Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 50, 12 December 1874 — Page 3

Page PDF (1.82 MB)

This text was transcribed by:  Kamaka Meringolo
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AU OKOA I HUIIA.

 

O ka poe a pau e makemake ana e hoounaia ka lakou nupepa "Kuokoa" no ka makahiki 1875 ae o hiki mai, me ke ope wahi pakahi, e hookaa e ia ka uku o ka pepa no ka makahiki holookoa, oia he Elua Dala wale no. Ina aole e hookaaia pela, alaila, e neo no i ka iki ana.

 

Ke makemake nei na lima lawelawe o keia nupepa e lohe na kanaka a pau mai Hawaii a Kauai, aole loa e hookomoia kekahi olelo hoolaha a kanikau maloko o ke "Kuokoa" ke ole e hoouna pu ole ia mai ka uku. O ka mea hookuli, e poino no oia, aole no makou ka hewa.

 

I ke kakahiaka Poakahi iho nei no ke ku ana mai o "Kilauea" mai kana huakai kaapuni aku nei ia Hawaii. O ke kumu o kona haule hope ana, oia no ka inoino o na kai; a ma ke ahiahi Poalua iho nei, ua holo hou aku oia no Kona, a e hoi mai ana i kakahiaka.

 

NA HANA HOU –Ke ike nei makou, i na hana hou o ke kaona, oia ke kapiliia ana o ka Hale Papaa Aupuni, ka hana hou ana iho i kekahi mau uwapo, ka wawahiia ana o ka pa hale alii a me ke kapili hou ana aku, a me ka hoomaemae hou ia ana o ka Hale Hookolokolo kahiko i lilo iho nei i ke kuai.

 

KA HALELUA O LUNALILO –Ua ike iho makou, ke hoolalaia nei ke kahua o ka halelua o ka Moi a na puuwai Hawaii i lokahi ai e koho a lilo i Moi, aia mamua iho o ka puka o ka luakini o Kawaiahao. I keia wa, ke waiho nei kona kino lepo ma ka ilina alii, aka, ina e paa kona hale maoli ana i kauoha ai alaila, e hoihoiia mai ana ia maloko olaila.

 

Ua loha mai makou, ua kukulu ae na keiki o ka ua Kipuupuu o Waimea, i Ahahui Hooulu Lahui a lala hoi no ka Ahahui Hoopalaleha ma Honolulu, a ua hoopanee lakou na lala o ia aha, ahiki i ka la mua o Ianuari, alaila malama hou lakou i anaina nui me na hana kupono e weheweheia ana no ka hooulu lahui. E holo pono ka oukou hana.

 

O na moku manuwa e ku nei ma ko kakou awa, he mau mea hoopomaikai ia no kakou. Ke kuai nui nei lakou i na mea ai a me na mea e ae a lakou i makemake ai ma ko kakou nei makeke. A me he mea la, aole paha e emi ana malalo o ke kanaono tausani a lakou e lu ai maanei.

 

MAKE I ALOHA NUI IA.–Ma ka Poaha la 10, o Dekemaba 1874, ua make o ke Kaulahao (w), he mai loihi loa kona o ka kaa ana, o ka nui o kona mau makahiki o ke ola ana 29 me 24 la a hoi aku la ma kela aoao mau o ka honua, kahi hiki ole ke a ua aku, hoi aku la i ka hale Poanuanu o ke kino lepo, i ka hale kaupaku ole. Kuu aku la ka luhi haalele mai la oia i kona mau kaikuaana, a me kona nui e pai auma nei, ma keia kae o ka lua, ka pahu hopu o ke kanaka.            A. P. K.

 

"He wa nalu keia."–Oia ke poo o kekahi leta i kakauia mai e M. W. Keale o Kaluahonu, Niihau, ma ka la 30 o Novmaba, e hoike ana, ma ka la 17 o ia malama, he wa oi aku o ka nalu ia. Ma Pauahula, ua pakele kekahi mau hale no ka paa i ka pa, ua poai puni nae ke kai ma kona mau aoao. Ua hiki aku ke kai ma Nouapapa, kahi hanai a ako hipa o Mr. Sinclair; a ua a-e ke kai maluna o Anuenue, Kukahi, Waahia a me Makahuena, a holo aka a hiki ma ke alanui aupuni. Ma Kamalino, elua mau hale i hoopuaiia e ke kai, a elua hoi i komoia, aole nae ola i poino. O kekahi punawai nui o Laulau, ua komoia e ke kai i keia au hou. Ua oleloia ina e piha ole i ka wai i ka hooili a ka makahi, o ka wi no ia o keia wahi kuaaina. Mau wahi mea hou ia o keia kuaaina."

 

HAWAII KUOKOA.–Ma ka Poaono, Nov. 28, 1874. Ua malama ae "Ka Puali Hoolele Lupe o Waihee." He ahaaina hoomanao no ka piha ana o ke kanakolu o na makahiki o ko Hawaii Kuokoa ana. A ma ke alakai ana a L W Papalimu ka Luna Nui o ua Puali nei, a me ka ke Kuhikuhi Puuone D S Keawe, ua hanaia na mea a pau me ka maikai; a ua ku hoi i ka mahalo aku. He mau papale mahiole ko na'lii o ka la me na kahiko like, a pela no me ko na lala e ae, ua kahikoia me na aahu maka like ano okoa. I ke komo ana ma ka luakini o Waihee. Ua weheia ka halawai me ka pule a Rev O Nawahine, alaila, ua ku mai ka haiolelo o ka La, o L W Papalimu, aia me Oihana 1:6, kana kumumanao; a pau ka haiolelo ana, ua noho iho na hoa a pau e paina i na mea a pau i hoolako ia e ke Komite, ma ke ai haole, a ai Hawaii–ua ai a lawa, ua inu a kena. Ua hui pu mai ma keia ahaaina ana na Hui Puhi Ohe o Wailuku, a me Waikapu, me ko lakou alakai o Kam@ki, a ua hoonanea ia makou me na leo wawelo o na ohe kani pupu, me ka leo ropo ropo @ o ka pahu. A pau ka paina ana; ua hoomakaia ka oihana mare o Rev. W. P. Kahale, mawaena Wm. @, me Ekekela Pahukoa, a ua hoohuiia laua me ke kaula gula a ke aloha. O keia no kekahi mare hanohano i ikeia ma neia mau Wai@. A pau ka @ ka pu@ i na mea ai a pau.

