a maluhia, akahi a moe pono ka po, ua mana oe e Hawaii. A ina oe e kali iki iho ana ia oe ka huila o ka hoe, a iaia ke pailaka ana. Paa ke aupuni la, aole e lilo nu noho mai la ka mikioi nana e haawi mai ia oe e Hawaii i ka ike a me ka naauao. Eia ai no o Puuloa, ke waiho mai la no i ka lai, o ka lilo aku paha koe.
E ka L. H. heaha la ka "Nu Hou" e hoala hou mai nei ia Puuloa, no ka nele wahi manao ole paha? No ka makemake no paha e hoalaala i ka manao kipi. Ua make o Puuloa, ua amene ia kona kaao
JOHN BEAUREGARD PAAWELA.
Feberuari 12, 1874.
Nu Hou mai na Panalaau mai.
Ku mai ka "Mikado."
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Mikado ma ke ahiahi poeleele o ka Poaono aku nei i hala, a komo mai ai maloko nei o ke awa ma ke kakahiaka Sabati ae ua loaa mai ia makou na mea hou malalo iho mai Nu Holani, Nu Kilani a me Fiji mai:
Ua haalele ka "Mikado" ia Aukalani, Ku Kilani, ma ka la 14 o Feberuari, a i kona ku ana ma Kauadavo, Fiji, ua kali oia i ka mokuahi ae o Kikane me na leta e holo ae ana ilaila, a he elua la ka loihi.
Ma ka la 23, ua haalele aku ka "Mikado ia Kauadavu a holo mai i Honolulu nei, a ia po iho nae mahope o ka haalele ana ia Fiji, halawai mai la oia me kekahi mokuahi e holo aku ana ilaila, o ka mokuahi "Magarega" no ia. He 14 wale no na la o ka holo ana mai nei a keia mokuahi mai ka haalele ana i ke awa hope loa, a ku iho la ia Honolulu nei.
NU HOLANI
Ke hopuhopu la na makai o Kikane i ka poe piepiele i ka la Sabati.
He wai halana nui kai pahola ae meluna o na apana aina hema o Wale Hema Hou, Nu Holani.
He elua mau pukuniahi nui, elima na tona pakahi, i hooiliia maluna o ka moku mai Kikane aku, a laweia i Kakelehou, i mau kiai no ia awa e keakea aku ai i no enemi o ia awa.
Aohe i kana mai ka wela o na okana aina ma ka hema o Nu Holani, ke hele la a he 120 degere ka wela o loko o na wahi malumalu.
O ka poe Kinipopo laau keia o Beritania i holo mai ai i Kikane e aa ai, ua haule ino loa ma na la i hookuku ai i ke akamai. Hele ino loa kamaaina, a hokahoka loa ka malihini.
NU KILANI.
He makani ino kai pulumi ae maluna o na kahua o Nu Kilani ma ka la 9 o Feberuari, a ma ia pilikia, ua hoopihoia a hoonahahaia he lehulehu wale o na moku, a o kekahi mau mea ae, ua pahola pu ia e ka poino. O ka nui o ka poino ma ke kulanakauhale o Aukalani, ua kohoia aku, aia ma kahi o $75,000.
MAI EUROPA MAI.
Ma keia mokuahi mai nei o Kikane, ua loaa mai kekahi mau mea hou no Europa mai i loaa ole ia kakou, a oia keia:
ASANATE
Ua hoopau ka Moi o Asanete i ke kaua mawaena ona a me Beritania nui, a ua noi maoli aku, e noho kuikahi a maluhia, me ka ae, e uku aku ia Beritania i Hookahi Miliona Dala. Pokeokeo no nae ua poe paele la o ka hoonahoa ana ae la e kaua me ka liona.
BERITANIA NUI.
O ke koho balota Lunamaainana ma Beritania, ma na apana i loheia mai, ua lanakila ka poe mahope o Disraeli, oia hoi ka poe ma ka aoao e hooholo mua ole ai i ke aupuni, aka, he ku i kahi hookahi. Oiai o na mea i loheia mai o ka hapalua wale no ia o ka heluna nui o na lunamakaainana he 700, nolaila, ua manao ia, aole i maopopo.
NO GEREMANIA.
O ke paonioni mawaena o ke aupuni o Geremania a me ka aoao Hoomana Katolika, ke pii mai nei ka hahana, a me he mea la, e komo aku ana ka lia iloko o kekahi mau lahui e ae.
