Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 36, 5 September 1874 — Page 3
| This text was transcribed by: | Laura Birse |
| This work is dedicated to: | John Clark |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Nu Hou o na Aina e.
Eia no malalo iho nei na koena o na mea hou o na Aina e mai:
N@ loka, Aug. 5 - Ua hike mai na lono e hoike ana , ua n@haha loa ia’ka mokuahi "Kulanakauhale o Guatemala," o ke Ahahui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika ma ka mokupuni Walena. Aole mau lono e pili ana i na uk@na. O ka poino o ka laina ma ia ili ana iho la, he $80,000!
Ke hoolimalima hou nei ka Ahahui Hooholo Mokuahi o ka Pakipika no ke kapili hou ana i ekolu ona mau mokuahi hao, i kanalima kapuai oi aku mamua o ke "Colima" me "Colona," a i kanalima hapahaneri hou aku o ka ikaika. O ka lilo e hiki ana i ka $600,000, oiai hoi e lilo hou aku ana ka $100,000 no na hemahema e ae i koe.
O ka poe holo makaikai i holo pu aku ai me ka haole Hoomoe Waea Olelo Moana kaulana C W Field i holo aku nei e ike i ka Milenio o Ainahau, ua hiki aku ma ka mokupuni o Faroe, kahi o lakou i halawai aku ai me ka Moi o Denemaka. Ia la ae, ua holo pau loa aku ka huakai no Ainahau. He nui na hana hookelakela e hoike ia ana no ka makaikai nui a ka Moi o Denemaka.
Ua eo ke koho balota Lunamakaainana Ahaolelo Mokuaina iho o Karolina Akau i ka poe Democarata, eia ma ko lakou aoao, he iwakalua ka oi imua o ka aoao Ripubalika. Aia he olioli piha ana o na Democarata malaila.
Rokeke, Nu Ioka, Aug. 12. - He iwakalua tausani na kanaka i akoakoa ae i keia la, e ike i ka heihei lio nui. Ua aa mai ka lio Kauwa Gula i na lio a pau, a ma ka holo alua ana, ua holo ki@uau oia i hookahi mile iloko o elua minute a me 14 3/4 sekona; a oia holo ana, ua hoopiooia mai e na huro olioli. O keia iho la kana holo loa ana, a he 3/4 sekona ka oi aku o ka mama o keia holo ana mamua o kaua holo mama loa ana mamua.
Wasinetona, Aug. 15. - O ka lono waea olelo mua loa i lopa mai nei mai Rio Jeneiro mai, mai a Adimarala Leroy mai no ia, ka mea nana i holo aku nei e noho ma ko Adimarala Ikaika wahi i hooneeia aku ma ke Aumoku o ka Atelanika Heme, e hoike mai ana i ke kapaeia ana o ka moku kaua Monongahela, aole kupono, me ke noi pu mai e hoouna hou aku i pani nona.
Eia malalo iho nei ka h@iolelo a ka Moiwahine Victoria ma ka la 8 o Augate i hook@u ai i kona Ahaolelo:
Ladana, Augate 7. - Maloko o ka haiolelo a ka Moiwahine, ua aloha hui aku oia i na Hale Ahaolelo elua me ka hoomaikai me ka olelo pu mai, o kona launa pu ana me na lahui e, he ano hoa’loha. Ua hoike pu mai oia, ua hoouna ia he Elele no ke aupuni o Enelani ma ka Halawai o ka poe noonoo ma Barusella, me ka hoakaka pu ia, aole loa e hoololiia ka ike ana aku i na kanawai lahui, a aole e hoohaikiia ke kulana o na moku kaua, a e ku i ka wa ma ka hoole a me ka ae aku i na hoakaka a ka Ahahui. Ua hoike hou mai oia i ka Ahaolelo, ke hoolalaia nei e hapai hou i kuikahi panai like mawaena o Canada a me Amerika Huipuia, oia ke kuikahi i noho hana mua ai mawaena o ia mau aina. Ua hoomakaia ke kukakuka ana mamuli o ka makemake, a no ka pomaikai o Canada, aka, ua kapaeia no ka manawa mamuli o ka hoopanee e ana o ka Ahaolelo o Amerika. "Aka, ke manaolana nei au," wahi a ka Moiwahine, "e ala koke mai ana no ia mea nana e alakai aku i ka pomaikai no ka hoomahuahua ana o na launa kalepa mawaena o na aina elua. Ke kaniuhu nei au no ke kaumaha i ke kulana o Sepania, a oiai, e ake nui ana au e hoihoiia mai ka maluhia a me ke kuikahi maluna o ia aina, aka, ua manao au, aole komo wale aku e keakea i na mea e hiki ai i ka hoohui ae i hookahi. Ua paa iho nei he kuikahi mawaena o kakou a me ke S@letana o Zani@@ba, e hookaawale ana no ka hopu ana i ke kalepa kauwa kuapaa. Ua hauoli loa au i ka hoike aku, aloe i ukahia mai ka wi ma Iuia me na poino nui, i hiki ole mai paha no ko ke aupuni mikiala. Ua hoakeaia ke Kapakai Gula a ua hooponopono hou ia, a ke hoomaka nei ka Moi o Asanate i kana mau hoohiki."
Ladana, Aug 5. - I ka wa e noonooia’na ka Bila, e hooponopono ai i ka Hoomana akea, imua o ka Hale o ka Poeikohoia, ua hoike mai ke Kuhina Nui Disraeli o Enelani i keia manawa, oiai o ka makemake nui ma Europa o ka noho maluhie, aka, eia no nae kekahi poe agena e noho hoomakaukau ana no ka manawa loihi e hooulu hakaka mai.
Ladana, Aug 8. – I keia po, he haunaele nui ma Portsmouth, no ke keakeaia ana o kekahi wahi e na mana aupuni. Ua lele mai he mau tausani o ka poe hoohaunaele, e kiola liilii i na mea e keakea ai, a ua lele mai na makai ma ko ke aupuni aoao, e pale. Ua nui loa na makai a me ka poe hoohaunaele i hoehaia.