 

NO KA HEMAHEMA O NA MAKUA.–Ma ka lokomaikai o J. K. Kai@waopio o Kau, Hawaii, i loaa mai ai ia makou keia nu hou ano weliweli malalo iho: Ma ka la 13 o Novemaba aku nei i hala, ua make weliweli ke kaikamahine uuku a W. Filin@, a penei ke ano. I ua la nei i haiia ae la, ua hoomoeia elua mau ipuhao, hookahi he ipuhao maia, a hookahi he ipuhao palaai. A i ka wa i moe ai, laweia mai la mai kapuahi a nininiia aku ai, e hakaka iho ana he elua mau ilio, a pa ae la ke kaikamahine ia laua ala, hina iho la iloko o ke pa tini, a wela loa ia ka ili. Lalau aku ka makuahine, ua moa ka ili, a i ka nana aku ku i ka weliweli. O ka loihi o na la o keia kumulau Hawaii ina nei o ke ola loa mai, he hookahi makahiki me eiwa malama, a make opio aku la. Oia no kekahi hewa nui o na kanaka Hawaii, ka hemahema i ka malama ana, a hoolaka i na holoholona hookahi ka ai pu ana a me ka hakaka pu ana mai. Ahea no @a hoi hoopau ae ka Hawaii i ke ano naaupo.

 

Ua lohe mai makou, ma ke ahiahi Sabati aku nei i hala ma Honolulu nei mawaena paha o na hora 6 a me ka 7, ua hooweliweliia kekahi wahine Hawaii e ki i ka pu, na kekahi haole koa o kekahi o na manuwa e ku ana ma ke awa nei ia wa. Eia ke kumu, ua kuluma ka haole manuwa i ka hale o kekahi haole inu ona mahope aku o ka hookui ana o na alanui P@owina a me Hale alii, a ua waiho keia haole manuwa he omole rama iloko o ka haole kamaaina. Ia laua paha me ke kamaaina i walea ai i ka inu i kekahi mau la mua aku, ua hoolakalaka laua i kekahi wahine Hawaii mahaoi, a ua walea kela wahine i ka hele ilaila e inu ai e lawe i ka rama. I ua wa la nae la, ua lilo ka omole i ka aihueia e ka wahine i m@ ilaila, a i kona hoi ana aku, e olelo ino ana ka haole manuwa. No kona makau, kuhikuhi ua wahi wahine mahaoi nei na ka wahine ma kekahi pa e aku, i imi i pakele o@. O ko ka haole lele aku la no ia maluna o ka pa, a kau ana i ka pu panapana mamua o ka lae o ka wahine hala ole. Ua hopuia ka haole, a ua hoopaiia he $11. omilumilu wale no dala.

 

MA KA HORA 5 o ke ahiahi o ka la 19 o Okatoba i hale, ma ke kulanakauhale o Cinitinati, ua kau ae la kekahi mau ui elua, he ui kane a me ka ui wahine, me ka laua kahunapule pu maloko o ka baluna, a lele ae la iluna i ka lewa @ e hoohuiia ai ma ka mare. He hookahi paha mile ke kiekie maluna ae o ka honua, hoohuiia iho la laua a elua ma ka mare. A i ko laua iho ana mai e hiki i ka honua, aole laua i halawai me kekahi poino, aka, ua holo pono wale no. E lilo ana paha ia laua ka pahu eo o ka makamua loa o ka hoowahawaha i ka mare i ka ili honua, a nolaila lele ai iluna o ka lewa e hoohui ai.

 

Ke Kuokoa no 1875.

 

E IKE auanei na kanaka a pau, mai Hawaii a Kauai, ma keia, ke hoike aku nei au, e hoomauia aku ana no ke pai ana o ke KILOHANA POOKELA O KA LAHUI HAWAII i ka makahiki 1875; a e hoounaia ana na pepa i ka mea a mau mea i uku mua wale no maloko o ke ope a ma ka wahi pakahi paha e like me ka makemake o ka mea i hookaa mai. O ka uku nupepa o ka makahiki, e mau ana no ia e like me ko keia wa, he

Elua Dala wale no !

ma ke kuike nae, oia ka rula.

Kii Makana o Kamehameha I !

No ka poe hookaa mua iloko o Ianuari, he Elua Dala o ke kope no ka makahiki, e haawi makana wale aku ana makou i ke kii o ka Na-i Aupuni Kaulana KAMEHAMEHA I. Aia ma Nu Ioka kahi i hoomakaukauia ai a nani loa, aka, e hiki mua mai ana maanei mamua o ka hoomaka ana o ka makahiki hou. Aole loa e hoounaia'na i kekahi mea ina aole i hookaa mai, aole hoi i kekahi kauoha me ke dala pu ole mai.