NO FIJI
He makahiki aenei paha a oi i hala, ua hoouna aku na kanaka maoli a me na haole o Fiji he palapala i kakauia i na ino he eiwa haneri paha i ka Moiwahine o Beritania nui, e noi ana Iaia, e hoohui aku ia Fiji malalo o Beritania. Ua hiki io aku ia palapala imua o ka Moiwahine. A ma ka nupepa aupuni o Fiji o ka la 14 o Ian 1874, ua loaa keia:
I kekahi mau malama aku nei i hala, ua hookohu ke Aliiwahine i kekahi mau makaainana ponoi ona, i mau Komisina alii e hele e ninaninau pono i ka Moi a me na alii o Fiji ma ke ano hea la lakou i makemake ai e hoohui mai. O na mea i hookiekieia ma ia hana, oia o Komodoa Goodenough (Kukeaapu), ke alii o na aumoku kaua o Beritania ma ka Pakipika Hema, a me ke Kanikela Beritania Layard (Leaka). Ua makemake loa keia mae Komisina alii e ninaninau pololei i ka Moi a me na Alii a maopopo, ina paha ma ke ano ua ka Moi ao e Hoomalu ia Fiji, a na ka Moiwahine paha. Ina o ko ka Moi a me na alii o Fiji makemake ia ka haawi aku na Beritania e hoomalu, hookahi wale no mea akaka - E maluhia mau ana o Fiji i na wa a pau; a o ka Moi keia a me na alii, a me na makaainana e noho ana me ka maluhia. Oia wale iho la no ka mea i makemake ia Aole he mea hou na Beritania ka noho hoomalu ana maluna o ka mokupuni kai onaia e ia a ke hoomalu nei, ma na wahi lehulehu e ae o ke ao nei. He mea hikiwawe wale no ia Beritania ke hana pela, a malama i ka maluhia a hoomahuahua ae i ka pomaikai o ka lahui. Aka, aole e lawe ana o Enelani ma ka lima ikaika, aole hoi ma ka aihue, ina aole a makemake ana ka Moi a me na Alii e hana pela - A ina hoi e hiki ke hoomalu i ka aina me lakou iho. Ina e makemake ana ka Moi o Fiji e paa no iaia ke aupuni, alaila, hookahi wale no mea a Enelani e waiho aku ai iaia, e hoomalu oia me ke akamai a me ka naauao, me ka hoohalike i na hooko ana maluna o ua kawaaina a me na haole i na wa a pau. Hookahi nae mea e noonoo ponoia, o ko lakou hoomaopopo iho i ka nui o na haole ma Fiji mai kela a me keia makahiki e like no hoi me ka mahuahua ana o ko lakou noho ana. He pono e noonoo lakou me ke akamai ma keia mea, no ka hiki ia lakou ke hooponopono i ke aupuni ma keia mua aku, ma na ano pilikia paha, aole paha. Ua kakau inoa na Komisina o ka Moiwahine i keia mau olelo maluna ae.
OLELO HOOLAHA.
HELEKAHI:
Auhea oe: - E oluolu oe e kakau palapala hou mai ia makou, i ike ai makou i kou wahi e uoho nei
WAILA ma
641 @ Mea Kuai Papa.
$10. MAKANA!
LIO NALOWALE.
E UKUIA KA MAKANA MALUNA AE. I kekahi poe e hoihoi mai ana i ka Hale Lio ma Hale Alii Honolulu, i ka lio wahine ulaula, i kuniia ma ka uha hope hema PP Ua nalowale oia he mau malama ae nei i hala, mai ke kula mai o ke Kiaaina Dominis, ma Waialua. O ka poe e hoike mai ana i kahi e loaa ai, e makanaia oia.
641 @ 643
HOOLIMALIMA
O NA AINA LEI ALII!
MA KE KUDAL!
MAMULIOKEKAUOHA A NA KOMISINA o ua Aina Lei Alii, e Kuai aku no au ma ke kudala, ma ko'u Hale Kukala, ke hiki aku i ka POAONO - APERILA 9, 1874. ma ka Hora 12 awakea, no ka manawa he UMI MAKAHIKI ka loihi, i ke Ahupuaa o KAAUHUHU, e waiho la ma ka Apana o Kohala, mokupuni o Hawaii, a nona na Eka aina he 1700 a oi aku a emi mai paha. Kupokeia aina no ka mahiko.
