Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 1, 2 January 1875 — Page 1

Page PDF (1.77 MB)

This text was transcribed by:  Gordon Rosete
This work is dedicated to:  Mary and Jack Schwartz

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 Buke XIV. HELU 1. HONOLULU, POAONO, IANUARI 2, 1875.  NA HELU A PAU 683.

 

E Pau na Pupupu Kahiko!

 

E pani me na Hale Laau!

 

                   

 

PAPA, PAPA, PAPA

     O KELA ME KEIA ANO,

     --A ME—

 

NA LAKO KUKULU HALE

    OKELA ME KELA ANO, MA KA

 

      PA-PAPAO S. G. WAILA MA!

             --KIHI O—

ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE, no ke Kumukuai HAAHAA LOA ! ae like ka nui me ka makemake

                                                                       

 

                                                            LAAU NOUAIKI !

NA LAAU KAOLA,

    NA PAPA MANOANOA

         NA PAPA HELE,

             NA KUA,

                 AAHO,

                              AAHO LIILII, &c

 

                                                            LAAU  ULAULA!

NA LAAU KAOLA,

    NA PAPA MANOANOA,

        NA PAPA HELE,

            NA KUA,

                AAHO, POU,

                  AAHO LIILII,

                                     MOLINA, &c

Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula,

Na Puka Hale, o na ano a pau,

Na Puka Auinni, o na ano a pau,

Na Olepolope Puka, o na ano a pau.

                                                                       

Pepa Hale me na Lihilili.

 

NA LAKA PUKA

NA AMI-PUKA

            NA AMI-PUKA LIILII.

                                NA KUI NAO

                                                                 

    

PENA, AILA-PENA, VANIKI, WAI HOOMALOO.

PAAKAI HELU 1,    O PUULOA.                        

    E lawe wale ia n@ mea i kuai ma ai kel@ Pa Papa aku a i kahi o ka mea, kuai mai, i@a ma ke kaona nei, a Awa o kola pa@ e like @ aka aelika.

                                   

 Aia, @ ke Keena o ka

MOKUMA@U “KILAUEA,”    L.MAR@, Kapena.  S.G. Walla ma  6@  3m

 

HE MooLELO KAAO .. NO..RAIANAHU,  --KA—  HUIHUI HOKU NANI O PEKINA!

Unuhiia no ke “Kuokoa” mai ka Olelo Pake a I ku Olelo Hawaii. 

Helu 2.

     AIA iloko o ia manawa, i ninau aku ai ka ilamuku, Aole anei he mea e ae i koe maluna o keia moku, a auhea oia?  Pane mai la kekahi o ko Kale Vina mau hoa, O ke Kapena ko makou haku, ua lele aku nei oia iuka, mahope iho o ko makou ku ana iho nei.  Ninau hou aku ka Ilamuku, O ua Kapena haku la o oukou, o ka ona ponoi no anei ia nona keia moku?  I mai la ka mea pane, Ua lohe ponoi no makou mai a ia mai, ua lawe ia mai oia ma kea no kuke, a o ke poe nona keia moku, ua pau i ka pii i ka imi daimanama na mauna a me na waoakua o ko makou aupuni, (Aferita) a ua hoonohia iho oia e malama ma ia, a lilo mai la oia i hoa aloha maikai no makou, a he like wale no ko makou manao ma na mea a pau.  Aka, iloko o na la makani maikai, e holo mau ana makou i ka hookelekele, a hoi mai la me ka lanakila, a ua lilo ia i mea lealea loa no makou, nolaila, ua hoopili loa makou iaia, a me ia mau makou i na wa a pau loa.  Aka, iloko o kekahi la makani maikai, ua lana like ae la ko makou manao no ka lealea hookelekele, a holo aku la.  No ko makou nanea i ka maikai o ka makani a me ka holo o ka moku, ua haule loa makou ilalo, ma ka aoao komohana hema mai ka Lae Hope mai ; a i ka hoohuli ana me ka manao e hoopii mai , a e hookele pololei aku i ko makou home, alole nae he hiki a ua hooikaika ua Kapena nei o makou e like me kona ike, aole nae he hiki, a noliala, ua pau ae la ko makou manaolanna no ke ola, a o ka make, e moe lakee ana ia iloko o ko makou mau poli, a o na lawelawe ana, ua nemo aku ia mai ko makou mau lima aku,  a kulou aku a kulou mai o makou

