Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 37, 12 September 1874 — Page 3
| This text was transcribed by: | Elizabeth Parks |
| This work is dedicated to: | King Kamehameha III / Hawaiian Kingdom |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Nu Hou Kuloko.
Ke hapai hou ia nei he h@le Pohaku hou no Geo. McLean ma ke alanui Nuuanu.
Ua kahea iho nei ka Ekalegia o Kaumakapili ia Rev. M. Kuaea, a o kana pane koe.
Ua hoopaahaoia o Thos. Clark i ekolu malama ma ka hana oolea, uo k@ @ ewa hoe@ @.
M@ ka la 8 i@ o nei, ua ku mai @e moku kiapa Amerika mai Honokaona mai, me na waiwai no Afona a me Achuck.
I keka@i la o keia @e@ edoma ae, i manaoia ai e ku mai ana ka mokuahi mai Kikane mai a holo aku no Kaleponi.
Ua @ookohuia o D F Sandford i Lu@a Makai no Kohala Hema, Hawaii, ma kahi o SF Chilingworth i waiho mai.
Ke hana hou ia nei ka makeke kuai ia o Honolulu. O na @ale e ku nei i keia wa, e hoou@eia aku ana i hope maluna o ka uapo.
O kahi hohonu loa o ka moana ma ka Kapena Belk@ap ana ana, aia ma Iapana, @e 4,658 anana, oia @oi 5 ½ mile. Ua manaoia o ka oi keia o ka hohonu loa.
Ua hele malu ae kehaki poe kolohe ma ka po Poakahi nei, a hapai aku la i ke kahi mau pani puka a lawe aku a ma kekahi mau pa o koa waiho.
Ua holo aku nei ka moku kaua Amerika Benecia i ka hookelekele ma na awa @ikina, ma kakahiaka Poakolu nei, ua manaoia e kipa ana paha i Hilo me Maui.
Ma ka Poakulu o nei pule i wehe ia ai ke Kula o Punahou, malalo o ka noho aua o na kumu, Peresidena Church, Prof. Damon, Hariata Koans, me Havena.
--
NELE I KA MAKAI OLE. – Ke hoohal@hala mai nei ko Nuuanu poe i ka hoonoho makai ole ia o ke alanui Nuuanu malalo aku o Kaopuaua. Nawai keia hemahema?
KANIKELA PAKE. – Ke manao nei ke aupuni o Kina e hoonoho i Kanikela ma Kapalakiko e naua i ke pono o na pake. He haole ana paha ka mea e kohoia me kokahi pake hope Ka@ikela. Ke hoonohoia ae i ona Kanikele, o ka makamua pa@a ia.
NO KAWAIHAE A ME KALAUPAPA. – a keia Poakahi ae, e holo ana ke Kilauea no Kawaihae a me Kalaupapa wale no. Eku hou ana ma Honolulu nei i ke kakahiaka Poaha.
-Ma ka Poalima ae, e holo ana no Nawiliwili wale no. E hoomanao ko Kauai poe i keia i palanehe ole, hiki ana i Honolulu nei.
KA MARE O NA LANI. – E malamaia ana ka mare o ke Duke Nui Rukini Vlademar me ke Kamaalii wahine Geremania o Mecklenberg Schwerin ma Sana Peteroborro ma ka la 24 o Augate i hala iho nei ma ke ano mare Hoole Pope a me Heleno. O ka la 10 o ia malama, ka wa e haalele ai ke kamaalii wahine Geremania.
KA MANUWA BERITANIA “Scout.” – Ma ke ahiahi Poakolu nei, ua ku mai keia moku kaua o kea lii wahine me ka huakai o ka Poe Nuna i ka maalo ana o Hoku loa i mua o ka la, iloko o na la he 36 mai Valaparaiso mai. O ke kumu i hikiwawe koke ole mai ai mamua iho nei e like me ka manaoia ana, no ke ku e ole ana ae o ka huakai nana hoku ma Valaparaiso ma ka wa i manaoia ai e h@alele ia laila.
KE KOPAA A ME KA LAIKI. – Ke oleloia mai nei, o ka hooulu ko ana ma ka mokuaina o Lousiana, ua emi iho ia he hapalima, aka, o ke kauu laiki, ua pii ae ia ma ka pa umi, oia hoi ma ka olelo pololei, ke hoohuaia mai nei ka laiki mai ka 10,000 ahiki 100,000 eke o ka makahiki. Ke k@nu nei ke kanaka he @mi eka laiki a he ehiku wale no eka ko, Ua loaa mai ka umi eka laiki mai o ka makahiki, he $2,220; a m@i ka ehiku eka ko mai hoi, he $980, --he $240, ka like ole ma ka aoao o ke kanu laiki.
Ka Papa Olu, a me na Kauka Powell me Akana.
Mamua iho nei, i ka wa e noho ana aka Ahaolelo, ua noi keia mau kanaka malihini o na aina aina e mai i kekahi mau lunamakaainana e hooikaika e kohoia laua i mau kauka lapaau e hoola i na mai lepera. Aole wale o na lunamakaainana ka i manao nui ia mea, aka, he nui me ka lehulehu mawaho e manao ana e haawiia na hoao ana a pau ia laua nei. Ua hookaa wale la he haawina, a ua waiho pu i aka mana na ka Papa Ola e ae aku i na noi mai a laua.
