Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 4, 23 January 1875 — Page 1

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Cynthia Nakai
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XIV. HELU 4.  HONOLULU, POAONO, IANUARI 23, 1875. NA HELU A PAU 686.

 

E Pau na Pupupu Kahiko!

 

E pani me na Hale Laau!

 

PAPA, PAPA, PAPA

O KELA ME KEIA ANO,

A ME

 NA LAKO KUKULU HALE

O KELA ME KEIA ANO, MA KA

PA-PAPAO S. G. WAILA MA!

KIHI O

ALANUI PAU me ALANUI MOIWAHINE, no ke Kumukuai HAAHAA LOA!  ae like ka nui me ka makemake.

 

LAAU NOUAIKI!

NA LAAU KAOLA,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA HELE,

                                    NA KUA,

                                                AAHO,

                                                            AAHO LIILII, &c

 

LAAU ULAULA!

NA LAAU KAOLA,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA HELE,

                                    NA KUA,

                                                AAHO, POU,

                                                            AAHO LIILII,

                                                                        MOLINA, &c

Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula,

Na Puka Hale, o na ano a pau,

Na Puka Aninni, o na ano a apau,

Na Olepelepe Puka, o na ano a pau.

 

Pepa Hale me na Lihilihi.

 

NA LAKA PUKA

NA AMI-PUKA,       

                        NA AMI-PUKA LIILII.

                                                NA KUI NAO

 

PENA, AILA-PENA, VANIKI,

WAI HOOMALOO.

 

PAAKAI Helu 1,

O PUULOA.

 

            E lawe wale ia no na mea i kuai ma ai kela Pa Papa aku a i kahi o ka meakuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike.

 

Aia maaaoi ke Keena o ka

            MOKUMAHU “KILAUEA,”

                        L. MARCHANT, Kapena.

 

S. G. Waila ma.

@7@ 3m

 

HE MOOLELO KAAO

..NO..

RAIANAHU,

-KA-

HUHUI HOKU NANI O PEKINA!

 

Unihiia no ke “Kuokoa” mai ka Olelo

Pake a i ka Olelo Hawaii.

HELU 5.

 

            AKA, i ka hala ana o kekahi wa, loheia mai ana he haunaele kuloko ma ke aupuni o Kina, a ua nui ka poe make ma na aoao elua, nolaila, haalele iho la ua moku manuwa nei ia awa, a holo aku la no Kina.

            Ia lakou nei ma ka moana o Kina, he nui na auwaa lawaia i halawai mai me lakou.  A i ka ninauia ana aku no ka mea i lohe waleia, hoikeia mai ana ka oiaio, oia hoi, he mau keikikane elua ka ka Moi, o ka hiapo, ua nalowale oia no kekahi manawa loihi, a ua manaoia ua make, aka, o ke kaikaina, ua noho pu no oia me ka makuakani, a i ko kokoke ana o ua makuakane Moi nei e make, hooili iho la oia i ke aupuni a pau maluna o kana keiki muli, a lilo iho la iaia ka hoomalu a me ka hooponopono ana i ke aupuni; l@ ae la oia i na kanawai hookaumaha a kona makuakane a me kona mau kupuna i kau ai, a noho iho la oia me ka hoohaahaa malalo o na makaaianana, a ua lilo oia i Moi aloha nui ia e lakou, a ua pau ko lakou noho piliaiku ana malalo o na hana hookaumaha a kona makuakane a me na Moi i hala e aku.  A iloko hoi o kona mau la, na ae aku oia i ko na wahi a pau o ke ao nei, e komo mai iloko o kona aupuni, a e huli waiwai no lakou iho me ke keakea ole ia.

            I ka elima hoi o na makahiki o kona noho alii ana, hiki aku la ka lohe i ke kaikuaana, ua make ka makuakane, (ka Moi o Kina) a ua lilo ke aupuni i kaua keiki, a oia ka Moi i keia manawa.

            Ia lohe ana no o ua keiki nei i na mea a pau i oleloia mai, o kona ku ae la no ia a haalele iho la i kona noho lawelawe ana malalo o ka Moi o Arabia, me kona huna loa ana iaia iho, aole no hoi i lohe iki ia, he Keiki Alii oia, o na hoinoia a me na hoounauna palena ole, aole no oia i pakike aku, aka, ua hoomanawanui no oia me ke kunukunu ole, a hooko wale aku no i na mea a pau.

