Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 23, 6 June 1874 — Page 1

Page PDF (1.64 MB)

This text was transcribed by:  Barbara E Dunn
This work is dedicated to:  Hawaiian Historical Society

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XIII.  HELU 23. HONOLULU, POAONO, IUNE 6, 1874.       NA HELU A PAU 653.

E  Pau na Pupupu Kahiko !

E pani me na Hale Laau !

PAPA, PAPA, PAPA !

O KELA ME KEIA ANO,

A ME

NA LAKO KUKULU HALE

O KELA ME KEIA ANO, MA KA

PA-PAPA O S. G. WAILA MA!

KIHI O

ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE,

no ke Kumukuai HAAHAA LOA ! ae like ka nui me ka makemake.  

LAAU NOUAIKI !

NA LAAU KAOLA,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA HELE,

NA KUA,

AAHO,

AAHO LIILII, &c

LAAU ULAULA !

NA LAAU KAOLA,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA HELE,

NA KUA,

AAHO, POU,

AAHO LIILII,

MOLINA &c

Pili Cida keokeo, Pili laau ulaula,

Na Puka Hale, o na ano a pau,

Na Puka Aninui, o na ano a pau,

Na Olepelepe Puka, o na ano a pau.

Pepa Hale me na Lihilihi.

NA LAKA PUKA

NA AMI-PUKA,

NA AMI-PUKA LIILII,

NA KUI NAO.

PENA, AILA-PENA, VANIKI,

WAI HOOMALOO.

PAAKAI Helu 1,

O PUULOA.

E lawe wale ia no na mea i kuai ia mai keia Pa Papa aku a i kahi o ka mea kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike.

Aia maanei ke Keena o ka

MOKUMAHU "KILAUEA,"

L. Marchant, Kapena.

S. G. Waila ma.

640 3m

[.5 hr]

HE MOOLELO KAAO

NO

ROBIANA LO :

Ka Hiwahiwa o ke Koa.

HELU AKOLU O KA IKAIKA.

unuhiia mai loko mai o ka Buke Arabia, mai ka

Olelo Beritania a ka Olelo Hawaii.

MAHELE III—HELU 119.

MAILOKO ae o ko  Lo Hipa hiamoe nui, i puoho ae ai oia a noonoo iho la no ka mea i loaa iaia ma ka moe, aia hoi, kuku okoa mai la no na mea a pau i loaa ai iaia ; a i kona hoomaopopo ana, ua akaka lea loa na mea a pau a laua i kamailio ai, aka, minamina loa nae oia no ka pau pono ole ana, oiai aole oia i poina no ka ia la olelo ana mai i ka mea e hemo ai ka puka, nolaila, hoomoemoea hou no oia, a hala na anahulu elua, a i ke ko lu hoi o ke anahulu, a iloko o ka ewalu o na po i ia anahulu, hiki hou ana no kona uhane i ke aupuni Kanalimakumamalua, aka, iloko nae o na anahulu i hala, ua hele makaikai ae lo kona uhane ma na wahi a pau o ka lewa a me ka honua, aka, he mea kanalua loa nae ia na kona manao, no ka mea, aohe ona makemake i na alakai a me na kuhikuhi ana ma na mea e ae, ke ole e hahai ia mai iaia na hana ana e hemo ai ka puka.

        Aka, ma keia hiki ana ona i ke aupuni Kanalimakumamalua, halawai koke mai la no ia me ka uhane o kona makuahine olia, a hookoni hou mai la no kela i ke kamailio ana no na mea i hala, aka, i aku o Lo Hipa, Ua hoomaopopo no au ia mau mea a pau, aka, o ka puka nae o kahi e hiki aku ai, aohe i ike ia, nolaila, he makemake au malaila ko kaua kamailio ana i keia manawa, oiai ka wa kupono i loaa ia kaua.

