Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 32, 8 August 1874 — Untitled [ARTICLE]

I ka noHA I*2 awakka o keia la c hookun kino mai ana ka Moi i ka Ahaolelo ma Aliiiolani Ilale, me ka haiolelo raai ka Nohoalii mai.

Inehinei, ua liolo makaikai aku ka Moi maluna o ka moko kaua 6eritania Oanoeleooa, a aa haawiia na hookipa hanohano alii

O ka Bila Haawina no na makahiki elua e hele nei, oia hoi ko kakou kia hoomanao c lulia aku o keia maa iho, ua oluolu i ke mliika Moi ke kakau inoa ana ma ka Poaonoakii nei i hala. Ua hiki kona huina i ka £976,303.87, oia hoi, aia a he 225,000 dala mawaho ae o na loaa i kohoia aku no keia mau makahiki, alaila, lawa ka hnina o na dala i hookaawaleia ma ka Bila Haawass. Ca lohe MAoroPo mai makou, ke hookuu ae ka Ahaolelo e holo ana ke 'lii ka Moi e ike ! kooa maa makaainaaa e noho ana ma na apana i makaikai ole ia ma kana huakai ; mua ifao nei. Eku mua ana oia ma Hilo, ; a malaila aku i ka aiua nona ke mele : "Ka j paia ala ika hala" oia o Puna. Pii te ma- : UiU a hiki ika lua o Pele, alaila huli hoi ; a kaa iluna oka moku i kai o Hilo. Malai ila mai i Hana, a ma ka aina a ma ka waapa paha, hiki mai i Makawao. Ua lohe pa ia mai no hoi, ina e loaa ani . laia he manawa, alaila, e iele mua ana oia i ma Kawaihae, a pii i uka o Mana a iho i Hamakaa. A hele loa aku i Hilo a i Puoa. i Aia i kahi e hookoia ana, aka, o ka mea : paha eikaika loa ai ka papa kuhikuhi hoj pe, oiai he makaainana lehulehu no ma Hamakua e kali mai Ia no o ka ike mai i na hiohioo» o "Kanli lua i ke anu Waialeale." K hoomanao ka lahai, he alii aimoku ike kanaka keia, ke hele ia aka la oukou e na makaainana e ike. Kapuo I

Ua hapaiia. e kekahi napepa haolo he man*o no ke kopono e hoounaia ona elele Kohina kiekie e imi i loaa mai ona kaikahi panailike waiwai me kakoa. Ua elua a ckoto iho nei hapai aoa ona knikahi o keia

me Ameiika, aka, o ka hopena, ua pakalaki waie no ia ma ko kakou aoao. 0 ua mau hoao aoa'la nae, ua hoouna wale ia no na haole e lawelawe a' kukakuka. Pehea hoi ina e hoouoa ana I kekahi elele kiekie, malia i ke poo aupuni, a i kekahi alii haoau paha o ka aina, i mea e hoomahuahua aku ai i ka malamalama i ko waho poe, ua makaokau na Hawaii e lawelawe i ko lakou aupuui. Ko manao nei makou e halawai mai no keia hoaiai ana me ka lokuhi o ka lahui.

Ma ka nupepa haole P. C. Jldverliser o ka Poaono aku nei i hala, ua hoo&onehene ia ko kakou Kuhina Waiwai e noho nei i keia wa e keia oupepa haole. Eia no na olelo ponoi a ua nupepa haole la penei : "Me he raea la i ka ike aku, ke hooikaika oei ka mea Hanohano ke Knhina Waiwai e kuo ikaika ma ke ano uuku, a hahai aku i na hoomaikeike ana a kona hoa Kuhina o ke Keena Kalaiaina, e like me na mea i ikeia e koho kue pioepine ana ma ka aoao kue o ka Hale Aliaolelo i na hana i kapaia he mou haua ua ka aoao aupuni. '' He manao no ko ke Kuhina Waiwai nona iho, a ua maopopo hoi ma kona noonoo ka hana pili aupuni, e like no me ko ke alakai kanawai ike a me ko na luna auhau a luna ohi auhau he umikumamalima paha, e hahai aluka ana mahope o ka mea nana e huki ko lakou ihu. Ina he hooheneheue keia a ka nupepa haole mahaoi i ko na kanaka Hawaii noho hana aupuni ae-oia uo ke heie ma Aukakina.

