Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 37, 12 September 1874 — KA MOI MA HANA. Na Hookipa makee alii lua ole! [ARTICLE]

KA MOI MA HANA.

Na Hookipa makee alii lua ole!

Sept. 2, Hora 3P. M. Ike mnaia ako la ka pua mai o ka uahi o ka moknahl Kilauea i ka, ili kai, ia manawa no, o ka liuliu koke ae la no ia 0 na keiki aloha alii o na aina ua hmi haahaa la ma ka linlia ana ia lakou ibo ma na mea e pono ai ka hookipa ana mai i ka Lani Moi alakou. Mamua iho oka hora 6, P. M. ua hiki mai la ke Kilauea i ka nnku o h awa o Kauwiki, #ia manawa no na lele mai la o ua o " Kiuliluaikeanuwaialeale" me kona man ukali, a i ke kaa pono ana mai malalo iki mai, na hanwi mai la ka Batcri o Kauwiki i na pu aloha alii he 21. I ka aneaoe ana mai e pili 1 ka napo, ua hookauia iho la ke alapii, a laia e ka ana ma ka uipo, e houheuhene mau ana no ka ka Bana o Puoiki, me oa leo melo nahenuhe o na kaikāmahine puukani 0 ua aioa ua Apuakea la. I ke kau aoa o ka Moi maluna o ka lio, ua kan pu ae la no hoi kona mau ukali, a maki pololei aku la i kahi o ka Mea Mahaloia A. Uoo», mo ka ' hoohanohano pn ia hoi 6ka puali kaua lio malalo o ka noho hooponopono ana a-Keoela W. H. Kamoa* na, e ukali ana iua kela a me keia aoao o ka Moi. I ka haakai Moi e pii ana mamoa, e ukali aku ana no ka Bana a me ka poe himeoi mahope me ke mele man ana i na mele maikai loa a lakou. A mahopeloa aku okeiahuakai, na makaainana aloha alii a hiki i kahi i noho ai ka Moi. | Ua hoooanea ikiia oa hora moleholeho oia ahiahi me na leo kakani 0 na ulioli a ka poe hula, a me na leo himeoi o ka poe hime-1 ni, a i ka oaokhulehu loa «oa iho, ua hoaia mai la eia poa ahi eono iluna oka puu o 1 Kaowiki, o keia mau pnn ahi, he man pa-' hu Ta no ia, i hoomakaukau moa ia e A. | Unna, 00 ka maaaoia e ku enai ana ka moknahi I ka po, aole no ho» i liolio iki iho, pii ie aisa he hoakai noi me na lama ma na lim.a a hiki ilona oka puu. Ika oaoa'ko | ua hele a owela ke kula ika na mea he : makKnaiama. • j Ika hiki ina hova oke aomoe, oa | ho! aka ka hapa nui ona taakaainaoa, a j ■ kof iko la no ka pual,i kaua Uo e kiai i ka , malokiu o ka Moi aao ia po. 1 Sept. 3.—1 ka pau aaa o ka paina k»ka- . biaka t a ma ka.bara 9 paha, oa kau mai la ka Mol malooa oka lio, me na ukali, i nkaH pa ia maī 110 hoi e ka poali kana iio j • hofe pololei ana i ka halepule Hoole POpefo ka«ebe aaa ikapahaiolelo alii. Ma ka pnka oka laikioi, kahi e kpoio aka ai • ka .Moii )e kq fnaQ iaaa palaa. I ke.| koaa anamai oju leia, oa.ko aa la ke anaiaa kaaaka i kel». a piha ka iuakini (| •>«,.< Ī f.«a i*:d !*? : • ;-v ' ] : I kaMIK u»«ki>X»iilaii #ki awai, 1 lk%aßtfr.B.HelekoDihi * || *!&'