Ma ke halawai a ka Papa Ole i malama ia i Augate, ua hooholo lokahi ka Papa e ae aku i na noi a keia mau @@@li@i i @@ mai e ola ia laua ka mai lepera. A @a kauoha ia ke kakauolelo e palapala aku i ua mau malihini nei e @@ ana i ka laua noi no na ka@@ @@i malalo iho nei:
E ae ia laua @ @@lo ak@ i Molokai malalo o na @ilo o ka Papa; e wae i hookahi a oi ae mai, aole e oi m@@ua o ka @lima mai a ka mea hookahi o l@@@ @ lapaau ai; @ noho wale laua ma ke hale a ka Papa Ola e hoolako aka @@; e ai wale i k@ a@ kupono e lawa ai na ka Papa aku; me ke kokuaia aka i hookahi @ala a ke @@@ @@ Papa no ka ma@@ wa he eono malama; a ina mahope o ia Manawa, ua ikeia e ka Papa Ola ua ola kekahi mai, alail@, e @oomakaia laua e uku i ke koena o ka haawina i Haneri Iwakalua kumamalima @@l@ o ka malama, e hoomaka mai ka la mua aku a Iana e hoomaka ai e lapaau; a o na lilo o ka laua @@@@ lapaau, na ka Papa wale no.
Ua hoonaia ke@@ mau m@nao ia laua pakahi, e like me oa palapala kukai malalo iho, a o ka hopena, na ae mai o Kauka Akana, a o Mr. Powell hoi ka mea i hele mai ia nei me ka manaoio e ola ka mai lepera iaia, ua h@ole mai oia. Nolaila, ua holoi ka Papa Ola i kona mau lima, a ua maemae lakou, no ka mea, ua hapai lakou i na mea a pau e hiki ai e hool@ol@ aku i ka poe hoopoinoia. No ka aoao elua ka hewa. E heluhelu i na pal@pal@ malalo @ho:
Honolulu Aug. 22, 1874.
ALOHA OE: -
Ua aoia mai nei au e ka Papa Ola e hai aku ia oe, ua noonoo lakou i kau noi e hoao e hoola @ ka mai Lepera, a ua hooholo e haawi aku i manawa kupono nou e hoao ai ma Molokai malalo o na kumu malalo i@o nei:
E ae ia oe e holo i Molokai malalo o na lilo o ka Papa Ola, a e wae no ka lapaau ana i hookahi a oi aku paha mai, aka, aole nae maluna aku o ka Elima mai pau loa noloko mai o na mai i honunaia ilaila e ka Papa Ola @e lepera, a i ka poe hoi e ae ana e lapaauia e oe.
E haawiia i wahi e noho ai nou, me kou ukuia i hookahi dala o ka la, a me ka ai kupono e lawa ai nou no ka Manawa he eono malama. Ina ma ka pau ana o ia manaw@, na ola ia oe kekahi mai lepera i ku i ko ka Papa hoapono ana, alaila, e loaa ia oe ke koena o ka haawina no ka manawa au e noho ai ilaila mai knohi mai, ma ka uku he hookahi haneri iwakalua kumamalima dala o ka malama, a e hoomauia aku pela e like ka loihi me ka wa au e noho ai e hoola i na mai Lepera a hiki i ka ahaolelo o 1876.
E nana ae oe ma ka haawina i haawina nou a me Akana, no ka hoola ana wale no ia i ka mai lepers, aole i manaoia e ukn e aku mamua me ke ola ole o ka mai ia oe.
No ia mea, ua hoomakaukau e ka Papa e haawi aku i ka puu dala maluna ae i ka ike ana malia ua makemake dala oe i kekahi mea au i makemake ai no kou ola iho hawaena o ia Manawa.
O na lilo kupono ne ka laau lapaau au e makemake ai no kau poe mai, e hoolawaia aku no ia oe e ka Papa. Owau no Kau Kauwa hoolohe. CHAS. T. GULICK.
Kakauelelo Papa Ola.
Honolulu, Aug. 26, 1874
I ka Mea Kiekie, W. L. Green,
Kuhina Kalaiaina, a Peresidena o ka Papa Ola; ALOHA OE:-
I ka pane ana aku i “na kumu malalo iho,” e like me kau leta o ka la 22 iho uei, i loua mai ai ia’u ma ke ahiahi Poakahi la 24, e like me keia: ua “ae ia oe e holo aku i Kalaupapa –a e wae no ka lapaau ana, i hookahi a oi ae mai, aka, aole nae e oi ak@ mamua o ka elima mai e lapaau ai,
* * * * * * *
i ka poe hoi e ae mai ana e lapaauia e oe, “ ke hoike aku nei au, he mea hoouloku wale iho no ia mawaena o ka 685 mai lepers, a o k@na hopena e hiki aku no ia i ka n@ne ana, a i ole ia e lele mai paha maluna o ko’u kino @aaha@. Eia hou: “ke ae mai ka lakou e lapaauia e a’u,” he ke keakea keia a’u e ae ole aku ai e komo.
