Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 44, 31 October 1874 — Page 1

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Kathleen R. Hayasaka
This work is dedicated to:  Hayasaka

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XIII. HELU 44. HONOLULU, POAONO, OKATOBA 31, 1874. NA HELU A PAU 674

E PAU na Pupupu Kahiko!

E pani me na Hale Laau!

PAPA, PAPA, PAPA

O KELA ME KEIA ANO,

-A ME-

NA LOKO KUKULU HALE

O KELA ME KEIA ANO, MA KA

PA-PAPAO S. G. WAILA MA!

-KIHI O-

ALANUI PAPU me ALANUI MOI WA

HINE, no ke Kumukuai HAAHAA

LOA! ae like ka nui me

ka makemake.

LAAU NOUAIKI!

NA LAAU KAOLA,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA HELE,

                                    NA KUA,

                                                AAHO,

                                                            AAHO LIILII, & c

LAAU ULAULA!

NA LAAU KAOLA,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA HELE,

                                    NA KUA,

                                                AAHO, POU

                                                                        AAHO LIILII,

                                                                                    MOLINA,  & c

Pili Cida keokeo, Pili Lasu ulaula,

Na Puka Hale, o na ano a pau,

Na Puka Aniani, o na ano a pau,

Na Olepelepe Puka, o na ano a pau.

PEPA HALE me na Lihilihi,

NA LAKA PUKA

NA AMI-PUKA,

            NA AMI-PUKA LIILII,

                        NA KUI NAO

PENA, AILA PENA, VANIKI,

WAI HOOMALOO,

PAAKAI Helu 1,

 

O PUULOA.

E lawe wale ia ao na mea i kuai mai ai kela Pa Papa aku a i kahi o ka moe, kuai mai, laa ma ke kaona nei, a me na.  Awa o keia Paeaina e like me ka aelike.

Ala maanei ke Keena o ka

MOKUMAHU KILAUEA,

L. MARCHANT, Kapena.

HE

KAAO ARABIA

NO NA

HUAKAI HOLOMOKU EHIKU

-A-

SINIBADA KA LUINA

Unuhiia no ka “Kuokoa” mai ke Olelo

Arabia a i ka Olelo Haole, a mai ka

Olelo Haole a i ka Olelo Hawaii.

HELU 1

 

I KELA WA, e noho ana ma Bagada kekahi aipuupuu ilihune, i kapaia o Sinibada.  I kekahi la kukonukonu hoi o ka wela, hoounaia aku la oia e lawe I kekahi haawe kaumaha.  Hele aku la ia ma kahi i kipapaia o na alanui, a i la heleleia hoi e na wai pua rose; a no ka oluolu o ka moani ana mai o ke ala wai rose, hookuu iho la ia i kana haawe ilalo, ma ka aoao o kekahi hale nui, a hooluolu iho la iaia.

            Iaia hoi e hoomaha ana, ua oluolu loa kona manao, i ka ma-pu mai o ke ala wai anuhea o ka rose; a iaia e nanea ana, lohe mahui aku la ia i ka honehone mai a na leo mele, a mahope iho he ahaaina nui kai malamaia.  A oiai akahi no oia a maalo me mawaho o ia hale, nolaila, aole oia i ike, nowai la ia hale; aka, i kana ninau ana aku, haiia mai ana, no Sinibada ka Luina.

            I ka wa me a ua Sinibada nei e manao wale ana, he keiki alii la ka mea nona ua hale nani nei a maikai, aole no i anoninoni kona manao ia wa, oiai pela mau ke ano o ka noho ana o na keiki alii; aka i kona lohe ana mahope iho, no kekahi kanaka ka i like pu me ia ka haahaa, ua noho alii koko iho la ka enemi mamua o kona umauma, nolaila, manao iho la oia e hoihoi hope aku la i kana haawe, me ke kupilikii o kona mau manao lili, a namunamu iho la i kona haku hana i haawi ia Sinibada i ke ola oluolu a hanohano, a oiai hoi oia e noho ilihune ana me na inoa o ka noho hooluhi mau ia ana malalo o na hoounauna@ ana a kona haku.