■ ookoa i oehioei, oa m*ha!o lo« «o. I* ? « j i kaipooi «i i oa mokapaoi a pau, aole no j au i hoooele i ka maoao «st e kipi mai io o«k<?» oei 0k« tao noi o ko'a aupooi, he •opooi hooula lthoi. IT* noī na hooiloilo i poka niii, e make lo» asa keia l*bui, •ka ia'o i biki mei *i m» H»oa oei i oehioei, aa maopop ia'o, lole e make aua kei* UhoL 0k« io» keia oo* «paoa a'u i ike »i ika dui ona keiki liilu—o ka mu» # ma ka ap&- | na o Puaa, au ka lua keia. Eh hoi kekahi, «3si hookon onkou i ka oukon ooao keiki e holo i Hooolulo. Ua bele hookahi mai nei ao me ka mnaao, mahopo aku e holo aku ai ao i na aina e • irni i ke Kuikahi { Panailike " Maanei aa ninauia ka manao • 0 na makaaioana, Eii ka hoohalahnla i loheia—" Aole o makoa makemuke e irai ia keia Knikahi Panaihke me ka haawi akn i k«hi lihi aina, ot«f, he aloh* makoa t ko makoa aioa &c." Hoakaka huu mui ka Moi "Ue manao maikai keia o ka minaaiiua ana ika aina, pela io no. Aole anei ioi ! aku ko makou minamioa ka poe mea aiaa ; 001 ī ka haawi ana aka i ko oukoo mau aina. He hana nui keia i ioiiia en* Moi i hala, aole nae ī loaa, nolaila au t manao ai e imi hoo i loaa mai ona mau pomaikai no Kakou." Aloha oukou. Mahope oka pau aua oka ka Moi, aa ieuma la namea Haaohano P. F. Koukauo. E. 11. Boyd Jno M. Kapeaa e kokua i ka Haioleio Alii, mahalo piaa no lakou. I ka hookuu ana oke anaina, ua taaki pololei aku la ma kahi o ka iion. C. K. Kakaui e hoopau i ka houpo lewalewa ma kekahi lanai aheaina oui i lioomakaukauii e ia. A | malaila i jko aku ai na makaiinana a lolu I lima pu me ka Moi me ka lawe pu aku i j na hookupu oia Ke olona, apaua dala, ke kapa a pela akn. Ma ka hora 3p. m., ua hele aku la ka Moi a me kona mau ukali i Puuiki raa kahi o na makua Bonefice a ine Jeocloro, me ka hoohanohano pu ia o ba huakai uliiena koa kaua lio—Malaih, ua hoomakaukauia be lanai ahaaina i piha i na mea momona e ko'u ai ka pau ika wai oka naulu. Ika pau ana o ka paina uoo, ua hoonaneaia ke anaina alii ena leo puhi ohe a na keiki o Puui&i, A mahope, ua laweia mai he makana e kekahi wahine o Kahola kona inoa, aua haawi aku i ka Moi, oia hoi he Buke Himeni. Mahope iho o oa hoolealea aua a me na kamakamailio ana, ua huli hoi mai (a ka Moi a me kooa mau ukali ma kahi o A. Unna me ka nkali pu ia no hoi e na keiki o ka puali kaua lio. A oiai na eheu o ka pouli e uhi mai ana, ua lawe ae la kela a me keia hoa i na lama ma na lima, a hiki wale no ma kahi o A. Unna. Ua nui loa na kaoaka i akoakoa mai ma ia po, e lohe ina mea lealea o Halalii. Ia aumoe no, na iho aku la ka Moi me na ukali a me ka pnali kaaa lio pu ma kahi o C. K. Kakani, a paina oumoe malaila, pan ka paina ana, huli hoi ka huakai i ka hale. Ai ka nana'ku i ala waleia no ia po a ao. Sept. 4. —I keia la ka hoomakaukau ana 0 ka Moi e haalele ia Oana no na Koolau a me Makawao. Ma ka hora 10 pnha oke kakahiaka, ua haalele akn la ka huakai alii 1 kahi o A. Unna a maki pololei mai la ma ke alanui e pii ai iluna o ka puu o Kauwiki. Ika hiki ana aiai oka Moi ma kahi o Kanakaole, ua