I keia la, na hoomaka hou mai ka poe hoohaunaele e kaua, aka, ua p@@@@ aku lakou I ka hiki ana mai o ka poe koa kokua i na makai.
Ladana, Aug 10. – Ua hiki mai ka Moi o Denemaka ma Leith, mai Al@@hau mai.
Ladana, Aug 16. – Ua hiki ae o Hamuka Bazaine ma Cologne, Geremania, kahi ana i manao ai e noho iho no kekahi mau la, e kali ana o ka hiki mai o kaua mau keiki. Ua hoike akea ae ia o kaua wahine wale ao a me kona kaikoeke na mea nana i kokua i kona pakele ana.
Pariss, Aug 16.- Ua hoopuka ae ka nupepa Gazette o Cologne, he palapala mai ka wahine mai a Hamuku Bazaine, ia ke Kuhina Chauba@ Latour, a maloko o ia leta, e hoapono ana ka wahine no na mea a pau o ka pakele ana o Bazaine. Nana maoli no i hoolala i kahi kapono e pakele ai, a mai hiki ole nae paha ina aole kekahi o kona ohana e kokua mai.
HOOMAIKAI A SEPANIA IA GEREMANIA.
Madarida, Aug 14. – Ua hoomaikai aku nei ke aupuni o Sepania ia Geremania, no kona imi ikaika ana e ikeia mai o Sepania e na mana o Europa. Ua haawi aku na Amabasadoa a me na Kuhina Noho a pau o keia kulanakauhale, ia Hamuku Serrano, i na hoomaikai no na kumu elua, oia no ka hooikaika ana e ikeia mai ma ke ano Ripubarika a me ka lanakila o Generala Lorraine, ma kona alualu ana i na koa kipi ma Olisa Navarre.
I keia la, ua hoopukaia he olelo akea na na Kuhina, e hookuu ana i na kauwa kuapaa a pau o Porto Rico.
UA HAOA pinepine iho nei ka poe ake akamai o Berelina, ma ke puhi ana i ke ahi i ke kino o ke kanaka make, oia ke ala e hoemi ai i na lilo @o ke kanu ana mamua o ke kanu maoli ana ilalo o ka lepo. Ua hana lakou, a ua maopopo he ekolu wale no @ilina ka lilo no ke puhi ana i ke ahi mamua o ke kanu kupapau maoli ana. Ua hiki loa ke hoohehee kokeia ke kino make 200 paon@ a lilo i lehu keokeo me ka hiki ole ke hanuia kekahi hauna nona mai. He hora a me ka hapa ke puhi ana, alaila, pau loa i ka a ia. He ano kanu kupapau hou keia.
UA hookukeia ka Pope o Roma mai kona noho ana hoa mai no ka Poe Hui Malu Nui o Italia. He wahi hewa kona i ka 1865, no ka hoole ana mai i ke kauoha a ka Hui e hele mai e halawai. Na ka Moi o Italia i kakau inoa i ke kipaku ana aku i @a Pope @a.
NA UKU MOKUAHI O KINA. – Ua hoikeia mai na uku eemoku e holo ai mai Kaleponi a hiki i Kina penei: Ohua o hope a hiki i Honokaona $200; Ohua o hope a hiki i Iokahama, Iapana $150; Ohua pake o mua he $12.50; Uku lawe dala ana, he ¼ o ke keneta; Uku o ka palaoa maka, no ke tona, he $3.00; Uku o na ukana e ae, no ke tona $5.00.
No ka ahaaina la hanau.
He mea no paha keia i maa ka ahaaina la hanau i ka wa kahiko ma na aina naauao. No ka mea, ke kau ia Heroke ke alii, hoomakaukau aela ia i ahaaina nui no kona la hanau. A hele mai la ke kaikamahine a Helokia, e haa imua o Heroke. A hoohiki mai la ia, e noi aku ke kaikamahine a Helokia i kana mea e makemake ai. A noi aku la ia i ke poo Ioane Bapetize. Minamina iho la ke’lii no keia hoohiki mua ana, nolaila au i manao iho ai, ua hoomanao ia no ka la hanau, i ka wa kahiko ma na aina naanao.
Ua malama ia auanei ka la hanau o na keiki ma na aina pooli? Aole no paha i malama ia ka la hanau o na keiki, no ka mae, ina e ninau aku i kekahi kanaka kahiko i hoonaauao ole ia a hoomaopopo pono ole i ka helu ana o na la a me ka makahiki, e i mai auanei ia, I ke kau paha ia Peleiholani. I ka makahiki hea ia? E olelo mai auanei. Aohe i maopopo ia’u. E hopu auanei i ka laau a Kekuaokalani. O hoolehelehe kii. I ke aku ua hoka ke ninau ia aku. Ahu ka hoku i kapa kahakai.
O ka la hanau heaha la ia? Oia no ka la i puka mai ai mai ka opu mai o kona makuahine nolaila, aia a puni ka makahiki, o ua keiki ala a hiki hou i ka la i hanau ai, alaila, e hoomanao mau ia ana no, nolaila o ka la hanau oia ka wa i puka mai ai mai ka opu mai.
Ua malama ia auanei ka la hanau o na keiki o Hawaii nei i ka wa e noho pooli ana i ka wa kahiko? Aole no paha i malama ia ka la hanau o na keiki o Hawaii nei ia wa. A i ka wa i malamalama ai, a hoonaauao ia mai kakou, ua malama ia iho la a hiki i keia wa. O ke ano o ka malama ana o na keiki ia manawa, He hoopunahele wale no. I na paha he kaikamahine. Pa ia i ka pa lauhulu, a he kapu loa, aole e ike wale ia aku. A he manele ia ke hele e uaau kai paha a lele kawa paha. A hiki i ka wa e noa ai i ke alii ai moku.
LILIA KAHAIAO.
No ka oihana lawe Leta.