Iho, e mihi ana, a o ka auwe make wale no ka mea i ko makou mau waha, aole nae me ka manao e hoahewa a hoino aku i ko makou hoa aloha, oiai no makou like no ka makemake, a ina no hoi he hana no ka pilikia, e papau pu ana no makou i ka make.  Aka, i ka hala ana o na la eha, a i ka elima o ka la, nonoi mai la oia ia makou, i ka i ana mai,  E o’u mau hoa o na la lealea, ke ike aku nei au ia oukou a pau, na kaumaha oukou no ka make, a ua pau ko oukou manaoio ana mai no ka’u mau olelo, nolaila, ke i aku nei au ia oukou, o kakou pu no ke loaa ana ia haawina, aka, ke nonoi aku nei au ia oukou, e hoopau i  ko oukou manao makau, a e hoolohe mai me ka hoomanawanui, no ka mea, iloko o na la I hala, ka moku me alanui a kokou i holo mai ai, aole nae he hiki, noliala, ua homaopopo iho au, e kapae ae i ko kakou manao ana pela, a e holo aku kakou i ka hikina, a e loaa ana ia kakou ka pomaikai me ka loaa ana ia kakou o na mea ai hou.  Ua hai mai no hoi oia, e komo ana oia iloko o ka pilikia no keia moku, a o makou ka, aole o makou pilikia.  A mamuli o kaha olele, ua ae koke aku la no niakou, no ka mea, o ka pae ola i ka aina ko makou makemake, aole o ka make ana ma ka moana, nolila na@eolohe aku la makou i kana mau mea a pau e olelo mai ai, a holo mai la a hiki ia nei.  O kana olelo no ka pili kia e loaa ana iaia aole makou o hoomaop@e, aka ano ke hoomanao nei mako no kana mau olele @ai ke ika aku @ oe me @ mana pihi a ke haeh@nei @ makou no kona hele loihi @, @e ha @ la, ua lohe mahui @ lai paha oia i @ uke poe, a i ole na iki aku la pahi i na oleio@oolaha, ina ua hoolaha ia, alaila, aole kela e hoi hou mai ana.

     A lohe ka Ilamuku i na olelo a na hoa o Kale Vina, pane koke mai la oia,  Ua nui na olelo hoolaha i paiia a i hoolaha ia ma na huina alanui a me na wahi akea o ko makou kulanakauhale nei, a ina he manao kona e pee koke iho me ka manao e nalo, aole no e nalo ana, no ka mea, na ike wale ia no e a’u na wahi a pau o keia kulanakauhale, a ina paha ua puka aku oia mawaho o na palena o keia kulanakauhale, alaila, pakele ooia no ka mea, aohe kanawai no na mea a pau ma ia wahi.  Aka, ke miuamina nei nae au nona, ina he oiaio ka oukou mea e olelo mai nei, alaila, aole i pili keia hana ana a oukou i ka aihue, aka, eia wale no, o ko oukou malama ole i ka maluhia o ka moku, a ua hoolilo ia e oukou i mea lealea, aka, aole nae he kanawai o ia ano maanei, oiai he mea liilii wale no na mea a pau o ia ano, a he elua wale no mau kanawai nui maanei a o ka mea nana e kue i kekahi o keia mau kanawai, he make no ka hoopai.  “Heaha la ua mau kanawai la?”  Wahi a ka mea ninau.  I mai ka Ilamuku, O ka pepehi kanaka a me ka wehe ana i ka pepehi kanaka a me ka wehe ana i ka uhi maka o ka wahine, no ka mea, o na wahine a pau o uka e noho mai nei, ua hoopaa wale ia no me na mea uhi maka, mai ka wahine a ka Moi a hiki i ka mea haahaa loa, mai ke kamaaina a i ka malihini, aole oe e ike aku ana, aole i uhiia hookah wahine.  A i ko oukou lele ana iuka, a noho ma na hale kamaaina, a hele paha ma na alanui, mai hoao kekahi o oukou e lalau aku a wehe ae i ka uhi maka o kekahi wahine, me ka manao e ike i kona mau hiohiona, o hookoia auanei ke kanawal o ka make maluna ona.

