Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 19, 9 May 1874 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO: Ka Hiwahiwa o ke Koa. HELU AKOLU O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO: Ka Hiwahiwa o ke Koa. HELU AKOLU O KA IKAIKA.

I uauhii* ]<>'<•> ta;ii " ka Buke Arabia, mai k* Olelo Beritanis a ka Oielo Hawaii. Mahele 111-Uelu 117. ALOnE o Xitlop-:tkiana nokeiamaa j hu iolelo, huii uo Id oia a ninau i ka | j ohan i nalo, lib oiaio anei ka ianei e ole* j lo raai uei ? Hooho like ni ii la ka ohana j nalo, 0 na mea a pau aiala i kamaiiio ! jae l.i, peia io uo i loaa ai ia makou ka | w«ii moirona o na pua, no ka mea, i ka wa 110 i hemo ai o ka pua a ia la e wehe ana, o ka wa no ia i mohala like in ti ai o n.i pua a pau, a lilo koke no makou i ka inu ana i ka wai o na pua, a ku no makou a hoi mai, me ka ike ole ia aku o k i hopeni o kan t mau hana, aka ano, ke lohe nei kakou, a o ka oiaio maoli 1 no ia, noiail i, e haawiia na hooin tikai ana a nui noua. A i ka loho ana o Naiopaki »na i ka oielo a ka mea i manaoia ua hewa a me na olelo ike a ka lehulehu, nolaila, ua hoihoi hou oia i kanaolelo iiin i, a hoopuka ae la hoi i kana olelo hooholo hope, e olelo ana, E ela op e pono ai, a o na hooponopono ana a pau o ke aupani, ke waihoaku nei au ma ka poho o kou iim i, a e hana aku oe e iike me ka mea pono i kou manao. E na hoa paumeume o keia mau la, e lioi ae kakou i hope, a e kamailio hou no Lo nipa a nie na okai, oiai i ka ike ana mai o na okai, ua ola hou o Lo Uipa, hoeu ae 1 a lakou, me ka manao e leie mai maluna o ianei, aia nae, e hoohamaiua koke aku ana keia i ka waha o j ka eke ttleaa, o ka moni ia mai la no ia j oka hapauui ona okai eka mma oka } t ilena, a o ke koena;°xia eena aku ; la, a lele auna ae la ma o a maanei, a oia ka mea e laha nei o na okai ma ua wahi a pau o ke ao nei, aka, aole no e ; nele an.i ko kakou ike ana i na okai ma na mala pua i hanaia a me na pua e uiu waie ana ma ke kuia, no ka inea, o ko lakou waiii aina hooilina iho Ia no ia. 0 Lo Hipa nae, ua hoomauhaia ioa oia i na okai, a ua hiki ole iaia ke hoomanawauui, nolaila, ua kapae ae la oia 1 ka huaolelo "opu aiii," a pupuhi aku la i ua aupuui pua uei i ke ahi. Pii aku I la ka uia o ke ahi a hiki i ka iani, a ho- | io aku la ka weia a ma ka poii o na wa- ] wae o Mahiua, oiai oia e moe ana, aka, ; no ka wela o kona mau kapuai, puoho | ae la oia, ai ae la, Heaha ia hoi keia | mea e uianeo nei ma ka poli o kuu mau ! kapuai me he ilo la? Paoe mai la nae ! 0 Hoku, Aole paha na he maneo maoli, aole no hoi he maneo na ka ilo, aka, he make na nou, no ka mea, ua hoohewahewa oe i ka moopuna, ke kane hoopaiau a ka moopnna a kaua, no ka raea, ua poina iaoe ka mea i wanana ia imua o kakou. a o keia no hoi ka manawa, aka, ua hana iho nei nae oe me ka naaupo, aole hoi oe i hoonaauao mua aku i na okai, ka poe kiai hoi o ke aupuui pua, a ua hana aka lakou e iike me ka mana 1 haawiia aka ia lakou. Aka, no ko ia la eaaopopo ole, kooa la o ka hiki maiihiui ana mai, a e naneaoia i ka mv haio no ka nani o na paa, aka. mai ka lewa, a raai ka lani aka nei uo na okai, a lele aka la maluna o ia ia, a o ko ia ia eaake no ia. Moe malie nae kela iloko o ka make, a hiki ae la ka ohana nalo a Nnlopakiana, hoolaia ae la. A ike nae naokai aa oli hott keU, lele hou aka la Ukou maluna o ia la, me ka manao paha e lanakila hoo ana, aia nae ua pnu loa lakoo i ka make, a o ke koena, aa hele &aw«na aku la ma na wahi a pan o ka lewa nei ame ka honaa. A no kona inaiea, mamnli o kona m «inoino ana, ua puhi ae la keU i ke anpaui pua i ke «hi, ke naaahamahama mai U, a o ka ok» «hi» o* pil mai U ia i ka lani : ■