Eia hou: “e hoolako ia au me kahi, noho, (maikai no ia) me ka ukuia i hookahi dala no ka la, ($1.00) a me ka ai kupono e lawa ai no na malama eono.” Ina o ka mea ai e like me ka mea e hoohalahalaia ana imua o ka Hale Ahaolelo a ke Komite i hoounaia ai i Molokai i ka la Sabati, I@ne 21, a a’u hoi i loaa ai ka hanohano e ike maka, alaila, @ pupu @@anei au i ka ae ana aku ia ano ai e ola ai; a e hakalia no au i ka ae aku i ka oukou haawi i hookahi dala no ka la. Aka, e ae mai oe ia’u aole e hoike hewa aku ia oe. O ka Papa Ola keia i loaa ai ia oe ka hanohano e noho poo ke kuhinu nei i ke dala makeeia, me ka huaolelo “ina ma ka pau ana o ia mau malama eono, ua ola ia oe kokahi mai hookahi i ku i ko ka Papa Ola hoapono, alaila, e loaa ia oe ke koena o ka haawina, no ka Manawa au i noho ai ilaila, ma ka akahi haneri me iwakalua kumamalima dala o ka malama, a e uku hooomauia ak@ oe e like me ia uku, e like ka loihi me ka Manawa au i noho ai e hole mai kinohi mai, i @a mai lepers, a hiki i ka Ahaolelo – o 1876.” Ano o keia, he mea keakea wale mai no. Mamua hoopokole mai oukou i ka manawa lapaau i eono malama; e like ia me ke kahu hoki i hoopiliia me ka laau loihi, a e ka@o hele an@ imua o ka waha o ka holoholona i oi aku ke kaumahu, oia iho la ka makana e hiki ai; a hooloihi aku la i ka manawa a i ka ahaolelo o 1876. Ka Ahaolelo hea ia? He kumumanao maopopo ole keia, a no ia mea, hooia wale mai la no oe e @ku me ka huaolelo “ina,” ano he wahi ano maalea maoli ia, a he olelo ae like “kupono ole ke hanaia.”
Eia hou, “e nana oe, o ka haawina i hookaawaleia nou iho a me Arkana, no ke ela no ia o na mai lepera, aole loa e ukuia oe mai haawina ae, a hiki ke hoolaia kekahi mai e oe.” No ke aha hei i hooia e mai nei mamua e ok@ i kekahi mea? Ke @inau aku nei au ia oe, he hoolimalima maikai anei keia? He hana anei keia ia hei e like me kau e manao mai nei e hanaia? A e ae hou mai anei oe ia’u e oiaau aku i ka Papa Ola Hanohano me ka mahalo, ua noonoo anei oe he naaupo au e ae aku ai i kena ano manao?
Eia hou, me he mea l@, na ike ka Papa Ola, (i ko lakou hilahila no ke ano hanapono ole) a olelo mai, ua makaukau ka Papa e Haawi ak@ ia puu dala maluua ae no ka manawa eono malama.” Ke puu dala hea? Maopopo ole maoli !
Ano e ua keonimaoa, ua hoike pokole aku nei au no na kumu a oukou i waiho mai nei, me ke akahele, a aole paha au e olelo aku me ka hel@ ole i @a noonoo ana e lilo aku au i aoao no keia hoolimalima, a aole hoi au e ae aku i ka makemake o ka Papa Ola Hanohano o Honolulu malalo iho o kahi oku haahaa. Kau Kauwa haahaa me ka hoolohe. W. P. POWELL
__
[Ua hoounaia he palapala hou ia Kauka Akana, a eia kana pane:]
Honolulu, Sept 4, 1874
Kuhina Kalaaina,
His Ex. W.L. Green, Peresidena o ka Papa Ola; ALOHA OE: -
Ua loaa mai ia’u ka oukou palapala o ka la 22 o Augate, i kakauia e C T Gulick ke Kakauolelo o ka Papa, ua ike au i na olelo maloko, a ma keia palapala ke hai aku nei au, o na ma a pau i olelo ia, a i aponoia e ka Papa, ke ae aku nei au e hooko pono me ka oiaio.
A eia hoi, e like me na olelo hope o ka oukou palapala, e pili ana i na laau lapaau, ke koi aku nei au e hoomakaukau koke ka Papa Ola ma kahi e loaa a haawi mai ia’u, mamua ae o ka pau ana o keia malama, i hiki ia’u ke hoi aku i Kalawao ma ka la mua o Okatoba, a ina aole e loaa mai ia’u na laau o keia mai, makehewa ia’u ke hooko i na olelo mua o ka oukou palapala, nolaila, ke koi ikaika aku nei au e hoomakaukau koke ka Papa. O ka’u mau olelo keia me ka oiaio. Kau Kauwa haahaa. C T AKANA M.D.
O ka mikiala hana
Ka mea i ake nui ia e ko k@kou noho’na lahui a@a, a he nui wale o na kulana hana ka i upuia e kela a me keia kino ka@aka, e like me ke koikoi a kiekie o ia mau kulana hana, - a he mea hiipoi nui ia ka hana e ka poe ake hana a pau, he hanohanoia a me ka lako o ka noho ohana ana: a he uwao ka hana no ka ilikole me ka moeala – nona ka oleloia ana, “O ka mea hana mau, pale aku ia i ka nele.” He ma@ hana ukuia kekahi, a he “lealea kalakalai” wale iho no ka kekahi.
Ma ka Poakahi nei, ua ike iho makou i kekahi nupepa kakau lima i hoopukaia mawaena o na haumana o ke Kulanni o Lahainaluna, i kapaia Ko Lahainaluna Ponoi , oia wahi nupepa he hana @ikiala no ia me ka luhi nui nae, no ka mea, ua kakau lima ia kona mau aoao a pau, a e puka ana i keia me keia Poakolu.
Ua loaa mai ia makou ka wa e kamailio ai, a e apono aku ai, ke ae ia mai ka makou mau alakai ana e ka Papa Hoonaauao, a i ole, e ka Papa Hoolaha E@anelio paha, ma kea no makee mikiala hana, a hoomahuahua noonoo, a oia keia: - He pono e hookomo pu ia ke ao an@ i ka Ike Pai Palapala ma ke Kulanni o Lahainaluna i keia wa e like me ke au ia Dibela ma, na kumu kahiko o ia kula—a e like hoi me ko na Kulanui o keia wa, --Punahou, Iolani, a me Ahuimanu, he mau Papa Pai pakahi ko lakon. O keia hoaiai ana aku, aole paha ia he mea na kakou e hilinai wale ai me ka manao, he hana waiwai nui loa ia no na haumana ke puka, aka, he mea no nae ia e kokua mai ana i na misionari ma na Aina Pegana, no ka mea, o na kumu kanaka e hele aku nei, aole @e hookahi o lakou i makaukau ma ka oihana Pai, oki loa aku ma na mea pili ia kulana hana. A no ka mea hoi, o ka OihanaPai Palapala kekahi lala nui e kokua ana i ka hana pili misionari ma kahi nele i ka poe ike pai palapala ole. ULILI-HOLOHOLO-KAHAKAI.