[.5 hr]

        I mai ka makuahine, O kuu mea i manao ai e hoomaopopo hou aku, no kuu manao ua poina oe, aka, ke i mai nei hoi oe, ua maopopo no ia oe ia mau mea a pau, a o ka puka wale no kau makemake i keia manawa, nolaila, me kou minamina ole e hemo ai ka puka, aka, ina he minamina kou, aohe no e loaa'na ka puka, a nolaila, ua oi aku ka pono o ka hoi ana mai, mamua ae o ka hou poo wale ana aku no, e hoino wale ai no oe i kou kino iho mamuli o ka ula leo, ka mea waiwai ole i hoowahawahaia e kekahi poe, aka, o ka poe nae i kuluma ma ia ano, ua ike no lakou i ka pomaikai. Pane aku o Lo Hipa.  E hooko ana no au ma na mea a pau, ina he olelo kau e pili ana i ka make, a i kekahi ano e ae paha, e hooko ana no au me ka minamina ole, no ka mea, ua hala aku la na la o ka minamina, a i keia wa la ea, ua pau ka noonoo maikai, a o ke ake nui wale no i ka hiki a me ka hiki ole i kahi i manaoia, a pela wale no na noonoo ana a ko'u manao i keia wa.

        A lohe ka makuahine no na olelo paa a kana keiki, i aku la oia, Heaha la hoi kana, ua lohe ae nei au i kou manao, a nolaila, i kou hoi ana a hiki i na pali hookui o ke lewa, alaila, e kui oe i ke ole (niho) akau o ko ilio ; a me ua niho la oe e kaha aku ai ma kahi au i manao ai aia malaila ka puka.  E kaha no oe e like me ke ano o ka puka komo.  E kaha mua nae oe ma ka aoao maluna, e hoomaka ana mai ka lima akau ae a i ka lima hema, a e kaha pololei iho ma ia aoao a hiki ilalo, alaila, e kaha pololei ae malalo a hiki i kahi e like ana me ka hoomaka ana o ke kaha maluna, alaila, e hoomaka oe i ke kaha ana mai lalo ae a hui me kahi i hoomaka muaia ai maluna.  A ia wa e emi kapakahi aku oe, aole hoi e pono ia oe ka ku papu aku mamua o kahi au i kaha ai, o hina mai auanei ke pani a make e oe e like me ka make ana o kekahi poe kupua ma ua wahi la, mamuli o ko lakou naaupo ; he poe akamai loa lakou ma ka imi ana i kahi e hemo ai, aka, koe nae na Ioina o ka wehe ana, nolaila, ua lilo lakou he mau paepae no ke pani a lakou i wehe mai ai.

[.5 hr.]

        Mamuli o kekahi mau olelo a ka wahine hapa dia, oia hoi ka mea e pili ana i ka hemo ana o ka puka ma o ka niho la o kana ilio, nolaila, aole no oia i lawe mai ia mau olelo, no kona manaoio no, aole o ka hana ana me ka niho ilio wale no ka mea e hemo ai o ka puka, ke ole na kokua ia mai ma kekahi ano e ae, a nolaila, pane aku oia i ka makuahine, i ka i ana aku.  E kuu makuahine, ua lawe mai no au i ka hapanui o kau mau olelo, aka, o ka hemo ana o ka puka me ka niho elemakule o kuu ilio, aia malaiko'u wahi kanalua iki ana, aka, ina nae me ke kokuaia mai ma kekahi ano e ae, alaila, e hiki wawe ana no au i ka hooia ana aku me ke kanalua ole. Aole nae no kuu minamina i ka niho o kuu ilio, a oia ke kumu o ko'u kanalua ana, aka, no kuu ike maoli iho no, aole wale no o ka niho o ka ilio ka me i e hemo ai. 