            Iaia ume e leo nui ana me keia mau olelo, hoea mai ana he elua mau kauwa i ona la, a noi mai la e hahai aku ia laua, oiai ua makemake ko laua haku o Sinibada e kamailio iaia.

            He manao no ko Sinibada e hoole aku i ke kono mai a kela mau kauwa, noonoo iho la hoi keia, aohe kupono o ka pakike aku ma kahi malihini, nolaila ua ae aku oia i ka na kauwa, e komo iloko o ka hale, kahi a ke anaina nui  e noho ana e paina awakea.  Aia ma ke poo o ke pakaukau, e noho mai ana he kanaka kahiko elemakule, me ka umiumi hina loihi.  O ua kanaka la hoi, oia no o Sinibada.  Hoolauna ia aku la hoi ua aipuupuu malihini nei ia Sinibada, a nonoi ae la ia (Sinibada) i ka malihini, e noho ma kona lima akau, me ka pauni pu ia ana aku o na mea ai a me na mea inu, e ai a inu oia e like me kona makemake, nolaila, ua hoonuu oia a maona a ua inu hoi a kena.

            A pau ae la ka lakou paina awakea, hoomaka aku la o Sinibada e kamailio i ka malihini, me ke kapa aku iaia maa ke ano Arabia, he pokii, ke maa ka launa ana.  Me ka ninau pu aku, heaha la kana mea i kamailio ai ma kapa alanui i kekahi wa pokole i hala?-no ka mea, ua lohe no o Sinibada ai kana namunamu ana.

            I ka lohe ana o ka malihini i na olelo a Sinibada, puiwa ae la oia no keia ninau, kulou iho la kona poe ilalo, a paneaku la, “Ke hoike nei au ia oe, no ko’u maluhiluhi, ua namunamu io no au no kekahi mau olelo liilii, a oia hoi ka’u e hai aku nei ia oe e kala mai.”  Pane aku o Sinibada, “Aole au i hoonoa aku nei ia oe no ka huhu, aka, no kua loaa ana aku ia’u e namunamu liilii ana, no ke loaa ana ia’u o ka pomaikai a’u e hauoli nei; a i mea hoi no’u e hoomau ole aku ai i ka hoino i ke Akua, ma ka enemi a me ka huhu, a e hoike aku no au ano ia oe i ke moolelo o ko’u ae hele ana a loaa mai ai keia pomaikai.  A ke manao nei no hoi au, ua ahona@ e noho ao oe ma ke kulana ilihune a waiwai ole, mamua o kou ike ana ia na poino a me na pilikia, a’u i hele ai a ike kuma ku aka, ua hoowaiwai mai nae ia mau poino ia’u.”

KA HUAKAI HOLO MOKU MUA A SINIBADA.

            Ua waiho mai no ia’u ko’u makuakane, he waiwai kupono, ua lawa no ia no ko’u ola kino, aole nae@ no ka manao ana lake e loaa@  hou mai ana he mua pomaikai mahope, a no ko’u ike aku no hoi i kekahi poe keiki ai e ua@ na nui ko la kou waiwai, a o ko’u ua emi loa, mamuli o na hoolilo uhauhaia ana.  Ke hoomanao nei no hoi au, ii kekahi manawa, lawe ae la au i kekahi hapa o ko’u waiwai, a hoohui aku la ia’u me kekahi hui kalepa.  Hoolimalima iho ana makou i kekahi moku, a hoopihaia i ka waiwai kalepa, a hoouna aku la no ka piepiele ana aku.

            I kekahi la, ia makou e holo ana me ua moku nei, ua loohiaia makou e ka pohu, ma kahi kokoke i kekahi wahi mokupuni nuku, me he mea la akahi no a oku ae maluna o ka ilikai, a maluna iho nae, he limu uliuli.  Kauoha koke ae la ke Kapena e kuu i na pea, a me aku la i ka poe e makemake ana o hele i ua wahi mokupuni nei; mailoko ae nae o ia poe, owau kekahi.