E hoomaopopo ka poe lawe nupepa, ina aole e ukuia kekahi nupepa e hoounaia ana mamua iho o ka la 1 o Feberuari, alaila, e hoopaaia ana ia pepa me ka hooloihi ole. O ko makou rula keia i lohe ka lehulehu, no ka mea, aole e hiki ia makou ke pai i na nupepa me ko oukou uku ole.

E hoonaniia ana ka pepa me na wehewehe manao maikai, naauao, nu hou o na Aina e, na nu hou koloko, na palapala ano naauao, na kaao a me na mea ano like. E hooikaika ana makou e oi ae ko keia makahiki mamua o kela i hala. A oiai hoi, e hoihoi ia mai ana ia makou ka hooponopono o ka Aoao 4, ma ka la 1 o Ianuari, nolaila, ke manao nei makou, e nui loa ana na mea heluhelu i keia makahiki 1875 ae, a e makepono ana ke dala ke lilo no ka ai a ka noonoo.

Ke paipaiia aku nei na Luna a me ka poe Lawe Kuokoa, o keia makahiki 1874, e hookaa mai i ko lakou mau koena aie i keia manawa me ka hookaulua ole, o nele auanei lakou i ka nupepa ole no ka makahiki hou.     M., M. WINI,

LUNA HOOPUKA.

 

OLELO HOOLAHA

 

Mokumahu "Kilauea."

NO KA NUI O NA MAKA HOU MALUNA O ka mokumahu, nolaila, ua manao ka Agena e hoomaka mamua ae o ka la 1 o IANUARI, 187@.

Ua hookalakala e hana e pau pono ka manawa holo no Dekemaba nei.

Aole e emi iho ka loihi o ko ka mokumahu hana hou ana malalo o ka @.            SAMUEL G WAILA.

@                                                                                                                                                                      Agena.

 

AUHAU O 1874 !

APANA O

HONOLULU, OAHU !

 

KE HOOLAHALA IA AKU NEI, E PANI MAoli ia ana na Buke Auhau a me ke Keena o ka mea nona ka inoa malalo nei, no ka ohiia ana

O NA AUHAU O KEIA MAKAHIKI !

Ma ka Poaha, la 31 o Dekemaba,

a o ka poe i hookaa ole mai i ko lakou mau Auhau ma ia manawa, e hoopilia no e like me ke kanawai. I mea e pale aku ai i na keakea a me na hoolohilohi ano ole, a oiai ua pau ka wa hookaa o ka Auhau ma ka la 30 o Novemaba, nolaila, ke kauohaia aku nei na mea a pau i hookaa ole i ko lakou mau Auhau, mai hoohakaha i ka hookaa ana a hiki i na la hope loa.                                                                                                                                         GEO. H. LUCE.

Keena Auhau, Dek. 9, 1874.      630 3ts      @ Luna Auhau.

 

Kuai a ka Hamuku.

JAMES I. DOWSETT MEA HOOPII KUE IA G W PILIPO mea hoopiiia. Imua o ka Mea Hanohano A. F. Judd, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina a me ke Kaulike.

Mamuli o ka mana i hoopukaia e ka Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina a me ke Kaulike ma ka aoao o ka mea hoopii i hoikeia maluna no ua 8484,23, e kuai aku no au ma ke akea, ke hiki aku i ka

POAONO, la 2 o Ianuari, 1875 !

–MA KA PUKA O KA–

Hale Hookolokolo ma Honolulu, Mokupuni Oahu, i na pono a me na pomaikai a pau o ka mea hoopilia iloko o ka aina i hookomoia maloko o ka Moraki, nona na palena i hookomoia maloko olaila, e like me ia malalo nei :

O kela apana aina a pau e waiho la ma Koai, Holualoa, ma ka Apana o Kona Akau, Mokupuni o Hawaii kekahi o ko Hawaii Pae Aina, a nona na palena malalo iho: E hoomaka ana ma ka paila pohaku ma ke kihi Komohana Hema a mauka o ke Alanui Aupuni maluna, a e holo akau ana 64º Hikina 13 79 kaulahao e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Palaueka, Akau 46º Hikina 1 75 kaulahao; Akau 64º 15' Hikina 2 54 kaulahao; Akau 77º Hikina 4 76 kaulahao; Akau 59º 30' Hikina 3 54 kaulahao; Akau 63º Hikina 7 69 kaulahao; Akau 54º 45 HIkina 3 10 kaulahao; Akau 60º 15 Hikina 4 84 kaulahao; Akau 73º 30 Hikina 4 69 kaulahao; Akau 61º 15 Hikina 21 60 kaulahao; Akau 75 30 Hikina 2 70 kaulahao; Akau 61º 30 Hikina 4 05 kaulahao; Akau 72º 00 Hikina 18 15 kaulahao; Akau @0º 30 Hikina 3 02 kaulahao; Akau 65º 30 Hikina 4 20 kaulahao; Akau 62º Hikina 8 98 kaulahao; Akau 61º 15 Hikina 17 18 kaulahao; Akau 63º Hikina 3 50 kaulahao.