        I ka lohe ana o ka makuahine hapa dia i keia mau olelo a kana keiki, nolaila, pane aku la oia me ke ano hooinaina, i ka i ana aku,  E ke keiki a kuu kane, hanai a ʻ u a ka wahine, e hoolohe oe me ka hooiaio loa i kuu mau olelo, no ka mea, i hoaa hoi oe no kou ike olelo, a no keaha la oe i kapa mai ai i ka ʻ u mau olelo he oiaio ole, no ka mea, ma ka mana o kuu olelo, i hui pu ia me ka mana kupua o ko ilio, alaila, ua like loa ka oi o kona niho, me ka maka diamana oki aniani a ka poe kamana. Pane aku o Lo Hipa, Ina pela, e hoihoi hou mai no au i ka ʻ u mau olelo, aka, e kala mai nae oe no ko ʻ u kuhihewa, a e alakai loa aku hoi ia ʻ u a hiki i ka palena au i manao ae i hahai mai ia ʻ u.

        Mamuli hoi o ka mihi oiaio a me ke noi a Lo Hipa, ua lilo no ia he mea maikai i ka manao o kona makuahine hanai, nolaila, olelo mai loa oia,  Ua kuhikuhi aku ne au ia oe i ka mea e hemo ai o ka puka a me ke ano o ka hana ana a me ka wehe ana hoi, a e hoomaka ko kaua kamailio hou ana ma ka hina ana iho o ke pani ilalo, no ka mea, i kona haule ana, e naueue ana na paia paa o ka lewa, a e holo aku no kona nei ana a hiki imua o Keahinoa, a ia wa oia i manao iho ai he kupua ko waho ua hiki mai, a ia wa oia e hoopuka ae ai i kana olelo kaena, i ka i ana ae,  Ina he hope ko ka mea nana i wehe mai nei i ka puka o kuu aupuni, alaila, e hele mai ana oia me ka lanakila a hiki i ke pani ewalu o kuu aupuni, kahi e hiki ole ai ka mea ikaika ke pale nona iho, no ka mea, mai ka la i kukuluia ai keia aupuni a hiki i keia la, aole hookahi kupua a kanaka ikaika hoi i hiki ke hoi ola mai kuu aupuni aku, no ka mea, he mea ole loa na mea a pau ke hiki mai maanei, ke ole he kuleana a pilikana knoa iloko o keia aupuni.

        E na hoa, e hoomaka hou ko kakou nanea ana ma na alakai uhane ana a ka wahine hapa dia ia Lo Hipa, no ka mea, wahi ana, Mahope iho o ka haule ana o ke pani, e pii ae oe a maluna, alaila, keekeehi iho oe, me ke kaena ana ae makuu inoa, i ka i ana ae,  A make na ʻ u na ke keiki hanai a ka wahine hapa dia, ke kaikamahine kupua a ke akua poo walu ; penei no la haawi pio mai, alaila, loaa ke ola, aka, ina e waiho a lawelawe lima aku au, a kapalau ae na olelo i ola, aohe ola e loaa, no ke mea, "he ai a mano nana kumu pali."  A o keia mau olelo au e pane iho ai, e holo aku ana no ka lohe a hiki i mua o Keahinoa, a ia wa no oia e hoomakaukau ai i kana mau me make.  A haalele iho oe i ka pani mua, komo aku oe iloko o ka pouli, a hala na la he anahulu, hiki oe i ke pani elua, he mau moo na kiai o ia puka, he mau kupuna ia nou, na kaikaina no hoi ia o ko ʻ u makuakane, pii ae no auanei oe a luna, kaena iho no oe e like me kau hana ana i ke pani mua, pela auanei oe e hana ai ma ka lua o ke pani ; a ina laua e lohe ae i ka hualelo "poo walu." e ninau koke ae auanei laua, "nawai ke kupua o oe?"  Pane koke iho no oe, "na olua no."  A lohe laua i kau pane iho, e hookaawale koke ae auanei laua, a loaa he puka a he alanui no hoi nou e hele aku ai.  A haalele iho oe ia wahi, naku hou aku no oe iloko o ka pouli, a hala hou he anahulu la, hiki oe i ike pani ekolu, he mau mapu ko laila mau kiai, a he mea weliweli ka laua mau hana ke ike aku, a o ke pani o ka puka, ua hoopaaia me ko laua mau huelo, aka, i ko laua ike ana mai nae ia oe, o ko laua wa no ia e lele pinao ae ai, e like me ka Iele pinao ana a ke kanaka iluna o ke kowali, a ia wa oe e unuhi ae ai i kau pahi wakawaka, a i kou hoani ana ae o ka manawa no ia e moku mai ai ko laua mau huelo, a o ko laua mau kino, e holo auanei e pee a nalowale, no ka me, he mea makau loa na laua na mea hulai. Mai ia wahi aku, e hoomau no oe i ka hele ana imua, a hala hou no na la he anahulu, hiki oe i ke pani eha,