            Aole makou i ku loihi iho, haalulu ae la ka mokupuni, a piha iho la makou i ka maka’u nui.  Ike mai la ka poe oluna o ka moku i ko makou hooluliluliia, kahea mai la, e hoi wikiwiki aku, no ko makou kuhihewa he mokupuni io ia, eia ka auanei he kua no kekahi ia nui.

            Aia uae@ iloko o ia wa, hoi aku la kekahi poe o makou iluna o ka moku, a o kekahi poe, lele a maka’u aku la iloko o ke kai, aka owau, noho iho la no au iluna o ua ia nui nei.  Aka, i ka luu ana aku nae o na ia nui nei, lana iho la au i ka hokua o ke kai, a heaha la ia apakau awale ana ae no a’u, loaa ae la ia’u he wahi apana papa, a makou no i lawe a mai ai i mea wahie e ho a ai maluna o ke kua o ka ia a makou i kuhihewa ai, he mokupuni, a maluna o ia wahi apana  papa au i lana ai, a ina e ole kela wahi apana papa, ina la paha na holo a ia au iloko o ka opu o ka moana, e ukali aku ai la paha mahope o ka ia nui a makou i kuhihewa ai he mokupuni.  A ia’u e lana ana, napoo aku la ka la, a o ka moku hoi keia o makou, nalowale aku la, a pau ae la ko’u manaolana no makou ia moku a me na waiwai maluna iho.

            O kela wahi apana papa, ua lilo ia i hoolama no’u a hiki wale i ke ao ana, na hele iho la nae au a maluhiluhi.  Aka, o ka laki nui nae i loaa ia’u, oia no ko’u hoopaeia ana aku ma ke kapakahakai o kekahi aupuni.  A ia’u i ku ae ai a hele aku, ike aku la au i kekahi lio wahine e ai mauu ana, a hele aku la au a kokoke@ iaia; a ia wa, lohe aku la au i kekahi leo i ka pa-e ana mai, me he mea la mai lalo mai o ka honua.  Nolaila, huli ae la au a nana ma o a maanei, me ke ake nui e ike aku i ka mea kino nona ka leo, aia hoi, ike e aku la au i ke poaleale mai o ka puka o kekahi loa nui i eliia ilalo o ka honua, aia maloko o ua lua nei, ua piha loa i na kanaka; a na ia poe i apo mai ia’u me na lima aloha no ka hookipa ana aku, a haawi mai la no hoi ia’u i ua mea ai he nui, a hoaahuia ino la au me na kapa maloo, a o ko’u mau wahi kapa pulu, miki mai la no hoi kekahi, a lawe aku la e kaulai i ka la a like loa iho la au me he mea la ua piliakana i kekahi o lakou.

            O keia poe nae a pau, he poe kahu lio wale no ka Moi Mirage.  Ia manawa o kela a me keia makahiki, e lawe ana lakou ilaila i na lio wahine o ka Moi, a kukulu ia lakou ma na poo pakahi, a hiki i ka wa e poai puuiia ai lakou e na lio mai ka moana mai; a ina e pau ka lakou hana ana pela, alaila, hoao lakou e pepehi i ka lio wahine, aka, hoemuia no nae me na leo uwa ko ka poe kahu lio.  O na lio i loua mailoko mai o ke kai, he poe lio maikai loa, a ua hooanaokoa e wale ia no, no ka Moi, nona ke aupuni.

            Ina wau e hiki mai hookahi la ka loihi, ina ka ua make au, no ka mea, o ka aina kuhi a’u i pae aku ai, he aina hele@ i na mea hou, a o ka pau ae no hoi koe o ko na kahu lio noho ana malaila, a hoi nui aku i kahi o ka Moi ma kekahi kakahiaka ae.

            A hiki mai la ua la nei, hoi aku la au me na kahu lio; a i ko makou hiki ana ma kahi o na  Moi nei, ua hai kokeia aku la ko’u molelo, a i ka lohe ana hoi o ka Moi, kanoha koke ae la oia i kona Puuku, e hookalo mai ia’u i na mea a pau e pono ai.