A hiki i ka paila pohaku i hoailonaia "B," alaila holo ma ke kihi Hikina Hema. Akau 40º Komohana 14 02 kaulahao: a hiki i kahi hoailona "B" ma ke kihi Hikina Akau, alaila Hema 58º 30 Komohana 9 84 kaulahao; e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 63º Komohana, 16 90 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 56º Komohana 6 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 70º 15 Komohana 11 62 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 69º 30 Komohana 15 93 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai  a me Paki; Hema 67º Komohana 3 36 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 63º 30' Komohana 5 22 kaulahao e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 41º 15 Komohana 7 74 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 69º Komohana 2 56 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 64º 30 Komohana 6 59 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 56º Komohana 1 59 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 60º Komohana 1 08 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 56º 45 Komohana 2 06 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 67º Komohana 3 16 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 71º 45 Komohana 1 80 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 54º 30 Komohana 6 50 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 73º 30 Komohana 3 08 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 55º Komohana 1 94 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 62º 45 Komohana 2 55 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 73º 15 Komohana 4 94 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 63º Komohana 2 73 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 69º 15 Komohana 4 92 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki; Hema 70º 15 Komohana 3 05 kaulahao, e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki; a hiki i ke kihi Komohana Akau o ke Alanui Aupuni, nona na eka he 151 85-100, a oia no ka aina i hoikeia na palena ma ka Palapala Sila Nui Helu 2730 i haawiia no ka mea hoopiliia ma ka la 3 o Sepatemaba, 1860.

Ala wale no ke koe o keia aina a hookaa e ia ka uku panee, na koina a me ko'u uku a me ke Komisina mamua ae.                                                                                                                                                     W C PARKE, Ilamuku.

Honolulu, Dek 11, 1874.                                                                                                                          680 4ts 683

 

NO KA MEA, ua mahuka aku nei elua haumana o ke Kula Hoopololei ma Keoneula, Honolulu, o HAO ka inoa o kekahi, no Kona, Hawaii, ua umikumamawalu kona mau makahiki; a o PAUAHI ka inoa o kekahi, ua umikumamaono kona mau makahiki. Nolaila, ke hoolahaia aku nei, o ka mea e hoihoi mai i kekahi o laua a ia laua paha elua, e ukuia oia i ka uku kupono. O ka poe e hooikpa ia laua ma kela hope aku, ua ku lakou i ka hoopai i oleloia ma na kanawai o ka M. H. 1870, Mokuna XLI, Pauku 14. Ma ke kauoha o ka Papa Hoonaauao.

Honolulu, Dek. 11, 1874.          [680 4ts 683]          G H Dole.

 

E IKE auanei na mea a pau, owau o S PAU, ke kane mare a Hana ka'u wahine mare, ua haalele kumu ole mai oia ia'u iloko o na mahina elua, a nolaila, ke papa aku nei au ia oukou e na Pake, na Haole, na kanaka maoli a me na ano kanaka e ae a pau loa, aole au e hookaa ana i kona mau ale, ke aie oia imua o oukou me ko'u ike ole a me ko'u kakau ole i ko'u inoa malalo o ia mau aie, a nolaila mai keia la aku e puka ai ka'u Olelo Hoolaa e lilo ai i kanawai, a i hookuli oukou i keia olelo, maluna o oukou ia poho, owau no                                                                                          S PAU.

Kauluwela, Honolulu, Dek. 7, 1874.          680 4ts@ 683

 

OWAU o T L Keliikuli (k), a nona ka inoa malalo nei, ke hookapu aku nei au i kuu aina kuai ia OPIHALE e waiho 'ia ma Kona Hema, mokupuni o Hawaii, aole e hele wale na holoholona ma kuu aina kuni ina e komo i ka mea kanu $1.00 ka uku, ina i ka nahelehele 25 keneta, o na holoholona helehewa a pau maluna o ua aina 'ia, e uku no au e like me ke kanawai.                                                                                                                                     T L KELIIKULI.

Hoopuloa, Dek. 2, 1874.          680 2ts@ 681

 

E IKE auanei na mea a pau ma keia aupuni, o ka'u wahine mare o LAA (w), ua haalele mai i ko maua noho ana a me ka'u ai me ke kumu ole, a ua hele aku oia. Nolaila, ke papa aku nei au i na mea a pau, aole e hoaie iaia a aole hoi e hookipa iaia ma kekahi ano e ae, o pilikia auanei oukou.                                                                    PAULO KANOA.

Kahaluu, Kona A., Hawaii, Nov. 30, 1874.  680 4ts@ 683

 

E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke papa aku nei au, aole e aeia na kanaka a me na holoholona e komo iloko o kuu aina Kanu mea ai ma Pauoa, Oahu, oia ka aina a'u i kuai ai me Kamanoha k, keiki a Paaniani. Ina e hoolohe ole i keia hoomalu a kue, e hoopii no au e like me ke kanawai.

Honolulu, Dek. 10, 1874.     [680 4ts@ 683]     AKOI (Pake.)

 

UA HAAWI AU IA D. KAHANU KA MANA e hooponopono a ohi mai i na loaa o na kai lawaia o KAAKAUKUKUI a me KOHOLALOA, a me ke koi aku a ohi mai i na loaa mai ka la mua o Augate, 1874 a hiki i keia la.                                                                                                                 KIMO PELEKANE (J I DOWSETT).

Honolulu, Nov. 23, 1874.          680 4ts 683

 

UA NALOWALE kuu lio (k) ahinahina, i kuni ia ma ka akau @ hema hao anoe. O ka mea e loaa ai, $5.00 dala ka uku, e loaa au ma Auwaiolimu, Pauoha, Honolulu.                                                                                       M W HAO.

