Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 14, 4 April 1874 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO: Ka Hiwahiwa o ke Koa. HELU AKOLU O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO: Ka Hiwahiwa o ke Koa. HELU AKOLU O KA IKAIKA.

! I aoahiia mAi loko mai o ka Bak« Arabia, mai ka i Oielo B>-iritania a ka Oielo Hawaii. Mahele lll—Helu 114. AIA NAE i ua wahi mapu elele nei i lielo aku ai a hiki imua o ka Moi, , ua lana maikai loa ae ia kona manao, a o j kona mau maka, ua piha loa i ka olioli. | A iaia hoi i hoohaahaa iho ai, rae ka j haawi pu ana aku i kana mau wahi hua- | olelo hoomaikai pokole imua o ka Moiwahine, Pane mai ka Moiwahine, Ua lawe mai au i kau hoonuikai me ka maluhia, a ke n'mau aku nei hoi au ia oe, Heaha kou manao o ka hiki ana mai ianei i mauna mai ai oe i kou oia mai ka make aku a kuu mau kiai ikaika, a inai ka mana ae hoi o na olelo a kuu Puuku, ke pani paa o kuu Halealii nei, no ka mea, ua lohe no oe, he wahi kapu keia mai kinohi mai a hiki i keia ia, koe wale no ka poe i kauohaia no ka manawa ? A no keia ninau a ka> Moiwahine, pane aku la ua wahi mapu nei, E ka Moi maikai, mamua o kou lohe ana i ke kumu o ko'u hiki ana mai i kahi kapu ihiihi uei, he mea pono ia'u ke kaena mua ae iwaena o ke ao holokoa, a imua hoi ou i keia la, he mea haohao no ia i ko'u manao, ma ka ike ana iho nei i kou kulana, ua anoe no ia mai kou mau kupuna mai, a mai kou mau makua ae hoi, no ka mea, i ke au o ko lakou mau la, he wahi kapu io no keia, e like me kau olelo, pela no ko'u lohe i ka olelo a ko'u makuakane, aka, uo kuu ake e loaa ia oe ka pomaikai mau loa a me ka ianakila naueue ole, nolaila, ua mauna mai au | i kuu ola i keia wahi kapu, a ina wau e make o mai nei i ou naau kiai, alaila, ua hanohano a kaulana i.a make ana o'u, a

iua hoi au e hiki ola mai imua ou e like me keia, aiaila, nou iipomaikai, ke hoolohe nae oe i ka'u, a ke oiaio hoi e like me kuu lohe, ua hooioli ae nei oe i ke o ko !»apuni, no kou makemake e ike pono i ke ano o na mamo a Adamu a me ka lakou mau hana mana, alaila, e ike io ana no oe, a e lona ana no hoi ia oe ka pomaikai, me kou ike pu no hoi ina hana mana. Eia nae ka'u kauoha ia oe, ina he makemake io kou e ike, me na hoomaikai wale no oe

e pono ai imua ona, e kapae i koo ano alii f a e kulou haalma aku imua ona, no ka mea, ua like no kona ano me ko Alabe, oiai aia no ma ka pobo o koua lima ka make a me ke ola, nolaila, aolie mea ikaika e hiki ke mauao iho, e lanakila ana oia ke ku aku imua ona. I ka iohe ana o ka Moiwahiue no keia mau olelo, paii'e aku la oia imua o kahi mapu elele, 0 na mea a pan au i ole* lo mai nei, ua lawo mai au me ka mahalo, a ke nonoi aku nei au ia oe, e alakai mai iaia imua o'u, ina o ka mamo io a . Adamo, a ua oluola nae kona manao e halawai pu me a'u, alaila, e hookou akea ana au i kuu Haloalii nei nona, a e hana aku nō oia & like me kona makemake. Aka, mamua nae o ko'u hookuu ana aka ia oe, h* pono ia oe ke hahai mai i ke ano o kana mau hana a me na! i mea a pau au i ih;e ai nona. ( A mamuii o ke noi a ka Moiwahiue, lana maikai loa la ka manao o kahi 1 mapn eleie, a i aleu la, 0 koua ano, aole eoia i liko me ko kakoo, aka, o na hiohiona nae ma hawihi, u * like no, a o ka liapanoi aole īike; he keu oiaoka m « mohUa maikai na maka, lopilHN maikai kooa lanoho, nahenahe 010010 kona leo, kona huhu, ao--1» i kai&uiia; he ano akahai, inaoooliaAa *kml kamaikai, he maikai aUkl iaa no hoio kaino h kui ai, alaila, ina paha M * lel ? ■£*

ana i ka manawa hookahi maluna ooa, e pau loa ana lakou i ka make, aoie loa e koe kekahi mea i ahai louo. Ano ka mea hoi, ma ko makou hui ana i kinohi, na minamina au no ko laua mau ola, me kuu olelo aku ia laua e hoi koke ia ma* nawa, i pakele ai ko laua mau ola, me kuu kaena pu aku no hoi uo keia aupuni, aohe kipi e pakele ke koino mai Uoko nei o keia aupuui, mai kinohi mai a hiki i keia la. Aka,pane mai nae kela, aohe kanalua o kona manao lio ia inea, a e hilinai una oia mamuli o ka ikaika o kona mau iima a me ka mana o kana pahi wakawaka.