            Aia no me keia Moi, he wahi mokupuni uuku, o @ ka inoa; a ua olelo mai lakou ia’u i na po a pau, e lohe mau ia ana ka leo o na pahu malaila; a he mea makemake loa ia ia o ka poe laina  aukai i ke hiki ilaila, a oia no hoi kuli noho o Degiala (O keia inoa o Degiala ma ke ano Mahomedi, he ano Anekaristo.  Eia ka lakou olelo nona, e hiki mai ana ia i ka hopene o keia no, a e lanakila ana oia ke hakaka malama o ke ke ao holookoa, koe wale no Meca, Medina, Turo a me Ierusalema, no ka mea, e malamaia ana ia mau wahi e na Anela nana e poai nei iaia).  A no ko’u makemake e ike maka ia wahi, hele aku laua.  A ia’u me ke alanui e hiki aku ai, ike aku le au i na ia he @ a me elua haneri cobita, ka loihi; he mau ia mau ia e hoopoino ole mai ana, aka, he lele wale nae lakou i ka wa e lohe mai ai i kekahi wahi halolu.  Ua ike no hoi au i kekahi mau ano ia o ae, he cubita paha ka loihi, o ko kakou mau poo, ua like me ko ka pueo.

Ia’u ma ka awa ka moku mahope iho o kuu hoi ana mai, alawa ae la hoi ko’u mau maka, a ike iho la i kekahi mau kokua polu@ i hoopaeia mai i ka uapo, mai ka moku mai, o ka hiki ana mai no ia,a a nu’u ponoi nae, oiai no’u ka hoailona i palapalaia mawaho.

            A no ko’u makemake e ike i ka oiaio, hele aku la au e huli i ke Kapena, a e hoike ia’u iho imua ona.  Ia maua i halawai ai, ua hoike aku au ia’u iho imua ona, aka aole nae kela i manaoio mai i ka’u, no ka mea, ua maopopo iaia ma kona ike maka, ua make io la wau i ka a wa o’u i kau ai maluna o ke kua o ka ia nui i kuhihewaia ai he aina.

            Mahope iho o ko maua hoopaapaa loihi ana, akuhi no a ae mai oia, o Sinibada au, nolaila, haawi mai la ia i ka ukana a pau o ka moku na’u.  A mamuli o na kokua ana a ka Moi, na hooliloia ku keia mau kukaa pule no na kumukuai oi loa aku o ka pomaikai.

            Mamua ae hoi o ka haalele ana iho o ua moku la i ke awa ku moku, hoopiha aku la au i ka hapanui o na moku la me na lua ono oi loa o ka aina, a hoi aku la a hiki i ka home, me ku hikiwawe a me ka pakele, kahi a’u i hoolilo aku ai i ka’u mau waiwai no ke kumukuai, no ka umi @ dala Tureke, oia hoi, he eiwa ailina no ke dala Tureke hookahi.

            La wa koke no, kuai aku la au i mau kauwa kuapua na’u o na kaonana@ elua, e kukulu mai i hale maikai nani, me ka hooholo iho, e hoopoina i na poino i  lo aa mua ia’u a e hooluolu ia’u malolo iho o ka nohu na@ pomaikai.

            Manei i hooki ai o Sinibada i kana kamailio, a kena ae la i kaua poe mele, e himini mai i ka lakou hana mau, o ka hoolealea mai iaia ma na leo nahenahe o na mele.

            Ma ke ahiahi ana aku, haawi aku la ia i eke dala he haneri dala Tureke, i ka aipuupuu, me ke kauoha aku, a kekahi la ae, e hele hou mai ai oia e hoolohe i kana huakai holomoku elua.

            Pela i hoi aku ai o Sinibada i hope i kona ohana, me ka hoomaikai pu aku i ke Akua, no na pomaikai i loaa wale mai iaia mai na lima nui o Sinibada ka hanohano.

KA SINIBADA HUAKAI HOLOMUKU ALUA.