     A no na mea i kow a me ka mana nui i hooiliia mai ia’u, ke hilinai nei au maka oiaio o ka oukou mau olelo, a ke hookuu nei au ia oukou me ka lanakila, a o ka moku, e hoopaa no au ma ka poho o kuu lima a hiki i ka was e kauohaia mai ai, alaila, e hookuu aku no au.

     Ma keia wahi, e waiho kakou i ke kamailio ana no keia poe, e hele ae kakou e huli ia Kale Vina, oiai mai kona lele ana hiki wale I ka hookuuia ana o kona mau hoa, aole oia i hoi hou mai i ka moku, aole no hoi kekahi mea I hoikeia mai nona.  Aka, ma ka liula o ke ahiahi hele holoholo ae la oia, aka, he mea uluhua loa nae i kona manao, ka ike mau ana aku i na wahine me na uhi maka wale no, a no kona makemake e ike I kea no o ko laila wahine, a ua hai aku oia i na wahine me na uhi maka wale no, a no kona makemake e ike i kea no o ko laila wahine, a ua hai aku oia i keia manao i kona hoa hele, a ua ao ia mai oia aole e hana pela, i ka i ana mai,  Mai hoao oe e hana pela, no ka mea, he kanawai ikaika loa ia maanei, aina oe e manao ana e hoao, he oiaio, e make koke ana oe me ka hookolokolo ole ia.  Ina he makemake kou e ike I kea no a koonei wahine, e alakai no au ia oe iloko o ka hale hoikeike o na mea huna, a malaila oe e wae ai a lawa kou makemake, aka, o ko i ae, mawaho nei oe e hao ai e ike, e hooko koke ia ana no ke kanawai o ka make maluna ou.  Heaha la ia mau olelo i ko ianei manao, aka kakali no oia a hoea hou mai ana kekahi mau wahine, o ko ia nei hookoke aku la no ia, a laulau aku la me ka ikaika i ka uhi maka o kekahi wahine a hemo ae la.  Aia nae iloko o ia wa, e horina koke ae ana ua wahine, a hemo ae la.  Aia nae iloko o ia wa, e horina koke ae ana ua wahine nei, a he manawa ole, hoea ana ka makai, a unuhi ae la i kana pahikau, a hahau aku la maluna o Kale Vina, aia hoi, e alo ae ana o Kale Vina.  A no ka ikaika loa o ia hahau ana, komo pu iho la ka haplua o ka pahi iloko o ka lepo.  Aia nae iloko o ka manawa i hala ai o ka hauna pahi a ka makai, e waiho koke aku ana o Kale Vina i kana puupuu Pelekane ku no ma ka houpo o ua makai nei, huli ana kea lo iluna, a kolili aku la ka lau o ka wawae.  Nui loa ae la ke pioloko me ka hoeo o hopu ihe ia ianei pakela m@ loa i ka holo, na hiki aku la koia i ka uwapo, a lele aku lailoko o ke kai ; a no ka poeleele a me ka piha loa o ke awa i na moku, ua ike ole ia ka ianei wahi e au ana.

     Ma ka inoku mua nae a ianei i pii ae ai, aohe nae he kanaka oluna, aia nae he kukui no ke a ana ilalo mahope, a i kona hele ana e ike maka, aia nae o ka malamamoku wale no ; a o ua malama moku la, he kamaaina no oia no ua aina la, a o ka olelo wale no o kona aina ka mea i loaa iaia, a pela no hoi au, nolaila ua lohe ole au i kana mea e kamailio mai ana, a pela hoi oia I ka’u, a ua hoaa like ia maua.