     Dekemaba 11, 1874                                                                                                                                   680 1t@

 

EIA i ka Pa Aupuni i Kaelepulu, Kailua, Koolaupoko nei, he Liio (k) puakea, lae keokeo a ka

B

ihu, 3 wawae keokeo, hao B akau, Lio (k) ula-

@

ula hauliuli, 1 wawae keokeo hao 4 hema. Lio (k) hulupala, kiko keokeo ka lae, 1 kapuai keokeo hao anoe akau, Lio (k) keokeo kukaenalo, hao P hema, Lio (k) keokeo kukaenalo hao MA, Lio (k) keokeo kukaenalo hao anoe akau, @ hema, Lio (k) ulaula, kiko keokeo ka lae, hao A hema, hao CB ak–ma ka ai akau, Lio (w) hulupala, keokeo ka lae a me ka ihu, keokeo na kapuai hope, hao anoe akau, Lio (w) hauliuli keokeo ka lae, 4 kapuai keokeo hao anoe akau, hao hem anoe, Lio (w) ulaula 1 kapuai keokeo, keokeo uuku ka lae a ka ihu, me ke keiki (k) ulaula lae keokeo, keokeo na wawae hope, aole i kuniia ke keiki, hao o ka makuahine ma ke kua hao @ ak @ hema, Lio (k) eleele kiko keokeo ka lae me ka ihu, hao anoe hem hao ak anoe. E kuai kudalaia ana ke hiki aku i ka Poalua, la 22 o Dek. nei, A D 1874, hora 12 awakea.

                                                                                                                                     M KUMALAE, Luna Pa Aupuni.

Kaelepulu, Kailua, Koolaupoko, Dek. 7, 1874.     680 1ts@

 

EIA iloko o ka Pa Aupuni o Pauoa, Apana o Honolulu, elima lio, hookahi lio e kuai kudalaia ana i ka Poaono, la 12 o Dekemaba, ekolu lio i ka la 16 o Dek. Poakolu, hora 12 awakea. He lio hou kahi–Poaono.–Lio k ulaula wiwi laekea kuapuka Mh akau. Poakolu–Lio k hulupala laekea 3 wawae keokeo ma ke kua ka hao @ hema. Lio k ulaula wiwi kuapuka laekea loihi K ak. Lio ka puakea wiwi laekea O akau. –Lio hou. Lio ka hulupala laekea elua wawae keokeo mahope wiwi @ akau.–E kii mai ka poe nona keia mau lio, me ka uku, o lilo ia hai.  W PANIHALE, Luna Pa Aupuni o

Pauoa, Dec 11, 1874.                    680 1t@

 

MAI hoaie kekahi mea ma ko'u inoa, ke ole hoike ia kuu palapala e kauoha ana pela.

                                                                                                                                                    Na'u na B KAHOLUA.

Makawao. Nov. 30, 1874.                     680 2ts@ 681 @

 

AHA Hookelekele Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai, ma ka waiwai o JOHN BOOTH, o Honolulu, Oahu i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai A. F. JUDD. Olelo kauoha, e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.

Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala a James I. Dowsett, o Honolulu, e hoike mai ana, o John Booth no Honolulu, ua make kauoha ole ma Honolulu ma ka la 13 o Augate M H 1871, a e noi ana e haawiia ka palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai ia S B Dole o Honolulu. Ua kauohaia, o ka Poalua, ka la 15 o Dekemaba, M H 1874, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, m ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pi@, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Haole a me Hawaii, i ekolu pule ma ka "Hawaiian Gazette" a me "Kuokoa," na nupepa ma Honolulu.

Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii pae aina Nov 23, 1874.

                                                                                                                                                  A. FRANCIS JUDD.

Ike@                                                                                                                        Lunakanawai o ka Aha kiekie.

     J KBernard, Hope Kakauolelo                                                                                                                    @

 

OLELO HOOLAHA.

 

O MAUA o na mea nona na inoa malalo nei, ke waiho aku nei maua i olelo papa me ka hoomalu ana i kela mau apana aina, ia Hokuk@, H@, Kiolokaa, ma Kau. Hawaii, o S Kauila i make. A ole e hookuu na mea a pau i ko lakou mau holoholona, Bipi, Lio, Hoki, Miula, Hipa, Kao, maluna o keia mau aina i hoikeia maluna. A ina e kue kekahi i keia, alaila he m@ no ko ka @ a maua e waiho aku ai e hana e like me ke kanawai, no na holoholona helehewa; a peia no na kanaka a pau i kuleana maluna iho o keia mau aina i hoikeia–aole e kii i na mea a pau maluna o ke@a mau aina–ua kapu loa ia mau mea. Eia keia, ina e makemake kahi poie e kuai, a e hoolimalima paha no keia mau aina, e pono lakou e hele ia B Hairama ma Moanalua, Honolulu, Oahu, aia me ia e kamailio ai. O na mea i hoike ia maluna, he alakai ia e malu ai.

                                                                                                                                                                     KANALOA.

                                                                                                                                                           S KAULIA @Opio

                                                                                                                                    Na keiki poinoi a S Kauila i make.

Honolulu, Dek. 9, 1874.                                                                                                                                    680 4ts @

 

Hoolaha a na Luna Hooko Kauoha

O MAUA O NA MEA NONA KA INOA MAlalo iho, na Luna Hooko o ka Palapala Kauoha a J. KAHAI, o Honolulu i make aku nei, ke kauoha aku nei i na mea a pau, ina he koina ka lakou i ka waiwai o J Kahai i make, e hoike mai me na hooiaio kupono : a i ka poe a pau i aie iaia, e hookaa koke mai ia J Moanauli, ma kona Keena Kuai Bipi ma Ulakoheo, Honolulu.                                                                                                                  J MOANAULI.

                                                                                                                                                              MALIE KAHAI,

                                                                                                                                    Na Lunahooko Kauoha o J Kahai.

Honolulu, Dec. 1, 1874                                                                                                                                  679 4ts 681.