Aole i.oa paha i ikeia ka moolelo o Hawaii nei kekahi elelo pegana awahia i hoolahaia ma ke akea, e like me ka mea i hoopukaia e ka nupepa haole P. C. Advertiscr 0 ka Pouono aku nei i hala, a inalalo hoi o ke poo nmnao, " Eia lio aoao o ka poe pono me kakuu." O ke ano nui, e hoohenehene ana i ka poe pono a hoopololei ke kohoia e noho luna aupuni. I ka iioomaopopo aku i na olelo a rne na hoolala ana, ua fike loa me ke kahu akua o ka Nu llou, ka pelapela a me ka hehi i ka poe maemae a hoopono, a aia no ka pono a hapala )ike ia i ke pena eleele. Ina la paha aole e uune nuiia uei kekohi manao nlu, o ka poe nona na hiohiona hana ino, e pulama nei lakou ma ka heiau o ko ake hana aupuni e lia ana o ka loaa wahi oihana anpuni e like me ke kau ana o kahi poe, ina la aole makou e lawe mai i mea na makon e kamailio akn ai. Ke kue loa nei keia nupepa i ke kanaka 1 lilo i hoahunau ke noho ae ma ka oihana kiekie o ke aupani, a be pono no ka i ke kanaka e loaa ae ana, aole ke kaukai wale a ka poe i komo a lilo i mau hoahanau. Ke noonoo nei makou, he wa kupilikii loa keia o ko kakou noho ana, a Ue pono o hookohuia ma na oihana koikoi o ko aupuni na kanaka aole kiko eleele o ka lakou mau hana mua, aka, i poe hoopono, hoopololei a imi i ka pomaikai o Ilawaii. ! Aole i ka poe hele mai ia nei e imi dala ai a ku ae no ka puu hoi loa. A ina, aole e loaa ia kakou na kanaka lioopono ma ka oihana kiekie i keia mua iho, heaha la auanei ko kakou hopena. He kupono anei i kela nupepa ke hoowahawaha i ka hnaolelo kumu o ka aina, " Ua mau ke ea o ka aina i ka pono ?" A 0 ka mea anei a kela poe e hooikaika nei e hoonohoia ka poe knpono ole ma na oihana, i hookahuliia keia huaolelo kumu maluna 8e a Kauikeaouli i kokia ai i makia no kona aupuni a me kona mau hooilina mahope ona. He hana akamai anei ka' haawi ole la ana i ka poe noho pono a i ikeia he hana pololei o na oihana aupuni. Aole. 0 ka poe pono & hoopololei ka oi o ka poe i makemakeia mamna o ka poe i alina na hana kumakaia i kekahi poe. Aolo no paha e pau loa na kanaka hoahanau a pau e lilo i kanaka maikai, aka, eia ka ninau, he hiki anei i keia anpuni ke hookohu aku i mau lnna aupuni i na kanaka noua na hana eleele ino mua ana, e noho poo mai maluna o ke aupuni ? He poe kanaka kupono anei a ka lahui e hilinai aku ai ? A he hiki hoi anei ia kakou ke kiola ako i ka olelo kaulana a kekahi Moiwahine, "o ka ikaika o ko'u anpuni, no ka baibala mai," He poo imi anei i ka pomaikai ka poe aea haukoe i holo mai malnna o ke kai me na hana ino 1 nalowale ole, a noho maloko o keia enaina ? Aolo ! E wae i ka poe hoopono a hoopololei ma ka oihana. I keia. awakea, e hookuuia ai ka Ahaolelo o na Hawaii wale uo, nana i hoouaukiuki i ka lahui mai o a o. Ma ko makou kaahele ana a me ka launa nni ana me na makamaka, ua hoaiaiia mai keia mau kumu hooinaina malalo iho, e kekahi poe naanao i kamakamailio mai mo makou : Akahi—Ka hoemi ole ia o na lilo aupuni malalo o na loaa i kohoia'ku no na makahiki elua. Alua—Ka hooholoia ana o ke Kanawai e ao aku ana i ke puhi rama ina Hawaii nei, oiai ua hoopii mai ka lahui mai ka Hikinaa ke Komohana, e hookapu loa ia ka lawe ana mai i na wai ona. Akolu—Ka ae ia ana o ka aie Hookahi Miliona Dala ia waho, ka mea nana e hoo- j pokole mai ana i ko kakoa ooho kuokoa ana. Ua kaniahu ka lahni i keia mau hana kapanaha a ka Ahaolelo, a ua nalu kekahi

poe me ka oinau iho, " Heaha la ke ano o keia au e hele aku nei ?" Wahi a ua poe i launa mai, ua olelo mai lakoo, ua nui loa ka hoopuoipuni o kekahi poe Lunamakaainaoa, maoiua o ko lakou koho io ia aua. He uui ka ua leo ika olelo, e hele mai ianei e hoemi ai i na lilo, aka nae, mahope iho o ko lakou pakaliia ana aku me na Oihana Luua Helu, Luna Auhau, a pela aku, ua hoemiia ko lakou ikaika, e poke iho a e noonoo pouo i na mea e holo ai ke aupuni. 0 kekahi poe o lakou, aole i hapai wahi hana iki no ka pomaikai o ka lehulehu, aka, he opu wale iho no me he mea oki loa la, a na hai e hana oiai kahi mea e hapai ai, a i pakiUeia mt*i, o ke oki loa iho Ia no ia, a hoka. Ua nianao ka lehulehn mamuli la o ke komo ana o na kanaka Hawaii wale no e pomaikai ai kakou, aka, aole pela ko makou manao. Ua kuhikuhi makou ma kahi o na lunamakaainana elua o ka apana koho, i haole a i kauaka ; a ma kahi o ka eha luna, i elua haole a i elua kanaka. Ina i hooko oukou ia leo, ina aole la oukou e lilo i poe haikaika aku i keia la, aka, i poe e wae ana i na naauao i houluuluia.