     Eia nae ka mea kupanaha, o kona Hawaii ana mai ia,u I na dale, a ua haohao loa au ia mea, no ka mea, aohe maopopo iaia ke,kumu o ko ia la haawi ana mai i keia mau dala, nolaila, ua haalele aku la oia, aka, onou hou mai la no kela, me ka hoolilo pu mai ia ianei i wahine ; kupapaia iho la keia, aka, hooikaika no nae oia i ke pale ana aku, a hemo mai la mai ko ia la mau lima hilahila ole mai, a holo aku la iluna o ka oneki, me ka manao e lele hou iloko o ke kai, aka, ua hiki koke mai la nae kela me kekahi pauku laau nui, a hoomoe iho la maluna o ia nei, me ka manao, he hala no ka pakele, a ina e pa pono iho, make loa.  Oiai no hoi keia e ku ana ma ka palekai, a e paa ana na lima I na kaula likini, ike no nae keia i ka malu ana iho o ua pauku laau nei, a heaha la ia alu ana iho a ianei, pa iho la ua laau nei i ka palekai.  A no ko ia la manao paha ua make loa keia, aole oia i hele mai e ike maka.

    Oiai hoi keia e noho oni ole ana, ike ae la oia i kekahi wahi laau e ku ana, ua hoopiliia ae i na kaula likini ; a i ko ianei halao pono ana ae, ike ae la oia he a-u koi-lipi ; manao iho la nae oia, ina me ke koi pu, alaila, e lanakila ana oia a e make ana ka malamamoku, nolaila, laulau malie ae la oia, a loaa ua koi nei, lawe malie mai la oia me ka palanehe ole, a hoomaopopo iho la oia i ka paa ana, a heaha la ia owala kua ana ae, me ka manao ole e pa aku ana kela, aka lohe aku la nae keia i ka leo auwe, a pahu aku la ilalo, me ka hoho pu mai, manao no oia e make ana, noliala, lele aku la oia iloko o ke kai, a au aku la.

     Eia hoi ko ianei wahi laki loa, iaia no a haule iloko o ke kai, pili mai la ka waapa huli ia ianei ma kekahi aoao o ka moku, a pii mai la iluna.  Ua kuemi hope ka Ilamukn a me ka poe I pii pu mai me ia, no ka ike ana aku, e au mai ana ke koko iluna o ka oneki ; a i ka  huliia ana mai o ka mea nona ke koko, aia ka o ka malamamoku, he kanaka kupa no ia aina, a ko ka mea nae nana i pepehi, na huliaa na wahi a pau oluna o ka moku, aole nae he loaa.  Ua hai hou ia aku la keia mea i na poo aupuni, a i kea o ana ae, ua laha koke ae la ma ka pepa puka la o ia kakahiaka, e makana ana i umi tausani dala na ka mea nana e hopu a hoike mai i ka nea nana i wehe i ka uhi maka o ka wahine ; a e hooukuia no hoi ke Kapena o kekahi moku, I umi tausani dala, ke huna oia maluna o kona moku, mahope iho o ka hala ana o na hora elua o kona ike ana i ka olelo hoolahe, aole no hoi e haawaiia iaia kekahi palapala ae holo no kona moku mai keia awa aku ; a pela no hoi ka makana a me ka hoopai no ka mea nana e hoike mai a huna paha i ka mea nana i  pepehi mainoino i ka malamamoku a he kup kamaaina hoi no keia aupuni.

