Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 51, 19 December 1874 — Page 1

Page PDF (1.75 MB)

This text was transcribed by:  Nersa Miller
This work is dedicated to:  Michelle Nalei Akina & Janu Cassidy

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XIII. HELU 51. 

HONOLULU, POAONO, DEKEMABA 18, 1874

 NA HELU A PAU 681

 

E pau na Pupupu Kahiko!

E pani me na Hale Laau!

PAPA, PAPA, PAPA

O KELA ME KEIA ANO,

A ME

NA LAKO KUKULU HALE

O KELA ME KEIA ANO, MA KA

PA-PAPA O S. G. WAILA MA!

KIHI O

ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE,

no ke Kumukuai HAAHAA LOA!

ae like ka nui me ka makemake.

LAAU NOUAIKI!

NA LAAU KAOLA,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA HELE,

                                    NA KUA,

                                                AAHO,

                                                            AAHO LIILII, &c

LAAU NOUAIKI!

NA LAAU KAOLA,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA HELE,

                                    NA KUA,

                                                AAHO,

                                                            AAHO LIILII, &c

LAAU NOUAIKI!

NA LAAU KAOLA,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA HELE,

                                    NA KUA,

                                                AAHO,

                                                            AAHO LIILII,

                                                                        MOLINA, &c

Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula,

Na Puka Hale, o na ano a pau,

Na Puka Aninui, o na ano a pau,

Na Olepelepe Puka, o na ano a pau.

Pepa Hale me na Lihilihi

NA LAKA PUKA

NA AMI-PUKA

            NA AMI-PUKA LIILII

                        NA KUI NAO

PENA, AILA-PENA, WANIKI,

WAI HOOMALOO.

PAAKAI Helu 1,

o PUULOA.

            E lawe wale ia no na mea i kuai ma ai kela Pa Papa aka a i kahi o ka mea kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike.

Aia maanei ke Keena o ka

MOKUMAHU “KILAUEA,”

                                                                        L. MARCHANT, Kapena

S. G. Waila ma

670 @

Nu ki nui e paa mau loa ai ke

Aupuni Hawaii.

            Ma na aupuni nui, waiwai, a naauao a pau o ka honua nei, ua imi nui ia kekahi mea e hoomalu ana i ka waiwai a me ka mea e manaoia ana e kuonoono, a e waiwai ai kekahi aupuni, lahui, a kanaka hoi; a ua loaa ke ki, he mea io no e malu ai na mea i manao ia.  Aka, i ka hiki ana mai o ka waiwai a me ka naauao i Hawaii nei, na hiki pu mai no me na mea la, i mea no e hoomalu ai i ka waiwai.  I keia wa hoi a kakou e noho nei, ua ike kumaka no kakou i ka waiwai o ua mea la, ma na hale aupuni, hale waihona waiwai, hale hana, hale noho, waihono pilikino a me na mea like, nolaila, o keia mea o ke ki, oia no ka mea nana e hoomalu a e hooonipaa i ka maluhia o ka waiwai a o ke ola kino hoi.  Aka hoi, i ka imi ana aku i “Na ki nui e paa mau loa ai ke aupuni Hawaii,” aole ia he mea mama o ka noonoo ana, a he mea maalahi a palaueka wale no o ka huli ana aku, aka, he mea luhi a paakiki hoi.  Nolaila, ma keia wahi, e ou mau makua o ka pono, na makamaka a me ou mau hoa luhi o ka ike, o kela uka a kakou e uhaiaholo ai, ua loaa maopopop iau na ki nui e paa mau loa ai ko kakou aupuni, a ke hopu nei au a hoaiai aku imua o oukou e ou hoa ili ulaula ponoi.  Aole nae iloko wale ae nei no o keia wa, ka wa i ikeia ai o keia mea he ki, aka, mai ke kau mai no o ko kakou Haku o Iesu Kristo a me kaua mau Lunaolele.  Ua ike pu no hoi kakou i ka hoopaaia ana o Sila a me Paulo iloko o ka hale paahao a me na hoa paahao pu iloko; a ua ki ia na puka a paa.  O ke kumu o keia hoopaaia ana, i ole ai e mahuka, a e hoohaunaele hoi, a nui aku ka poino.