            Aohe o’u manao e holo hou aku i ke kai mahope iho o ia wa, aka, no ko’u maluhiluhi a me ka hilahila i ke ola hana ole, ua hele hou au.  Nolaila, kau aku la au maluna o ka moku me kekahi poe kalepa waiwai e ae, a holo aku la maluna o ka ili o ke kai no kekahi manawa.  Kalewa ae la makou ma kekahi wahi mokupuni @ku kanaka ole; pae aku la maluna ona, a paina iho la me ka maikai.  Aohe i emo ia hoonanaea ana iho, o ko’u haule aku la no ia i ka hiamoe nui kulipolipo, malalo iho o kekahi olulaau kohaihai.   O ka loihi o ia moe ana a’u, aole no au i hoomaopopo, aka , i ko’u ala ana ae mai ia hiamoe ana, aia hoi, ua hala ka moku, a e poaiki mai ana na pea i kahi mamao loa; aole no hoi i liuliu loa iho ia naua@ ana aku a’u, o ka nalowale loa aku la no ia mai ko’u ike ana uku.

            O ko’u kaumaha a me ka mihi ana i ka make ia manawa, he mea lua ole no ia, aka, i ka hoomanao ana ae, he mea hiki ole ia’u ke pale ae i na poino i ka wa pilikia, nolaila, ua hooholo iho au, e hoopau i ko’u ano kaumaha a makau no hoi, no laila, ua pii ae la au maluna o ka wekiu o kekahi kumu laau kiekie e ku koke ana, i hiki ai ia’u ke noonoo pono i ko’u kulana ponoi.

            Ia’u nae maluna o ka wekiu o na laau nei, ike aku la au ma kehi kaawale loa, he mea kino nui keokeo; a i ko’u wa i hiki aku ai, eia ka he mea pahee hiki ole ke pinana aku maluna iho ona.  He kanalima o’u kapuai o ke kaapuni ana, aohe o’u ike iki i ka mea e hana aku ai,.  Aka, ia’u nae e nana pono ana, heahs@ la ia ulia@ ana ae, malu ana@ ka la, a i nanana ae ku’u hana ilona, he manu nui la@ ole ka’u i ke aku e hoo@ ana e iho mai.

            A o na manu nui la a’u i ike aku ai, na ku no ia i ka hooweliweli, no ku mea, mai ka la o’u i hananiu ai a hiki i ua la nei, akahi no au a ike i ka manu i like pela ka nui, a o ka mea nui keokeo hoi a’a i hoa@ ai, eia no ka hoi he hou na ua ma@ nei.  Lele mai la no na manu@ mai a noho iho la maluna o ka hua.@

            Ia’u nae hoi i ike aku ai i ka lele ana mai o na manu nei, kokolo malu aku la ae a ma kahi o ka hua, i ku ai kekahi wawae o ka manu mamua pono iho o’u i hiki ai ia’u ke hope aku a pea,@ oiai ua like na wawae o na manu nei me kekahi kumu laau mepanepa@.  Nikiikii@ iho la au ia’u iho a paa i na wawae manu nei, me ke kahakuhana lole, me ka munolana,@ inu e lele ana ka manu, alaila, e kuikaiia ana ae, a melia@ o hookuu oia ia’u me kakahi aina e nohoia ana e kanaka, alaila, o ko’u palekana no ia, a o ka pau no ia o ko’u manao ana no ku pilikia.

            I kekahi kakahiaka ae, paipai ae la na eheu o na manu nei, a lele aku la me ke kaikai pu ia’u iluna o ka lewa, a ua makaikai au i ko ka honua, mai kela a keia pea o kahi a’u i ike aku ai, he nani na aina a me na kulanakauhale, a he olioli nui ko’u ina e kau ana oia ma kekahi o ia mau aupuni, o ko’u noho no la ia ilaila, eia hoi, lele no ua manu nei e like me kona makemake, a hookuu iho la i ka honua.  Aia iloko o ia wa, wikiwiki ae la au i na welu kahakahana i hikiikiiia ai au me ka wawae o ka manu, aohe no hoi i hemo lea ae, e lele hou akau ana no kela, me ka paa ana ma kona nuku i kekahi moo nui nahu loihi.