641 tf C S BARTOW,
Luna Kudala.
I NA MAKAMAKA, NA KEIKI HOI A KE aloha i noho ai, e hookipa aku me ka puuwai pumehana, i ka leo heahea o ko oukou wahi apulu makamaka, aia ma ke la 27 o Maraki, Poaouo, e kukuia ana au i kekahi Ahaaina, nolaila, ua kau aku ke aho ia oukou e na keiki a ke aloha, e naue mai, a kakelekele lio mai no hoi, mai kanalua, ua lawa i ko oukou makamaka ka hoopipa ana. Ua lawa keia me ke aloha. S KEOPOHAKU.
Punaluu, Koolauloa, Mar 9, 1874. 641 1t
Hookapu i ka Ainao Puepaku!
E IKE AUANEI NA MEA A PAU. ua lilo mai ia'u ka aina o PUEPAKU, Hilo, Hawaii, ma ka hoolimalima no na makahiki elima, nolaila, ke papa a ke hookapu loa ia aku nei na holoholona, aole e hele wale maluna olaila, aka, ina e komo mai lakou ma ia aina, alaila, e hopuia a hooukuia e like me ke kanawai. Ke papa pu ia aku nei no hoi na kanaka, aole e noho maluna o la aina.
P. APANA (pake).
Honolulu, Mar 12, 1874 641 4t@ 644
I LOHE OUKOU e kanaka a pau, owau o Kaiwihoua, ka mea nona ka inoa malalo iho, ka mea hoi nona na apana aina kuleana ekolu, e waiho ia ma Napoopoo, Hamakua Komohana, Mokupuni o Hawaii, ua hoi hou mai ua apana aina ia ia'u ponoi, mai kona li lo mauele ana i ka apiki a na keiki a kuu wahine mare. Nolaila, ke lawe nei au i ko'u waiwai ponoi, e lilo loa ia S Unukahi ko'u Lunahooponopono, iaia ka mana kuai, hoolimalima a me na hoomalu e ae. O na palapala i hanaia mamua aku, a i puhia paha i ke ahi, e lilo ia i mea ole loa a mau loa aku. Aole loa au e ae ana e lilo kuu mau apana i ka poe nana maka ia'u. O ka poe makemake e kuai me Mr. Kaiwihoua nei e ko ai ko oukou makemake. Na S Unukai e hopu i na holoholona hewa, a e ohi i ka auhau dala o ka poe mahiai, ola hoi $3.00 pakahi.
KAIWIHOUA.
Waipio, H. K. Mar 3, 1874 641 2ts 642
E HELUHELU I KEIA.
O ka oie a pau i makemake e loaa
Ona mau kii
O ko lakou
MAU HOALOHA a me na MAKEMAKE,
O ka wa wale no keia e loaa ai ma na
Kumukuai Haahaa loa!
MA KA HALE PAI KII O
DICKSON,
612 y Helu 61 Alanui Papu
EKOULU DALA MAKANA!
UA HAULE ma ke alanui mawaena o Haleula a me Kahuku, Oahu, he
KUKA PULIMA NUNUI HOLOPU.
E ukuia ka Makana maluna ae, i ka mea e loaa ai a hoihoi ae ia J Richardson ma Kahuku, a i ole ia Mr. Ro@e ma Kaheohe, a i ole i ka mea nona ka inoa maialo iho.
DR. J MOTT SMITH (Kauka Kamika).
Mar 7, 1874 640 4ts 643
HALE KUAI HOU
ME NA
LOLE HOU.
Ma ke kihi a Alanui Waianuenue me Alahaka.
UA HOOMAKA AKU KA MEA NONA ka inoa malalo i Hale Kuai i hoolakoia me na LOLE PIO, LOLE PAA, NA LAKO mea ai kaele, &c.
O keia mau waiwai, na wae la, a o ke ano maika wale no, me ke dala kuike ke kuaiia ana, aole he waiwai kudala, a e kuai ia aku ana ao kahi ola uuku; a no ka makepono o ka'u kuai ana aku a me ka emi o ka hoolilo ana aole e hiki i kekahi ke kuai i na waiwai o keia ano malalo o ka'u.
E naue mai a e nana! JOHN WORTH
Hilo, Oct. 18, 1873 622 6m
Hoolaka a ka i unahooponopono
Waiwai.