he mau okai ko leila mau kiai, he pai me na eheu a me ke kimo ana me ko laua mau umiumi, aka, aole nae a lana make, no ka mea, ua ike nuiia, he mea paani wale ia no lakou e kamalii, nolaila, aohe lele ana o kou oili no laua.  A hala ke pani eha, naku hele hou aku no oe ilokoo ka pouli, a hala hou ke anahulu la, hiki oe i ke pani elima, he mau liona ko laila mau kiai, a o ko laua mau ikaika, he mea hiki ole na ia ke hoonanaia, nolaila, ua makau ia laua e na mea a pau. aka, i kou wa nae e hookuu ae ai k kau liona mailoko ae o ka buke, alaila, e hele koke mai auanei laua a kukuli mai imua ou a me ka liona, no ka mea hoi, o kau liona e malama nei, oia no ke alii maluna o na liona a pau, a pela laua e hoohaahaa mai ai imua o olua, a nolai la, aole e hiki ia laua ke aua i ka puka no olua, a e ku no oe a hele aku me ka lanakila.  A hiki oe i ke pani eono, he lio ko laila mau kiai, a o ka peku ka laua make, a e lohe no o Keahinoa i ke poha o ke laua mau kapuai i ka wa e peku ai i ka enemi.  Aka, i ko laua wa nae e ike mai ai i kou lio, e hookaawale koke ae no laua ia laua iho, a kaawale ka puka no olua e hele aku ai.  A hiki hoi oe i  ke pani ehiku, he mau ilio ko laila mau kiai, a o na mea ola ke hiki aku imua o laua, e hiki no ia laua ke haehae liilii me he mea ole la, aka, i kou wa nae e hoike ae ai i kau ilio mai loko ae o kau buke, a ina hoi laua e ike mai, e konini mai auanei ko laua mau huelo, no ka mea, o kau ilio e malama nei, he haku no ia maluna o na ilio a pau o ka lewa a me ka honua, nolaila, e hookuu akea mai no laua i ka puka no olua.  A i anei la, pau ka hoonohoia ʻ na o na kupua mea kino ma na puka, aka, ma ke pani ewalu, ua like kona hanaia ana me ko ke pani akahi, aka, he ekolu nae o ia nei wahi i okiia me ka niho o ka ilio, a o kona weheia ana, ua like no ia me keia ano puka, a o ko ke pani akahi hoi, he hina palaha kona hemo ana.  Nolaila, i kou wa e wehe ai i keia puka e hoomanao loa oe i kuu mau olelo mua, no ka mea, mahope iho hoi o kau hana ana, e wehe oe me ka noonoo loa, aole pono ia oe ke ku papu mai mamua, o loaa mai auanei oe i ke kololio uwahi me ka wai wela, a o kou make no ia, nolaila, e emi ae oe mahope o ke pani, a hala aku ua kololio me make la, alaila, e hoi ae oe a ku ilana o ka paepae o ka puka, a huli oe a nana aku i ka loa a me ka laula o ke aupuni, mai makahehi oe na kona nani, no ka mea, o ua mau nani la a pau au e ike aku ana he mau mea wale no ia nou e make ai, oiai na waiho liiliiia ka make ma na mea a pau ; a o ke alanui nani au e ike iho ana, e moe pololei ana mai kahi au e ku ana a hiki i ka hale kiekie a alohi au e ike aku ana, aole no ia he hale maoli, aka, o na heana ia o ka poe i pio ma ua aupuni la ; a o ke alanui hoi, aole no ia he alanui maoli, aka, he loko wai wela no ia, aohe mea ola, e hiki ke hoi lanakila mai, mailoko mai o kona wela ; a o na pua e lulnu ana ma na aoao, aole no ia he mau pua maoli, aka, he mau lapalapa ahi no ia, a i kou wa e launa aku ai i o lakou la, e apu koke ia mai no oe e ka ula o ke ahi, a o na mea a pau e pili ana ia oe , e pau ana ia, a o kou kino holookoa aku no ka hope.