 

E IKE na mea a pau, owau o S Keawe ke kane mare a Mrs. Maihui ka'u wahine mare. Ua haalele kumu ole mai oia ia'u iloko o na makahiki elua, a nolaila, ke papa aku nei au ia oukou e na Pake, na Haole, na Pukuku a na Kanaka maoli. Aole au e hookaa ana i kona mau aie, ke ale oia imua o oukou, me ko'u ike ole a me ko'u kakau ole o ko'u inoa malalo o ia mau aie. A nolaila, mai kela la aku e puka ai ka'u olelo hoolaha, e lilo ai i kanawai : a i hookuli oukou i keia olelo, maluna o oukou ia pono. Owau no o                                                                                            S KEAWE.

     Waipio, Ewa, Nov. 6, 1874.                                                                                                             676 1m@ 680

 

HALE LAAU LAPAAU O

E. STREHZ !

[Ma ke kihi o Alanui Papu me Hotele].

KA MEA NONA KA INOA MALAlo, ke hai aku nei ia, ua lilo kaokoa ae nei ka Hale Kuai Laau Lapaau iaia. A nolaila, ua makaukau oia e kuai aku i na laau lapaau ma ke kumukuai makepono loa, a emi iho malalo o na la i kaahope ae nei. E hele mai e ninau mamua o ka hele ana aku ma kahi e.

      Malaila no hoi e loaa ai na Wai Ala maikai loa, Aila Lauoho a me ka Hua Lukini maoli (aole i paipaiia).

      Owau no o ko oukou makamaka aloha.

                                                                                                                                                        AILUENE STREHZ.

      678 4ts 681                                                                                                                                             Hope Kauka.

 

 

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

O KA

Mokuahi Hawaii

KILAUEA !

KAPENA MARCHANT!

 

E haalele ana ia Honolulu i ka

Poakahi Dec 14. . . . . . . . .5: pm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hilo

Poakolu Dec 23. . . . . . . . .4: pm. . . . . . . . . . . . . . .Kaapuni ia Kauai

Poakahi Dec 28. . . . . . . . .5: pm. . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kaapuni ia Hawaii

Uku Eemoku mai Honolulu aku

A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .$  5 00

       "     Lahaina,         "           "            . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   6 00

       "     Maalaea,         "           "            . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   7 00

       "     Makena,         "           "            . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   8 00

       "     Mahukona,         "           "            . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  10 00

       "     Kawaihae,         "           "            . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  10 00

       "     Kailua,         "           "            . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  10 00

       "     Kaawaloa,         "           "            . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  10 00

       "     Hilo,         "           "            . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  12 50

       "     Kau,         "           "            . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  22 00

Uku kaapuni ia Hawaii, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 00

A hiki i na awa o Kauai, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   8 00

Uku kaapuni ia Kauai,. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 00

Uku ohua Hawaii oneki,. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  2 00

      Aole aie no na uku ohua.

      Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.

Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.

      E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.

                                                                                                                                     SAMUEL G. WILDER, (Waila),

                                                                                                                                                                               Agena.

      Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine.                                    670 3m 663

 

Lole Makepono ke Kuike !

E LOAA NO IA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE,

E LAA NA

AHINAHINA,

               KALAKOA,

                              KEOKEO,

                                            LEPONALO,

 

Pena, Aila, Aniani,

               Na Mea Piula,

                            Kopa, Aila Honua,

                                          Aila Hoomaloo,

Kui Kakia, Pakeke,

              Tabu, Kaula, Noho lio,

                             Hulu-palaki, na Pulumi.

 

A he Agena no hoi no na Mokupuni o Hawaii nei no na

 

LAINAKINI-NAO,

                 LAINAKINI-MAOLI,

                             PALULE KALAKOA,

 

ALAPIA, KELEPA, KILIKA,

 

Na Lole kupono i ka wawae,

       Palule Huluhulu,

               Na Lole Huluhulu,

                      Na Lole no ka hoohehelo ana

 

Lipine, Lihilihi, a me ia mea'ku.

–A HE–

 

MAU MEA AI KAHI

 

Ka Palaoa, Kopaa,

              Raiki, Pia, Hoohu,

                          Paakai, Huaala,

                                       Pia Kulina, &c.

 

–A HE–

 

LAAU LAPAAU KAULANA LOA

@. JAYNES.

 

Laau Kune,

         Laau Hoomaemae Koko,

                   Laau hoopau naio,

                             Penikila, Huaale,

A me na Laau Hame, a pela 'ku.

656 1y

 

KO KALEPONI

LAAU KUNU OLA !

A ME KA MAI HANO.

 

I KA LEHULEHU !

NO NA MAKAHIKI ELUA AENEI I HALA, UA LOOHIA AU I KE KUNU KALEA, O KE aiwa loa nae i ke kakahiaka, i ke ala ana ae mai ka hiamoe. Mahope iho, lole ae ana ke ano o ka mai a kohu hano ikaika maoli; he mai mau keia i ko makou ohana. I ka malama o Augate aku nei, 1873, oolea loa iho la ka loaa ana i ka hano, kunu au a paupauaho, me he mea la e kaili ae ana i ka hanu. Aole e hiki ia'u ke ai, me ka eha ole ma ka umauma a me ke aka. Ua hele au i na hale @ kauka, ua haawiia mai au i ka laau, ua inu aole nae he oluolu mai. Koiia mai au e hele i ka aina mehana o ka noho ana, hele no au i San Jose, aka, aohe loaa iki o ka maha. Ia'u i haalele ai ia San Jose, aohe o'u manao i koe e ola ana. O ko'u hoao iho la no ia i keia laau, nana i hooluolu mai, a mahope o ka hoomau ana i ka inu, o ko'u ola mai no ia. I keia wa, ua ola loa ia au, a ua hoi e like me ko'u ola mua. Ua hoikaika aku au i kekahi poe e ae no keia laau lapaau, a ua halawai lakou me na hopena olioli e like me ko'u. Ano hoi, ke hoikeike aku nei au i ka lehulehu, no ko'u manao io he laau ola keia no ka hano, aohe ona like.