OIAI, UA HOOKOHU pono ia mai ka mea nona ka inoa mamaloa iho, i Luna hooponopono no ka waiwai o J W NAIHE, o Kohala Akau, i make, nolaila ke kauoha aku nei ka poe a pau ana i aie aku ai, e hoike mai i ko lakou mau koina, i hooiaio pono ia. Iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole ia e hoole loa ia, a o ka poe a pau i aie mai iaia, ke kauohaia aku nei o hookaa koke mai.
W. MERSEBURGH
Lunahooponopono Waiwai o J W Naihe.
Kohala Akau, Ian 31, 1874
KALAKAUA no Ka MOI
HIPA, HIPA, HIPA, HURO!!
MA KA HALE KUAI
Kikahakaiwainapali.
O KOMO A ME PELEKA.
E kuai aku ana laua no ke kumu lilo o na waiwai ina ko laua Hele Kuai, no na la
wale no he Umi Ke hana nei laua i keia no ka pomaikai o ka lehulehu, me ka manao e loaa ana i ka poe a pau e kipa mai ana ma ko laua Hale Kuai ka pomaikai, me ka manuahi wale ia mai o kekahi mau mea okomo wale.
E hoomaka ana ke kuai no keia ano ma ka Poakahi, la 2 o Maraki, ma ka Hora 9 me 30 minute kakahiaka.
639 4ts HAYSELDEN BROTHERS.
HOOLAHA HOOKOLOLOLO.
MA KA HIHIA BANADARUPE O AMU, E malama Halekuai ana malalo o ka inoa o ATAI. Imua o ka Lunakanawai Harris ma ke Keena.
Oiai, ma ka la 12 o Mar A D 1874, o ka mea nona ka inoa maluna o Amu mamuli o ke kauoha a ka Lunakanawai Harris, ua kukaia mai ia he aie kaa ole, a nolaila ke halia aku nei ka lohe i na mea a pau a Amu i aie aku ai, i ka wa ana e noho Halekuai ana ma Honolulu, malalo o ka inoa o Atai, e hoike mai ia lakou iho imua o ka Lunakanawai i hoike mua ia ae la o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, ke hiki aku i ka Poaha, oia ka la 3 o Aperila A D 1874, ma ka hora 10 A M uo ka hoolohe ana i ka iakou mau koina, e koi mai ana i ka waiwai o ka mea hoikeia ae ia. WALTER R. SEAL
Kakauolelo Aha Kiekie.
Honolulu, Mar 12, 1874. 641 3ts 643
IMUA O KA Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai hooilina ma ka waiwai o ka Moi make KAMEHAMEHA V. Ma ke keena o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, imua o ka Hon. Charles C. Harris, kokua Lunakanawai mua o ka Aha Kiekie, e noho ana ma ka hooponopono waiwai hooilina i keia la 2 o Maraki A D 1874.
Ua waihoia a ua noiia mai imua o keia Aha, he palapala noi na Charles R Bishop a me John O. Dominia na Luna Hooponopono waiwai o ka Moi i make Kamehameha V., e noi mai ana, e kaulia kekahi waiwai paa o ka mea i make, i mea e uku ia ai na bila o ka mea i make, a me na aie, a me na uku o na hooponopono ana. No ia mea, ke kauohaia nei na mea a pau i pili iloko o la waiwai, e hele mai e hoike imua o ka Hon. Chas. C. Harris, kokua Lunakanawai mua o ka Aha Kiekie, e noho ana ma ka hooponopono waiwai hooilina, ma ka la 23 o Maraki A D 1874, ma ka hora 10 A M o ia la, ma ke Keena Hookolokolo ma Honolulu, e hoike mai ina paha he kumu e haawi ole ia ai la noi ia mau Lunahooponopono waiwai e kuai ia aina a me na mea a pau i noi ia mai A e paiia ke kope o keia i ekolu hebedoma iloko o ka Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa a me ke Au Okoa i huiia, he mau nupepa i paiia a hoolahaia ma Honolulu nei.
CHAS. C. HARRIS,
Honolulu, Mar 2, 1874. Lunakanawai o ka Aha Kiekie
Ikea e Jno. E. Barnard, Kakauolelo Kokua.
R H Stanley Loio no na Lunahooponopono Waiwai.