Ma na wahi a pau o ke ao nei, aole paha i laha nui aku keia oihana o ka lawe leta ma na wahi a pau o ka honua nei. Aia wale no ma na aina i hoolahaia ka naauao, malaila ka hookumu ia ana o keia oihana. E huli kakou a nana ma na aupuni nui o ka honua nei kahi i laha mai ai ka naauao i o kakou nei. E like me Amerika Huipuia, kekahi aupuni naauao i keia manawa. Malaila i hauaia’i na hale oihana o kela a me keia ano, a mailoko mai oia mau ano i puka mai ai keia hana o ka lawe leta.
Heaha na pomaikai o ke kanaka ma keia hana o ka lawe leta? He nui wale na mea e pomaikai ai na kanaka. E makaikai mua aku kakou ma kekahi wahi o na aina e, e nana ia Beritania Nui, he mau hale oihana aupuni kahi kupono e lawe ia aku na leta mai kekahi wahi a i kekahi wahi, pela no na Nupepa o kela a me keia ano, malaila no e ike ai oe i na mea hou o kela aupuni keia aupuni a me na nuhou kuloko o ka aina kahi au e noho ana a me na mokupuni e kokoke mai ana. Pehea na aina pegana i keia manawa, aole paha i loaa ia lakou keia mau ano he naauao, hookahi no a lakou hana nui o ke kaua’ku kaua mai, pela no a hala kekahi mau la a hala ka hehedoma a pela aku, aole e Ioaa ka maluhia maikai ma ko lakou mau aina, no ka naaopo, nolaila ke kumu o ka maluhia ole.
Pehea o Hawaii nei mamua, ua like no me ia ano ke kaua aku kaua mai i ka wa kahiko. E nana kakou i ka moolelo o Kamehameha I ke alii kaulana i ka ikaika, ka mea nana i hoohui na aina a pau i aupuni hookahi; ua loaa anei ma ia hana ka oihana e like me ko kakou kumumanao, aole, aole loa no.
Aia i ka M H 1820 ka hiki mua ana mai o na Makua misionari i keia mau Pae aina, mai ia manawa mai ka wehe ana mai o ke alaula o ka naauao a hiki mai i keia wa, ane awakea kakou ma na hana o ka naauao, ua paa aa hale oihana aupuni, malaila e pai ai ’i na nupepa a laweia’ku ma na pali haoholi o Koolau e ka luna lawe leta a puni keia mokupuni, lawe ia kekahi maluna o na moku a pae aku ma kekahi mau aina o keia Pae aina, a na ka luna lawe leta o ia mokupuni e lawe hele ma ko laila mau ipuke hale a puni ka aina. Ma keia oihana he nui ka pomaikai o na kanaka, malaila lakou e ike ai i na mea hou kaulana o na aina e, a me na ouhou kuloko o ko kakou mau kapa kahakai nei, o kela a me keia aina, oiai oe e noho ana ma kou home iho, aia hoi, hiki mai la kau leta a i oleia he nupepa paha mai ka luna lawe leta mai aloila, nana iho la oe i na mea ano nui o kela wahi keia wahi, me he mea la, o ka hanaia ana o kekahi mea kaulana o eo pu kekahi malaila, a pela no na haua e ae, nui ka pomaikai o na kanaka ma keia oihana o ka lawe leta. R. O. NAINOAELUA.
He mele inoa no Anabela Kailianu.
Nani wale ia’u ka luna o Kaualaniihikapu,
Kapukapu ke kino o ka laau i ka malie,
I ke kahiko ia e ka nani o Waiolama,
Malamalama ka pua ke kii onohi a ka moe
I wana liko ia e ka ua lei kok@ula.
Maholehole ka la@ o ka hala o Paieie,
Nana aku oe o ke oho o ke kupukupu,
Ua kula hele ia me ka ahihi o Nuuanu,
He inaina ko’u i ka lono ana mai,
Kaukai au o ka ike i ka maka o kuu aloha
E aloha – e
Aloha aku au o ke kai o Kaena, [ni,
Enaena ka maka o ke pili holo i ka maka-
I ke kuehu ia e ka makani he Maaa,
Waiho wale iho la no i ka lai o Pokai-e,
I ino au he ipo lei na’u ke aloha,
He hoa hele i ka nahele o Waahia-e,
E aloha-e
Kiekie Puna i ke ahi a ka wahine,
A noeo i ka papa o Maukele,
Pua ka maka o ka ohelo nee i ka papa,
E awihi ana ia Kulanihakoi,
Ke ike aku i ke kipoohiwi pali o Huehue,
Me he loha hale ’la i kolia o Wahinekapu,
Kapu ae la ka luna o Uwekahuna,
Ka noeo lehua aala i ka nahele o Kaunu e
Kaunu ka hala me ka ohia,
Hina papu i ke kai o Haena-e,
Enaena loko o ke kanaka i ka ukiuki,
I ka lono-e! E aloha-e. F.L. MAI.
Haleaniani, Kaupakuea, Aug. 26, 1874.
OLELO HOOLAHA.
Ke kono aku nei ka mea nona ka inoa malalo iho i ka poe mea Poi hou e makemake ana e hoomoe, e laweia ma ka Hale Koa o Honolulu iloko o ka makahiki hookahi, e hoomaka ana mai Okatoba aku la mua. He elua lawe ana o ka Pule ma na la a ke Kapena o na Koa o ka Moi e hooholo ai, a e like ka nui me kona makemake me ka nana pu ia o ka maikai o ka Poi e kekehi mau Luna e kohoia ai, a o ka laua olelo hooholo, oia ka mea ola@o. O ka nui o ka A J i makemakeia, he 1600 paona ana paha o ka pule. O ka mea e lilo ai, e hoopaa mai oia no kona Palapala Aelike. E hoouna mai na poe makemake i keia hoolimalima i ka lakou mau kumukuai o ka paona.