            O kahi o’u i waihoia iho ai, he awawa hohonu, ua puni na wahi a pau i ka pali laumania hiki ole ke hanu aku; a o ka manao iloko o’u, aohe au i pomaikai ma keia hoololi ana i kahi noho, mai ka mokupuni kanaka ole mai, a i ke awaawa hohonu i paluluia e na paia pali.  Ia’u i hele holoholo aku ai, nenelu ahu ka lepo, ua paapaia e na daimana; nana iho la au me ka olioli nui, aka, ike aku la nae au i na mea kino nana i hookan mai i ka weli i ko’u mau manao olioli mua.

            O keia mau mea kino a’u i olelo ae nei, oia no na moo nahu, e hiki ai ke ale i ka elepani holookoa.  O lakou a pau, ua emi aku iloko o ko lakou mau lua, i mea e pakele ai lakou mai ko lakou enemi mai, oia hoi ka manu a’u i lele pu mai ai; aka, aohe nae he mea nana e hoole i ko’u makau i ka po, i ka weli mai o na lua, kahi a lakou i hoi aku ai e hooluana, no ka imi ana i mea e pakele ai mai ka manu aku.

            Owau nae, imi koke aku la au i wahi no’u pakela ai, a ua laki loa au no ka loaa ana o kahi e nalo ai.

            I ke ahiahi hoi, e like me ko’u manao  wale, e puka mai ana na moo mai ko lakou mau lua mai, a e hele hana mai ana hoi ko’u wahi i pee ai, pela io no.  Aole nae lakou i nahu mai ia’u, aole no hoi i hoopa mai, aka ua like nae au me he mea la ua make, oiai ua hele au a hana iki i ka ka mea o ka maka’u, a he hiki ole ka moe ana iho o ka po.

            I ka puka ana mai o ka la, pee aku  la na moo iloko o na laa o lakou, alaila, puka mai le au mailoko mai o ko’u ana ma ka haalulu; a ua hiki nae ia’u ke olelo oiaio ae, ua hele au maluna o ke daimana, me ka pa ole iho maluna; a mahope loa, ua nawaliwali a maluhiluhi loa ia au, e hookikina mai ana ia’u e moe, a pela io no.  Aole no hoi au i hiamoe lea iho, halulu ana ka io bipi me o koke iho o’u; a ia wa no hoi, haule makawalu mai la mai na paia mai a pau o ka pali, na io bipi e se.                                                                                                          (Aole i pau).

Aohe Olelo!

E NA LUAMOO@

            E ae mai i ke kauwahi e kau nupepa, i wahi na’e@ e hoike aku ai i ka oiaio ole o kekahi mau mea i loheia @ Kauka Akana i hoikeia me ka nupepa Kuokoa, Helu 43 o ka la 21 a Okatoba, o ea nu hou kaloko penei:  Ua lohe mai makou, ke lapaau nei o Kauka Akana i a mai lepera elima a ka Papa Ola i @ ai e lapaau me Kalawao, aka, ke lapaau wale nei @ ia i kekahi poe e aku me ka lawe mai i na dala a ia poe mai.  Nawai la kaana lo@ le i kela poe mai @ la i ea dala.”  Na ke’e @ a heluna hoi o na mai 5 o Kauak Akana a lapaau nei, e like me koaa@ aelike ma ka Papa Ola, he hoike aku nei au pensi@ iho:  O ke lohe ae lapeo@ o Kauka Akana i na mai lepers elima, ma Kalawao nei, mamuli e @ aelike me ka Papa Ola, he lohe @ ia.  O ka lohi hoi, ke lapaau wale nei oia i kekahi poe mai e aka, me ka leper@ no i na dala a ia poe mai.  Aohe @ o ia lohe me ka kapa hope.  O ke haawi la @ ana @ a Kauka Akana i kekahi pu mai, no ke aloha wale aku oe i ke noi mai, oia paha ka ka opu ino i hoike aku la, “ke lapaau wale nei i kekahi poe mai e aku ame ka lawe mai i na dala.”  Ua maopopo ia makou, he hoike ana kela o ka alapahi, i hoopukeia malalo o ka inaina a me ka opu ino, no ke ko ole o kona makemake e lapaau aku iaia.  E hoike mai oe i ka inoa o keia eakuepa@.                                                S.N. HOLUKAHIKI

            Kalawao, Okat 26, 1874

Pakele i ka Uila.