640 3ts 642
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o KUI (k), o Honolulu i make. Ma ke Keena, imua o ka Hon. A F Judd. Kauoha o Hoolaha i ke noi e apono i na Papa Hoike, hookuu ana a e mahele i ka waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o Kahaulama (k), Lunawaiwai o ka waiwai o Kui (k), no Honolulu i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $13.50, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $ - a e noi ana e nana a aponoia keia mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka Poalima ka la 3 o Aperila, M H 1874, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai ia, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, ola kahi a me ka manawa i kohola no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i oleloia, o ka poe a pau i pili maiaila, e hele mai ae hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi ia, a malaila e hoike mai ai na hoike o ne mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii wale no, e paiia maloko o ke Kuokoa a me Au Okoa i huila, he nupepa i pai ia a i Hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 26 o Feberuari M H 1874.
A. FRANCIS JUDD,
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Walter R Seal.
Kakauolelo o ka Ahe Kiekie. 639 3ts 641
Moku holo mau no Molokai!
E HOLO MAU ANA KA MOKU KUNA
"MILE MORRIS."
i no hebedoma a pau, no Kaunakakai a me na awa ma ka aoao hema o Molokai. No na ukana a me na ohua, e ninau ma ka moku ia.
634 3ms Kapena IOKEVE LIMA
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
Mar 18 Kaapuni ia Kauai
Mar 23 Kona
Mar 30 Hilo
E haalele ana ka mokuahi ia Honolulu ma na hora 5 ahiahi, koe wale no na holo ana i kipa ai ma Kaunakakai, oia hoi ma ka hora 10 o ka po e holo ai.
Ma na holo ana i Hilo, aole e haalele ana ka makuahi ia Lahaina mamua o ka hora i A M ma ka holo ana aku malalo nei.
Ma na holo ana i Kona, aole e haalele ana ka makuahi ia Lahaina mamua o ka hora 5 A M.
Ma keia la aku, o ka uku ohua o na eemoku, e hooko pololei loa ia ana. Na palapala eemoku ma ka Hale Oihahana o ka Agena wale no e loaa ai.
Aole e hihia ka Agena no na paiki i kakou inoa ole ia, a me na ukana e ae i kakou inoa ole ia ka loaa ana mai.
630 3ms SAMUELA G. WAILA, Agena.
HALE KUAI O AHI & CO.
[Hela 63, Alanui Nuuano, Honolulu.]
E pili koke ia makai iho o ka
HALE KUMEKA KAMAA O AGIU
a me ka Hale Pai Kii o Ahi!
MALOKO O KEIA HALE KUAI, E LOAA AI na mea a pau malalo iho nei, ma na kumukuai haahaa a oluolu loa, oia keia:
Palule, Lole Wawae, Mamalu,
Aila Laaoho, Wai-ala Kui-hao o na ano a pau.
Aila honua, Aila kohola Puna hale, Waniki,
Sopa Poo Leta, Ipukukui o na ano apau.
Pa, Pola, Kiaha A@niani,
Puna, Kanana Paahi o na ano a pau.
Kania Lio, Ili-keehi, Kaula opu Lio,
Ipu paka, Paka. Kika, Pulumi Hale. Laka hale.
NA MEA AI: Maia, Alani, Ipuhaole, Niu,
a me na ano waiwai a pau o Kina mai, a e kuai la ma na kumukuai Helu 1 o ka makepono loa ma Honolulu nei. E hele mua malaila, i ike maka, mamua o ka hele ana i na Hale Kuai e aku.
624 6m*
E IKE AUANEI na mea a pau ma keia palapala, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au i na mea a pau, aole e hele wale maluna o kuu kai lawaia. e waiho la ma Waimano, Ewa, Oahu, oia hoi ke kai lawaia o Mr. William Jarrett, i lilo iaʻu i ka hoolimalima. O ka mea e kue i keia, e hoopii no au e like me ke Kanawai. AKI (Pake).
Waiau, Ewa, Oahu, Feb 28, 1874 638 1t
L. MAKALE.
HE LOIO. a he kokua no na hihia o kanaka. (koe na hihia hewa) Aia kona keena ma ka Hale Hookolokolo. 423 6ms
EDWARD PRESTON!