kapa aku oia 4 ka inoao kekahi keiki i hanau iho ia kakahiaka nui o " Kahookipa" ka inoa ; A mai Uila akn iluna 0 ka pnu 0 Kaowiki—Hoonanea iki malaila, ma na leo himeni a me na leo o na obe keleawe a na keiki puhi ohe o Pnuiki. Ika huli hoi ana mai, ua lele iho la na ee lio a pau ilalo, a na ka Moi maoli no i kai aku i kona lio ilalo, a pela na boa e ae. I ka hiki ana ma kekahi hale ukana e kokoke ana i ka uapo, na hoomaha iki malaila, me ka h&na mau no hoi o ka Bana a me ka poe himeni ika lakou hana. Ia manawa, ua haawi mai ia ka puali kaua lio i ka lakou olfelo hoomaikai, a hoalohaloha pu 00 hoi i ka Moi ma o kekahi Komitela, ma ka haawi po akn i kekahi mau makana i ka Moi oia hoi, elua laaa palau elua pnlolou ame ka pahikaua ako lakoa alakai W. H. Kamoana, i mea hoomanao na ka Moi. I ka paa 0 ka lakou mau olelo, ua paoe pokole aku no ka Moi. Hora 1, auwina la kau ka Moi ma ka waapa, ia maoawa, na haawi hou mai la ka Batari o Kauwiki ina pu aloha no ka lakou milimili. Nui na leoburo i loheia aku a pola p« 00 hoi ka poe iluna o ka mokn o " Kapneokahi " I ka moka e hoopaka ant me kaoa okana makamae oluna, na ike aka la no makon Ika naholo ae o na koa kana lio ma Kawaipapa a hala ioa i ka lae o Nanualele me ka haawi man mai i na leo buro aloha alii, aole no lakou i haaiele iki mai ia makoa a pau wale ka ike ana aka a na maka. Ia makou i kaawale iki aku ai, a i ka tnoko hoi e bolo pahna ana, oa lawe ae !a ua Lani la ika kulana hookele moku, a oana poooi 110 i hookele ka moku, ana ka ma« kaukan ana o na mea ai o ka paiaa ahiahi i hoopan mai ia ia. 1 I fee ahiahi molaheleha loa ana iho na kn ako la ka moku ma Keanae, ana moe ka Moi me na okoli ma kahi o Rev. Kanaka* i hik N:' ■: Sept 5 —-KaJkahiaka noi, aa hele oaai )a ui makaainaua oia mao kahawai e lola lima pu me ka Moi, roe oa makana oia hoi kebi4aa. hoi ia Halolelo alii, , j,L -A»/' >. . > ~ !

? o ke aoo noi, oia ao ka hooelu Uhoi ame ! | ke kaikahi paoaihke. Pan ka paioa kaka- i hiaka, iioho so ke kao ako malona 0 ka. moko o Maiiko ke awa. Ma ka bora 2P. x. i ko ka inoko, iele ka Moi me oa okali, a piii | loa i Makawao, malana o na lio kahi poe„ ! aaa na kaa boki kekahi poe. Ok» hale i | hoomakankauia no ka hookipa ana ako i kn | Moi, uia 00 ka hale oG. Miner ma MakaI wao. Ika hiki aoa oka Moi ioka, na pii lou akn la no e enakaikai i Haloakala School. Hoonanea ikiia ka Moi ma ka nana ana 1 i ka paikaa a na keiki o ke kula, a 1 ka oa- ! na 'ku, ua maamaalea maoii no. Pao ks ! makaikai ana malai'a, kipa «e e makaikai i ka bale kula kaikamahineo Maonaolo, n»e ka manao ole ae 0 ua Lani la i ke anuanu oiai e hanle lelehona iho aoa ka oa " UIII--a M oua aiua la. Moe ma ka hale i hoomakaukaoia no ka hookipa ana i na Laui Moi la a ma ka la Sdb<*ti. . | Sept. 6.