HALE HANA LAKO HALE
MA WAILUKU, MAUI
ONA LAKO HALE O NA ANO A PAU, KE waiho mau nei, a e hanala no hoi ke kauohala mai, oia kela mau mea malalo iho:
Na Moe Koa, na Pahu Ume,
Na Pakaukau Holoi,
Na Noho Laau Maka, na Noho Loloa.
Na Noho Paipai Maikai, a pela aku.
Na pahu iho-kaa, na p@@e kuku@u pa a @@@ na mea ano like o na ano a pau, ma na Uku Haahaa Loa ke hoomaemaeia a hana maoliia iho. Hale Ha@a, he 3 puka mai ka Hale Hookolokolo mai. [667 2m! 674' KAILA (H. GILES.)
Kaa Holo Lealea Hoolimalima
EIA MAKAI IHO O KA HUINA O ALANUI Moi a me Alanui Maunakea na Kaa Lio i kupono no ka poe e makemake ana e hoohoio kau lealea, a he mau kaa kupono no hoi no ka hele kaapuni ana i kela mokupuni, he oluolu loa ka uku hoolimalima mamua o kekahi poe kaa e ae o keia kulanakauhale, e hele mai no e kamailio pu me a'u. MRS. MARY KAMAKA
Honolulu, Sept. 8, 1874 667 2ts 66@
Olelo Hoolaha a na Luna Hooponopono Waiwai
No Ka Mea, ua hoonohola mai na mea no laua na inoa malalo iho e D McBryde, ka Lonakanawai Kaapuni apana eha, mokupuni o Kauai, i mau luna, hooponopono ma ka waiwai o G W L@@kalani o Ko@oa, Kauai, i make aku nei, ma Honolulu, Oahu. Ke hoolaha aku nei maua i keia –E pono e hoike koke mai ka poe ana i aie aku ai i ko lakou kuleana, me na hoolaio kupono @@oko o na Malama Eono, mai ka la aku e hoolaio i ma ka Nupepa Kuokoa, a mamua ae paha. A o ka poe hoi i a@@ i ka mea i make, e pono no e @ook@@ koke mai ia m@@@ @oko o na mahina ekolu, mai lohi oukou, e eleu koke mai, aia no ko maua wahi noho ma Koloa, Kauai, a i ole ia, @@a Honuakaha, Honolulu @ Oahu. H. LILIKALANI,
J W KAHELE
Na Luna Hooponopono i ka waiwai o G W Lilikalani, Koloa, Kauai, Sept. 2, 1874 @@@ @@@ @@@
UA H A O L E !
HE EKE DALA POEPOE OPAHA ME NA kaekae i kuhinuia me ke kaia, a @@ ili alauia n@@, ina e loaa a hoihoia mai i ka Hale Ku@i B@k@ o W@@@, a loaa ka u@u kupono.
Honolulu, Sept. 10 1874 @@@ @@@ @@@
Owau @ Ahiu (pake) @o Wai@@@@ @@ @kupuni o Kauai, no ka h@alele ana mai @ ka`u Wahine Mare Ia`u a me ko maua wahi @@@, @@@ @ MRS. Luka Ahiu, @@@@@@, @ papa @@@ @@@ @@ i na kanaka a pau @ kela ano keia ano, @@@@ ho@@@ mai @@@@@ i kou wahine, no ka mea, @@@@ au e @@@kaa ana i @o@@ aie a pau, ke l@@@ ole mai a'u aku kek@hi palapala ai@.
AHIU [pake]
Waimea, Kauai, Aug. 1874 @@@ @@ @@@
OLELO HOOLAHA
KE KONO aku nei ka mea @@@ @@@ ka i@@@ malalo @@o i ka poe mea Poi hou e makemake ana e hoomoe@, e haw@@@ ma ka Hale Kea o Honolulu @@oko o k@ makahiki hookahi@ e hoomaka ana mai Oka@@@@ aku @@ @@@@. He @@@@ @@@@ ana o ka Pule @@ na la a ke Kapena o na Koa o ka Mo@ e hoohoio ai, a e like ka @@@ me @@@@ makemake me ka nana pu ka @ ka maikai o ka Poi e kekahi mau Luna e koh@@@ ai, a o ka la@a @@@@@ hoohol@, eia ka mea @@@@. O ka n@@ o ka A@ i makemake@@ @@ @@ @@@@ @@@@@ @@ p@h@ o ka pule. O ka mea e @@@ ai, e hoopaa mai oia @@ @@@@ Palapala Aelike. E hoo@@a mai na po@ makemake i keia hoolimalima i ka lakou mau kumuku@@ o ka @@@@@. Aole e @ @@@@ ana ka mea @@@@ ka in@@ malalo ma ka mea koh@ @@@@@@ loa a ano e ae p@ha. E @@@@@@@@ mai na ko@@ ana ma ke kakaulima @@@ ka hoopa@ia, a ma ka @@ 13 o Sepatemaba e w@h@@@ ai no ka nana ana ma ko'u K@@@@ @@han ma @@@@@@@@ Hale.