            Aka, ma ia lohe ana nae ona, ua make ka makuakane, o kona haalele koke iho la no ia i na kaiaulu a me ka makani wela o Arabia, a hoi mai la i Kina, me kona hai mua ole aku i kona poe hoa’loha, aka, hele iho la oia ma ke ano mahuka.   Iloko o na pilikia ma ke alanui, ua hoomanawanui no oia.  A i kona hiki ana mai i ka palena komohana o Kina, lohe iho la oia i na mea a pau e like me kana i lohe mua ai.

            Eia hoi, mai keia wahi a ianei e ku nei, a hoomaka aku ai oia i ka hele a hiki ma ka puka o ka pakaua o Kina, he ekolu mahina i hala iaia ma ke alanui; a no ka loihi o kona mau la ma ke alanui, ua pelapela a nahaehae kona mau kapa komo.

            Iaia hoi ma ka puka o ka pakaua, (kahi a ka Moi e noho ana) huki iho la oia i ke kaula o ka hele, a kani ae la. A ia wa i ninau mai ai na koa kiai, (o keia mau koa hou, no ke kuaaina mai, aole laua i lohe a ike hoi, he Keiki Alii keia, a o kona inoa, aole no laua i lohe, a elua wale no a laua keiki i ike, oia no ka Moi ma ka noho alii a me kona kaikuahine; a o ka loihi o ko laua manawa kiai, he ekolu la, alaila, huli ka laua wati, a o ka la mua no keia o ko laua hoomaka ana) Owai oe, a heaha kau maanei?  Pane aku la keia, O Niu Fona ko’u inoa, a owau no hoi ke keiki hiapo a Sinigo, ka Moi i make iho nei, aka, aole nae au maanei i kona wa i make ai, akahi no au a hoi mai, mai ko’u hele auwana ana.  I mai la ua mau koa nei, Aohe maua i ike a lohi hoi nou, aka, he elua wale no keiki ana a maua e ike nei, a o oe, mai hea mai la; a ina aole oe e hoopunipuni mai nei, a e hai maoliia mai nei no la e oe i ka oiaio, he manao kou i ka Moi, ina la paha ua ae aku maua ia oe e komo mai, aka, no kou hoopunipuni ana mai nei, ke manao lokahi nei maua, he kipi oe.

            A no ka wehe ole ia mai o ka puka, hooikaika no nae keia i ke noi ana aku, me ka hoomanawanui hoi i ke anu a me ka pololi, a hiki wale i ka pau ana o na la ekolu, huli ae la ka palena o ko laua manawa kiai, a ku mai la na koa kiai hou, a oia mau koa, he mau koa kahiko ia, a he mau makahiki ko laua noho koa ana, a ua ike no ia Nui Fona mai kona wa uuku mai a hiki wale i kona nui ana, a nalowale aku la.  Aka, i ko laua nei lohe ana no i ke kani o ka hele, o ko laua hoomaka koke mai la la no ia e ninau mai, Owai oe?  Pane aku la keia mawaho, Owau no keia o Nui Fona, ke keiki hiapo a Sinigo, ka Moi i make, a oukou i ike iho nei, a he ekolu makou mai ko laua mau puhaka mai, he elua maua keikikane, a hookahi kaikamahine, aka owau, he mau makahiki ko’u o ka hele auwana ana aku nei, a hoi mai la, a ina he mau koa kahiko olua, aole no paha olua e poina ana no ko’u leo a me ko’u mau ano, a pela no hoi au e hoomaopopo nei i ko olua mau leo, aka, koe nae ia’u ke koho pololei ana aku i ko olua mau inoa, aka, ina nae e ike io aku ana au i ko olua mau ano, e koho aku ana no au me ka pololei i ko olua mau inoa a me ka poe a pau a’u i ike ai, oiai ko’u mau la e noho pu ana me oukou. nolaila, e wehe aku olua i ka puka no’u, oiai ua hala ae nei ekolu la o ko’u kali ana ma keia wahi, a o ka eha keia o ka la, a ua nui ka pilikia a’u e hoomanawanui nei.