(Aole i pau).

Ka Holo Makaikai ia Kapalakiko.

[Kakauia e Hon. J. Nawahi ao ke Kuokoa.]

KA LICK HOSUE.

        Oia kekahi o na hotele nui iloko Kapalakiko, he pohaku holookoa oia mai luna a lalo, a eha ona hale ke kiekie.  O kona keena e paina ai, oia kekahi o na nani oi loa, mamua o na keena paina, o na hotele a pau loa maloko o ia kulanakauhale, aohe ona lua maloko o Kapalakiko ;  O kona ano kii ke nana aku, he ano poepoe loihi ia, a kona mau paia, e piipono ana lakou iluna, a pio ae iloko, maluna iho o ka hoomaka ana ae o ua mau pio nei, e waiho kaawale ana ia wahi, ua uhiia no nae i ke aniani, mai laila mai na kukona e hoomalamalama ai i ua keena nei i ke ao ; Maloko no o ua rumi nei, i kau ana kekahi mau huhui kukui, i hoopuniia me na me alohilohi o kela ano a me keia ano, ma na paia a puni o ua keena nei, e ike aku no oe, i na kii nani, o na wahi kaulana o ke ao nei na mauna uliuli, na mauna keokeo me ka ohu e nee mai ana, na ululaau wehiwehi, na wailele e kakahe mai ana ma na pali, na waikahe o na awawa lipolipo, na rose e pupua ana ma o a maanei, na manu liilii e kielelei ana i luna o na pua, na lala laau hua ono ua hele a luluu i na hua pala, na poe hookelekele waapa ma na lokowai lana malie, na kakela nani, e ku ana ma na kapa muilwai, na moku pea i hao a paihiihi, e hoi ana i na Home; ua nani no a pau, aia iloko o ua keena nei.

        Ia oe e noho iho ai ma ke pakaukau paina, me he la, na puni oe i ka nani, mao a maanei, ma luna a malalo, aohe nani hou aku i koe, no ka mea, o ka nani o na aina a pau, ua lawea mai a pau maanei.  Ia nei no oe e ike aku ai i na mauna Ararata, na na wailele Niagara a me Iosemite, na laau paina kiekie o Kaleponi, na Rose me na lilia nani o ke awawa o Sarona, na pomegerane me na hua ono o na aina hikina, a me na mea nani he nui wale, pau ole ia'u ke hai aku, me he la, e koi mai ana keia keena ia oe, e nono loa oe ilaila, a o kou wahi no ia e moe ai.

        No keia mau hiohiona nani lua ole, a anoano aloha, ua hoauanaia kou manao io a ia nei, a ane poina loa ia oe, na mea ai maluna o kou papaaina.  Ua kapaia keia keena e na kama hele,  "O KA PAREDISO A KE ALOHA."