J NO. O. DOMINIS, Kl@aina o Oahu
K@@@@ K@@@@ina Oahu, Aug. 27, 1873 @@@ @@@ @@@
NO KA MEA, ua hoonohoia mai ka mea nona ka inoa malalo, e ka Mea Hanohano @@ Harris@ ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie, o ko Hawaii Pae Aina, i Luna Hooponopono no ka waiwai o KILA (k), no Waikiki, Mokupani Oahu, oia ka hooiana o Kanemakua, a ka Aha i haawi ai. No@alia, ke hai aku nei ka mea @ona ka inoa malalo, i ka poe a pau e p@a ana, e noho ana, @ mahiei ana mal@na o na apana alua o Kanemakua, e hele mai lakou ma @ona hale noho ma ke Alanui R@keke, e pili pa ana mae ka hale noho o A.S. Bolster, a e loaa no oia mal@@a i na m@@@wa a pau, a nana no e hooponopono, a e ike i na kuleana o alo o kela a me kela, o ka poe a pan e pa@ ana i kela mau waiwai a pau maloko o @a malama eha mai keia la 20 o Augate 1874. JOHN K. UNAUNA.
@@@ 2M@ Lana Hooponopono Waiwai
KE HOIKEIA aku nei imua o ka leh@leha, o ka LOI KALO e pili pu ana i ko Piilani ai@a, Kalahoouka a me ko A@aru, e waiho nei ma Kawananakoa. Apana o Kona, Honolulu, mokup@ni o Oahu, no Kaili@ k@ i @@@uake ua Loi Kalo la, e like me ka mea i kakauia a i hoike@a maloko o na Buke o ke Aupuni, e waiho nei ma ke Keena Kalaiaina: a o ka mea nona ka inoa ma@a@o i@o nei, o ka hooilina oiaio ia ma ke Kanawai o ka mea i make, @o@aila@ ma keia, e hoike mai ka poe e paa nei i ua loi kalo @a, i ko lakou kuleana oiaio a me ka pili i ua waiwai la o ka mea i make, e hoike mai lakou la'u @@oko o na la he kanakoi@ mai keia la aku. Sepatemaba @, 1874 @ a ina e hoike ole @@al a hala ka manawa i oleioia, e lawe mai no au i ua Loi Kalo ia, ma ka poho o kuu lima, a e hoopii no au no ke poho no na makahiki i kaahope ae, ke ike la ka mea iaia ua waiwai la: a ke hoomalu aku nei au i na mea e ulu ana maluna o ua Loi Kalo @a. A o ka mea a mau mea e kue ana i keia, e hopu no au no ke komohewa i ua waiwai ia. E @@@o ke@a i olelo paa, a i Kanawai mai keia la aku. E @@@au la'u @@a ka Waipiula, Maemae. Owau no o
L. KALIMAKUHI KAILI
Honolulu Sept 5, 1874 66@ @@@ 667
MOKUAHI KILAUEA,
MARCHANT KAPENA.
E halele ana ia Honolulu i ka Poakahi, Sepatemaba 13, Hora 5 P M. no na awa ma ka Uikina, e ku ana ma Kaunakakai, Lahaina, Maalaea, Makena, Mahukona a me Kawaiihae. I ka hoi ana mai, e ku ana ma Kalaupapa wale no, a hoi loa mai a hu ma Honolulu nei i ka. Poaha, Sepatemaba 17, hora 5 P M.
" " 18, e holo ana no Nawiliwili wale no.
666 2ts 667 S.G. WAILA, Agena.
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
MOKUAHI HAWAII
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
_
Poalima, Sept. 18……………..5:30………………..Nawiliwili
Poakahi, Sept. 21……………..5:30 pm…Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Sept. 28……………..5:30 pm…Kona me ke ku ana
ma Kaunakakai malalo aku nei a maluna mai.
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai………………..$ 5 00
" Lahaina, " " ……………….. 6 00
" Maalaea, " " ……………….. 7 00
" Makena, " " ………………. 8 00
" Mahukoua, " " ……………….. 10 00
" Kailua " " ………………. 10.00
" Kawaihae, " " ………………..10 00
" Kaawaloa, " " ………………..10 00
" Hilo, " " ………………..12 50
" Kau, " " ……………….. 15 50
Uku kaapuni la Hawaii,…………………………………..22 00
A hiki i na awa o Kauai………………………………….. 8 00
Uku kaapuni ia Kauai……………………………………. 12 00
Uku ohu Hawaii oneki…………………………………… 2 00
Aole aie no na @ku ohua.
Ma ka Hale O@hana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakaula ka loaa ana mai
E hookania ka uku ukana i ka wa e @ o@@a aku ai.
SAMUEL G. WILDER, (Waila).
Agena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Pap@ a me Moiwahine. 652 3m 663
Lole Makepono ke Kuike !
E LOAA NO IA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE,
--- E LAA NA ---
AHINAHINA,
KALAKOA,
KEOKEO,
LEPONALO,
Pena, Aila, A@iani,
Na Mea Piula,
Kopa, Aila Honua,
Aila Hoomaloo,
Kui Kaia, Pakeke,
Tabu, kaula, Noho lio,
Hulu-@alaki, na P@l@mi
LAINAKINI-NAO,
LAINAKINI-MAOLI,
PALULE KALAKOA,
ALAPIA, KELEPA, KILIKA,
Na Lole kupono i ka wawae,
Palule Huluhulu,
Na Lole Huluhulu,
Na Lole no ka hoohehelo ana
Lipine, Lihilihi, a me ia mea'ku.
---A HE---
MAU MEA AI KAHI
Ka Palaoa, Kopaa
Raiki, Pia, Hoohu,
Paakai, Huaala,
Pia Kulina, &c.
---A HE---
LAAU LAPAAU KAULANA@ LOA
a @@. JAY@E@.