            1.  O ka ulu mau o ka lahui. E na makamaka e, o ke ki mua keia au e hoike aku ai, a o kahi ki keia nana e hoonipaa i ka lahui Hawaii, wahi a ka naauao; o ke aupuni i manao ia, oia keia: O ka Moi e noho ana ma ka noho alii, nalii a me na makaainana, ua kapaia ia he lahui kanaka a he aupuni hoi.  A ina io pela, alaila, e paa auanei.  He mea maopopo keia, ina aole he lahua kanaka a mau kanaka hoi, aole ia e kapaia he lahui a he aupuni hoi.  E kapaia anei ke aupuni maluna o kekahi pae aina a mau mokupuni kanaka ole hoi?  Aole.  Nolaila, aia a ulu mau ka lahui, aloila, e paa mau loa auanei ke aupuni Hawaii nei.  Eia hoi kekahi; aia ma ka huakai kaapuni a ko kakou Moi i kona aupuni nei, ua lohe nui ia kona manao, a o kana haiolelo mau, e hoike ana oia i makia e onipaa mau ai ka nohona aupuni, a lahui hoi; eia kana makia i manao ai, “O kau makia, e makia ai i kou lahui, oia no ka hooulu hou ae a mahuahua.”

            He mea menemene no hoi i kou pepeiao, ka lohe ana i ka oleloia e kekahi poe haole aloha ole i keia lahui, a ke olelo nei lakou, “Aole e hala he iwakalua makahiki i koe, a e nalo ana keia lahui.”  Kahaha!  kupanaha maol keia hooiloilo nui!!  Owai la keia kaula wahahee?  O Mahomeda anei?  Ea! aole no i puka mai keia olele i ka poe aloha io i keia lahui, aka, aia no i ka poe lokoino, a makilo aina e nanakee mai nei na maka.  Nolaila, ke hai aku nei au i kou manao no keia hooiloiloia o ko kakou aupuni.  Aole!  Aole he lahui ma ka honua nei e nalo loa na no ka mea, aole i hoike mai ka baibala pela, oiai oia ke alakai o keia lahui i ka nohona aupuni, nolaila, aia a ulu mau ka lahui, e paa mau no auanei keia noho ana aupuni.

            2.  O ka naauao. O kekahi ki keia e ki ia ai a paa ke aupuni Hawaii me ka naue ole.  He mea kanalua ole keia i ke koho ana a kou manao koho, a o kakou hoi a pau e na puuwai like.  I ka A. D. 1820, i ka malama o Maraki 30, oia ka wa i hiki mai ai na misionari, a na lakou i lawe mai i ka naauao i Hawaii nei, a oia hiki ana mai, ua kanuia i Hawaii nei; aia hoi, na kupu, ua lau, a ua hua; a i ka hua ana mai, pa 30, pa 40, pa 100, a pa 1,000.  A noloko mai o keia hua nui ana, ua loaa na kanaka naauao, kuonoono, lako a waiwai hoi; a noloko mai o keia poe, ua haawiia i na oihana aupuni, oia hoi, i mau Kuhina, i mau Kiaaina, i mau Lunakanawai, i mau Luna Helu, Luna Auhau, Kumuao, a pela aku.  A i ko kakou hoomaopolo ana iho i keia mau oihana, o ka poe wale no i hele a lae ula i keia mea he naauao, o lakou wale no ka poe kupono ke malama i ua mau oihana aupuni la, aole o ka poe u-a.  Ke hooia mai nei o Solomona, ka Akeakamai o ke au i hala, me ka i ana, “No ka mea, ua oi aku ka waiwai o ia mea mamua o ke dala, a ke kuai ana hoi mama o ke gula, a ua maikai oia mamua o na moni; a o na mea a pau au e makemake ai, aole e like me ia ka maikai.”  Penei hoi ka Kekahuna, “No ka mea, o ka naauao, oia kekahi mea e malu ai, aka, eia ka maikai, o ka ike, ka naauao, oia ka mea e olai ka poe nona ia.”  Mailoko mai o keia mau pauku, ke hooia mai nei i kou mau pono pilipaa mailoko mai o ka naauao, a he pono naueue ole.  A ke hooia ae nei no hoi, o ka naauao, oia io no kekahi ki nana e hoonipaa i keia lahui; a ma na aupuni naauao a pau o ka honua nei, o ka naauao wale no ka mea nana i hookiekie, like me ka ka baibala e olelo mai nei, “O ka naauao ka mea nana e hookiekie i ka lahui kanaka.”  Nolaila, he pono ia kakou a pau e na opio, e imi nui i ka naauao a me ka mole o ka nauauo, oia ka makau i ke Akua, alaila, e loaa no he ki oiaio nana e ki, a paa mau ko kakou aupuni Hawaii,