(LOIO PELEKANE)
HE KOKUA A OLUOLU NO NA KANAKA I pilikia ma na hihia Karaima a me na hihia Kivila ma na Aha Kanawai a pau ma keia mau mokupuni. Aia kono Keena Loio ma ke Alanui Kalepa ma kai pono iho o ka Pa Kuai Papa o Lui ma. He keiki kamaaina no la oukou kekahi e noho pu la me la malalia nona no e maheie pono aku ua hana a oukou a pau me ka oiaio
Honolulu. Oct. 22, 1873. 621 1y
E HAAWI ANA AU I MAKANA I KA MEA i hoihoi mai ia'u i kekahi o keia mau mea:
1. Ke koena o ko'u Buke Kakau Moolelo o ka loaa a me na lilo o'u.
2. Ko'u Buke Hoomanao uuku no 1873.
3. Ko'u Buke o na Kanawai o ka Ahaolelo ma na olelo elua.
4. Ko'u Buke o na Kanawai kahiko.
638 4ts 641 A F JUDD (Alapaki)
NO KA MEA, ua hoiholia mai kuu Buke hoomanao no 1873, a me kuu Buke Kanawai o ka Ahaolelo. Ke haawi nei au i ka mea nana e hoihoi mai ia'u. i
(1) Kuu Buke Kanawai kahiko.
(2) Ke koena o ko'u Buke kakau ilio me na loaa.
(3) Na Palapala Hookohu. Buke Hoomanao a me na palapala e ae a Kauka ko'u makua. A F JUDD
640 4ts 643
KE PAPA LOA IA AKU NEI NA KANAka a pau, aole e hele wale e hehi a e alualu i na mea maluna o no aina o
MAKAHANALOA a me PEPEEKEO
ma Hilo, Hawaii, o hoopiiia auanei malalo o ke Kanawai.
636 6m AFONG & ACHUCK.
HALE HOOMOA PALAOA HOU!
UA WEHE AE nei ka mea nona ka inoa malalo, i Hale Hoomoa Palaoa, ma ke kihi o na ALA NUI MOIWAHINE a me RIKEKE kahi i noho mua ia iho nei e Mr. Gladstone a ke kono aku nei i na kipa ana mai o na kokua ma kana hana.
643 3m ANTON SINGER.
JUDD & LAINE (Alani a me Laine.)
NA MEA KUAI MEA AI o na lako ai a pau, na mea ulu, a me na mea hoomomona lio Halekuai malalo o ka Hale Mu, Alanui Papu, Honolulu. 617 1y
KAUKA O. S. CUMMINGS, he
Lapaau Homeopathica.
O ke ano o ka haawi ana i ka Laau i
kupono no na mai
HUI, RUMATICA, FIVA,
a me na mai kaa loihi wale
Aia kona Keena Oihana ma ka Hale Kauka o Kenede, Helu 63, Alanui Papu, Honolulu.
589 1y
A I HANAI I KA MOA! - Mai keia wa aku, e kuai makepono loa aku no au i ka ai e hanai ai i ka moa, i ka poe e makemake ana, a e loaa no ma Ulakoheo, Honolulu. CHULAN & Co.
Honolulu, Mar 25, 1873 (591 1y) (Kiulana ma.)
E IKE AUANEI OUKOU e na kanaka a pau, Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei; ke hookapu aku nei i kuu aina ma Kukuihala, Puna, Mokupuni o Hawaii, aole e ae ia kekahi kanaka e hookuu wale i kana holoholona maluna o ua aina ia me kuu ae ole; ola hoi na Kao, Hipa, Lio, Hoki, Kekake, Bipi. Ina o ka mea hookuli i keia kanoha, alaila, he mana hiki no i kuu mau Hope, ia Kahai a me Nika ke hopu aku, a hana aku e like me ke Kanawai (638-3ms) WM. C. BROWN
O KA mea nona ka inoa malalo iho nei, ke hoolaha aku nei au, o ka mea imi a loaa kuu lio kane hauliuli a keokeo uuku ma ka ihu, o ke kino a me na wawae he uliuli, a o ka hao kuni penei K aia ma ka uha hema hope. Ua nalowale keia lio ma Manoa, i ka la 28 o Ianuari A D 1874. A o ka mea nona ka imi ana a hoihoi mai, e loaa iaia ka uku kupono. E loaa no au ma Liliikawai Hotele. C T SINGKEE
Honolulu. Feb 14, 1874. (638 4ts 641) Kauka Pake.