     Oiai no hoi keia e au ana, aole nae i mamao loa mai ka moku mai, oiai ua hele iho la keia a kaumaha i ko ianei mau kappa, aia noi holo pololei mai la ka waapa o ka Ilamuku, me na ipukukui e hoomalamalama ana, ma kahi a ianei e an ana.  Aia nae i ke kokoe loa ana mai—a no ka holiolio paha o ko lakou mau maka i ke kukui, ua ike ole iho la lakou ia ianei, alu iho la keia a hala hope aku la.  Holo no lakou la mamua a pii aku la iluna o kekahi moku, au aku la no hoi keia a pii iluna o kekahi moku e ae, a hahai aku la i kana mau mea a pau i hana’I imua o ka malamamoku, me ke noi pu aku e huna iaia. 

     Ua mahalo ka malamamoku no ka make ana o ka haole, a ua hoahewa hoi oia no ka wehe ana I ka uhi maka o ka wahine, no ka mea, he kanawai paa ia no keia aina, a he kanalua no hoi au i ka lawe ana mai a huna iho ia oe, e nalo ana paha oe ia’u no na la elua a ekolu---mai pono paha, ina he moku ko’u e holo ana i kakahiaka, ina la ua hunaia oe e a’u.   (Aole I Pau).

                                               

 Nu Hou o na Aina e.

     Berelina, Nov. 21. – Iloko o ka Ahaolelo o keia la, ua noi maike lunamakaainana Liebknicht e hookuuia na lunamakaainana Demodarata i hopuia.  Ua kokua mai o Windherst i ke noi, me ke kamailio pu mai no na hopu pinepineia, a me he mea la ahoe no e pakele ana ka hopuia ina he Kuhina.

     Ua pane aku o Bisimaka ia Windherst, no ka hiki ole iaia ke hoike mai i ko ke aupuni pono ole ma ka hopu ana a o ka nui o na mea i hopuia, no ka nui no ia o ne me i haihai wale i ke kanawai.  Oia po kekahi on na hana kiekie o ka launa auaina ana, o ka hana mua a kele me keia o ka hookama a mahalo aku i ke kanawai.  Ua olelo aku nae o bisimake, ua makaukau oia e hoopoapaa no keia ninau, no ka hopu pinepineia ana o kekahi poe.

     Kamailio mai hoi o richensponger no ka hoomaau wale ia a hopaahao wale ia o na Bihopa no ko ka lunaikehala pono.

     Ua pane aku o Bisimaka, aole loa e hiki i na Bihopa Katolika Roma ke paa i na manao oloko o ka lunaikehala ke hoapono ole ia e ke kanawai ku mau.  Mahope o ka hoopaapaa ana, ua hooleia ke noi.

     Berelina, Nov. 30.—I keia la, ua hapai ia he hoopaapaa ano nui maloko o ka Hale le Ahaolelo no ka Bila e aie dala ai no ka pono o Alsace a me Loaraine.  O no lunamakaainana o ia mau aina mai, hele kue mai lakou i ke kokua dalai a o ke Kula Kiekie o Saraboro a me na haawina kokua e ae no na hoonaauao no ia mau oka na aina, no ka mea, wahi a ua poe la, ua hana ia kela mea no ka pomaikai o ka Emepire, aole no ka pomaikai o ia mau aina.

     Ua pane aku o Bisimaka, o ke Kula Kiekie, sole ia no ka pomaikai o Alsace a me Loaraine, aka no ka Emepire.  Oia mau aina, ua loaa mai maloko o ke kaua hahana.  Ua hookah na koa i ko lakou mau koko, aole no lakou ka poe e noho ana maluna iho, aka no ka Emepire.  Ke kukulu nei lakou i ko lakou mau kahua ma na kumu e ae aole i ku i ka pomaikai o ia mau aina, no lakou ke alakaiia ana i ka wa i hala i Parisa, a i ka wa e hiki mai aua i Roma.  Ina e hooiaio ia mai ana kona manao I wehewehe iho nei no ke kukulu ana i Ahaolele oka no Alsace a me Loaraine e na hana o na lunamakaainana o ia Aheolelo, alaila, me he mea la e pue mai aua e hoeueu i ka maluhia o ka Emepire.  Aka, e lawelaweia aku ana kekahi mau keehina makaukau e kanalua ole ai.  Ma na mea pili i ka hoonaauao, ke alakaiia nei kana hena me na pomaikai o ka Emepere.  Aohe mea ana e hooweliweli a hoomaka’u ka’u mai ia’u i me a e maka’u ai au ma ke ia hana.  O ke ku ana o na hana hilinaiia e hooiaio ia mamua o ka hapaiia ana o kekahi mea.  He pono e noonoo e aku no ke pomaikai o ka hanauna e hiki mai ana.  Ua waihoia ka bila i ke Komite.