Mamuii o kana mau olelo, aole no au i hoomaopopo, aka, iioomanao iki no nae au no ka huaoieio mana ; a ma ke kaua mua ana, ua ike io au i ka uiana o ka pahiwakawaka, he ani waie ana ae no, kamailio mai ana ke poo i kahi e, a ua manao au, oia waie iho la no ia hoi. eia ka auanei, he wahi eke kekahi, a he hiki ioa nae i ua wahi eke nei ke moni aku i mau haneri inapu i ka manawa liookahi. Aia no hoi nie ia kekahi wahi omole wai oia, a he hiki iaia ke hoola hou ika mea i make. oka Aiihikaua*a me na tausani mapu i lele aku maiuna ona, ua pau ioa i ka make, a owau wale no ka mea i koe mailoko ae oia mau luku nui ana, mamuii o ka maikai 0 ka'u mau oleio a me ke kali ana hoi o ko'u inaina, a ina paha wau elele kamoko aku me ke kuhihewa, ina no ia owau no ke make e i kinohi, eia ka auanei e | liio ana au i waha olelo nona imua ou i j keia ia. A o kana mau hana a pau, ua ku no ika weliweli. Ao ke kue ana o ke Kumukanawai i na mamo a Adamu, ua oiaio no, eia ka he poe akamai io no 1 na hana mana. Ku ae la nae ua wahi mapu elele nei, a kii aku la ia Lo Hipa, oiai oia e noho ana ma kahi i hoonohoia, a i aku la, Ua loaa ia kaua ka pomaikai, ua ae mai nei ka Moiwahine ia kaua e komo aku iioko, a ua haawi mai nei oia i ka mana a pau o ka Haleaiii ia oe, a e hana no oe e like me ka mea hiki ia oe, a o ka pono a me ka hewa ma kau hana ana, aoie no he mea nana e iioahewa mai, nolaila, e ku ae oe, a e komo koke aku kaua iioko i keia nianawa. Pane aku la o Lo Hipa, Mamua ae o ko kaua komo ana, heaha ka hua i haawiia mai nei no kaua e komo ai ? I mai kahi mapu, E komo no kaua e like me ke kauoha a ka Moiwahine ka mea nona ka mana ma keia aupuni. I mai oLo Hipa, Ae, ma na aupuni a pau o ka honua a me ka iewa nei, he mea mau no ia, a o ka oieio kauoha a ka Moi, i haawi pu oie ia mai me ka hua komo, aoie no ia he mea e iohi ai o ka mana o ka mea kiai puka. A ina kaua e hoopaa ioa aku mamuii o ke kauoha, e hopu pio ia no kaua ma ke ano kipi. Nolaila, e hele koke aku oe e noi i ka hua komo'o keia la, a ina aole oia e haawi mai, aole no hoi au e ae aku e ike oia i ka mamo a Adamu e iike me kona mawemake, a e ku no au a hele aku ma ke alanui e hiki aku ai i kahi i manaoia, ka mea nona ke aloha i loiiiia no na makahiki he nui.

Ma keia oleio a Lo Hipa, e'a poo wale ae U no ua wahi mapu nei, a heie aka la me ka manao kanalua. A hiki nae oia ma ka pnka, ma kahi oo hoi ana i haiawai mua ai me ka Puuku, a hoano aku la oia me ka mauao e komo, kaupale ia mai la oia me ka ninau pu ia mai, Heaha ka hua ? Pane aku ua wahi mapu oei, Aohe hua, aka, e hele aku ana au e like me ke kauoha aka Moiwahine. Pane mai ka Puuku, Ma ka mana o kahi Va e ku uei. aole loa he maoa o ka oielo kaaoha a ka Moiwahine, ke ole oe e hoike pq mai me ka hua komo, nolaila, ina wau e ae aku ia oe e komo iloko me ka loaa ole hoi o ka iiua, e kailiia aaanei ka hanohano mai o'a aku, a e li ke auanei ko'u koiana me koo. Ano ka pakela nanni loloo»leo o lauanei, ua paia loa iia pepeiao o ua Moiwahine nei i ke kuiikoli. nolaiia, kaheamaiU oiai kona Paako, Owai