nei, uh hookolo mti U a loaa oe. a oia !no ia U e maneo la i ka poli o ko man : kapuai wawae, nolaiU, a nui ko ikuika ! i na maii la iho, pakele kakou, aka, hapa' ko ikaika, e papapau aua kakou i ka I make. j Ma keia m»n olelo maikai a Hoku, ua j ulupuni loa o Mahina i ka inaina, a ala* I ae la iluna, a i mai. I hea hoi kou wahi 0 ka ike ana, o ka'u moopuna ia ? Aole ka hoi au i ike ka mea i oi aku o ka mana a me ka ike, he hiki ia'u ke ike i ko ka lani a me ko ka iewa nei a pau, a ma i ko ka honna nei no hoi a pau, a iloko | hoi o ka hohonu o ka moana a me na j wai lipolipo, aole mea huna e nalo i ka j ikeia e a'u, a i keia ka hoi i ka mea i ka i onohi o kuu maka, nele iho la ka hoi au | i ka ike, a liio aku 11 nau ka ike. 0 ka T u moopuna, aoleoia e hele mai ana ma ke ano e nalo ana ke huna iaia iho, no ka mea, e hoike ia mai no auanei ia e na onli kupanaha o ka lewanei, no ka mea, o ke e.lai kona ka-ina wawae, in i e ka'i mai kona wawae a ku iho,e naueue auanei ko ka lewa a me ko ka honna ; a o Ika hekili kona leo, ina e kahea mai, pi lipu ka hanu o na mea a pau ; o ka uwila, o kona mtu onohi no ia, aole he mea e koe i ka ike ia e ia ; a o ke ao opna aiai, o kona kapa i» ; a o na manu hoi a pau o ka lewa nei a me ka honua, oia no kona halelewa e malu ai i ka la a me ka ua ; a o na hoku a pau o ka lani nei, (koe nae oe) o kona mau kanaka ia, noj laila, aohe oia © nalo ke hele mai, he mua ko'u ike, he hope kona mea e ae ; 0 keia mea nae au e olelo mti nei, he enemi no oia, a e m ike no oia e pono ai, no ka mea, he komohewa oia iloko o na palena o kuu aupuni. A iloko o keia mau olelo a Mahina, pane aku o II >ku, 0 keia mau hoailona au e hoike mai oei, pehea oe i ike ai, j ua lako oia i keia mtu mea a pau ? Pa|ne mai o M ihina, 0 keia ra iu mea, ua } waihoia aku e a'u ma ka lima o Kauio- ; kalewa, a nana hoi i waiho aku ma ka lima o Lo ILpa. Hull ae la o Hoku a ninau ia Kauiokalewa, He oiaio anei. ; ua waiho aku oe i keia mau mea ma ka lima o kokane? Hoole mai la kela me kai mti, Ui poiua au ika haawi ana aku iaia. Huh hou ae la o Hoku, a pane aku la ia M ihiua, Ma keia mau mea au i haawi ai i ka moopuna a kaua, ua lilo pu aku no ia me kou mana ike, a ke noho nei oe he kino wale no, a nolaiU, ua "i se ole oe." Mai pono io no paha 1 kau kaena ana, ina no la hoi ūa waiho j io ia aku ma ka lima o ua moopuna ka- | ne la a kaua, aole hoi e hihi, ua hana | iho nei keia moopuna a kaua me ka na- | aupo, nolaila, e papapau ana kakou i ka | make, ke mau keia kuhihewa ou. Pai nemai o Mahina, Heaha k >'u mea e nejleai i ka ike ? Pane aku o Hoku, Ao- | le la hoi i nana iho, i ike ia ai hoi kou j ike ana? Ia manawa, haliu iho la o ! Mahina ilalo, a i uanaaku ka hana, aole i ana mea i ike, aka. o ka hohoao o ka | uwahi kana i houi, a ea ae la oia mo ka hilahila, aka, o ka iuaina, aia no ia ma ka welelau o kona mau lima, nolaila, ua ; lele aku Ia oia maluna o Hoku, a hana ! naaupo iho la, ma ka poalo aua ae i na [ maka o Hoku, a kipakuia aku la mawaj ho o ke aupuni, a oia puha ka hoku ma- | kapo e olelo ia nei o 1 Q Kauiokalewa hoi, aim no me ia ke- | kahi aniani kiiohi, ka mea nona ka ike I palena ole i oleloia, lawe ne la oia i ua : aniani U, a i nana aku ka hana, aia hoi | ke aka o Lo Hipa a me ke auponi pua j holooko», o ka inaina o ka ahi, e nome : ana no ia i ka nani o ke aapuni, a lilo i iho la kekahi hapa i meaole. Ua olelo j ia no hoi, o ka bapa o ko aupuni i pao i { ke ahi, oia no ka poa ino a papnka hoi | a kakou e ike nei, a o ka paa mohaU ; maikai, no ka aoao no ia i paa ole i ke » ahi. He mea kaamaha hoM ko Kauioj kalewa manao, ka ike anaaku ia Lo Hi- | pa, e noho ana iloko o ka mainoino maj muli o ka hana ponoole a kona kupanaj w»hine, noUila. hoi aku lla oia a noho i : ke «npani i ka lihilihi o ke anuenne.

