Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 15, 11 April 1874 — NA KAAO KUPANAHA O GE REMANA. NO KANANI HIOLANIIKANAHELE! [ARTICLE]

NA KAAO KUPANAHA O GE REMANA. NO KANANI HIOLANIIKANAHELE!

[Unukiia no *' Ke Kuokoa Helu 1. IKELA w» kahiko, ua hoonauki'aki loa kekahi paa mare nlii hapnuea, do ka loaa ole o ka laua mau keiki. A mahope o ke kali loihi an <, hanau mai la ka Moiwahine he kaikamahine, a ua ike ia ko ka Moikane olioli lua ole, i ka loaa Hua o ka laua kama alii, mamuli o . kona hapai ana i ahaaioa nui no ka la e pabetizoia ai ke kaikamahine. Aole he ahaaina nui i oi ae ka hanohano ia wa, e like me ia. Kono aku U oia i na kupua wahine a pau o ka aina, e hele mai i ua ahaaaina la—he ehikn nae ko lakou nui, e ku i mau makuahine no ke kamalii wahine ui opiopio e pabetizoia ana ; me ka lana o kona manao, e haawi makana pakahi aua la lakou a pau i uakamaalii wahine nei, e like me ka noho ana o na kupua maikai o ia wa. Pabetizoia ke kaikamahine alii, a mahope o ka pau ana, hoi siku la lakou a pau i ka Halealii, kahi i waiho e ia ai he mau kiaha nani makamae ioa uiemua o kela a me keia o nakupua wahine, me ka paa i ka uiiiia iho maluua o na kiaha a pau i na kawele, a e kau aua na pahi a me na o gula, i kinohinohiia nie ke daimana a me na momi makamae. Aka, be mea kamahao ka ike ia! ia lakou na wuhiue kupua i nolio ai ma ka papaai-1 na, noho ana he wahine kupua kahiko, ua hele a palupalu, ma ka papaaina me | ke kouo ole ia aku ; no ka mea, he kanalima paha aoi aku na makahiki i hala ! 0 kona haalele ana mai i ko ka Moi au- { puni no ka hele huakai lealea, a aole no j hoi i lohe iki ia kona wahi i noho ai a | hiki ia ia. | Kupilikii loa iho la ka manao o ka | Moi, a ake iho la oia e huna iaia iho, ro | ka mea, ua kauoha wale no ka Moi i ko-! na mea hana gula, i ehiku wale no kiaha, uo na wahine kupeia. wale no i ike ia ae la maluna. 0 ka wahin* kupua mua loa nae o ka poe ehiku, manao iho la oia iloko oua, ua haaleleia oia me ka manao ole ia aku, nolaiila, aohe i kana mai kona inaina. A oiai hoi kekahi wahine kupua e noho pu ana, lohe aku la no oia i ko ia la manao huhu, nolaila, manao iho la keia makuahine hanai maikai, o poino auanei ke kaikamahine alii, wikiwiki ae la oia e hele e huna iaia iho mahope aku o ka hale, kahi hoi oia wale no ke lohe mai i ka kela mau wahiue kupua wanana ana no ke kaikamahine alii, i hiki ai iaia ke hoike kue aku i ka wanana a kela poe, ke olelo ino lakou no ke kaikamahine alii, Aia nae iloko o kela manawa, hoike ae la na wahine kupua eono i koe iho i ka lakon man wanana, me ka like ole, a e hiki io mai ana ka oiaio mahope. £ pii ae ana ke kaikamalime alii ma ka oi o ka ni no ka honua; o Hke kona helehelena me he anela la ; e oluolu oia me ke akahai; e hiki ana iaia ke mele me he manu aloha la j e hiki ana iaia ke lealea £oropa me he lau laau la ka haa mai i ka lewa ; • e loeia aHa iaia na haawina maikai a pau malalo iho o ka.la. O.keUae lake ano oka wananaa na waliae eono, a i ka ka «ihiku hoi o ka wahioe, oia ka wahine kmpaa i holo makaikai lealeaai, a he mao makahiki kana)o«*le*oa, Wa&ana »9 la oia no ke kai--am.» Ak&, m«mD> «e hmo mai i na hnaolelo, boop«ilnk aku l ka wa e pii ae ai » ao ois i k« hnm ob i kana lima iho, a e ma-