            3.  O ke dala. O ke dala, oia kekahi ki oiaio i loaa iau, a he ki keia e mau loa ai ka nohona kuokoa, a e paa mau ai hoi keia aupuni.  I mea nae e maopopo ai, e hai aku no au, aole nae me kuu manao, ua nele oukou ma ka noonoo ana i keia mau mea, aka, i mea hoi e waiwai ai keia Kumumanao, ke hookuu laula aku nei au, no ka mea, e aui ae kakou a nana aku i na aupuni ma Europa a me Amerika, aohe kumu e ae nana i hoonipaa i ko lakou nohona aupuni, o keia mea wale no o ke dala.  He nui ke kaua iloko o keia mau aupuni, aka nae, o ka mea nana i hoolako i na mea kaua, oia no ke dala.  He nui no hoi ka naauao ma ia mau aupuni, a i laha ai ka naauao, oia no ke dala.  He mea ole no hoi ke kaua ana no ke aloha a me ka minamina aina, ke nele keia mea he dala.  Nolaila, ina io pela i mau ai ka nohona aupuni o na aupuni nui, alaila, ke hooiaio iho nei no hoi au, pela no auanei ko Hawaii nei.  I ko kakou hoihoi ana mai hoi i na mea e pili ana ia Hawaii nei, kahi hoi nona ke kaena ia ana, he aupuni maluhia.  Mai ka wa i hiki mai ai o ka naauao a hiki i keia wa, aole he mau kaua nui i ike ia.  I ke au o ka liona hae o ke aupuni o Hawaii nei. oia o Kamehameha I., oia a me kona poe, o lakou wale no ka poe i kaua a i hookuikahi hoi ia Hawaii nei i aupuni hookahi; a mailaila mai hoi a hiki i keia wa, he maluhia wale no.  Aka, o ke kaua ana ia wa, aole no ia me na pu, pauda a poka, aka, me na pohaku, ihe ikoi a me ka haihai ana no me na lima. oia wa no hoi o ke kaua ana, iloko o ke au naaupo haalele loa; a mamuli no o ia naaupo, ua haawi wale ia mai no o Kauai ia Kamehameha I.  Nolaila, i ko kakou hiki ana mai i ke au naauao, he mea pono ia kakou ke lawe mai i na rula o ke au naauao, a e hoopili koke, a e lawe hoi i ke dola, i ki nana e hoonipaa i ko kakou lahui.  Eia hoi ma ke aupuni Hawaii nei, he mau oihana aupuni, a he mau hale aupuni hoi; a eia pu no me kakou he mau luna aupuni, a he Papa Hoonaauao.  Eia ka ninau, Pehea la e paa ai na hale, a e noho ai na Luna aupuni, a e laha ai ka naauao?  Ke hai aku nei au, aole e paa, aole e noho, aole no hoi e laha ka naauao, ke ole ke dala.  Nolaila, o ka lako o ke aupuni Hawaii nei i ke dala, oia ka mea nana e hoonipaa i keia lahui.  Ke hooia mai nei no ka baibala penei,:  “O ke dala, oia kekahi mea e malu ai.  A o ke dala, oia ka mea e hiki ai na hana he nui.”  Nolaila, he mea pono i ko Hawaii nei e imi i ke dala no ka nohona ohana a aupuni hoi.

