Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 14, 4 April 1874 — Ka Moolelo o ka Ahahui Euanello o Hawaii Hikina. [ARTICLE]

Ka Moolelo o ka Ahahui Euanello o Hawaii Hikina.

Halawmī ka Ahahui Euaoelio o U«wau Hikioa mi k» lo«kiai o Haili, Hilo, Mar«ki 12, 1874. Hor* 9A. M. Eia oa lai» : Kabk Trtf ><i Kapaiauke. B*r. PCumta, J A KeeokeL Opl&aun» D SCaJnMkaaa, D AUp*L DK*mk«t. B«m. TOou, BtaiMkatawl Omomem, : J H H W«h«M, : J B HnA», D Kim Iwiwkahūi, ; 1 H—lm, L»la auo, Ke<ki • ka Aha. ReF. D B Lymao, Keli»ok*l Df. C U Wotaort, Kaooeho. 6 W £(thM«i, M% ki bi)oti »&•, sa kohoia o Rev P. i LiwahooMla, toJ A Ku»kii i Kikiaoliio. Kohoia k« Komiie Imihaaa ; Na Rera. T Coao, J H Pilwo, J Haaaio*. A iiolio »ki, koiko mmi ke Kmūlo « koia ui £«• mohaiia :

I L a ka A»»» » ka haipwle t hapa borm i keia la kew la. II K» Hoike Kihapai. Ho.ke aal o Rev. J Haoaloa ika oao oeo a me ka hoa ««k« ioa o koo* kikapai o Laop»hoehoe Hoike ma> o Rer. J Haoaike oo Haka--1««, aole ooi ka ikaika. aoie hoi oawaliwali loa. Hoike mai o Bev J H Pahīo no Oooeoea bi oei oa haaa, »oa malaoia pooo ia ke Kahu. Hoike mai o Rev T Coao, ua ikaika ka hana a kekahi poe, a o* oawaliwah boi kekahi. U» ikaika ka haoa an* wahine, a oa maikai, a oa piha pooo ka Mahina Hou Ua hoike hoi o Koaoa oo kooa hele Elele ana i Pona ma aa maiama o Defce<n»ba. Hoike waha mai o Rev O B Lyman i ke auo pono o ke Kuh Haoai, a me ka oui 0 oa hanmaoa. Aoie mea hoike no Puoia. Hoike m«i o Rer D Makoakaoe oo Opihikao, aole noi ka hna oo kela kihapai. Aole hoike a Rev P Bareoaba oo KaUpaua, ua haalele ia kihapai, a ke noho Kahu ole oei' Aole hoi be mea hoike no Keaiwa, Kao, aole i hiki mai ke Kaha Rev J Kauhaoe, aoie hoi Eiele. 111 Komite Imi Haawina. Ua koho ka Lunahoomalu »» Rev T. Coan, J. H. Pahio, J. Haoaloa, i KooiUe I>i<i Haawina oo ka inauawa e halawai hou ai ka Aha. IV Heluheia Haawina.—Ua hoopanee ia ka heiuhelu haawina apopo. Hoopanee ka aba a hui hou i ka la apopo, hora 9 A M., me ka pnie. Poaiima Mar. 13, Hnrn 9 A M. Hoomakaia na Pau ka hapa hora Ika haipule. Hapaiia ka Heluhelu Haawna. 1-Heluheu mai o Hanaloa i kona haawina, o ka " Wehewehe aoa i ka pule a ka Hako " Mat. 6: 9-13 2-Helnheiu m»i o Koana i kooa haawina, "E hiki anei i na Kahunapuie ke hooia i na kanaka a lakoa i ao aka ai ?" 1 Tim 4: 16 3-Heiuhelu o Laimana i kona haawiūa, "O lesa Kristo me kona kea." 4-Heluheiu o Makuakane i kona raa Ezek. 34; 2-6. 5-Heluheiu o Bareaaba i kona ma Hoik 22: 11. 6-VVehewehe o Haoaike ia Hoik 2*2: 14, 15. 21: 7, 8. 7-Wehewebe o Pahio i ke Kanawai 8. 8-Heluhela mai o Keahuawa i kooa haawina, Wehewehe i ke Kanawai 7. V Nd Paiapala Hoopii. Ua hapaiia keia Kumuhana. Ua hoopii kekahi mau kanaka o Puula Puna, no lakou ke kakau inoa aoa mai, he 104 inoa ; e hoonoho ka Aha ia Pihenui i Haiolelo no iakon no na makahiki elaa. Aia a pau ke kuka ana a ka Aha, ua Hooholoia. E kali keia aha a hiki ika halawhi hou ana, aiaila, nana hou i keia manao no Pihenai. Ua hoopii mai ka Ekalesia o Opihikao, e olelo aku keia aha i ka Papa Hawaii o kokua ia lakou i kanaiwa dala, ($9O 00,) i ka makahikl no ke ola o ko iakou Kahu ; na waihoia ua palapala la a hiki i ka manawa e hapai hou ai ka Aha i ka hanai kahu. VI Knla Kaikamahine ma Kohala. Ua heluheluia kekahi Palapala Hoike no kela Kula no Rev E Bond mai, me ka paipai nui e kokoa mai. Ua kaka oui na Lala o ka Aha, me ka maoao like e imi koke na Ekaiesia ame na apaoa i kaa oie i ko iakou kokua, a e hookaa. VII Ke aoo o na Ekaleeia o Hawaii. Ua nui ke kamailio aoa no ka palaka, no ke emi ana, a me ka noho nele ana o oa Ek»lesia he 111 i oa Kaho oie. VIII Ke ao > o ka Lahui Hawaii. A puu ke kuka ana no na mea pilikia'i ke aapuoi, a no ke kipi ano o kekahi poe i ka la i Kohoia ai o Davida Kalakaua i Moi hou ro kakou, ua hooholo ka Aha i

