Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 35, 29 August 1874 — Pehea ia e hiki ai i ka meu make ke olelo mai? E loaa ana anei keia mana i ka poe make ma Hawaii nei? [ARTICLE]

Pehea ia e hiki ai i ka meu make ke olelo mai? E loaa ana anei keia mana i ka poe make ma Hawaii nei?

Ma oa kioo lapa anei e olelo mai ai ka j mea make i ka poe e ola aoa ? Mi ka ma- | oa anei o na wahine kupoa e like me kela | wahine kopua i hoala mai ia Simuela ka [ mea i make, a olelo raai aia i ke Lii ia Si* ola ? Ma ka mana 1010 aoei o kekahi poe i ; keia wa t hoopiiia'i e ka poe oaaupo, e ni- j oao Ukoo i na uhane o na makamaka i make, i pane mai lakoo, a hai mai i ko lakoo ano pomaikai, ano poino, &.c. ? Aole ma keia mau mea e olelo mai ai ka poe make ia kakou ka poe e ola nei. Ao!e i kala ka make ana o Ad*aiu laua 0 Ewa. Ke olelo uiai oei no oae laua ia kakou. Ke bai mai nei i ka hope ino o ka hookuli hookahi, i ka lilo loa ana o ka Paredaiso, i ka hoi hou ana o ke kioo i ka lepo, 1 oa ino a pau o ka bewa, me ke ao mai ia kakou na mamo, mt»i hookoli. Aole i kala ka make ana o Abe!a laua o Kaina. Ke olelo mai oei oae laua ia kakou. Ke hai mai nei Abe!a i ka hope maikai o ka manaoio. Ke hai mai nei Kaioa i ka hope ino o ka hoouialoka, a me ka huhu. E paipai ana Abela e hana maikai me ia. E pipa aoa Kaina, mai hoomaloka, mai huhu kuma ole. Aole i ka la ka make aoa o Noa ; aka, ke olelo mai uei oia ia kakou. Ke paipai mai nei e hoohalike me ia, e manaoio i ke Akua, e mihi i ka hewa, e komo iloko o ka halelana i pakele me ia i ka make, a i komo ole, e pau no i ka make. Aole i kala ka make ana o Aberahama o laaaka, o Isemaela, o lakoha, o losepa, me kona mau hoahanau, o Mose, o Aarona o Miriama, o ka poe Iseraela ma Aigupita, ma ka waonahele, ma Kanaana, ma Bc«bulona. Aoie e kala ka make ana o na kaula, mai Samuela a Malaki, a loane Bapetite. Ke olelo mai nei nae lakou nei ia kakou ma ka lakou maa olelo, mau hana, mau wanana, e hai mai ana i ka pomaikai o ka poe malama i ke Akua, a me ka poino o ka poe hookuli, haalele a hana ino aku i ke Akua ; e paipai mai ana e hana i ka pono ; a e papa mai ana, mai hana i ka hewa o poino auanei. Aole e kala ka make ana o na haumana he umikumamaiua a lesu, me na iunaolelo Paulo ma. Ke olelo mai nei no nae lakou ia kakou, ma ka iakou mau hana, ma na moolelo, na buke a lakou i kakau ai ma ke paiia'na o ua mau buke la iloko o kela a o keia olelo, ae, iloko o ka olelo Hawaii ke* kahi. Olelo mai o Petero, 2 Petero 1 • 15. "E hooikaika mau au i hiki ia oukou ke manao mau i keia mau mea mahope o kuu make ana." Heaha kana i hana'i i manao mau na hoahanau ma na mea e ola'i mahope o kona make ana ? 1 Ka hoike pinepine ana ia mau mea i kela manawa, i keia manawa, i kela wahi i keia wahi, i ka hale, i ke alanui, i paanaau a nalowale ole i na hoahanau. 2 Ka hana mau ana i na hana maikai, ke kokoa mau ana i ka poe ilihune, ka poe mai, ka poe pilikia, ka poe kaumaha, ka hoohuli ana mai i ka poe hewa, ka imi a hoibof ana mai i ka poeauwana, &c 3 Ke kakao aoa i oa palupala i na hoahauau, a me na buke elua i paiia ma ka olelo Helene paha mamoa, a unuhiia iloko o ka olelo Hawaii i keia mao makahiki. A ma ia mau buke oei, ke olelo mai nei o Petero, ka mea i make kahiko, ia kakou nei. Ua akaka p&ha ke ano e ka olelo ana mai ft ka poe i make, a me ka mea e hiki ai be olelo mai. Ua make kekahi poe ma Hawaii nei mamna aku, a ma na makahiki i hala iho nei. Ua make kekahi mau misiooari, Wioi, IV tina, Bioamu t Bihopa. Kikeke, Kaoka, Ba-luioa-wahine. Hikikoke, Limaikaika, Anaro, &c. Ke olelo mai nei nae lakoo i ka poe e ol» ana, ma ka lakoo mao bana, ma ka poe a lakoo i hoohuli mai ai t ma na kola, na aha halawai a lakoo e kukala ai, ma na boke hoomaoao, oa buke unuhi, na buke himeoi, &c. a lakoo i kakau ai. PeU hoi kekahi poe alii, oa make oo mamoa ako, Kaahomanu, Hoapili-kane, Hoa-pili-wahioe, Kinao, Kekaoloohi, Kaoikeaoali, &c. Aole oae i 1010 ke alelo a ekemu ole. K« olelo mai nei 00. Ke paipai mai oei o Kaahumanu i na kaoaka, na wahine, aa kamaHi, e maiam% ta lehoya, e holi i ka palapaU f e hoolohe i oa misionari Ke olelo mai nei o Kamehameha 111., ma na mea nooa, "Ua maoa ka olelo a leho~ va, ka pono ke ea o ka aioa," a ma oa kanawai, na kuleana, na aina ana i haawi mai ai i oa kaoaka. Ua make iho oei Looalilo. ke Alii i aloba nui ia. Ke olelo mai nei no nae oia i na kanaka Hawaii, ma kana olelo i paa naan ia lakou, ,4 E hoolohe oukou i na ku-