            4.  O ke Kumukanawai a me na Kanawai. I ke au o ko kakou mau kupuna, aole o lakou Kumukanawai a me na Kanawai, “ua hui aku hui mai, hui kalo i ka nawao, hapala ke kea na ka ele ka ai.”  Iloko no nae o ia wa, ua oleloia hoi ko Hawaii nei Kumukanawai, he “Mamalahoa.”  I ke au mai o ko kakou Moi aloha Kamehameha III., oia ka wa i loaa ai o kou Kumukanawai a me na Kanawai, mailoko mai no ia o ka lokomaikai lua ole o ua Lani la, haawi hou mai la oia i mau pono pili paa nou e ka lahui, a oia pono ia e ike ia nei, a hiki mai nei i ke au o ka noho Moi ana o keia lani (Kalakaua R.)  Nolaila, i ko kakou hiki ana mai nei e noono i ka lilo ana o ke Kumukanawai a me na Kanawai i ki nana e hoonipaa i ko kakou noho lahui ana, he mea pono no ke wehewehe nui ia aku.  I ka wa e noho ana o Hawaii nei me ke Kumukanawai ole, aohe mea nana e kau palena i na manao kolohe a lokoina, pakaha wale o nalii; ua hiki i nalii ke hao wale i na pono o na kanaka, a ua pono ole no ka noho aupuni ana o ia wa.  Aka, i ka loaa ana o ke Kumukanawai, loaa iho la i na makaainana na pono pili paa, a oia pono a hiki mai i keia wa.  Auhea kelii a me ka Moi e hiki ke lawe wale ae i keia wa i na pono o na kanaka i haawiia mai ai e ke Kumukanawai?  Aole!  No keaha keia?  No ka mea, ua hoohikiia ka Moi a me nalii e malama i ko Kumukana a me na Kanawai, nolaila, loaa ai ka po maikai ia oe e ke kanaka Hawaii.  A ma keia wahi, he pono i ka mea haku manao, e hai aku i na hua i loaa maopopo i keia lahui mailoko mai o ke Kumukanawai.

            (I)        O ka hoomalu i na haunaele.

            (II)       O ka hoonipaa i ka noho ana lanakila.

            (III)     O ka hookaokoa i na pono o ka lahui.

            (IV)     O ka imi ana i mau pono me ke keakea ole ia.

            Nolaila, o ke Kumukanawai a me na kanawai, he mea imi ia i ka pono o kanaka, a he mea hoonipaa hoi i ka noho ana lahui.  Ke nana aku kakou i na aupuni Kumukanawai ole, he kulanalana wale ko lakou noho ana, aole he mau pono pili paa i loaa i na kanaka e like me oe e Hawaii, a nau wale iho no ka uhauha i kou pono.  Nolaila, o ka loaa ana o kou Kumukanawai e Hawaii, loaa ai ka mea nana e punuku a e kaohi ma ka holomoku ana ma na hana kolohe a haumia C pau ai ka moe aku a moe mai, pau pu hoi ma ka luku wale, pau ke umi kamalii; pau aku la na hana iono, a koe na hana maikai, hoomikioi ia mai la ka pono, ha hele ia a mikolelehua a aulii kolomanu, ka ua mea o ka pono o ke Kumukanawai a me na kanawai.  He mea maopopo keia, ina aole ke Kumukanawai, ina no ua lilo kahiko keia aupuni i ka poe lima ikaia, makilo aina, e nana hoawihi mai nei na maka; a ina no hoi aole keia me he Kumukanawai, ina no aole he lahui kanaka ma Hawaii nei i keia wa; a ina paha e koe ana kekahi poe, e lilo ana lakou i poe kauwa kuapaa na ka poe lokoino.  Ke hoomaopopo aku hoi kakou i ka poe e hana mai nei i na hana nui, e laa na wiliko, na enegini mahu, i na mea e pili ana i ko ka lani, ka holo moku, aole i hanaia me ke kanawai ole, aka, me ke kanawai no.  Nolaila, ina aole e malamaia ana ke kanawai, hemahema wale ka hana ana, a holo pono ole na hana.