Aole e hoopaa ana ka mea nona ka inoa malalo ma ka mea koho haahaa loa a ano e ae paha. E hoounaia mai na koho ana ma ke kakaulima me ka hoopaaia, a ma ka la 15 o Sepatemaba e wehela ai no ka nana ana ma koʻu Keena Oihana ma Aliiolani Hale.
JNO.O. DOMINIS, Kiaaina o Oahu.
Keena Kiaaina Oahu, Aug. 27. 1874. 665 3ts 667
Olelo Hoolaha a ka Luna Helu.
Mahope aku o ka Poakahi, Augate 24, e noho ana ka Luna Helu ma kona Keena, ma Alanui Marine, i keia a me keia la, a hiki i Sepatemaba 15. O ka poe a pua aole i o ka poe aohe i loaa na pai hakahaka, e loaa no ma ka hele ana mai i keia Keena. C.H. JUDD.
664 4ts 667 Luna Helu o Honolulu.
O na holohololona a pau e helehewa ana ma Waolani, e hooukula no i $1.00 no ke poo, mai keia la aku. H. SCRIEVER.
Honolulu, Sept. 1 1874. 666 2t* 667
Mai keia la aku, a mahope aku nei, aole loa au e hookaa ana i kekahi Ale i aieia ma ko’u inoa, ke ole e loaa he palapala ae mai a’u aku. J. KALA.
Honolulu, Sept. 4, 1874 (4 ts*)
Makeke Ku Ai Ia o Honolulu
O na uku no na lio ia, waa ia, a me na waapa ia e lawe mai ana i ka makeke kuai ia o Honolulu nei, ka poe lawe la-i, la pela aku, a pela aku; ua hoopauia ka ohi ana ia mau uku kaulele, e ke Kuhina Kala@aina, no keia mua aku. Aole pili keia i ka poe e kuai ia ana maloko o na palena o ka makeke kuai ia, oiai e uku ana no lakou i na uku mau.
HENRY PRENDERGAST,
Honolulu, Sept. 4. 1874. Kakauolelo Makeke. 3ts.
Eia iloko o ka Pa Aupuni o Pauoa, Apana o Honolulu, na Lio hele hewa i lawe ia mai 5 hoela ke ano a me na hao: Lio (k.) eleele 3 wawae keokeo lae kea a hiki i ka ihu ak J I Lio k eleele kuapuka laekea a hiki i ka ihu ak anoe. Lio w ulaula laekea a hiki i ka ihu ak Dr. Lio k ulaula wiwi he K @ P Lio k hauliuli wiwi kuapuka, makapaa @ku ak ano e, ua ike no ka mea nona keia lio. W PASNIHALE, Luna Pa Aupuni
Pauoa, Sept 4, 1874 666 1t*
Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
Oiai ua hookohu pono ia ka mea nona ka inoa malalo iho nei , i Lunahooponopono no ka Waiwai o John Kalili (k), o Waiohole, Koolaupoko, i make kauoha ole, ma Honolulu, Oahu. Nolaila, ke kauohaia aku nei ka poe a pau ana i aie aku ai, e hoike koke mai i ko lakou koina a kuleana hoi me ka hooiaio kupono maloko o na malama eono, mai keia wa aku, o hoole loa ia auanei; a o ka poe hoi a pau i aie mai iaia, e hookaa koke mai ia. E loaa no au ma Waiohole, Koolaupoko, Oahu, mai keia la aku.
D.PAPA.
Luna Hooponopono.
Walohole, Aug 29, 1874. 666 4t* 669
No ka mea, na hoonohola mai ka mea nona ka inoa malalo, e ka Mea Hanohano C C Harris, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie, o ko Hawaii Pae Aina, i Luna Hooponopono no ka waiwai o KILA (k), no Waikiki, Mokupuni Oahu, oia ka hoohina o Kanemakua, a ka Aha i haawi ai. Nolalia, ke hai aku nei ka mea nona ka inoa malalo, i ka poe a pau e paa ana, e noho ana, e mahiai ana maluna o na apana aina o Kanemakua, e hele mai lakou ma kona haie noho ma ke Alanui Rikeke, e pili pu ana me ka hale noho o A.S. Bolster, a e loaa no oia malaila i na manawa a pau, a nana no e hooponopono, a e ike i na kuleana o@aio o kela a me keia, o ka poe a pau e paa ana i keia mau waiwai a pau maloko o na malama eha mai keia la 30 o Augste 1874. JOHN K. UNAUNA.
666 1m* Luna Hooponopono Waiwai.
Ke hoikeia aku nei imua o ka lehulehu, o ka LOI KALU e pili p@ ana i ko Piilani aina, Kalahoouka a me ko Anaru, e waiho nei ma Kawananakoe, Apana o Kona, Honolulu, mokupuni o Oahu, no Kalii (k) i make @a Loi Kalo ia, e like me ka mea i kakauia a i hoikeia maloko o na Buke o ke Aupuni, e waiho nei ma ke Keena Kala@aina; a o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, o ka hooilina oiaio ia ma ke Kanawai o ka mea i make, nolaiia. ma keia, e hoike mai ka poe e paa nei i ua hoi kalo @a, i ko lakou kuleana oiaio a me ka pili i na waiwai la o ka mea i make, e hoike mai lakou ia’u iloko o na la he kauakolu mai keia la aku, Sepatemaba 3, 1874; a ina e hoike ole mai a haia ka manawa i oleloia, e lawe mai no au i na Loi Kalo la, ma ka poho o kuu lima, a e hoopii no au no ke pono no na makahiki i kaahope ae, ke ike ia ka mea iaia ua waiwai la; a ke hoomalu aku nei au i na mea e ulu ana maluna o ua Loi Kalo ia. A o ka mea a mau mea e kue ana i keia, e hopu no au no ke komohewa i ua waiwai ia. E ilio keia i olelo paa, a i Kanawai mai keia ia aku. E ninau iaʻu ma ka Waipiola, Maemae. O wau no o
L. KALIMAKUHI KAILI.
Honolulu, Sept 5, 1874. 666 2t* @67
MOKUAHI KILAUEA,
MARCHANT KAPENA.