■ Eii t hua. aole i paa ko kakou ■ ilio an i iio Lo Eliua, a uu liolokiki wale i *. ' ako nei no k*kou imua raa ke k>t nna i * ke aUnni o kahi a kakou e hele ako, no ! UiUi. e ani hoo ae kakou nona,a e nana : aku hoi no kana m to olelo hoalohaloha, |no ka oiea, mahope iho o kona ola ana, | hoopuka ae la oia, i ka i ana iho, E kun 1 hloha, ina o keia make ana iho nei o'u a [ mai a oe mai, aole no ia he mea no'u j e kanalua ai, e hoomaii aku no au i ka 1 huli an i a loaa oe. Nana uku la no hoi | keia a o ka moliala maikai mni o ka pua, lalau aku la keia a akoae 1«, a olelo iho ; la, Itia be oiaio kuu mea i lohe ai, ua ! hoolaaKi keia mala pu » nou, alaila, ke lawe nei au a h<>ni iho i keia pua, a oia honi ana o'u i ka pua wale no, ua like no ia me ko kaua honi »iw ; o kuu inu ana ia oe e keia wai, o ko'u inu pu ana noiameka me i nona kei twai. Oiai hoi ke ahi e nomo ana, huii ae la keia a, nana aku la, a o ka pii pololei o ka ula o ke iiuna, ok-lo aku la oia, Ke pii 1 \ oe e ka uU o kela ahi, a ina oe e ike ;»ku i kuu mea i manao ai, e niriau aku oe iaia. pehea la kona manao no ? u ; a ina ua poina ia no'u, alaila, e hai aku oe iaia, aole au i poina nona, eia w;»u la ua mainoino mamuli o kona leo. E hai aku n<i hoi oe, ina nana keia mau hoao ana ia u, alaila, e pupuu mai no au i kuu mau lima, a īna na ka mea e ae, e hoopolei aku auanei au i kuu mau li»ua, a e ohi niai i ka ikaika o na inea a pau o ka lewa nei, a e ike uuauei lakou i ka mana nui ona mamo a Adamu.

0 kei i miu mea a pau a Lo Hipa e lia nei, ua hiki aku no ia imua o Kauiokalewa, me he uwea teregalapa la, a ua p «lapalaia aku la ia ma ka paia o koua rutni moe, i mea hooinanao nana. Aka, i ka hiki nna aku o keia lono īmna ona, lana ae la no koua manao e imi mai i ke kaue, a i hookahi no ko laua make pu ana. aka, no kona paa ana iloko o ka paUma hoomalu n me Kona hoohiki paaia ana imua o Mahina, nol 01-i, ua uuiui wale iho la no oia i ke aloha ih>ko ona, a k tp:ie ae la i ka maona a ka ai, a hot>piha iho la ike aloha kane. Aka, m.• mua ae nae o kona haalele loa ana i ka ai a me na mea momona a pau o kana papaaina, Ua ho 10 oia >Ui ka ai pakiko ana ; a pela no oia i hana mau ai a hiki i ka poiua loa aua o ka ai iaia, a hau wale aku la no i ka makani, e like me ua hoki hihiu ma na aina waoakua.

A hala ke anahulu la o ko Lo Ilipa noho ana ma ke aupuni pua, a pio n<> hoi ka n ana a ke ahi, haalele iho la oia i ke aupuni pua, me koua maiiao, o ka palena hope la ia o kona halawai ana me na poino ma ke aUnni lewa, nolaila. lele aku la oia i ka Hikina, a hala ua la eha, haaleie mai la ka huihui a ke anu iaia, halawai mai la me ia ka makaui pumehaua, a hoomanao ae la oia na aupnni honua. Aka, he mea haohao no nae iaia ke ano o keia mehana, no ka inea, o ka mehanamaoli nei, he puni !oa ke kino, a o keia mehana hoi, he mehana kapakahi, nolaila, hoomanao iho U oid, he mehaim ua ke ahi. {Aolt i pau.)