            5.  O ka pono Katistiano. O ke ki nui keia au i manao ai e paa mau lo ana keia aupuni, a hiki i ke au hulihia ana o ke ao nei; aohe aihue, aohe limaikaika a me na mea hoohaunaele e lanakila, a e manao ana e wehe i ka paa a keia ki.  Mea ole ka ikaika o ka hao sila, pahua hoi ko ka pauda, hamani wale ka oi o ka pahikaua, kumumu ka maka o ka elau, aole hoi he mau tausani o na kanaka e hiki ke wehe ae a hemo ka paa o keia ki, e oia mau ana no oia a mau loa aku.  Ke haohao mai nei paha oukou me ka olelo ana, Heaaha la keia me he pono Karistiano?  Ae, he oiaio no ia haohao a me ia ninau ana, a he mea pono no ke hai aku ka mea haku manao me ke kanalua ole.  O ka pono Karistiano i oleloia, oia no ka pono a Rev, H. Binamu ma i lawe mai a i Hawaii nei, a oia kou ola e ka lahui Hawaii, a nolaila mai na pono a pau au e olelo kaena nei, nou kela a me keia.  O ke kahu o ua pono Karisiano nei, oia no ka Baibala, ao ka Baibala, oia no ke alakai o keia lahui i ka pono oiaio.  Ma keia wahi, ke puana ae nei au i na huaolelo mau o Hawaii nei, oia keia, “Ua mau ka Ea o ka aina i ka pono.”  “E ole ka Moi i ke Akua.”  Eia hoi ka olelo a ka Moiwahine o Beritania, i kona noiia ana aku e na kiu o kekahi wahi, e hai mai i ke kumu o ka maluhia mau ana o kona lahui a nohona aupuni hoi.  Pane mai kela me na huaolelo pokole, “O ka Baibala a me ka pono Karistiano, oia ke kahu o kou aupuni.”  Ina hoi pela i paa ai kela aupuni, alaila, ke hooia iho nei no hoi au, pela no hoi auanei o Hawaii nei; o ka pono Karistiano, oia no kou ki e kiia ai a paa mau loa.  Ke hooia mai nei no hoi na olelo a ko kakou makuahine haku, oia o Kaahumanu, “O ka pono o ka poe haipule, oia ka mea nana e hooni paa iho i keia lahui.”  “O ke kanaka e hana ana i ka pono, oia kou kanaka.”  O ua pono ia a Kaahumanu i olelo ai, oia no ua pono la a Binamu ma i lawe mai ai i Hawaii nei, aole o na hoomana e ae e kuhikuhi kalaikii mai nei, a e kokou mai nei na waha.

            Ke huli aku no hoi kakou a nana koke iho i ka moolelo o ka hana lokoino a Lo Keoki i keia aupuni, he mea nui no ia na kakou e noonoo ai, a e puana ae ai hoi, o ka pono Karistiano, oia ke ki i kiia ai a paa hou ke aupuni o Hawaii nei.  E hoomaopopo pu iho no hoi, o ke ea o ko kakou aupuni, e mauliawa wale ana no, a ua hanu a puaa ko kakou papu a me na pu ma Honolulu, ua lilo ae la i mea ole; ko kakou Hae Hawaii hoi, ua lilo i na lima ikaika o ka lokoino, a ua uhiia nalii a me na makaainanana i ka uhi eleele o ke kanikau aloha i kona noho ana.  Auwe!  Aloha ino!!  He mau la loihi o ia noho ana pilikia a me ka u ana, ua ikeia, aole wahi o ka pono i koe.

            Aka nae, iloko o ia wa kupilikii, i puka mai ai ka olelo aloha a kukala hoi a ka Moi Kalani Kanikeaouli Kaleiopapa Kamehameha III., a penei no ia, “E na haipule a pau o Kuu aupuni, mai Hawaii a Kauai, e kukuli iho na kuli, a e noi aku i ke Akua, e hoihoi hou ia mai ka pono a me ka ea o ko kakou aupuni.”  Ma keia leo, i hooko ai na haipule a hana aku la e like me ka ka Moi noi ana mai.  He mau la o ia hana ana, o ka hoihoiia mai la no ia o ka Hae Hawaii, a kau hou ae la ma kona wahi he pahu hae, a o ka hoi hou mai la no ia o ke ea, a o ke ola hou ae la no ia o Hawaii nei, mai ka make mai a ka lokoino.  O keia pono no ia noi ia, oia no o pono Karistiano, a oia no ka omole wai ola i ola hou ai o Hawaii a hiki i keia la.  A mailoko mai o ia hoihoiia ana, e malama nei keia aupuni he mau la nui, no kou noho kuokoa ana e hawaii, nolaila, o ka pono Karistiano, he ki oiaio ia nou e Hawaii.

            I ko kakou hiki ana mai nei i ka pahu hopu, ke paipai aku nei au, he mea pono ia kakou a pau ke lawe like i keia mau ki, i mau ai ko kakou noho ana lahui a aupuni hoi.  Pela hoi oukou e ou hoa o ka ike, oiai ke kau mai nei na maka o ko kakou aupuni maluna o kakou.

                                                                        SAM. P. K. NAWAA.

He mau ninau kuauhau.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E. Aloha oe:

            Ma kou lokomaikai, ua hoolaha mai oe ma ke akea i na mookuauhau kupuna; a o kou mau lalani kupuna kekahi, a he haohao kou me ke kanalua ke hooponopono ole ka mea kuauhau i ike ia ka oiaio.