E haalele ana ia Honolulu i ka Poakahi, Sepatemaba 14, Hora 3 P M. no na awa ma ka Hikina, e ku ana ma Ka@uakakai, Lahaina, Maalaea, Makena, Mah@koua a me Kawaihae. I ka hoi ana mai, e ku ana ma Kalaupapa wale no, a hoi loa mai a ku ma Honolulu nei i ka Poaha, Sepatemaba 17, hora 3 P M.
“ “ 18, e holo ana no Nawiliwili wale no.
666 @@@ S. G. WAILA. Agena.
Ahaaina Palala!
Ma ka poakolu, la 16 o Sepatemaba e hiki mai ana, e malama ana au he AHAAINA nei ma ia @@, me Mokuleia, Waialua, Oahu. A molaika, ke kono@a aku nei na mea a pau e @@@we mai. a e hooh@@iaai i na mea i hoomak@@k@@ia, me kahi Las Oliva p@ mai a ke Aloha. Aole oukou e hemahema no ka mea, ua nui loa ka ai, ia a me na lako @@@@inaa pau.
@aʻu @a AKI (Paka.)
Waialua, Aug. 24, 1874. 663 2ts 666.
HOOLAHA HOOKOLOKOLO.
Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuai e ka Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o JOHN RAE no Hana. Maui i make.
Ma ka heluhlu ana a ma ka waiho ana i ka Palapala Noi o W. O. Smith. Ka Luna Hooponopono o ka Waiwai o JOHN RAE no Hana, Maui. H. P. A., i make, e hoi ana e hoapono ia kona M@@ Wiwai. a e hook@@ iaia mai ka oihana malaila ke kaooha ia ‘ku nei na mea a pau ke p@@. o ka POAHA. Oia ka la 17 O SEPATEMABA 1874. ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Hale Hoekolokolo ma Lahaina. Oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana mai i keia nonui ana a me na mea kue ke hoike ia.
ABR. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapuni. Apana Elua. H. P. A.
Honolulu. Aug. 27. 1874. 663 3ts @67
Ma Ke Keena o Ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o PAHIA k.. no Hon@@@@, Maui i make.
Ua heluhelu ia a waiho ia ka Palapala Noi a Maluhia w.. e noi ana e hoo@@@@ ia ka Palapala Ka@@@@@ hope loa a PAHIA k. no Honuau @ Maui, H.P.A., i make. Nolaila ke kanoha ia ʻku nei na kanaka a pau ka p@@@, o ka POAONO, oia ka LA 1@ o SEPATEMABA 1874, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hokolokolu ma Lahaina, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i na nonoi @a a me na mea kue ke hoike ia.
ABR. FORNANDER.
Lunakananawai Kaapuni. Apana Elua. H. P. A.
Honolulu. Aug. 27. 1874. 663 3ts @@7
Ma ka Aha Hookolokele Kiekie o ke Kau Kiure o Okatoba 1874. He hoopii ma ka mana o ka pilikoko. Na Am@@@.@ kue ia Kamaipuupaa, w. Imua o ke kokua Lunakanawai m@@ Harris ma ka Banaco. Mamuli o ka waiho a me ka heluhelu ana i ke @oi a Ami @@@ e hoike ana, he aina kona mai a JULIA MOEMALIE KAEO mai, i make, iloko o na aina i kuhikuhia, ke Ahupuaa o Honomuni, ma ka mokupuni o Molokai, a me ke Ahupuaa o Makila, i Lahaina, Maui; ka Hiaina o Kainakoi, Waimalu, Ewa, Oahu: ke kuleana o Puaa, i Lahaina, Maui: ka @@aina o Kukuilolo, Hanapepe, Kauai; ka pa hale ma Apua, Alanui Moiwahine. Honolulu, Oahu a @ie ka hapalus o ka Hiaina o Kahaimakawe, Manoa, Oahu, e hoi ana, kue ia Kamaipuupaa, w@ a e hoolaha p@ aku i ka poe a pau i pili, e hele mai e hoike, ina paha he kumu e hiki ole ai ke hoolaiooia ke noi a ka mea hoopii.
No ia mea, ua hoopuka@a he palapala ia Kamaipuupaa w, e hele mai ma ka ia mua o Okatoba, ma ke Kau Kiure o ka Aha Kiekie, me ke noi aku iaia e hoike mai, ina paha ke kumu e hiki @i e hoolalo ole ia ke koi a ka mea hoopii e ka Aha, a e hoolahaia ma ke akea i ka poe a pau i pili maloko o na olelo Hawaii a me Enelani, ma ke Kuokoa a me ka Hawaiian Gazette, no ka manawa, aole e emi iho malalo o ekolu hebedoma, mamua ae o ke la mua o keia Okatoba ae, Kau o ka Aha Kiekie.
Kakania ma Honolulu, ko Hawaii pae aina. Aug 10, 1874
CHAS. C HARRIS.
Ikea: Kokua Lunakanawai mua o ka Aha Kiekie.
Walter H. Seal, Kaka@olelo. 663 4ts 666
OLELO HOOLAHA.
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii Kilauea!
Kapena Marchant!
Poakahi, Sept. 7………………..5:30 pm……………….Hilo
Poalima, Sept. 18………………5:30…………………Nawiliwili
Poakahi, Sept. 21………………5:30 pm……Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Sept. 28………………5:30 pm…..Kona me ke ku ana
Ma Kaunakakai malalo aku nei a maluna mai.
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai……………………..$ 5 00
“ Lahaina, “ “ ……………… 6 00
“ Maalaea, “ “ ……………... 7 00
“ Makena, “ “ ………………. 8 00
“ Mahukoua, “ “ ………………. 10 00
“ Kawaihae, “ “ ……………… 10 00
“ Kailua, “ “ ……………… 10 00
“ Kaawaloa, “ “ ……………... 10 00
“ Hilo, “ “ ………………12 50
“ Kau, “ “ ………………15 50
Uku kaappuni ia Hawaii, …………………………………… 22 00
A hiki i na awa o Kauai, ……………………………………... 8 00
Uku kaapuni ia Kauai, ………………………………………..12 00
Uku ohua Hawaii oneki, …………………………………….. 2 00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa’i na palapala.