hoi kou kokoulaa e nuimi nei ko olaa mau !eo ika mea kulikuli ? Pane aku ka Puuku, E ka Moiwahiue mnik&i, e kala mui i kuu hewa, aole «u i hooko e like me kau kauoha i ka horu i hala ae, aka, ke hana nei ao au e like me ka mana i hooiliia iho maluna o T u, uo ka malaniaana i kou muluhia, ma ka ae ole ana e komo hou aku kabi mapu i kamailo pu iho nei do hoi me oe, a hoi aku nei, a eia no la ua hiki hou mai nei, aohe nae he wahi puolo o ka lima, h ke makemake nei no e komo hou aku iloko, e like no ka me kau kauolia iaia, a no konu hoike ole mai me ka hua koiuo, nolaila, ua hoole au i ka ae ana aku iaia e koiuo, ano ko 7 u kanalua no hoi kekahi nona, no ka hikiwawe loa o kona hoi ana aku nei a miki koke mai nei no, me he mea la he manao kona ma ou la, e lilo uiua nana e o-u ku omakn o kou noho inaluhia ana. Pane ae ua wahi kaūwa nei, Aohe pela e pono ai, a mai hooili hoi oe i ka hewa maluna o ka pono, aole hoi i kou kuko ana i kou haku inaluna iho o'u, no ka mea, he kauwa no wau malalo o ko'u haku, a mamuli o kana olelo, ila hoounaia mai nei au e hai aku i kona manao imua o ka Moiwahine, a ke boole nei hoi oe, me kou hoike pu mai nei no i kou inanao kuko i kou haku. Aka, ina wau e komo ana ma keia hana ana, a i loaa ia'u ka mea i manaoia, ke hai aku nei au ia oe, na'u no e hooneenee akn i kou mau kapuai mai kahi au e ku noi, a e like auanei oe me na mapu kuewa e moni ana i ka makani, aole hoi e ike ia kahi e hoomoeia'i ko lakou mau poo i ka po, no ka mea, ua hooili mai oe i ka ino au e hoopuupuu nei a ku ke ahua, a hookahi no huna ahi, o ka lilo no ia i puu lehu. Nana aku no ka hoi oe, makena huhu no ka hoi ua Puuku nei i ua wahi keko elele nei.

Oiai nolaua nei e hoopaapaa ana, kahea mai ana no ka Moiwahine, Hookuu ia mai hoi ha ua wahi mapu la. oke komo aku la no ia o ua wahi mapu nei, a ku ana imua o ka Moiwahine. a i aku la, O kau kauwu o kun haku, ua koi aku au iaia e komo mai mana e iike me kau kau kauoha, ua ae no kela, aka, ia maua nae e makaukau ana, ninau mai la kela, Heaha ka hua i haawiia mai nei no kuua e komo aku ai ? Hoole aku nei no hoi au, a o ko ia ia i mai nei no ia, Ina peia aoie no hoi au e ae aku e ike oia i ka mamo a Adamu e like me kona makeinuke, a e ku no au a heie aku ma ke alanui e heie aku ai a hiki i kahi i manaoia, ka mea nona ke aioha i loliiia no na makahiki he nui.

Pane mai ka Moiwahine, He oiaio, ua haawi aku au iaia i ka m»na a pau o kuu Haleaiii nei, me ke kono pu ana'ku iaia e komo mai, a no kuu manao no hoi he wahi ano kipi kona, e makahehi mai ana oia i ka pomaikai i ioaa iaia me ka iuhi ole, a ma ka puka komo e hoikeia ai kona ano kipi, noiaiia, ua aua au ia oe i ka haawi ana aku iaia i ka hua komo o keia la, uh kapaia no ia ma ke ano o ua haku la ou, oia hoi, M mamo a Adarau." Nolaiia, e hoi oe a hai aku iaia i keia mea, a e hai pu aku no hoi oe i ka nui o ko'u mahalo no kona akamai a naauao no hoi.

Hoi aka la ua wahi mapu eiele nei a hoike «ku la ia Lo Hipa, no ka haa komo a me ko ka Moiwahine mahalo piha. A i ka lohe ana no hoi o Lo Hipa, o kona ae koke aku la no ia, me ka i aku, Akahi oia a ike i ka mamo a Adamu, oa haawi mai ia oia i ka hua no kaua e komo ai. Pane aku kāhi mapn, No ko'u maa ole ma keia mea, ua haoa aku wau me ka naaupo imaa ou, eia ka he oiaio no kau e oielo mai nei, a ina oe e hooko mai mamali o ka'u, ina io no ua hopo pio ia kaaa ma ke ano kipi. Pane ako 0 Lo Hipa, Ina ooooe no ke hopu ia, a pakeie mai no au, no ka mea, he ala iki ko kahuna, aoie e loaa i ka hookoloia, nolaila, ke hai e aku nei ao ia oe, A 1 hiki aku kaua imua o ka Moi, mui pihoihoi oe. no ka mea, aole ia he mea e nam ai no ka ike aiii ana. En aela laaa nei a hele aku la, a hiki ma kahi a ke kiai puka hoopono e ku ana, a kikeke ako 1«. Pane mai ke kiai puka, Heaha ka haa? Pane koke aku la no lana nei, Mamo a Adamu. O ka wehe koke ia ae la no ia oka paka, a komo la laua iloko, a i nana aku ko laaa nei hana, hewa i ka wai ua mea he mm oloko, oiai oa hoohiwaliiwe loa ia ka hauaia au;i. (Aokipam).