keia mau manao : 0 makou na lala o ka A. B. H. o Hawaii oei, i ko makou lohe an« ua hoole'ku kekahi poe ma Honolula i ke koho aoa ia Da vida Kalikaua i moi no Hawaii nermamuli o ke Kumukaoawai, • oo ko m&kou lohe aoa hoi, ua pepehi lakou i oa Lunamakaain&na, a make loa kekahi, a ola mahuoehone kekahi poe, nolaila ke hooholo nei makon peoei: 1 Ua hoahewa !oa makoo i kela haoa hewa ooi i ka huokahe knmu oie ia ana o ko koko o oa kanaka Hawaii ma ke ano koe ike Kaoawai a aefka malu o keia Aepuni, me ka hoole i ka Maoa a ke Akua i haawi mai ai i oa'Lii. II Ke hai aku oei makoo iko makoo Aloha nui i ka Moi hoe, me ka pule aiai ia lehova e maiama i Koo* Ola, a e aiakai pooo iaia ma ka pooo io.ee hooliio ieia i Alii hoomalu i keia aopoai i aa makahiki he nai 111 &e makemake aei makoe e koopai pooo ia aa mea hookahe i ke koke haU ote e like me ke kaaawai o keta aapiai } > weiiweli aa bm kae i ka poao o ka Lahai t a i mala hoi oa mee a paa e naho aaa malaio ok® Altā aaake Kumakanawai. E Ula ke Ali»! IX Oa pooo aoei • liie aa Kahe £kaieeīa i iiuaamtkaaiiijia« l