Aole keena o hope e lilio, ala wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakaula ka loaa ana mai
E hookaaia ka uku ukana i ka wa’e nolia aku ai.
SAMUEL G. WILDER, (Waila).
Agena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui
Papu a me Moiwahine. 652 3 m 663
Lole Makepono ke Kuike!
E Loaa No Ia Ma Kahi o
KAKELA ME KUKE,
E Laa Na
Ahinahina, Kalakoa, Keokeo, Leponalo, Pena, Aila, Aniani, Na Mea Piula, Kopa, Aila Ho@@na, Aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pakeke, Tabu, Kaula, Noho lio, Hulu-@alaki, na Pulumi.
A he Agena no hoi no na Mokupuni o Hawaii nei no na
Lainakini-Nao, Lainakini-Maoli, Palule Kalakoa, Alapia, Kelepa, Kilika,
Na Lole kupono i ka wawae, Palule Huluhulu, Na Lole Huluhulu, Na Lole no ka hoohehelo ana Lipine, Lihilihi, a me ia meaʻku.
-A He-
MAU MEA AI KAHI
Ka Palaoa, Kopaa, Raiki, Pia, Hoohu, Paakai, Huaala, Pia Kulina, & c.
-A He-
LAAU LAPAAU KAULANA LOA
A Dr. JAYN@@
Laau Kun@, Laau Hoomaemae Koko, Laau hoopau naio, Penikila, Huaale, A me na Laau Ha@@@, a pela ’ku.
656 1y
KO KALEPONI LAAU KUNU OLA! A ME KA MAI HANO.
I KA LEHULEHU!
No na makahiki elua aenei i hala, ua loohia au i ke kunu kalea. O ke aiwa loa nae i ke kakahiaka i ke ala ana ae mai ka hiamoe. Mahope iho, loli ae ana ke ano o ka mai a koh@ hano ikaika maoli; he mai mau keia i ko makou ohana. I ka malama o Augate aku nei, 1872, ool@@ loa iho ia ka loaa ana i ka hano, kunu au a p@@p@@@ho, me he mea la e kaili ae ana i ka hano. Aole e hiki ia’u ke ai, me ka eha ole ma ka umauma a me ke aka. Ua hele au i ma hale@ kauka, ua haawiia mai au i ka laau, ua inu aole @@@ he oluolu mai. Koiia mai au e hele i ka aina mehana o ka noho ana, hele no au i San Jose, aka, aohe loaa iki o ka maha. Ia’@ i haalele ai ia San Jose, aohe o’u manao i koe e ola ana. O ko’u hano iho ia no ia i keia laau, @@@ i hoolaola mai, a mahope o ka hoomau ana i ka inu, o ko’u ola mai no ia. I keia wa, ua ola loa ia au, a ua hoi e like @@ ko’u ola mua. Ua hoikeike aku au i kekahi poe e ae ao keia @@@@ @@@@@, a ua halawii lakou me na hopena olioli e like me ko’u. Ano hoi, ke hoikeike aku nei au i ka l@@@l@ha, @@ ko’u manao io ke laau ola keia no ka hano, aohe ona like.
Aole au i hoikeike aku nei i keia LAAU KUNU OLA A ME KA MAI HANO i mua o ke ake@ me ka olelo aka, he ola nae wale no, o ka ikaika, o ka hoihoi ae i na mea e pili ana i na mea paahana o ke ake. O ka paa ana o na ohe o ka pu@, oia ka mea e loaa ai i ka hano, a o keia laau ola kapan@h@ ka mea nana e paahana aku a ola ka poe i loohia ma keia mai make. Na keia laau no @ hoolaio mai i kona waiwai ke hoohana ia. Ina aole e ola ana ka mea i loaa i keia mai @@ @@ @@@ ola nei, mahope o ka hahai ana i na kuhikuhi, hoihoi hou aku no au i ke dala. O kekahi keia o ke Kaleponi mau mea ula. He akioma i hooholo kahiko ia iloko o na @oo@oo o ka lea@leau, @@ @@ mai @ p@@, aia no na lau nahelehele ka mea i hoomakaukau@@ e ola ai, eia wale a@ ka mea pilikia, o ka loaa kupono ole o ka lau nahele e pili pono ana ia mai. O ka hano, he mai weliweli loa ia, a @@ h@l@ia keia mai @@ @@ p@pa o na mai ola ole, a no @@ au he loihi oia ka mea huli @@i a na kanaka lapaa@ i huli ai e ako o ka loaa. O wau no, a pela aku. FRANCIS L. SUCH.
He nui na Palapala mai na Haole e ae e hooiaio mai ana i ke Ola io maoli o keia Laau Kunu a Hano.
O KEIA KA LAAU OLA A MR.F.L. SUCH NO NA MAI
-MA KE-
Ake-Mama, ka Ha o ka Leo, Ke Anu, ke Kunu, Kunu Kalea, Na Eha a pau ma ka Puu.
E OLA NO HOI NA MAI HANO IKAIKA, KA UMII I KA HAUPO
A o ka poe Mai Ai-ake e loaa no ka oluolu nui ia lakou, ke ai i keia Laau.
NO LOKO MAI O NA LAU NAHELE KEIA LAAU, AOHE MEA INO O LOKO NA KA POE E LAWE ANA E IKE I KA OIAIO.
Na Rula o ka inu ana:
No Kanaka Makua – 2 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.
No Kamalii – 1 puna nui, i ekolu inu ana i kala.
No Kamalii Aiwaiu – 1 puna ti, i ekolu inu ana i ka la.
A ina e mau ana no ke koii o ke Kunu, inu iki no mawaena o na inu ana ekolu.