     Sana Peterobedro, Nov 18—Ua hoopuku aku nei ke Keena o ko na aina e o Rusia, he palapala kono i ne mana e ae o Europa, e kukulu hou ia ona halawai no ka noonoo aua no na mea kaua lehui, i keia makahiki aku.  Ua ae mai ka nui o lakou.

     Ke lebeia mai nei, ua hole o Beritania i ka ae aua aku na mauao a Rusia i hoolala e ahe hooholo i on kanawai maluna o ke kahua o ka Ahaolelo o Barosella.

                                              

Ka meelele o ka make ana o Mrs. Kaaa.                    

     Ma ke  kakahiaka o ka la 24 o Dekemaba, 1874, ua kulana a hiamoe aku la o Mrs. Kaaa, iloko a ka moana kai lipolipo, kuhohonu, Manoanoa, i kauoalupeia’ku la e ka anela nui o ka make, o moe kau, moe hooilo iloko o ka opu o ka honua, ka mea pauaho ole.  Ua hanauia oia ma Kaohe, Puna, Hawaii, ma ka malama o Maraki 1835, a ma ka 1852 no ka holo pololei ana mai i Oahu nei.

     Iaia e noho ana ma keia mokupuni ua ihe ia kona oluolu, he lokomaikai, hookipa mai, he heahea, a he hoa’loha maikai no na wahine e launa mai ana iaia ; he moni huaolelo, a he wahine no hoi i kamaaina i ka maka o kona mau hoa’lohe.  He mikiale ma ka hana lima, he hookuonoono i ka mea e loaa mai ana ma kea no hoomakuaulii.

     Ua waiho iho nei oia he puolo kaumaha ma keia aoao i ke kane, na makua, na kaikaina a me ka ohana a pau, e noho me ka u aku nona.  A no kuu aloha i kuu wahine, nolaila, ke hana nei au I keia kanikau, o hoike aku ma ke akea,i ike mai ai hona nui lehulehu e noho ana ma kela wahi keia wahi, na lakou ia e iini iho, a kauo mai i na kiowai o Kulanihakoi.

 

He kekekau aloha keia nou e Mrs. Kaae,

Kuu wahine mai ke ua kukalahale o Hono

Mei ka ua ok’oki ko-a o Heeia,       [lulu,

Ke hehi la i ke kai o Luhi, ua luhi au,

Ua luhi hoi au I ko aloha,

E kono ani I kuu waimaka e hauini,

     Auwe kuu wahine, kou wahine hoi—e.

 

Kuu wahine mai ka ua kuahine o Manoa,

Ke hihi mai la i ke kula o Puahia, [o’u nei

Ua puiwa au I ka hiki aua mai i

Hakoko ana i kuu kino me he kanaka la,

     Auwe kuu wahine, kuu wahine hoi—e.

 

Kuu wahine mai ke kappa hau o Nuuanu,

Ua anu ka po ua hele oe,

Ua wehe iho nei i ka makemake a ke aloha,

E aloha ia oe i ka hoa o ka ua lani polua,

Me he po la ke auhoe o Koolau—e,

     Auwe kuu wahine, kuu wahine hoi—e.

 

Kuu wahine mai ka ua kamakahala o n Nuu

E pehi ana i ke oho o ke Kawelu,    [anu,

Kua wahine mai ka lau o ke kukui o Lani

Huli iho nei au alole oe,             [huli,

Ua hele aku nei paha oe me Lia,

Me ka wahine kiai manna,

Ua maunaia au e ko aloha,

Ua hoi ka lili a ke pua o ka wao aoho ilaila

O kuu manawa kai lia ia oe i ka po a ao.