            Me makuahonowai anei o Peleioholani no I?

            He mau puluna anei o Kapohelemai me Makua no Peleioholani?

            Ua ike anei o Peleioholani ia Kumalae me Keawenuiaumi?

            Ua ike anei o Peleioholani ia Keawenuiaumi i ka imi ana mai ia Pakea?

            Eia ke kumu o kou haohao, ua ai pu au, ua inu pu, ua aahu pu, ua hele pu i ka pule i Kawaiahao, he mau haneri a he mau tausani mai Hawaii a Kauai ka poe e ola nai, ka poe i ike ia Kakae a Kahekili ke kaikamahine a Peleioholani.

            A ua make oia ma ka malama o Sepatemaba, 1835.  O Holualoa kana kane, ka mea i make ma Pakini i Kau, Hawaii, i ka M. H. 1848.

            Ma kou lohe i ke poe kakaolelo a me ka poe ike kuauhau, na make o I ma Kona Hema i ke au o Keakealani, ka Moiwahine o Hawaii, ka makuahine o Keawe ka Moi mahope mai.

            O ka make ana o I, oia ke kumu i hopu iai o Kuaana kana keiki he kipi, a i lumalumai iai Kawaihao a i loaa mai ai kela huaolelo kaulana, “E akahele i ka kama I.”  “E malama i kama I.”  Oia ka hoomaka ana o ke kaua o nalii o Hilo me nalii o Kona.

            Pehea, ua elemakule anei o Peleioholani, a ua hii ia Ahu a I anei?

            I ka ike ana o Peleioholani me Kane Alapai a Kauauanuiamahi ma Naoneolua i Kaneohe; a Naili ke kakaolelo a Peleioholani, aole anei he moopuna hualua o Naili na I?

            O Alapai o Peleioholani; Owai o lawa ka elemukule?  Owai o laua ka i make mua?  Mamua aku nei o I keia ike ana o Peleioholani me Alapai?

                                                                        MAKEMAKEIKAOIAIO

Make i aloha ia.

E KA NUPEPE KUOKOA E, Alohe oe:

            E oluolu kou Luna Hooponopono e hookomo iho ma kahi keawale o kou mau kolamu i kela mau wahi huaolelo e kau ae la maluna, i ike mai ai na kini makemake a pau a kuu kane aloha i hale aku la ma kela aoio o keia ola ana, ua make o Kahaialiioumi i ka po o ka la 4 o Okatoba, M. H. 1874, ma Keauhou, Kona Akau, Hawaii.  Ua hanau ia oia me Keauhou, Kona Akau, Hawaii, ua mareia me ao kana wahine i aloha nui ai, ua piha ke kanakola o na makahiki o ko maua noho pu ana a kue aka la kona lohi, ua haalele mai oia iau a me kona ohana a pau, e noho me ke aloha a me ke kanikau iaia ma keia aoao, he kanaka oluolu no keia, heahea i na makamaka, a he kanaka hoi i aloha nui ia e ka poe a pau i launa oluolu mau me ia, he kanaka eleu a me ka lokomaikai, na noho loihi oia me au kana wahine, ua aloha nui ia oia e na kamaaina o Keauhou nei, a he kamaaina no hoi oia no ia wahi, ua haalele mai oia i ka pili aloha me kana wahine a me ka ohana, ke noho nei makou me ka o me ka minamina pau ole nona, a no ka nui o ko makou aloha nona, nolaila, ua haku iho la makou i wahi kanikau nona, a oia keia malalo iho:

Kanikau aloha keia nou e Kahaialiioumi,

Kuu kane mai ka uka uki o ka mauna,

Hale malu ole a kaua e noho ai,

Auwe kuu kane kou hoa pili.