No ka Hano – E inu i ka wa e hiki ai ka ho, a mahope iho.
No ke Anu - Aia no i ka wa e inu ai, o ka po a me ke ao.
No ka Puu Eha – E hoonui a e inu pinepine a hiki i ka emi ana o ka eha.
No ka Eheehe – E inu liilii me ka hana mau nae.
No ke Kunu Kalea – E inu no e like me ka ikaika o ke Kunu.
No ke Kaniai Eha – He pono inu no, a aole e @mo o ka pau no ia o ka eha, a poha maikai ka leo.
E loaa no keia laau lapaau ma ka Hale Kuai o Dillingham & Co.,
644 3m Alanui Alii.
OLELO HOOLAHA.
L.Makale.
He Loio, a he kokua no na hihia o kanaka, (koe na hihia hewa.) Aia kona keena ma ki.
Hale Hookolokolo. 633 -6ms
Loio!
E ike na mea a pau. Ke noho nei no ke “keiki o ka Uaukiukiu,” ma ke Keena o ka “Aeko,” ma ke ano Maheleolelo nona, a ma ke ano Loio no hoi. E hele nui mai na kanaka Hawaii a pau i loohia i ka pilikia ma ke Kanawai, he mea ole ia ia maua – “Heaha ia ia i ka Aeko” a me ke “Keiki o Haleakala.” J P GREEN, (POKA).
Augate 11, 1874. 663 3m
Hoolaha Wai!
O ka uku hoolimalima wai no ka hapalua makahiki, mai Iulai 1, 1874, a hiki i Ianuari 1, 1875, e hookaa mua ia. O ka poe a pau aole i hookaa i ko lakou mau uku wai, ke kaheala aku nei, e hele mai ma kuu Hale Oihana, a e hooponopono mamua o ka la i o Okatoba. O ka poe uku ole mahope iho o ia wa, e hookiia me ka hoike hoa ole ia aku.
HENRY PRENDEGAST. Luna Wai.
Keena Wai, Alanui Nuuanu,
Honolulu, Aug 25, 1874. 665 5ts 669
I keia la, ua hookohuia aku o J.H.BROWN e hana ma ke ano he Agena no’u no ka hooko ana aku i na Kauoha a ke Kanawai e hoemi ai i na ino i loaa ma ka hokamakama. A o ka poe hoopii a pau ke kahea@a aku nei lakou e hoopaa i ko lakou mau inoa ia J.H. Brown.
W.C. PARKE – Ilamuku.
Honolulu, Aug. 24, 1874 66@ 4ts 668.
I na makamaka o’u o hamakua, Hawaii, owau no keia o ko oukou wahi makamaka, i hoomanawanui loihi no ka “Al@ kaa ole,” ke poloai a ke kahea leo nui hou aku nei no au ia oukou, e hookaa koke mai i ko oukou mau ale, kokoke mai ka manawa a ke Kanawai e hana mai ai i ka poe ale kaa ole, @olaiia, e wiki mai oukou, e eleu mai ka hookaa ana i na ale, iloko o Augate a me Sepatemaba ae nei, o ko oukou manawa ia e hookaa mai ai, puka aku mawaho, he mea oko@ ia. Pe@a no hoi kno Hilo nei mau makamaka, o ka poe i ale ma ka Halekuai “Kalewa,” e pono no e hookaa mai iloko o Augate & Sepatemaba ae nei, no ka mea, e wehe hou ana au he Halekuai hou no kakou ma Punahoa, a o ka poe e hookaa mua mai i ko lakou mau ale mua, ma ka Halekuai mua, e loaa no ia lakou na ano nani hou o ka Halekuai hou ma ke kuike, a no ka poe e hookaa pololei mai ana, e loaa no ia lakou na makana he manuahi a me ka hoa@@ aku, nolaiia, e wiki ka hookaa mai i na ale kahiko, i komo koke kakou i ke “Au hooulu lahui” o ka Moi Kalakaua me ka hooulu i na hana holomua o ka lahui e pono ai, nolaila. I nui ke aho e na pokii o Kanakanilehua o Hilo.
Owau no nei o ko oukou makamaka hoolohe hoomanawanui i ka uwalo@a mai. CY AIONA (Pake)
Hilo, Aug 17, 1874. 664 2m
Ke kahea ia aku nei ka poe a pau e noho hoolimalima nei mainoa o na aina o ka Moi Lunalilo i make, mai Hawaii a Kauai, e hoihoi koke mai i ka wa e pau ai ka manawa hoolimalima i na uku makahiki ia’u, ma Honolulu. A o ka poe e noho ale nei i keia manawa no na uku hoolimalima, e hookaa koke mai i keia manawa, no ka mea, @@ hoi mai na waiwai a pau ia’u o ka Moi make. CHAS. KANAINA.
Honolulu, Aug 14, 1874. 663 3m*
Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
Oiai ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo, i Lunahooponopono me ka waiwai o e Kanihina, @@ Honolulu, Oahu i make. Nolaila, ke ka@oha aku nei au i na hoa ale a pau ona, e hoouna koke mai i na hila ale a @@ Kanihina ia i ale ia lakou, a o ka oe i ale iaia, e hookaa koke mai lakou, o hala na malama eono, nele oukou.
J.P. GREEN.
Lunahooponopono Waiwai o Kanihina.
Honolulu, Aug. 12, 1874. 663 4 ts 66@
E ike auanei ka mea a pau loa, na koho mai Hoa. A.F. Judd. Lunakanawai o ke Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, i ka mea nona ka inoa malalo, i LonahooPonopono Waiwai o E Kanihina i make. N@@a@@a, ke papa aku nei au i na mea a pau, mai kii aku i kekahi mea ma ka aina o Kanihina, aole hoi @ lawelawe i kekahi waiwai lewa, aole e kii i ka ai e huhuki, o pilikia ananei i ke Kanawai. J.P. GREEN,
Lunahooponopono Waiwai o Kanihina.
663 4ts 666
NA AINA MA LANAI!