Laau K@@@,
Laau Hoomaemae Koko,
Laau hoopae naio,
Pe@ikila, Huaale,
A @@@ ma laau Ha@@@, a pela 'ku.
656 ly.
KO KALEPONI
LAAU KUNU OLA
A ME KA MAI HANO.
I KA LEHULEHU!
NO NA MAKAHIKI ELUA AENEI I HALA, UA LOOHIA AU I KE KUNU KALEA, O KE aiwa loa nae i ke kaka@i@@@ i ke ala ana ae mai ka hiamoe. Mahope iho, l@li ae @@@ ke ano o ka mai a @o@@ hano ikaika maoii@ he mai mau keia i ko makou ohana. I ka malama o Augate aku nei, 1872, oolea loa iho ia ka loaa ana i @@ hano, kuna au a pau@@@@ho, me he mea la o k@@@@ @@ ana i ka hanu. Aole e hiki ia'u ke ai, me ka eha ole ma ka @@@@@@ a me ke ak@. U a hele au i na hale oi kauka, ua haawiia mai au i ka la@@, lua in@ aole nae he olaolu mai. Kolia mai au e hele i ka aina mehana o ka noho ana, he e no au i San Jose, aka, no@e loaa iki o ka ma@a. Ia'a i haaleia ai ia San Jose, nohe o'u manao i koe e ola ani. O ko'u h@@@ iho la no ia i keia la@u, nana i hooleole mai, a ma hope o ka hoomau ana i ka i@@, o ko'u ola mai no ia. I keia wa, ua ola loa ia au, a ua @@i e like me ko'u ola mua. Ua hoi@eike a@u au i @@@@@@i poe e ae no keia @@@@ la@u, @ ua helaw@@ lakou me na hope@a olioli e liae me ko'u. Ano hoi, ke hoi@eike aku nei au i ka lehui @hu, no ko'u manao io he laau ola keia no ka hano, aohe on@ l@ke.
Aole au i hoikeike aku nei i keia LAAU KUNU OLA AME KA MAI HANO i mua o ke akea me ka olelo aku, he ola n@e wale no, o ka @@ai@a, o ka hoihoi ae i na m@@ e pili ana i @a me@ piahana o ke ake. O ka pa@ ana o na ohe o ka pu@, oia ka me@ e loaa ai i ka @@@@ a o keia l@@u N@@@@@@@@ ka mea nana e pa@hana aku a oia ka poe i loohia ma keia mai make. Na keia laau no e hooiaio mai i kona waiwai ke hoohana ia. Ina aole e ola ana ka mea i loaa i keia mai @@@ k@@@@@ ole nei, mah@@@@ o ka h@@@i ana i na kuhikuhi, hoinoi noa aku no au i ke d@@. O k@@a@i k@@@ o ko @ aleponi mae mea ul@. He akioma i hoo@olo kahiko ia iloko o ua noonoo o ka lehale@@, na @@ m@@ @ p@u, aia no @@ la@ nahelehele ka mea i hoo@@@@@kauia e ola @, eia wai@ noka mea pilikia, o ka loaa k upono ole o ka lau nahele e pili pono ana ia mai. O ka hano, he mai we@weli loa ia, a ua hel@@@ ke@@ mai ma ka p@ p@ o na mei ola ole, a no na au he loihi oia ka mea h@ii nui a na ka@@@ lapaau i huli ai e ake o ka loaa. Owau no, a pela aku.
FRANCIS L. SUCH
He n ui na Palapala mai na Haole e ae e hooiaio mai ana i ke
Ola io maoli o keia Laau Ku@u a Hano.
O KEIA KA LAAU OLA A MR. F. L. SUCH NO NA MAI
-MA KE-
Ake-Mama, ka Ha o ka Leo,
Ke Anu, ke Kunu, Kunu Kalea,
Na Eha a pau ma a Puu.
E OLA NO HOI NA MAI HANO IKAIKA, KA UMII I KA HAUPO
A o ka poe Mai Ai-ake e loaa no ka oluolu nui ia lakou, ke ai i keia Laau.
NO LOKO MALO O NA LAU NAHELE KEIA LAAU, AOHE MEA INO O LOKO
NA KA POE E LAWE ANA E IKE I KA OIAIO.
-
Na Rula o ka inu ana@
No Kanaka Makua—2 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.
No Kamalii-- 1 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.
No Kamalii Aiwaiu–1 puna ti, i ekolu inu ana i ka la.
A ina e mau ana no ke koii o ke Kunu, inu iki no mawaena o na inu ana ekolu.
No ka Hano—E inu i ka wa e hiki ai ka ho, a mahope iho.
No ke Anu—Aia no i ka wa e inu ai, o ka po a me ke ao.
No ka Puu Eha—E hoonui a e inu pinepine a hiki i ka emi ana o ka eha.
No ka Eheohe—E inu liilii me ka hana mau nae.
No ke Kunu Ka@ea--E inu no e like me ka ikaika o ke Kunu.
No ke Kaniai Eha—He pono inu no, a aole e e@@ o oka pau no ia o ka e@a, a poha maikai ka l@@
-
E loaa no keia laau lapaau ma ka Hale Kuai
DILLINGHAM & CO.,
Alanui Alii.
L. MAKALE.
HE LOIO, a he kokua no na hihia o kanaka, (koe na @ihia hewa.) Aia kona kee@a ma ka Hale Hookolokolo. 639 -6ms
LOIO !
E IKE NA MEA A PAU, KE NOHO NEI NO ke "keiki o ka Uaukiukiu, " ma ke Keena o ka "Aeko," ma ke ano Maheleolelo nona, a ma ke ano Lolo no hoi. E hele nui mai na kanaka Hawaii a pau i loohia i ka pilikia ma ka Kanawai, he mea ole ia ia ma@a – "Heaha la la i ka Aeko" a me ke "Keiki o Haleakala."