Ai» p«a ke kok* nw ua oka Anm, •» Hooholo*», »nl« poao lo* e līlo oa Kaho i •ao Luoamkiainiu. X Pebea 1« e ola'i om Ek*lesia * at k* L«b«i ? Nnī n« uiaaao lioka n li Kaiß«biOft| * u* Hooh inii. £ pooo ioa K»ho M Ltt di a aie b* hoohaoio o teki 4ae kei» kib*p*i e hooh**h»« f ®oo o»i, » • ooo«»« i ka Cb»ne o ke Aku» ī lo«e •» ka pwo io iV»roa o oa kihapoi XI Na llimooo • n» oa Mwiooori. Ua kaomahi na 1*1» o k« Aha oo ka emi ana o o» Miaiooan ma Nouhiva fflf vM*ikouiata ; a o» manao e hoi « imi hoo 1 m»a kauwa kapooo, o»e ka pole oui, i n«* »»ukan oo ka holo aku i ko oa aioa e. XII Mahina Hoo. Ua uoi ks p»ipai aoa oo ka M*h>na hoo, no ka uawaliwali rua k»o wahi, a haole loi m« k»a wahi Me hoopaneei» ka Aha apopo h<>r<* 9 Poaooo, M<»r 14, Hora 9 A M Ua hui hoo mai ka Ah*, h o» haipole i hap» hor». Ua kohoia o J B Haoaike i K»kauoielo e hoopoaopono i k» enooleio. XIII Booholoia.—l ka la 23 Feberaari i hala iho oei, aa lawe k» ll.sk a ia Holopinai, kekahi hoahanau alohai», bo hoaUun», a he keiki ponoi na keia Aha ; a noiaila, ke uwe nei kakoa do ke aloh* a uu ka mioamina no kona make aaa i ka wa elemakuie oie ; ke ae nei hoi i keia la* we ana o ka Haku iaia, me ka noaoi aku \A\-i e haawi mai i kauwa pooo e paoi ai i koua hakahaka ma ka Ekaiesta a ma keia Aha. XIV Hanai Kahu.«—No ka oai o ka hem.ihema ma ka malama aoa i oa Kahu Eku!esia r ua ioihi ke kuka ana oka Ahf». Vme ka imi aua tka mea e pono ai Ua kohoia o Kukahekahe, Puulo, Nuoiakaim»ui, Kaawa me Paakauia i Komite e nooooo a ua hoike mai lakou i ko !afcou maoao, aole nae i !»we iia Aha ; u.i kuho huu ka Aha ia Pahio, Alapai aie Kuahau i Komit* e hoopii aku i ka Papa Hawaii e kokua i ua ekaleeia e noho liihuoe wale aoa.malalo 0 kein aha. XV Na Elele no d» Aha.—No ks Aha uui mu Honoiolu i ka malama o lune. Ua kohoia o Kuahao no Hilo, Alapai no Puna, Keliaukai, a me Kaaukai na hope. Ua kohoia hoi o D Kaawa no ka Aha o Hawaii Akau, a o H Wahamu koua hope. Paakiala oo Hawaii Komohaoa, a o Kaaukai kon« hope. XVI Ka oku moko oo oa Kahu a me oa Eiele e holo aku ai i Houolulu. Ua hooholo ka Aha, he pono i na ekaiesta e kokua i na kaho a me oa Elele ma ia mea. XVII No ke Kola Kahooa.—Hooholoia Ke ae oei keia Aha e hoouoa ako ia Keiiaukai, kekahi keiki a ka Aha t e ooho haumana ma ke Kuia Kahuna ma Honoiulu. XVIII Na Kuia Sabati me oa Kala Aupuoi. Nui ke kuka ana no keia kamohaoa, oo ka mea, e laoa'i a e ikaika ai na haumana, iia Kumo, a me na makoa, i mea e ola'i keia hanauna hou. XIX Hooiaha Baibala me oa Nupepa Ua mau ke kuka ana o keia Aha ma la hana out e pono ai. XX No ka halawai hou aoa o ka Aha. Hooholoia. E hui hou keia Aha ma Hiio uei ; a e waiho i ka manawa e hoi ai ns» Rev T Coan e oaoa, a naoa oo e hoike ae 1 na iaia mahope iho o kona koka ana me kekahi mau iala o oa Aha Akau me Komohaoa o Hawaii nei. No ka pilikia o ke Kakaaoielo mau, ua koho ka ia G. W. Keahuawa i Kakauolelo mahope o ka hooponopono aoa, e hoouna aku i ka moolelo o keia Aka i ka Hookuuia ka Aha me ke aloha a me ka pule. G. W. Keahuawa. Kakauolelo.

Haleakala, ) I Honolulu, Maraki 20, 1874. f J Rev G. W. Pilipo, Aloha oe;—I keia j raau la akn nei, oa heluhelu au i Jcau pala- | pala i heluhelu ia ai e oe imua o ka Ekale- 1 sia ma Kaumakapili, i ka laB o Maraki nei; a eia ka'u mea i hoohuoi iho i ua palapala : nei au; no kou hoopuka pinepine i keia ! olelo. ua "hana oe mamuli o ke kauoha a j ka Aha Lau 01iva," i kela i keia. Me he ! mea la oe e hooiii mai ana i ka hewa raa* | luna o makou na lala o ka HuL He ma- f kehewa paha ia T u ke hai hou aku ia oe, | ina moolelo pokole no keia hana a kakou ; Ua hoomaka ka Aha Lau 01iva i ka ohi j ana i na dala no ka Luakini hou, me ka 1 manao oluola, a me ka inanaolana, i ka la I mua o Maraki 1372. Ua mahalo ia na rula, a me n* kumukanawai o ka Aha i fck nohi Ua hooholoia na pauku a pau, me ka ewaewa ole. no Luna nul o keIa Hui, he Peresideha, a he Kakauolelo." Aole he Puaku kekahi i kohoia, no ka mea, ua oleloia ma ka Pauku 12-0 na *dala a pan e loaa mai ana i ka wa e haawi ia mai ai, he pono no ke hoihoi koke ia i ka Banako o B»hop &, Co., e ke kakauolelo, ma kainoa o ka Ekalesia o Kaumakapili! Aka, i ka halawai ana o ka Ahai ka PomHma, la 3 o Mei 1871 (aole au i hikil] akn i kela halawai) ua hoike maioei ka : Aha penei; 1 u Ma ka Banako e waiho oei n»dala | ® $300, i ae ia me ka uknpanee 6 kme&a,» ' oi aku, e ukupanee ia mai w ,