      Aole au i hoikeike aku nei i keia LAAU KUNU OLA AME KA MAI HANO i mea o ke akua me ka olelo aku, he ola nae wale no, o ka ikaika, o ka hoihoi ae i na mea e pili ana i na mea paahana o ke ake. O ka paa ana o na ohe o ka puu, oia ka mea e loaa ai i ka hano, a o keia laau ola kupanaha ka mea nana e paahana aku a ole ka poe i loohia ma keia mai make. Na keia loaa no e hooiaio mai i kona waiwai ke hoohana ia. Ina aole e ola ana ka mea i loaa i keia mai me ka loaa ole nei, mahope o ka hahai ana i na kuhikuhi, hoihoi hou aku no au i ke dala. O kekahi keia o ko Kalepoai mau mea ulu. He akioma i hooholo kahiko ia iloko o na noonoo o ka lehulehu, no na mai a pau, aia no na lau nahelehele ka mea i hoomakaukauia e ola ai, eia wale no ka mea pilikia, o ka loaa kupono ola o kka lau nahele e pili pono ana ia mai.  O ka hano he mai weliweli loa ia, a ua heluia keia mai ma ka papa o na mai ola ole, a no na au he loihi oia ka mea huli nui @ na kanaka lapaau i huli ai e ake o ka loaa. Owau no, a pela aku.

                                                                                                                                                        FRANCIS L. SUCH.

 

He nui na Palapala mai na Haole e ae e hooiaio mai ana i ke

Ola io maoli o keia Laau Kunu a Hano.

O KEIA KA LAAU OLA A MR. F. L. SUCH NO NA MAI

–MA KE–

Ake-Mama, ka Ha o ka Leo,

                        Ke Anu, ke Kunu, Kunu Kalea,

                                                       Na Eha a pau ma ka Puu.

E OLA NO HOI NA MAI HANO IKAIKA, KA UMII I KA HAUPO

A o ka poe Mai Ai-ake e loaa no ka oluolu nui ia lakou, ke ai i keia Laau.

NO LOKO MAI O NA LAU NAHELE KEIA LAAU, AOHE MEA INO O LOKO

NA KA POE E LAWE ANA E IKE I KA OIAIO.

 

Na Rula o ka inu ana.

      No Kanaka Makua–2 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.

      No Kamalii–1 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.

      No Kamalii Aiwaiu–1 puna ti, i ekolu inu ana i ka la

A ina e mau ana no ke koii o ke Kunu, inu iki no ma-

waena o na inu ana ekolu.

      No ka Hano–E inu i ka wa e hiki ai ka ho, a mahope iho.

      No ke Anu–Aia no i ka wa e inu ai, o ka po a me ke ao.

      No ka Puu Eha–E hoonui a e inu pinepine a hiki i ka emi ana o ka eha.

      No ka Eheehe–E inu liilii me ka hana mau nae.

      No ke Kunu Kalea–E inu no e like me ka ikaika o ke Kunu.

      No ke Kaniai Eha–He pono inu no, a aole e emo o ka pau no ia o ka eha, a poha maikai ka leo.

            

            E loaa no keia laau lapaau ma ka Hale Kuai o

                                                  DILLINGHAM & CO.,

670 3m                                                                                                                                                            Alanui Alii.

 

OLELO HOOLAHA.

 

$5.00 Makana !–E LOAA NO KA makana i oleloia maluna, i ka mea a mau mea paha nana e hoihoi mai i kuu lio kane puakea i kuniia i ka hao AF uha hope akau. E loaa no au ma Hamohamo, Waikiki-kai.

Dek. 1, 1874.                    (679 2,@ 680)                    NAILI.

 

KUAI A KA ILAMUKU.

MAMULI O KA MANA I HOOPUKAIA E ka Aha Hookolokolo Kiekei o ko Hawaii Pae Aina, ma ke kaulike, e kue ana ia J KEAWE ka mea pale, no ka hooko ana i na Haneri Elua a me Eha Dala a me Iwakaluakumamalima hapahaneri, ($204.25) e hoapono ana no J W GAY, ka mea hoopili, ua lawe mai au a e kuai aku ana ma ke akea i ka mea koho kiekie, ma ka

POAKOLU,          –          –          DEKEMABA 30, 1874

ma ka hora 12 awakea, maluna iho o ka aina, e waiho la ma ke awawa o Manoa, Oahu, i na pono, na pomaikai a me ke kuleana a pau o ka mea hoopiiia iloko a maluna o na

LOI KALO EHIKU E ULUIA NEI

. . . . . . a me . . . . . .

KELA APANA AINA A PAU,

e waiho la ma Manoa, Oahu, (kahi hoi a na Loi Kalo Ehiku i hoikeia maluna e ulu @a) nona na Eka 7 22-100 a oi aku a emi mai paha, a nona hoi na palena i hoikeia maloko o ka Palapala Sila Nui, Helu 63, me na hale pu a pau e ku ia, no ka hookaa ana i ka moraki, koe nae ina e hookaa e ia mai mamua ae ke koina a ka Aha i hoapono ai, ka uku panee, na ilio no ke koina o ka hoopii ana a me ko'u uku a me ka uku Kommisina.                                              W C PARKE,

                                                                                                                                                                             Ilamuku.