J P GREEN, (POKA).
Augate 11, 1874 665 3 m 677
Hoolaha Wai !
O KA UKU HOOLIMALIMA WAI NO ka hapalua makahiki, mai Iulai 1, 1874, a hiki i Ianuari 1, 1875, e hookaa mua la. O ka poe a pau aole i hookaa i ko lakou mau uku wai, ke kaheaia aku nei, e hele mai ma kuu Hale Oihana, a e hooponopono mamua o ka la i o Okatoba O ka poe uku ole mahope i ho o la wa, e hookila me ka hoike hou ole ia aku.
HENRY PRENDEGAST, Luna Wai.
Keena Wai, Alanui Nuuanu
Honolulu, Aug 25, 1874 663 5ts 669
@ KEIA LA, UA HOOKOHUIA AKU O J. H. BROWN e hana ma ke ano he Agena no'u no ka hooko ana aku i na Kauoha a ke Kanawai e hoemi ai i na ino i ioaa ma ka hookamakama. A o ka poe hoopii a pau ke kaheala aku nei lakou e hoopaa i ko lakou mau inoa ia J. H. Brown.
W. C. PARKE—Ilamuku.
Honolulu, Aug. 2@, 1874 665 4ts 668
INA MAKAMAKA O'U O HAMAKUA, Hawaii, owau no keia o ko oukou wahi makamaka, i hoomanawanui loihi no ka " A@a k@@ ole," ke poloai a ke kahea leo nui hou aku nei no au la oukou, e hookaa koke mai i ko oukou m@@ aie, kokoke mai ka manawa a ke Kanawai e hana mai ai i ka poe ale kaa ole, nolaila, e wiki mai oukou, e eleu mai ka hookaa ana i na aie, iloko o Augate a me Sepatemaba ae nei, o ko oukou manawa ia e hookaa mai a@, puka aku ma@aho, he mea okoa ia. Pela no hoi ko Hilo nei mau makamaka, o ka poe i aie ma ka Halekuai "Kalewa," e pono @o e hookaa mai @@oko o Augate & Sepatemaba ae nei, no ka mea, e wehe hou ana au he Halekuai hou no kakou ma. Punahoa, a o ka poe e hookaa mua mai i ko lakou mau ale mua, ma ka Halekuai mua, e loaa no la lakou na ano nani hou o ka Halekuai hou ma ke kuike, a no ka poe e hookaa pololei mai ana, e loaa no la @akou na makana @@ mannahi a me ka ho@'e aku, no@alia, e wiki ka hookaa mai i na a@e kahiko, i komo koke kakou i ke "Au hooulu lahui" o ka Moi Kalakaua me ka hooulu i na hana holouaua o ka lahui e pono ai, nolaila, i nui ke aho e na pokii o Kauakan@@e@ta o Hilo.
Owau no nei o ko oukou makamaka hoolohe hoomanawanui i ka uwaloia mai.
C Y AIONA (PAKE)
Hilo, Aug. 17, 1874 @@@ @@ 673
KE KAHEA IA AKU NEI KA POE a pau e noho hoolimalima nei maluua o na aina o ka Moi LUNALILO i make, mai Hawaii a Kauai, e hoihoi koke mai i ka wa e pau ai ka manawa hoolimailima i na uku makahiki ia'u, ma Honolulu. A e ka poe e noho ale nei i keia manawa, no na uku hoolimalima, e hookaa koke mai i keia manawa, no ka mea, na hoi mai na waiwai a pan ia'u o ka Moi make. CHAS. KANAINA.
Honolulu, Aug 14, 1874 @@3 @@@ @@@
O NA HOLOHOLONA, a pau e helehewa ana ma WAOLANI, e hooakuia no i $1.00 no ke poo, mai kela la aku. H. SCRIEVER.
Honolulu, Sept. 1 1874 644 @@ 667
MAI KEIA LA AKU, a mahope aku nei, aole loa au e hookaa ana I kekahi Ale i alela ma ko'u inoa, ke ol@ e loaa @e palapala ae mai a'u aku. J KALA
Honolulu, Sept. @, 1874 668 @@@ 669
MAKEKE KUA@@A O HONOLULU
O NA UKU NO NA LIO IA, w@@ @@, a @@ na w@@pa ia e la@e mai ana i ka m@keke kuai ia o Honolulu nei, ka poe law@ @@, a pe@@ ak@, a pela aku@ na hoop@n@@ ka ohi ana ia mau aku kaulele, e ke K@hina Kalaiaina, no kela @n na aku. Aole pili keia i ka poe a kuai ia ana maloko o na palena o ka makeke kuai ia, oiai e uku ana no @@@@@@ @ na uk@ mau.
HENRY PRENDERGAST,
Kakanolelo Makeke
Honolulu, Sept. 4, 1874 @@@ @@@ @@@
Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.
O KAI UA HOOKOHU PONO ia ka mea nona ka inoa malalo @@@ nei, i Lunahooponopono no ka Waiwai o JOHN KALILI (k), o Walohole, Koolaupoko, i make ka@o@a ole, ma Honolulu, Oahu. Nolaila ke kauohala aku nei ka poe a pau ana i aie aku ai, e hoike koke mai i ke @@ou kaina a k@@@@@@a hoi @@ @ ka @o@@@@@ kupono mahoko o na malaaia eono, mai kela wa aku, o hoo@e @oa la @@@@@ : a o-ka @@@ @@@ a @@@@ @@@ @@@@ a hookaa koke mai ia. E loaa ao a@ ma Waio@ole, Koo@aupoko, Oahu, mai @@@@, la aka. U. PAPA,
Lana Hooponopono
W aiohole, Aug 2@, 1874. @@@ @@@ @@@
OLELO HOOLAHA
A.S. HARTWELL, (HAKAWELA).