. -• ■■ - j mo moa, i oa makoa, i na m;s oaari Ame-1 rika t k» poe i lawe mai i ka malamalama ) j maaoei, i ka baibala a i ka oaaoao, a hooI kiekie ae ia oukoo mai ka naaopo ai ka naaoao," &c. Ma ka hoopili aoa—-loa makemakeoo-. i koo e oU, e olelo mai mahope o ko ookoo ; make aoa, peoei paba e btki ai : ! I. E haoa maikai » keia wa eoU oe», e \ 5 olelo maikai, e olelo olaolo, aloha, meae-1 I mene, haooa, hoooluolu, kokpa, owao, hoo- j | koikahi, pale joo, hoooaaoao. E kokua j loa makoa i oa keiki i ka hoopaaoaao ana j | i na pauku baibala, pauiu himeni, me oa j pole. A i nioaoia ke keiki mahope, Nawai ; i kokna ia oe i ka hoopaaoaao ana i keia j mao p«tuku me oa pule ? A pane aku ke keiki, Na kou makua i make iho oei. A pela hoi e hana'i kela me keia mea o ouj kou, e aloha, e kokua, e hoola mailoko mai o ka lepo, ka ilihune, ka pihkia, ka naaupo, &c. ; 2. E hana i mao hsle aloha, he man haIe kala, he man luakini, &c. i mau mea e ; hoomnnaoia'i mahope o ka make. 3. E hooona i na keiki i na Kolahauai, a e hoolako ia lakou malaila. £ kokua i na Knlahaoai i holopono na ha-oa. 4. E lilo i mao kumu, i mao Kahooapule, i mau Misionari paha no oa aina e. 5. E hooikaika man e hoohiolo i na hanaake diaboio, i na hale iou rama, kuai rama, oa bale hookamakama, oa hale hula, hale keaka. 6. E hooikaika loa ma ka hoopiii paha i oa Ahaolelo, e hoopauia na hana ino, na Kanawai ioo, a e hakuia a kauia na Kanawai maikai. 7. E kakau i mau manao maikai, i bnke maikai, i mau mele maikai paha, i paiia ma ka naau paha, ma ka pepa paha, &c. Pehea oukou ? e ola ana, e olelo ana anei mahope oko oukou inake aua ? He« aha na kia hoomanao ? Heaha na hana maikai a onkou e koe ana mahope o ko oukou make ana, i mea e olelo maikai ai ookou i ka poe e ola ana ? Hawah.