       Auwe kuu wahie, kuu wahine hoi—e.

 

Kuu wahine mai ka makani pahele hala o

    Mailehuna,

O kou manawa wa nae kei hei ia oe e ka moe

O oe hoi kai laweia’la lilo, lilo kue hoa,

Lilo pulelo mai kea hi a ka papala,

Ke oni la ma ka puli o Kii---e,

        Auwe kuu wahine, kuu wahine hoi –e.

 

Kuu wahine i ka po loloa o ka hooilo ua’oe

Ua ao ae nei loko i ko aloha i ka hiki ana

E koi ana ia’u e hele---em           [mai,

Ke hele ae la me ka ua kike pua halu o ke

E ka ua poai hale o Kahaluu---e, luuluu—e.

         Auwe kuu wahine, kaue wahinehoi—e.

 

Kuu wahine mai a pali hulilua o Koolau,

Mai ka makani anu o Luluku he holopali,

Mai ka wai huihui o Kaakau-wai,   [ipo ia,

O ia wai uehe mai i ka lau o ka hau me he

Aloha wale ia wahi a kana e noho ai,

Aloha no hoi na makamaka o ia wahi,

He kini Kailua he mano Kaneohe,

         Aue kuu wahine, kuu wahine hoi—e,

 

Kuu wahine mai ka makani anu he Kiu,

Na ke Koolau kaua i lawe mai,

Lame ka waa k nahole ke kai e,

Kau wahine mai ka hale kui o lalo,

No lalo ka makani keiaulu,

E hao ana i ke oho o ke kupukupu,

Me he pua la ka oni hakakau o ka onahi !

   Ka wailiula---e,

       Auwe kuu wahine, kuu wahine hoi---e.

 

Kuu wahine mai ka la welawela o ke laona

Mai ka ai lewa mai i ke a-i---e,

Eia no ko aloha ke lalawe nei i kuu kiao,

Ke o-e nei i ka iwi pili I ka pea kua e ke

    Kanaka,

Kalakala i ke kea ka opeope aloha---e,

       Auwe kuu wahine, kuu wahine hoi---e.

 

Kuu wahine i ka ia mili lima e Ulakoheo,

Mai ka ululaau makai e Ma@ala,

Ke malama nei no au i ko kaua aioha---e,

Ke malama nei no au i ke kaua aloha e,

O ka lei kahiko o ke ala ke hele e,

Ke helo ae la paha oe me Hiku.

Ken noho la pahe oe i ka hale paa i kea e,

Mai hoao oe e ke’loha ia’u o luhi au, luhi e,

       Auwe kuu wahne, kuu wahine hoi---e,

 

Kuu wahine mai ka pua kamakahala o Nu

Ke ihno la i ke kula o Moelana—e.   [uanu,

Moe ka maka e-a i ka la,

Kuu wahine kui lima leula o Ewa,

Lei aku i ka pua o ka @---e,

Lei hele i ke kalia o Kapolei---e,

       Auwe kuu wahine, kuu wahine hoi—e.

 

Kuu wahine i ke awa iau o Pualoa,

Mai ka makani anu he Waikoloa,

Ke pupue la i kea nu o Peekaua,

Owau kai hooluhiia e ke aloha,   [@hea-e,

I hoohoa aku i ke oho e ke kupukupu o Ka

       Aue kuu wahine, kuu wahhine hoi---e.

 

Kuu wahine mai ka la welawela o Puunai,

O ia wahi a kakoe e noho ai,

E pae ai I ke ana a ke kehau,

I ka ua hoi a me ka makani,

Owau ka ka ko aloha i luaiele ai,

Ua heuwa i ka alanui me ke waimake

       Aue kuu wahine, kuu wahine hoi---e.

                                    Josepa S. Kakawal,

Kepohoai, Honolulu, Dec 28, 1874.