LOIO !
UA MAKAUKAU AU E HANA, A F. HOOponopono hoi i na Pa@apa@a Hooilima, Pa@apa@a Kuai, Pa@apa@a Moraki a me na mea a pau @ pili ana i ka O@hana Lo@o.
666 @m
ABERAHAMA KALAULI
LOIO A KOKUA NO NA KANAKA HAWAii imua o na A@a Ho@ko@ok@lo a pau o kela Aupuni.
665 6m@ 6@@
NIU KUAI !
UA LOAA MAI NA NIU HE 3,000 MAI TAhiti mai, maluna mai o ka moku Ionia -- Niu nui a maikai no hoi, @ ike ole ia maanei mamua; a ua kupono no ke ka@u ana a no ka ai no hoi. E ni@au ia.
CHAS. LONG.
ma Alanui Kalepa, He@u @ 660 @@
KUAINA UPENA !
MA KEIA HOI ANA MAI NEI A KA MOKU "Hoku Ao," ua loaa mai he
3,000 PAONA KUAINA.
a e kuai lilo ia aku no la e A. W. PEIRCE & CO.
660 3m 672
E IKE A@ANEI NA MEA A pau ke nana mai iakou, mai keia @a'ku, aole loa au e hookaa @ kekahi Bila A@@ i kakaula ina ko'u inoa, ke ole e loaa 'ku kekahi palapala i kakau inoaia mai a'u ake. E @@@ keia i Kanawai p@@, mai ka la aku o kona puka ana.
CHARLES KANAINA.
Honolulu, Iulai 11, 1874 6@@ 3m 671
E IKE ananei na kanaka a pau, oiai n@ hoolahala ma ka nupepa Kuokoa, o ka @@ @@ o in@@@ 1874, e S Kanakaole, @us kuai ola i kona hapa ma ka aina o Punwaawa@. Kona Akau, Hawaii, la J W Punihaole, i ka la 1@ of Iune 1874." Nolaila, ke hoike akea aku nei au, aole he mana o keia @@@@@@ ana, aole no hoi a@ e ae ana ia J W Punihaole, e komo mai @oko o keia aina a me keia hoolimalima, no ka mea, aole i hooko iki o 8 Kanakaole i na olelo o ka hoolimalima o keia aina no kekahi @@@@ hookahi no na makahiki @e umikumamakahi i hala, na'u wale no i hana keia mea. Aole no hoi i @@@ a la 'ku ola e @a Kom@aina Aina Lei Alii, aka, owau wale @o ka mea i na@a ia mai, a maluna wale no o'@ na l@hi a me na kaumaha o ka wa i @ala. G. KAUKUNA.
Honolulu, Iulai 14, 1874 @@9 @@
E IKE @@@@@@ na @@@@ a pau @ @@@@ mai ana @ kela, na lilo mai la'u @a ka hoolimalima na aina Aupuni o Kupehua, Kalapana a me Kapaahu, e wai@o la ma Puna, a me ke koena o Makena a me ka aina o R. Kee@@ko@ani o Hululanai a me Kahaualea a me na aina o Waaiki i lilo a@ ia Lo@o, a me ko Naahumak ua, ma la okana aina o Puna. Nolaila, ke hookapu, a ke papa loa ia aku o I ka poe kuleana ole, aole e hookuu wale a k@@ wai@ i na
holo@olona o na a@o a pau maluna o @@ @@@ @@@ la i ha@ia ae la. Ina e loaa i o'u mau Luna, o@a o Kamalo@o@@ wa a me Hauanio ka poe k@e, a@@@@, @ ho@@ ia a hooukula e like me ke Kanawai. L. KAINA.
Honolulu, Iune 1@, 1874 @@@ @@@
I NA KANAKA HAWAII !
E@@ LOA NA KEI maanei a makepono loa no hoi, malalo i@o o ko @a Hale Kuai K@ e @@ o kela ka@@e A@a ma ka Hale Pai Kii o KEIKI. E heawi ana ka mea @o@a ka in@a malalo iho, i kooa mau mal@@ pau e ku a@ i ko na kanaka Hawaii ano. A.@. SMITH.
@@@ @@ (aLAPAKI kAMIKA).
Mai keia la aku !
A MAHOPE AKU NEI, AOLE LOA AU E @ookaa ana i kekahi aie, i aie la ma ko'u inoa, ke ole @ loaa mai ia'u aku he palapala e ae ana.
JOS. NAWAHI
Honolulu, Iune 4, 1874 @53 3@@
FRIEL & LAINE (Aluni ame Laine.)
NA MEA KUAI MEA AI o na lako ai a pau, na mea ulu, a me na mea hoomo@ona lio. Halekuai malalo o ka Hale M@. Alanui PaPu, Honolulu. 617 ly
Olelo Hoolaha a ka Luna Helu.
Ma@ope aku o ka Poakahi, Augate 24, e noho ana ka Luna Heiu ma ko@a K@@@a, ma A@anui Marine, i keia a me kela la, a hiki i Sepatemaba @@. O ka @@@ a pau @@@@ i he@u la no 1874, he pono e he@@ mai lakou o hoike ia wa: a @ k@ @o@ ao@@ i l@@@ @@ p@@ @@@@@@@@@, @ @@@@ @@ @@ @@ hele ana mai i kela @@@@@.
C. H. JUDD
@@@ @@ @@@ Lu@@ @@@@ @ Honolulu