Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 16, 18 April 1874 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO: Ka Hiwahiwa o ke Koa. HELU AKOLU O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO: Ka Hiwahiwa o ke Koa. HELU AKOLU O KA IKAIKA.

I ueuhiia m\i l 'k-» rnii o ka Huko Arabii, m*i ka Olelo Beritania a ka 01-aīo ll.4W.iii. Mahele 111—Melu 115. AIA NAE ia laua nei e makahehi aua i ka n īni, ike mai la ka Moiwahine, a hookipaia aku la m i ka ruini Helu l o kona Ualealii lua me ka oluolu, aua hooii'ineaia ko Lo Hipa maii maka e ka naui i han i kinohinohiia, a he mea h iohao no ia i konimanao, no ka oi kelakela o ka nani i hanaiih e ke akamai o ua rn ipu, imua o ua lima hana noeau a ko Kuropa poe.

0 ko ua Moiwahine nei noho ana, ua paa nnu oia iluko o ka palaina o ka noho'na kapu, mii ka ikeia ana mai e kona mau mikaainana, e like me ka mea i maa mai kona mau kupuna Moi mai, a ia Lo Hipa hoi, ua hookuu akea ia oia, aka, ua iilo nae ia he mea maikai loa i ka manao o ua Moi nei, a ua hoahewa oia i kona mau la e noho aua iloko o ke kapu, mamuli o ka oleloia, he mea e lilo ai ka uoho Moi a e m tke ai hoi ke ike ia uiai ena makaaiuana. Ama kona hoao ana, aohe nae he oiaio, nolaila, ua heleakea aeoia i ka loa a me ka laula o kona aupuni, a ua nui kona mahalo ia a me na hookipa oluoluia ana mai e kona mau makaainana.

No ka mea, mai kona noho Moi ana a | hiki i ua la nei, o ka puuku no kona hoa j olelo, o na hana pili aupuni,me ua puu- | ku nei no e kamailio ai. oia hoi, mai na I Kuhina a na Luna Aupuni e ae. A i ka j eha o na maKahiki, e weheiaai ka Aha- i olelo ; a he elua wale no ona la e ikeia | ai, oia no ka la wehe a me ka la e hoo- i kuu ai ; aole nae me ka ikeia aku o ko- j na mau maka, oiai ua huna loa oia iaia i iho me ka mea uhi maka. I O ka naui a me ka ui o ka Moiwahi-1 ue mapu, ua kilakila no ia, a ua like no | ia me ho wahine kino kanaka maoli la, ! aka. aia nae kona kuemaka a me kona ! huelo, ko hoike mai la iaia iho he ma- I pu hoohua. J A o Lo Hipa no hoi, pali ke kua ma I nia ke alo, i ke ku a ke kanaka maikai. ! Aia nae ua Moiwahine riei, awihi ae la ! na iini o kona manao, a nohoano hoohie i mai la, me ka manao paha e paulehia ' aku ana o Lo Hipa no kona nani, nolai

la, ua hoao oia m i ke noi ana mai e lilo i kane nana, i ka i ana m īi, Mai ko'u wa uuku mai a hiki i keia l i, ua noho wau me ka maluhia iloko o ka palama o ka noho haumia ole, a ko noi ao nei au i ka lokomaikai o na aumaku* o'u kupuna, e ae mai la'u e lilo nau, ke lilo nae ia he mea oluolu i kou manao, alaila. e haawi no au i ka noho'na Moi ia oe, no ka mea, o oe ka mea kupono ma ia wahi, a o na hooponopono ana a pau o ke aupuni, malalo no ia o kau alakai ana. A mamuli o ke noi a ka Moiwahino, ua pane aku o Lo Hipa, E ka Moiwahine miikai, ua m ihalo no au i kau noi, a o ko'u ae, ua hele m ti B:0 ia a hiki i ka welelau o kuu alelo, aka, eia ka hewa, he kanaka au i hoopalauia ua ka mea e like n \ helehelena me ko'a, a he mau makahiki ioihi ae nei i hala no ke kali ana, a nolaila, ke hele uei au no ka hoo ko ana. Aka, e oluolu nie oe, e hoomauawanui no ke kali ana ia'u no na makahiki elua, a eia no keu hope la o ia nei, (kahi mapu elele) a nana no e hooponopono i ke aupuni ma ua mea a pau loa, a o ka mea nui iwaeua o ka hooponopono aupuni ana, oia uo ka aoho'ua maluhia a me ka holo m ia o na loaa. A ina hoi he m inao nui kou uo'u, a i hala hoi na mak ihiki elua o kou kali aoa, aUi!a, eia no kau kane, (eaapa elele) mai hookae uo ka like ole o l;o o!aa mao kalana, aka, o bi pomaikai a me ka uoho maluhia ana, oia urale no ka mea nui.