Kuu kane mai ka ua liilii Oahuaumi,

Ke umi nei au i ko aloha aole e paa,

Kuu kane mai ka uku ane o Kapualei,

Aloha ia wahi a kaua e hele ai,

Kuu kane mai ka malu hale loula,

Oia wahi a kaua e pupuu ai i ke anu,

Aniani kuu poli aole ke kane,

Ka hoa pili o ka po hoa ole,

Hookahi no kane o ko kino,

Ua haalele mai nei oe i ka pili a kaua

A me na keiki a kaua,

A me na moopuna pu a kaua,

Auwe kuu kane kuu hoa pili hoi-e,

Kuu kane mai ka makani hulilua o ka aina

E wehe mai ana i ka lau o ka niu,

He lani nui ko aloha au e hiipoi nei,

E koko mau ai o ka po me ke ao,

Kuu kane mai ka la wela o Kuaihapalua,

Aloha wale ia wahi a kaua e hele ai,

Aloha ka luhi a kaua he moopuna,

Pau kou olelo ana mai iau e ke kane,

Haalele i ka pili aloha la he wahine,

Noho iho nei wau me ka u

Me ka minamina pau ole ia oie,

            Auwe kuu kane kuu hoa pili -- e.

                                                MRS. K. KAHAIALIIOUMI.

Kankikau aloha keia nou e Kahaialiioumi,

Kuu kane mai ka lai o Papahele,

Oia hale malu i ka lau o ke kope,

Hone ka leo o ka uhane i ka nahele,

He kupa a he kamaaina no ia uka,

            Auwe kou kane -- e!

            Kuu kane mai ka lei o Kokonui,

            Oia hale malu i ka lau o ke kukui,

            Aloha ia wahi a kakou e noho ai,

            E pukui ai i ke anu o ke kehau,

            I alo ai i ka ua me ka makani,

            Kuu kane mai ke oho o ke kupukupu,

            Palepale ana i ke lau o ka awapuhi,

            Auwe kuu kane -- e!

            Kuu kane mai ka lai o Kuaihapalua,

            Oia hale malu i ka lau o ke kou,

            Haa ka lau o ka niu o Mahiki i ke ehu o ke kai,

            Aloha ia wahi a kakou e noho ai,

            Kuu kane mai ka ia lamalama o ka aina,

            Hoopumehana aku kakou i ka wela o ke ahi,

            Kuu kane mai ka ai hookamolii

            He alii ke aloha nau e noho nei,

            O ka o me ka minamina ia oie,

                        Auwe kuu kane hoi -- e.

                                                                        MRS. KALA.

Kanikau aloha keia nou e Kahaialiioumi,

Kuu kaikunane mai ka hale paa mai ka oho,

Ke halii mai la la i ka nahele,

Hele oe la ka mea nana e imi na pono kino,

Ke au nei makou aole oe e loaa,

Kuu kaikaunane mai ka piha kanaka o Kailiili,

Oia wahi a kaua e hele ai,

E hoonana ae ana i ko aloha aole e nalo,

Auwe kuo kaikunanae -- e!

Kuu kaikunane mai ka Punaloa e Hoopii,

Hoomaha ako i ka malu ioia o Haleloke,

Ke hehi mai la ka ua iluna o ka laau,

Hoolaau mai ana ko aloha iau

Aloha ka leo o kuu kaikunane,

I ka hea mai kuahine e auhea oe.

            Auwe kuu kaikunane -- e.

                                                            MRS. PAMAMOA   

Kanikau aloha eia nou e Kahaialiioumi,

Kuu makuakane mai ka la halailai o ka aina,

E anapu ana i ka maka o ka opua,

He pua lei aloha oe nau he maku,

Auew kuu makuakane -- e!

Kuu makuakane mai ka ai aweawe o ka oahele,

Hoomanalo aku i ka wai,

He waiwai nui ke aloha nau e malama nei,

O ke kuko e ka lia o ke aloha ia oe,

E alo ai i ka hau kakahiaka,

Auwe kuu makuakane -- e!

Kuu makuakane mai ka malu hale he ohai,

E halii ana i ka hua o ke kai,

Aloha ia wahi a kaua e hele ai,

Aloha ko leo i ka hea mai,

E Pele e hoi mai kaua,

            Auwe kuu makuakane -- e.

                                                            MRS. PEKE BLIGHT

Kanikau aloha keia nou e Kahaialiioumi,

A luhi hale ka uhane,

I ka uka ia waokele,

Hale noho a ke aloha,

O ka pa a ka Eka nei,

Ku makani paa o ka aina,

Kahea mai o Umi

E huli e iho kane,

Ke helelei mai moi l@@@

O Kanakanilehua,

He lehua lei na Umi

O ua aka ia ano nei,

O ke kani a na manu

Hoa pili o ka lehua,

Auwe kou makuakane --e.

                                                            MRS. KAKIKIMAKAOKEA @@