      N. B.–O keia aina maluna, ua lawa pono i ka wai, a ua oi aku mamua o elua hapakolu o ka aina i paa i ka pa pohaku. Ua kanuia na loi i ke kalo, a ua ulu a kokoke ewalu malama; a o ka mea nana e kuai a lilo ia mau kalo, iloko o eha malama ola e lawe ai.

      Honolulu, Dec. 1, 1874                                                                                                                             679 4ts 682

 

NU HOU! NU HOU!

 

Mau Lole Hou Makepono loa !

 

HE EMI LOA MALALO

–O KE–

KUAI KUDALA ANA !

 

MAI KEIA WA 'KU, E KUAI MAkepono loa ia'ku ai na lole o kela ano keia ano, a me na NANI e ae no a ka IINI e hoohie ai, ma ko makou Halekkuai ma Monikah@; a he

 

EMI LOA ME NA MANUAHI

KAULELE WALE IHO.

I ka poe a pau e kipa mai ana e kuai,

               A e waiho akea ia'ku no na mea a pau,

                               Ma ka makemake e koho.

E MANUAHI WALE IA'KU NO NA PAPALE I

kahiko wehi ia, na Holoku, Muumuu a me

kahi mau Makana Kumukuai Nui i

ka poe kuai mahuahua.

 

E Makepono loa ana ke kuai

–o ka–

HOLOKU SILIKA MAIKAI !

mai ka ($7.00) EHIKU DALA a oi aku, a me na manuahi e ae he nui wale. Ma keia Halekuai wale no e loaa'i ka makepono emi loa o na mea a pau–ma Honolulu nei. Nolaila, e hele koke mai a e ike pono no oukou, mai lohi, o ka pau e ia lakou nei. Me ka mahalo     AKE MA.

                                                                                                                                             @ o Alanui Papu me Hotele.

      Honolulu, Nov. 5, 1874.                                                                                                                           675 3m 686

 

OLELO HOOLAHA.

 

A. S. HARTWELL, (HAKAWELA).

LOIO !

UA MAKAUKAU AU E HANA, A E HOOponopono hoi i na Palapala Hooilina, Palapala Kuai, Palapala Moraki a me na mea a pau e pili ana i ka Oihana Loio.                                                                                                      670 1y@

 

ABERAHAMA KALAULI !

LOIO A KOKUA NO NA KANAKA HAWAii imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni.

865 6m@ 690

 

LIO NALOWALE.

UA NALOWALE MA KE SABATI IHO NEI, Sepatemaba 1@, mai kekahi pa ma Pauoa, kekahi Lio kane ulaula, me ka hoailona J R ma ka uha akau hope, a he keokeo ma kona lae. Ina e loaa keia Lio, e hoihoi mai ma ke Keena Kuokoa, Hale Leta, a e haawiia no ka uku kupono. H M WINI.

      Honolulu, Nov 31, 1874                                                                                                                                                          677 @

 

Ka B. H. Laiana Laau Lapaau

AWILI OLA !

 

No na mai ino, e laa ka

 

Rumatica,

        Ka Hano,

              Ka hui o ke kino,

                    Ke pohapoha o ka ili,

                            Nawaliwali o ke kino,

                                    Na mai wahine,

Na mai o ka puu, ke ake a me ka puuwai !

E nana i ke kuhikuhi

E loaa no ma ka Hale Kuai o

                                                                                                                                                                                         Dilinahama ma,

                                                                                                                                                                                                      Agena.

      Honolulu, Oct 6, 1874.                                                                                                                                                           671 6m

 

HALE KUAI LOLE.

O KALEKIKA.

{Ma Haiku, Maui Hikina].

MA KEIA HALE KUAI NO E LOAA AI NA lole maikai a pau, nolaila, ke konoia aku nei ka lokomaikai a me na kokua o na kanaka a pau o Makawao Kula Hamakua Koolau a me na wahi a pau loa e hele nui mai maanei e kuai ai no na kumukuai makepono loa. Ua hiki no ia'u ke lawe ma ka Ili-kao, kope, na papale makoloa, na mea hua a me na mea ulu e ae.

                                                                                                                                                                                         C H DICKEY.

      Haiku, Oct. 3, 1874                                                                                                                                                           670 3m@ 683

 

E IKE auanei na kanaka a pau ma keia, ka papa ia aku nei ka hele hewa ana maluna o na aina o

WAIPAI, MANUWAINUI, KAHIKINUI a me KAUPO,

e waiho la ma Kaupo, Maua Hikina, no na mea nona na inoa malalo iho. O ka poe hoolohe ole i keia, e hoopilia ma ke Kanawai; a o na Lio a me na Bipi e helehewa wale ana maluna o ua mau aina la, e hookomoia ma ka Pa Aupuni.                                                         AIKE@ & RUSSELL.

      Kaupo, Maui Hikina, Sept 23, 1874                                                                                                                                     670 3m 682

 

FRIEL & LAINE (Alami a me Lain@.)

NA MEA KUAI MEA AI o na lako ai a pau na mea ulu, a me na mea hoomomona lio. Halekuai malalo o ka Hale M@, Alanui Papu, Honolulu.           670 1y

 

O Wau o Ahiu (pake) no Waimea mokupuni o Kauai, no ka haalele ana mai o ka'u Wahine Mare ia'u a me ko maua wahi mea, oia o MRS Luka Ahiu, nolaila, ke papa aku nei au i na kanaka a pau o kela ano keia ano, ma hoaie mai oukou i kau wahine, no ka mea aole au e hookaa ana i kona aie a pau, ke loaa ole mai a'u aku kekahi palapala aie.

                                                                                                                                                                                                 AHIU (pake).

      Waimea, Kauai, Aug. 1874                                                                                                                                                   687 1m 680