E KE KUOKOA E; Aloha oe:

            Ma kekahi la o keia mahina, e hele ana kekehi kanaka o Aukele ka inoa, maluna o ka lio, i ka imi lio ma ke kula o Keawenui.  He ua, he uila a me ka bekili ia wa.  A hiki oia ma @alolu, loaa pono iho la ia i kekahi uila i oi aku ka ikaika, a hina pu iho la lana me ka lio, a hala paha he mau minute, ala ae @.  A o ke @ nae o kana mea i ike ai i kona wa e moe ana ilalo, ua like no ka me he mea la malaila ka owaka ana ae o ka uila, ka hele a wela, a ua puni ia i ka malamalama poepoe he ahi la,  a he mea moi i like me ke anuenue ke anuenue ke hoopuai mai ana mawaho.  Aia iloko o ia manawa, manao iho la ia ua me ke ka lio, a oia hoi, me he mea la ua laweia aku ka mai ana a pau, a koe wale iho no o ka hanu, ka lohe a me ka ike, no ka mea, e lohe ana ao ia i ke kui nei nakolo o ka hekili.  A pau oe la kona kaui ana, a mahope olaila, nee aku la ua malamalama poepoe la a mamao, me he la elua anana a oi aku ko kaawale@ mai iaia aku, a nalo loa aku la.  Ala ae la ka lio me ia po, a hoi aku la me ke kaumaha a me ka weliweli.  Malie loa ao la ka oe@, pau ka uila a me ka hekili.  Ua ikeia no ka ikaika o ka hekili a me keia uila ma na wahi e ae o keia mokupuni, aole @ e like me ko Aukele.

                                                                        Me ka mahalo,

                                                                                    M. W. KEALO.

            Kaluahonu, Niihau

Aole i akaka ke ola!

E KA NUPEPA KUAKOA E, Aloha oe:

            Ma ka mahiko o Onomea, ua haule elua kanaka mai ka hawai iho, a hakihaki iho la kekahi mau lala o ke kino.   Ponei nae ke ano o keia poino i loaa ai:

            O keia mau kanaka a me kekahi mau hoa a ae, he mea la wela wo malalo e Mi Likeke, (haole kamana)@ no ke hana ana hoi i hawai ano uapo, maluna o kekahi kahawai hohoau, i kapua o Waiakolea, mauka lilo loa o Onomea.  A ma ka la 19 o Okatoba nei, kena ae la na haole kamana nei ia Keanapuui, e pinana iluna, aka, haki iho la ke kua o kahi ame e ku ana, a o ke ia la lele koheo aku la no ia, a pa iho la i ke anuu elua, a kakea loa aku la a haule @ ilalo, ua akea pu ia mai kona papalina akau, a he puka ka wai malaila i ke wa a inu aku ai ka wai; ua hoki no hoi kena ohe akau a me ke kuekue kapuai.  A o ke kiekie o kahi ona i haule ai, ke kanalima kapuai, ua like hoi ia me  anana a me 2 kapuai.

            Ma ka la 21 koke mai no, he hookahi la wale no ke kaawale mawaena, a oiai no hoi aloe i pau ae ke kohiaia no ka poino i loaa ma ke la hana mua, ua kena hou aku no keia haale ia Kanehoka@ a pi@ iluna.  Aia ma keia wahi ana e hele mai, oia no he @ eha, a oia no hoi ka iliwai honua like o @.  Mamua ae nae o kona hele mea maluna o kela alaanui lewa, ua kanaloa e oe oia, a aole no hoi oia i poina i ke hoomanao ana no Keanapuni, aka no ka pakela hookihino@ a na haole nei, ua hele aku la no.  O keia wahi i hele ia, he hawai lewa wale no, a hookahi poe i paa i ke keo (poe), a o ake ana e @ aku kela poe @ o kela @ no 3 hapai @

@@@@@