3 "Ke waiho aku hoi ike aapimi, he ukopanee ia na dala a paa ma ka 9 keneka ke waiho *kn ilaila no oa makahiki he 3 w t** makemake o Daimana ina dala a paa e waiho nei, a aie na dala a p&u e loaa hon mai &na a hiki i loko o lane o keia makahiki: ao na loaa hon aka raa ia moa ako, ao)e ia e ae. E maa aku ka w*iho ana oia maa data iaia, me ka ukupanee e 8 keneka, a hiki i ka *ra e kii aku ai no ka hapai ana i ka hana." "līookoloia.-— Na ke kakauolelo no e imi aku i kahi e loaa ai kahi knpono me ka ukuhoopanee, e like me kana i ike al M Auhea oee Rev. W. Piiipo. Ua hooholoia keia manao maluna ae, e ka Aha, me ka manao e pono aoa ia hana ia oe, aa hilinai nui makou ia oe, no ka mea, ooe no ke kahu Kka!esia, ke kanaka o ka Tīaku; a holopono ia oe, alaila hai mai ia makou i na lala, na mea au e hana al ~ He oiaio no, ua hai mai oe i kekahi inau mea, oia hoi na da!a ($1,000) hookahi tausani, i hoaieia ia Mr. Daiinana (ua hoapono makoa ia) me ka uku hoopanee S keneka. 0 na dala i lulaia ma ia hope mai, he makahiki okoa paha, aole oe i hoike mui ia'u ika Peresidena, aole hoi i kekahi o na lala, i kau lawe ana a hoaie iho ia oe, iua mau dala nei, mo ke akaka ole o ka nui o ka ukupanee, a me ke kuouoouo pono, a kuonoono pono ole paha o kou waihona. A no ia haohao o ka poe lulu kala, i emi nui ai na loaa i kela mahina keia mahina, na dala lulu no ka "mahina hou," a me ka *Mulu lilo mau"-Pela ko"u lohe mal Nolaila, ikala 25 o Sepatemaba 1873, ua kahea au i ka u AhaLau Oliva"-e kalawai ku i ka wa, nia Kaumakapili, e kuka pu no na dala a kakou i hooikaika ai, a waiho ia aku ai iloko o kou mau lima. 1 ko makou kuka ana, ua manao makou ua lilo pono ole aku ua dala. A nolaila ua hooholo makou i ka manao ia la, e hoo> pau ka lulu ana ina dala no ka Luakini, a maopopo pono mai ia oe, kahi o ke dala i waiho ia aku ai ia oe. Ua koho aku makou ia Rev. L. Kamika i elele no makou, e hana pu me na luna ekalesia o Kanmakapili, e hele aku e ninau ia oe, no ua mau dala nei, alaila e hoike maiiamakou. Ua hele aku o Kainika e kuka pu me oe, aua pane mai oe iaia; "heaha la kou kuleana i keia hana, aole au e hai aku ia oe, aia a koho ia na luna malama waiwaio ka ekalesia, alaila me lakou au e hana ai, ia lakou au e hoihoi aku ai i ke dala." Kupaianaha keia olelo au, me he meala oe e hoole mai ana ika mana oka Aha Lau 01iva, ka mea nana i hapai, a i hooikaika keia mea, ka imi ana a loaa keia puu dala, aole na na "luna malama waiwal" A no ka manao kaumaha o'u oka Peresidena, i keia mau olelo aloha ole aii a ke kakauolelo, i ka poe i hooikaika a loaa kahi inea yuku a lawe mai a hookupu no ka Hale o ka Ilaku e palapala aku nei au ia oe. Aloha oe, B. Pauaiii Bisuop. Peresidena o ka "Ahahui Lauoliva." P. He manao hooholoia eka Ahahui. Pono ika Peresidena e hoouna aku i kana palapala ia Rev. G. \V. Pilipo; e inalama nae i kope e pai iloko o ka nupepa "Kuokoa," a me ka "Lau 01iva."