no k i t, ui kiiolii au non i, a Ui kupono oia uau, oiai he inin io miik ii lo i koni, he iniio-i kaii. he h)>p>no, aohe wikiwiki m-i ki hubu. A o kon i lilo ana i kine n tu, aole i i he me i nou e Wiia ai, aka, e loaa au-inei i t oe ka pomūk ii nui, ma ka hoohua la ana mai kooui m m puh ik i m ti, a e lo ia auauei he lio^ili Moi no ke aupuni. Ma keia mau alakai ana aL> Hipa, ao!e na ia he rn3-v e km ilui ai k> ka Moiwahine niiiiio, ui w iiho koke ae la oia i \ x h > ),> >i>> ) ī > aa i a pni o ke aupuni iua w ilii inipu alele nei. A o ko ka M>iwihine puuku nui nte, ke lohe m ū nai no oia i n i iudi ap tu i olelo ia, uolaila, ua ili koke iho la m«luna ona ke kauīniha a ina ka min imina no kona kulana h moh ui ), nol iil i, u i hooliaahaa koke oia iaia iii >, a li >lo inihi aku la hoi imua o kahi mapu alele, no kuia hewa i hana ai, aole nae mnn ili o kona manao wale ilio noiihana aua. aka, inamuli no ia o ke kauoha e like me ka mea mau. Aka, iin ii n\e kahi mapu alele, Aole e hiki ia'u, aole hoi ma ka like pu aua o n i kulaiia o kaua, ke hoihoi hou mai i ka olelo i puka mai kuu waha aku, o kapaia mai auanei au he naau hololua, a he manao paa ole, nolaila, ke lawelawe nei au i na hana a pau me ka hoopono w;ile no, a e lilo auanei la i mea kaulana ma keia hope aku. Aka, aole no nae au e hoonele ino ana ia oe, aka, e haawi ana no au ia oe i kekahi oihana kiekie o ke aupuni.

O keia mau mea a pau i hanaia, ua hookaulana koke ia aku la no ia ma na wahi a pau o ke aupnni a iwaena hoi o ka lahui,a ua lilo no ia he mea maikui i ko lakou mauao, ma ka hoohuiia ana o ko lakou koko ine lakou iho, a me ka lilo ana o na hooponopono aupuni ia lakou iho no. 0 ke kumu nae o keia lokahi ana o lakou, oia no ko lakon ike ana i na hana mana a rae ka lanakila nui o Lo Hipa imua o lakou, nolaila, aole e hiki ia lakou ke kuihe no kaua mau hooponopono ana. A pau ko Lo Hipa mau la i manao ai e noho pu ine lakou, hoom ikaukau ae la oia no kana huakai ; a mamua ae nae o koua kaawale ana aku, pane ae la oia i ka Moiwahine a me kahi mapu alele pomaikai, Ke kaawale nei au uiai waena ae o ko k ikou nolio pu ana, a ke waiho nei au i ko'u aloha a me na hoomaikai aua maluna o olua a me ke aupuni, a me ka lahui h )i, a nolaila, \e kauoha ae nei au i ko ka honu i a ine ko ka lewa nei, e milaiuaia ko oukou maluhia a hiki i ke auhulihiaia aua.

A ia L> Oipa e makaukau ana e haa- | lele iho i ke aupuni mapu, pane mai ka ; Moiwahiue, Munua, a mi ua la hoi i I hala ae, aole no au i hai aku ia oe, aka, i no ka pomaikai nui au i waiho mai, no- | laila, ua aie au i kou lokomiikai, u no i ka'ii mikana ole ia oe, nolaila, aole e hii ki ia'u ke hun t iho, oiai o keia aupnni, i he panalaau keia no ka mea nana kau ] huakai, a na kukuluhi keia aupuni i wa- | hi puuhonua e pale aku ai i ka eneini. | A ianei nae la, lanakila ka mea ikaika, | e like me oe, a ku ibo kana apa, aka, j ma ke aapuni m imaa aku nei la, o ke | aupuni Okai ia, (Pulelehua) aohe mea ! ikaika e 1 anakila ke hiki akn ilaila, a o | na mea man i hoi a pau, e puhili ana ia, I a o ua aupuni la, he pua wale no i kau | ike aku, a m ilaiia no,hoi oe e ike ai i ka | nui o oa ano pna, a o na «upuni pua la, j no Kauiokalewa no ia, a nolaila, ke kaI nalua oei au, aole p iha e hiki ana ia oe | ke pale ia oe iho. Nolaiia, © hoopao oe [ i kou manao no ka hele ana imaa, a me | kau olelo kauoha mawaena o'u a me ia j nei. (mapu elele) a o kana no ke hooI huiia i pono ai, no ka mea, oa kohu oe me a'a, a peU hoi ao oao, he mea roe- ! nemene loa hoi kou hele ana aka a po- | ino i ke alanui ke ano maewaewa. | * keia mao olelo, aole no ia he mea I e knnalna ai no ko L"» Hip i minao, aka, i pane aka nae oi», E ka XTiiwahine, he j oiaio, aole o ia piiikia aa e oleio m »i ! nei, a he kamu ia no f a e kaoaloa ai, a