E NA HOA ALOHA MAIKAI OʻU O UA ua Kanilehua nei o Hilo, aloha wai huihui oukou: Eia no au ke kahea hou aku nei ia oukou e na makamaka, no kuu manao i imi i ka pono kaulike mawaena o'u a me oukou, oiai he Moi hou keia e noho mai nei ma ke Kalaunu o Hawaii nei, nolaila, manao ai au e kahea aku ia oukou, e hookaa mai i ko oukou mau aie kahiko ma ka Hale Kalewa. Hilo nei me ka hoopanee ole aku; e wiki i ka hookaa ana mai, i loaa ai ia oukou ka manuahi o na lole ano Nu Hou maikai hoa, me kuu ae hou aku ia oukou e aie hou mai a hiki i ka wa kupono e hookaa mai ai. O keia ka'u i manao ai he pono kaulike mawaena o kakou a pau, nolaila, mai hoohakaiia oukou i ka hookaa ana mai i na aie kahiko, o aumeume auanei ka manuahi makepono o na mea i hoikeia ae ia maluna ia oukou.
E hoao oukou i keia leo kahea, i pau ko oukou kuhihewwa, o olelo iho auanei oukou he "hoohoihoi makuahonowai," e ike maka ka pono.
"O ka lohe ke ola, o ke kuli ka make."
C. Y. AIONA.
Maluakuwai Hale, Hilo, Feb 24, 1874 6@
E IKE AU ANEI na mea a pau, ua hookohu poao ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho, Lunahooponopono no ka waiwai o NAPAPAI (w), o Lahaina, Maui i make, nolaila, ke kauohaia aku nei na mea a pau ana i aie aku ai, e hoike mai iloko o na malama eono; a o ka poe hoi a pau i aie mai ia Napapai, e hoike koke mai maloko o la manawa i oleloia. MANUEL SILVA
Lahaina, Feb 2&, 1874. 6@ 643
E IKE ananei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa ia aku nei na kane, wahine, keiki, kaikamahine, aole e hiki ke hele a lalau i ka niu, haniu, lolo@niu a me ka aaniu maloko o kuu aina niu, ma Waialae-iki, oia ka aina a'u i hoolimalima ai me Keo (Pukiki). A ke papapia aku nei ka Lio, bipi, hoki, miula a ka puaa, aole e hele maluna o ka apana kula o Makalii a me ka loko-ia o Molokohana, Waialae. Ina e hele maluna o kahi i hookapuia ai, e hopuia e ko'u mau loaa, oia o Kalolo, Uliama a me Mooloa. O ka uku hoopai o ka mea e lawe i na mea i papala, he $5.00: a o ka holoholona e komohewa ana maluna o ka aina, e hoopaii i $1.00 ao ke poo hookahi, a ina e ole, e hoopii ao au e like me ke Kanawai.
W C KALAUKI.
Honolulu, Mar 7, 1874. 640 @
E IKE AUanei na mea a pau ma keia Hoolaha ke nana mai, o kela ano keia ano kanaka, haole, pukiki, paniolo, pake, a kanaka maoli hoi, ke kahea ia aku mei, ka poe e makemake mai ana i kuu hapalua aina, e waiho ia ma Kapaa Ili Aina o Kao@hia, makoko o Kailua, Koolaupoko Oahu. Eia na luna o ua mau aina la: Apana 1 Aliikoa, 2 Aikahala, 3 Punaluu, 4 Pahukini, 5 Mauiwai, 6 Kaulu. E hele mai lakou imua o'u, a me kuu hope o Ioane A Kahoonei no ka hoolimalima i keia mau la, ina aole e hele mai a hooponopono pu au, a hala na pule elua, alaila, e hopu no kuu mau paniolo o Luka a me Mehakulu, i na holoholona hele hewa, a komo hewa a pau loa, bipi, lio, hoki, kekake $1.00 no ke poo hookahi, a e loaa no au ia oukou ma Kaumakapili ko'u wahi noho, Honolulu. E hio kela! kanawai paa mai kona puka ana aku ma ka nupepa Ko Hawaii Ponoi a me ke Kuokoa.
P. KAKLE
Ko'u Hope, IOANE A. KAHOONEI
Honolulu, Feb 3, 1874. 4 ts
E IKE auanei na kanaka a pau loa, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei ke papa ake nei au, aole a hookuu wale i ko lakou mau holoholona Lio, Bipi, Puaa, Hipa, Kao, a pela aku no, maluna e ke kuleana aina o NAKUPALA (k), i make e waiho ia ma Honolua, Kaanapali, Maui. O ka mea kue i keia, e uku e like me ke Kanawai.
M. PALAU, MEA HOOPONOPONO.
Lahaina, Ian 30, 1874. 636 4ts 630