        Mai anei aku makou, komo ana i ka Occidental Hotel:  He hale pohaku holookoa keia, mai luna a lalo, a ua like no kona kiekie me ko ka Lick House, a he nani no hoi ke nana aku mawaho, a pela no hoi maloko.  O keia hale kahi a Queen Emma i noho ai, i kona wa i huli hoi mai ai mai na aina hikina mai ; a maanei no hoi ka Lunakanawai Kiekie o keia Aupuni, E. H. Allen, oiai na la a'u e noho ana ma Kalapakiko, a o ko makou mea no hoi i komo ai e ike ia ia ;

Ia makou i komo aka ai, ninau aku la ko makou alakai (Henry Carter) i ka Luna Nui o loko, i ka helu o ka rum i noho ai o Alani, a ua haiia mai, Ia wa huli koke aku la makou e hoomaka e pii iluna, auau e aku la no au, me ka manao e pii ana makou ma na alapii, no ka mea, oia kahi i maopopo ia'u e pii ai i luna ; kahea maila nae ko makou alakai; maanei kakou, a o ko makou hele aku la no ia, a ku ana mawaho o kekahi puka ; ia wa i lalau aku ai ko makou alakai i ke ki, a o ke kani ae la no ia o ka bele, ia wa, lohe aku la makou i ka halulu o neia mea e iho mai ana mai luna mai, a weheia mai la ka puka, komo aku la makou,  a me kekahi poe e ae, He rumi nui keia, ua kahikoia oloko a nani, he weleweka ulaula na uhi oluna o na noho e noho iho ai, a ua hoopaaia na kaula ma na aoao o ua keena nei, a na ka mahu no e huki iluna ;  He alanui keia no ka poe maluhiluhi a oopa i ka pii ma na alapii.

        Ia wa, ua ninau ia mai la makou, ia ka makou wahi e pii ai, a ua hai aku kela a me keia, i kana wahi i manao ai.

        Ia wa, o ka wili ae la no ia o ka wiliki i ke ki hoopaa, a o ka pii ae la no ia o keia keena me na ohua; i ka hiki ana ae i ka papa hele maluna, o ke kahea ae la no ia o ka wiliki;  Papahele mua (first floor!) O ke kani aku la no ia o ka bele, a weheia mai ana ka puka o keena hookipa, a ike aku la au i na kauwa lawelawe o ia rumi, na kane me na wahine, e makaukau ana e hookipa aku i na malihini, pau aku la hoi kekahi poe ohua i ke komo iloko o ua keena nei, no ka mea, aia no ilaila ko lakou mau makamaka.  Ia lakou no a kaawale aku ka hao ae la no ia o ka mana o ka mahu, pii ana makou iluna ae;  Kahea hou ae la ka wiliki.  Papahele alua ('Second floor" !  Kani aku la bele, a wehe i mai la ka puke, a o ko makou komo aku la no ia iloko o ke keena hookipa; aia hoi, e kuku mai aua na poe hookipa i na malihini, na kane me na wahine ; ike aku la hoi au ma kekahi keena e aku, e kuku mai ana ka mahu o na mea ai ;  Ke ano o na keaka a ʻ u i lohe ai mamua ;  "Ina e anai ae i ke komo, ku ana nei poe kanaka ;  Heaha ka makou i kahea ia ae nei?  Ka, i kahea ia aku nei hoi paha oukou i mea ai na makou Ka !  Kai no paha he olelo kau, ia wa no, kuku ana ka mahu o na mea ai".  Lalau aku la wau i ku ʻ u hoa hele, me ka i aku, kupanaha no hoi nei mau mea ; O na keaka no paha keia a kakou e lohe ai.  Pela paha hoi, ke ike iho la no hoi kaua, (wahi ana.)

        O ko makou komo aku la no ia i ko Alani Keena; aia ia keena ma ka hale ekolu, maluna ae o ka ilihonua.  Loaa no oia ia makou ma ia Keena, a mahope iho o ka hooluana ana uo kekahi mau minute, ua huli hoi mai la makou; a iho hoi ma na alapii maoli, e lauwili ana i o a i anei e makaikai ana hoi ma na rumi he lehuluhu wale.