—Hora pule, oa pii aku 00 ka j Moi ma ka loakini Hoole Pope o Makawao a i ka pau ana o ka haiolelo a ke Kahuoapule (Greeo) ua pii akn !a oia a wehe mai la ika haiolelo alii. "E ua makaaioaoa o Makawao, aole oo Au i poina i ke kipa ana mai i o oukou nei. Nolaila, mahope oka pau ana oka Ahaolelo, ua kaapuni ae nei Au ma na wahi i koe o Hawaii ame Maui nei a hiki loa mai oei i Makawao nei. 0 ka nianao nui wale no a'u i manao ai e hai aku ia oukou, oia ka imi aua i na mea e nlu hou ai ka lahai. la'u i hiki loa mai ai i Makawao nei, ua pii loa aku uoau e makaikai i | na kula. A i kuu hiki ana ika hale kula | kaikamahino a Anaru, ua manao Au, uole ! he kula i kukuluia ma keia aopuai e like | me ke«a. Nolaila, oa manao Au e haawi i ka'u mau kokua, oia hoi ma ka hoouna ana mai 1 mau kaikamahine a mau keiki kane hoi iloko o oei mnu kula, ke ae uiai hoi na kumu oke kula la'u, A o ka'u e noi hope aku nei ia oukou e malama i ka oukou rnan keiki, i niuu polapula e ulu hou ai ka lahui." Ua kokuaia ka haiolelo alii e na mea Ilaoohano P. F. Koakanu, Jno. M. Kapeoa A ua loaa mai no hoi kekahi mau waiwai mailoko mai oka laua haiolele ana. Iha pau ana o na haiolelo, ua hele mai la na wahi makaainana helu o Makawao e lulu lima pn me ka Moi. Ia Bhiahi no hora 4 palia, ua haalele iho la ka Moi ia Makawao no Ulupalakua, j A niaane: ke Kaena ae nei au Ina hoohiluhilu aoa a ko Hana mau keiki, a me he la o Hana oia ke kiekie ma ka hookipa aua i ka Moi, ke huro ia la ka Moi mai ke ku ana o na kapuai iluua o ka uapo a hiki hou i ka lawe haaheo ia aoa e ka ihu lolipua oka moku " Kapueokahi." I uhai loloa wale ia no hoi e koa kaua lio ma na wahi a pau a ka Moi e hele ai a hiki hou no lakou la i ka lae 0 Nanualele. E ola Ka Moi i ke Akua. j Ka Moi ma Ulupalakua. Ma ka po Sabati, hora 10 paha, ua hiki aku ke alii a me kana huakai i llosy R*nch, oia o Ulupalakua ka home mauna o ke keiki haole lalawai Kapena Ki, mahope o ka haalele ana ia Makawao hemahema ika hookipa alii ana, a ole io, he makona maoli no paha. Ia hiki ana aku, e a)a mai ana no ka makua o ka lehulehu e hookipa aku i ka Lani ma na ewe lehulehu aua i ao wale ia ika hookipa a lehau. I loa no a hiki, mi« kia wale mai la no iluna a o ke knu iho la no ka ia oia maluhiluhi oke ala hele. I ka paia lewa heleia mai no a wehewehe ana kai ao, aohe 1 piliia e ka maka i ba na mea he pnnahele maoli. Ma ka Poalua, ua haalele aku ke'Lii ia Rosy Ranch no ka iho ana i kai o Makena e kau maluna oka Nene Ankai. Ua ukali pu aku na mUimili a Kapena Ki a hiki wale i ka haalele ana mai a ka WBpaa ia kapakai. Ua holo mai ke Alii me fea manao e hoohala ma Lahaina ka po Poalua a ae Poakolu, eia ka auanei e pohu ana ka moam aao ae no i Lt>haioa. No ka manawa ole, nolaila, ua 11010 loa mai no i Honolnlu nei i ka Poakolu ae, a ku i ka hora 2| auina la. I o no o Laeahi pau e no ka pu aloha i ke ki, a he laua malie wale no ko ka hiki ana mai.