knikamnhine alii keia, helelei wale mai ia do na waimaka. O na makua alii keia, aohe lua o ko laaa kaomaha do ke kaikamahine. I ka paa aua ae o ka wanana a'keia wahioe kupaa, puka koke'mai la ka wabine kupaa i hana ai iaia iho mahope o ka hale. a olelo mai la f "E na Aiii oa Moi, e hooluulu ia olua iho ; aole e make ana ke kamaaiii wahine. Aohe o'a mana e hoololi ae ai i ka manao ino i hoopukaia mai e ko'a mua iho nei—he oiaio, e ku io ana no kona manamana lima i ke koi ; a e moe akn ana oia, aoie nae i ka hiamoe kuhohonn o ka make, aka, iloko o ka hiamoe he haneri makahiki ka loihi e moe ai. A paa ia manawa, alaiia, na ke Keiki Alii a ka Moi e imi aka iaia, nana no e hoala ae a mare iho Aia nae mahope iho o ka pan ana o ka wanana a keia wahin® hope, o ka nalowale koke aku la no ia o na wahine kupua a pan. No ka manaolana o ka Hoi, e hoole i ka make i wanana e ia e ka wahine ku* pua, uolaila, hoolaha ae la ia he olelo kuahaua, e papa ana i na mea & pau o ke aupuni, aoie e hana lopi, a o ka mea e hooko ole i keia kauoha, he make kona hoopai. Aka, aole nae i iiooioheia mai ua olelo kuahaua la. I kekahi ia, i ka hiki ana o na makahiki o ke kaikaiqahine alii i ka umikumamalima, waihoiho la ka Moi a me ka Moiwahine i ke kaikamahine aiii waie no iioko o ka Halealii. A iaia e auaua ana maoa maanei, e like me ko kamaili mau o ka halo, aia hoi, komo aku ia oia iloko o kekahi haie kahiko kiekie, a pii ae la oia iiuna, a maluna loa, loaa iaia kekahi luahine, ua hele a kolopupu, a paia-kuli, a noiaiia, aoie oia i iohe i ka olelo kuahaua a ka Moi, aole no hoi he mea nana i hai aku i ka iohe iaia, nolaila, ua hoomau no oia ma kana hana lopi, e niniu poahi ana kana huila, a ua makemake loa ke kaikamahine alii i ka niuiu o ka huila. A no ka makemake loa o ke kaikamahine alii, ninau aku ia oia, " E aha ana oe e ka luahine maikai ?" Pane aku ka luahine, " E hana lopi ana au, e kuu kaikamahine ni." Pane mai hoi ke kaikamahine alii, U E, nani hoi ha kena hana I E haawi mai hoi ha oe ia'u, e ho ao aku au, malia hoi o hiki ia'u ke hooniniu aku i ka huila." 0 ko ke kaikamahine alii laiau mai ia no ia i ka huila hana lopi, a nanea ioa iho la oia i ka niniu o ka huila; a no ke ano akahiakahi no hoi paha a hoao aku, ku ae Ia kona manamana lima i ke kui. Ue uoku ioa no kona wahi o ke ku ana, aka, maule aka la oia no ia wahi eha, a hauie iho la maiuna o ka papaheie. A no ka makau loa o ka iuahine, kahea mai la oia i mau kokua; aole i liuliu iho, hiki mai ana na wahine nkali, a hoao ae la ma na mea a pan e hiki ai ke hooia hou, he mea oie nae ke oia hou ana mai. Waiho iho la ke kino make o ke kaikamahioe me he anela la, o na waihoo* ]qq keia o kona helehelena, ke maemae ia no ; o kona mau papalina, oia mau no o ka makamaka mai ; a o na lehele* he e waiho nani ana no; o na maka wale no kai popoi iho. 1 ka iohe ana o na makua Moi o ua kaikamahine nei, ua make ka iaua milimili, ua lilo koke ae la ko iana kaumaha i mea palanaleio—no ka mea t na hiki io mai aa hopena e like me ka wanana a ka wahine kupaa kahiko auwana, Hoomanao pii ae !a no hoi lakoo. ao>e no e make ioa, aka, h«> haneri makahiki waie no a ola hon. aole nae paha e ike ana na makna aiii i kona oia hon ana mai. A hiki mai ia hora maikai, maoao ibo ia iakoa e waiho iaia ma kahi nani. U* kanohaia hoi na kanka akamai a pan o ka aina* e heie imai e lapaan, a ua hana keia a »e keia «r like me kona akaaai, aohe oae he wahi mea a ola mai. Noia iia, waiho iho iakoa ma kekahi moe nani ioa, a maioko hoi o kekahi keena enal*

kai loa o ka Haiealii, malaila ke kaikainahine alii kahi i hiamoe ai, i iike loa ' kona mau hiohiona me he anela la e : hiamoe aoa. I ka wa i hiki mai ai keia popiiikia 0 ka wahine knpna keia nana i hoololi : 1 ka wanana make ioa a kekahi wahine ; kupua a i ka hiamoe uo ka haneri ma-; kahiki, e noho ana oia ma ke aupuui o [ Matakuina, he 12,000 iegue ka mamao. Aka, i kona lohe aua akn no ka make j ana o ke kamaalii wahine, kau iho la ia maiuna o ke kaa-ahi e kanoia ana e na deragona. Ua puiwa ka Moi ika hoea ana mai o ua wanine knpua nei, ma ke j ano weiiweii o na hiohiona, nolaiia. ua [ heie aku la oia a kiei ma ka puka o ka { Haleaiii, & haawi aku ia i kona lima i ka wahine kupua, e iho iho mai ke kaa mai. (Aole i pau).