Oiai, ua lilo mai ia’u ma ka hoolimalima na aina o kaa a me paomai, ma ka mokupuni o Lanai, aoia @@, ke papa a hookapu loa aku nei au i na mea a pau @ hookaa wale ana i na hoioholona a pau. Lio, Hipi, Hipa, Kao, P@@@ a Pala@u, e holo ana malama iho o keia mau aina. O na komoh@@a a pau, e hoop@@@ e like me ke Kanawai.
WALTER M. GIBSON (Kipikona).
Awak@a, Lanai, Aug 17, 1874. 661 @ts 666
A.S. HARTWELL, (HAKAWELA).
LOIO!
Ua makaukau au e hana, a e hooponopono hoi i na Palapala Hoo@ina, Palapala Kuai, Palapala Moraki a me na mea a pau e pili ana i ka Oihana Loio. 633 3m
A BERAHAMA KALAULI!
Loio a kokua no na kanaka Hawaii imua o na Aha Hookolokolo a pa@ o keiia Aupuni. 963 8m*
Ua Loaa! – Ma ke ahiahi o ke @abati mua o Iune i hala, ma ke Alanui Pupu, he ki@ei. E loaa no i ka mea nona ka waiwai, ke kii mai i@nei, me ka hoolalo pu mai a me ka uku mai no ka hoo@aha ana.
663 3 ts 667
NIU KUAI!
Ua loaa mai na niu he 3,000 mai Tahiti mai, maluna mai o ka moku Ionia – Niu nui a maikai no hoi, i ike ole la ma@nei mamua; a ua kupono no ke kanu ana a no ka ai no hoi. E aina o ia.
CHAS. LONO.
660 t@
ma Alanui Kalepa, Helu @.
KUAINA UPENA!
Ma keia hoi ana mai nei a ka moku “Hoku Ao,” ua loaa mai he 3,000 Paona Kuaina, a e kuai ilio ia aku no ia e. A.W.PEIRCE&Co.
660 3m
E ike auanei na mea a pau ke nana mai lakou, mai kela ia’ku, aole loa a@ e hookaa i kekahi Bila Ale i kakaula ma ko’u inoa, ke ole e loaa ’ku kekahi palapala i kakau inoaia mai a’u aku. E ilio kela i Kanawai paa, mai ka ia aku o kona puka ana. CHARLES KANAINA.
Honolulu, Iulai 11, 1874. 639 3m
E ike ananei ua kanaka a pau, oiai ua hoolahala ma ka nupepa K@@koa, o ka la 11 o Iulai 1874, e 8 Kanakaole, “ua kuai oia i kona hapa ma ka aina o Puuwaawaa, Kona Akau. Hawaii, @a J W Punihaole, i ka la 18 o Iune 1874.” Nolaila, ke hoike akea aku nei au, aole he mana o keia hoolilo ana, aole no hoi au e ae ana ia J W Punihaole, e komo mai iloko o keia aina a me keia hoolimalima, no ka mea, aole i hooko iki o 8 Kanakaole i na olelo o ka holimalima o keia aina no kekahi dala hookahi no na makahiki he umikumamakahi i haia, na’u wale no i hana keia mea. Aole no hoi i nana ia ’ku ola e na Komiaina Aina Lei Alii, aka, owau wale no ka mea i nana ia mai, a maluna wale no o’u na luhi a me na kaumaha o ka wa i haia. G. KAUKUNA.
Honolulu, Iulai 13, 1874. @@9 2m
E ike mai na ano kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ka papa aku nei au i ka poe waiwai, na haole, na p@ke a me na kanaka a pau o keia a me keia ano, mai hoa@e mai oukou i kuu wahine @@@@ ia MRS. KANOHOWAI AKIKA, no ka mea, na haalele kumu ole mai oia ia’u, nolaila, aole au e hookaa i kona mau ale, mai keia ia aku, a o ka poe hookipa iaia ma ke ano @ ae, e hoopii no au ma ke kanawai. AKIKA (KAMANA).
Hilo, Hawaii, Iune 18, 1874. 6@@ 2m
E ike ananei na mea a pau o @@@@ mai ana i keia, na lilo mai ia’u ma ka holimalima @a aina Aupuni o Kupahua, Kalapana a me Kapaah@, e waiho ia ma Puna, a me ke ko@@@@ o Makena a me ka aina o R Keelikoia@i o Hululanai a me Kahaualea a me na aina o Waaiki i @@o ai ia Lono, a me ko Naahamakua, me ka okana aina o Puna. Nolaila, ke hookapu, a ke papa loa ia aku nei ka poe kuleana ole, aole e hookuu wale a kii wale i na holoholo@a o na ano a pau maluna o @@ mau aina ia i ha@@ ae ia. I na @ loaa i o’u mao Lana, ola o Ka@@alonohiwa a me Ha@a@@lo ka poe kue, alaila, e hop@ @a a hoouku @@ e @@@ me ke Kanawai. L.KAINA.
Honolulu, Iune 13, 1874. 635 @m*
I NA KANAKA HAWAII!
Emi loa na kii @@@@@ a makepono loa no @@@, malalo iho o ko na Hale K@ai Kii e no o keia kaona. Aia ma ka Hale Pai Kii o Keiki. E haawi ana ka mea nona ka inoa malalo iho, i ko@@ mau makau a pau e ka ai i ko na kanaka Hawaii ana. A.C. SMITH.
634 @m (Alapaki Kamika).
Mai keia la aku!
A mahope aku @@@, aole loa au e hookaa ana i kekahi ale i al@ ia ma ko’u inoa, k@ @@@ e loaa mai ia’u aku he palapala o @@ ana.
JOS. NAWAHI.
Honolulu, Iune 4, 1874 66@ @@@
FRIEL&LAINE (Alani a me Laine.)
Na mea kuai mea ai o na lako ai a pau, na mea niu, a me na mea hoomomona @@o. Halakuai malalo o ka Haia @@, Alanui Papa, Honolulu. 617 ly