h iale'e i /u iu mi > hele imua ; a heaha hoi ka hewa ke heie au a make m«muli o kuu mea i mikem ike ai ? Xo ka me i, miikom iu i l iu»i i ana mai n i ninkai ana aka po a me na ouli kupaluha i hoikeia mii iinua o'u, aole no au i poina ika hoommao ana nona, a no--1 iila, e hele ana au a kanuia keia mau iwi nnliili, e like me ka niei i oleloia. ao na poino e loaa ana ia'u ma ke alanni, he mau hoao ana no ia no ko'u nianaopaa. Waiho iho la nae o Lo Hipa i kona aloha hope no ka Moiwahine a me kona hope, a kau ae U m iluna o kona lio, a lele aku la i ka hikina, h hala na malama ekolu, huli ae la oia i ka akau, a hala hou ekolu malama, paa pono mai la ka lewa i ka noe, a u>i hiki ole ia Lo Hipa ke ho >maopopo i ka laua wahi e lele nei, aka, oka lio n ie f ua hoomau no oia i ka lele ana imua, e like me kona ike ; a hala ke anahulu la, mao ae la ka noe, a h \la hou he auahulu la, halawai mai la me laua nei na pulelehua liilii, a no ko lakou nui loa, ua pilia pu ka lewa, aole loa he wahi kaawale e hiki ai ia laua ke alo ae ; auiikiki loa o Lo Flipa, a ua miloeloe kona miu lima ma ke kaliili ana, nolaila, ua waiho pu wale iho no oia pela iaia iho, aka, papani ae la nae oia i kona waha a me ka ihu, i ole ai e komo iamai ai e na pulelehua ; a o ka lio hoi, ui hiki ole i kona huelo ke kahili ae, no ka ruea,ua k unnaha loa i na pulelehu ♦, a pela no hoi i kona poo, u-i paapu loa. Auo keia poino, ua hiki ole i ua lio nei ke hoomanawanui no ka hele ana imua,a kuemi m li la oia me ka m mao e hoi hou i hope, ak », p me koke ilio oL> Hipa, E hoomau aku iko kau i hele ana imua, a ina kaua e make ma ke alanui, ua pom likai, no ka mea, ua inake kaua mamuli o kahi a'u i makein.ike ai. A hala keia mau hoao ana, ike aku la oia i kekahi mea eleele nui e pohai ana, a niinao iho la oia he ku ilau, a iralalo iho oua pohai eleele nui la, ike aku la oia i ka anapa lua mai oka honua palahalaha, me he wailiula la paha no Mani. aka, i kona kokoke ana aku, ike aku ia oia he pui wale no, a no ka uui loa, ua ike ole aku oia i kekahi aoao o ua aupuni pua nei. Aia nae iaia i huli ae ai a nana hou iluna, ua like lo\ ka pohai eleele nui maluna o ua aupuni nei, me he anini uui la e pale aku aua i ka wela o ka la.

A iaia nei hoi e mahalo ana i ka nani like ole a m3 naea aalamomi o na poi, hooinmao ae la no oia no ka pohai eleele nui ana i ike ai, e kau pono ana maluna ona a me ke aupuui. aia hoi, ike ae Ia oia e nee malie iho ana ilalo, me he lupe la i nele i ka haawiua makani, a e emi iho ana e pio ; a o kona haule ana iho, e uhi paapu ana ia maluua o ke aupuni ame ia nei. Aole nae i liuliu iho, hu ana ka makani o ka eheu o na okai, a o ko ianei paa koke ae la no ia i ka hoopnniia. A ike oia i kona pilikia, makaukau ne la oia i kana eke talena, me kona manaoe hoohamama aku, i moniia mai ai iakou e kona mana, aka, i mai o Lohiao, "Aohe e mana ka pule i ka la o ka make," no ka mea, na "alu mai ka pule a Hakalau" ma kela aoao mai, oiai ua iho makawalu rnai oa taasani umiumi o na okai i ka manawa hookahi, a na paa ioa keia i ka hikiiia mai luna a lalo, oi oni ae keia a hiki ole.

A make iho la o Lo Oipa, manele ia aku la oia e na okai. a kanoia iho la iioko o ka poa ipu-pu, paolo ia ae la a paa, a hikiiia ae la me ka omiumi okai, a oia no ko kakoa mea e ike nei, he amiumi ko na ano ipu. Aia manawa koke iho !a no, oa poi like ae Ia ka waha o na pua a pau, a oia ko kakou mea e ike nei, he opuu ka pua.

Mai kinohi mai nae a hiki ia la, e mohala mau ana no ka paa i na wa a pan aohe kan e opan ai, aka, nia nae i ke kanuia ana o Lo Hipa iloko o ka paa, pan koke ae la ko lakou mohala ana, a līlo ae la na paa a paa he opaa wale no.

Fle mau uiahin.-i »*kolu a oi ae k \ liio ana o n v p• 1 h i opun. pel i no hoi. h» 4 ekolu mihin.i a oi ae ko L«* Hipi \v»iho ! na iloko ok i pua. (Ao-e i pau).