        Mai anei aku makou, komo iloko o ke Grand Hotele:  Oia ka oi ma ka nani o kona kulana, a ma ka nani no hoi o kona kii o waho.  Ekolu o na mau hale ke keikei maluna o ka ili honua a ekolu ona mau puoa ; hookahi nae mea kiekie loa o ia mau puoa; a he hale no kona malalo o ka honua, e like me ko na hotele mua aku nei He pohaku holo okoa keia hale ma na mea a pau. (Aole i pau.)

Na Ia make wale I ka Ia.

E KE KUOKOA E ; Aloha oe :—

        E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o ko kakou Nupepa i keia mea hou, i ike ia ma ka apana o Hilo nei, oia hoi keia, aia ma Keaukaha e hoomake ana ma Waiuli aku a hiki ma Papai, he wahi keia aole noho ia e kanaka, aka, he noho ia nae e ka poe  la waia no kekahi manawa kakaikahi wale iho no, aia ma kekahi mau la i hala iho nei o keia mahina, ua hele aku kekahi poe i ka lakou upena kuu me ua mau wahi nei i hoike ia maluna aia lakou i hookokoke aku ai, ua honi lakou i ka pilau o kekahi mea, ua manao nae lakou he bipi ua make, oiai ua paa pono o Waiakea i ka Bipi a R. A Lyman Esq.  A ia lakou i hiki ma kahakai aia hoi, ike koke aku la lakou nei i ke kumu nona ka pilau a lakou i honi ai, eia ka he Ia ua pau i ka make, kohu a lala kukui ka waiho mai i kaheka kai, mai ka ia nui a ka ia liilii ; ia manawa, pau ae la ko lakou manao ana e hele i ka lawaia me ka upena, oiai he anu ka ili i ka pulu i ke kai, a eia hoi ka ia a ke Akua i lokomaikai wale mai—eia e noke aku ana no lakou nei i ka ohi i ka ia me ka wae aku a ma ka makemake lawe ae, a haalele aku la i ka mea i ino, a na ke kua ka haalele i ke kaumaha.  A ma ka laha ana ae o keia mea hou mai ua poe kanaka nei, ua huliamahi hou aku la no kekahi poe e ike maka i ka olaio, eia na halawai mai lakou e like me ka haawina i loaa i ka poe mua, a ke hoea mau mai nei no na lono oia ano. A ke-i ae nei ka mea e kakau nei, ina paha e hiki kino aku ana o Paunini ko makou wahi kanaka pakaukau ia ilaila aole e lilo na wahi kenikeni aua i ka poe lawaia, he hao wale ae no a piha ka waa hoi ana i ke kaona e hoopukapuka ai, malia no pahu he makau no paha kola i ka loihi oia wahi o maulu no lima i ka hoe i ka waa, oia he wahi kaaka makau wale i ke kukulu pea o kahuli ka waa, he hoe no me na lima.

        Ua hoomaopopo ia, o ke kumu i make ai na ia ma kaheka kai, no ka nui o ka wela o ka la a me ke kai make, oiai ua piha pono keia mahina ia ka malie a me ka wela ikiiki o ka la ; a me he mea la, i ka manawa kai nui, oia paha ka wa i komo ai ka ia a noho i kaheka, a hiki mai i ka wa kai a maloo, a iliki iho la hoi ka ikaika o ka wela o ka la, alaila, wela iho la ke kai o kaheka kahi a ka ia e noho ana ; a pela iho la paha ke kumu i pau ai na ia i ka make. Ma ka la inehinei, ua holo aku kekahi malau o Puueo, a hoi mai ana me na aku (Ia) mua a kau, a ua kuaiia aku no ka hapalua pakahi, a he mea ole ka hapalua i ka ono a ka puu.  Me ka mahalo.

                                                                                                JOHN LIKE.

Hilo, Mei 28, 1874