            I ko laua nei lohe ana no nae i ka leo u-u-u, hoomaopopo koke iho la no laua nei o Niu Fona, a i hakalia wale no ko laua nei wehe ana aku i ka puka, no ka pau ole mai o ka ia la olelo.

            Mahope iho o ka pau ana o ka ia la pane ana mai, wehe mai la laua nei i ka puka, a pee ae la ma ke kua o ke pani.  Aia nae i ko Niu Fona komo ana mai, aohe kanaka e ku ana malaila, aole hoi e holo aua imua iloko o ke kanaha kapuai a hiki aku i ke pani elua, nolaila, huli ae la oia i hope a pale ae la i ke pani, a ike aku la ia laua la, a hooho ae la me ka leo nui, “Auwe oe e Vaifu!  Avo!!  Aloha no hoi oukou e o’u poe makua o kuu wa kamalii, eia au la ua ola hou, mai ko’u nalowale ana iloko o ua makahiki loihi mai ko oukou mau maka aku.”  E like no hoi me ka ianei hooho ana aku, pela no hoi laua la i u hooho like mai, “Auwe oe e Nui Fona!  Auwe oe e ka haku o makou!!”  A no ka like loa o ka lakou hooho ana, ua kupinai ae la na leo ma na paia.

            A no ka ike ana aku o ua mau wahi koa nei i ko ia la pelapela a me ka weluwelu o kahi aahu, piha loa iho la laua i ke aloha, me ka olelo aku, E hele oe e auau, a hoi mai paina.

            Hele aku la ua Keiki Alii nei e auau, a o kekahi wahi koa hoi, hele aku la e kuke mea ai.  A i ka hoi ana mai o ua Keiki Alii nei mai kona auau ana, makaukau iho la no ia e komo hou i kona mau wahi apana aahu, aka, i aku la ua mau wahi koa nei, “Aole oe e waia e ke alii, ke lawe a aahu i ko maua mau wahi kapa, no ka mea, ua kupono ole ia oe ke aahu hou i keia mau apana welu i hele a kaumaha i ka lepo; a ina mana e hoahewaia no ka make, mamuli o ko maua kokua ana i kou nele i ka aahu ole, alaila, e make ana maua ma keia ao, aka, ma kela ao hoi, no maua mau loa aku ka mahaloia.”

            I ka lohe ana o ua Keiki Alii nei i keia mau olelo, i mai la oia, “O ka olua hana maikai ia’u i keia la, ke ike nei au, ua ola hou mai kuu makuakane, a ke kapa nei au ia olua, he mau makuakane olua no’u, a i ka wa e ulia mai ai na pomaikai, alaila, o olua no ko’u mau waha olelo.”

            Mahope iho o ka pau ana o ka lakou paina ana, makaukau ae la ke Keiki Alii no ke komo loa ana a hiki i kahi o ka Moi e noho ana, aka, i mai la kekahi wabi koa, “Aole no paha oe i poina i ka loihi mai anei aku a hiki i kahi i ku ai ka Halealii kahiko au no i ike ai, a ko kaikaina hoi e noho Moi ma la, he hookahi la okoa mai anei aku a hiki ilala, aka, ke ike nei oe, ua aui ka la, aole hoi he wahi i koe o ka po, nolaila, aole maua e ae ana e hookuu aku ia oe, no ka mea, o kekahi hapa e noho mai nei oloko, aohe o lakou mahalo i keia Moi, a o kekahi hapa hoi, aia malaila ko lakou hilinai nui ana, a ina e ikeia mai ana oe e kekahi o ia poe, heaha la auanei ka lakou mea e hana mai ai nou, nolaila, e oluolu oe e noho pu me maua, a hiki i ka pau ana o ko maua mau la kiai, alaila, hookahi ko kakou hoi pu ana a hiki iloko.

            Ae mai la no hoi ua Keiki Alii nei, a noho iho la lakou nei a hiki i ke awakea o kekahi la, huli ae la ka laua wati, a o ka hoomakaukau iho la no ia o ko lakou nei hoi.  A oiai no hoi lakou nei e makaukau ana, hiki ana na koa kiai o kela wati, a aloha mai la ia laua nei, me ka i mai, “He wahi malihini hoi ka olua?”  Ae aku la kekahi wahi koa, me ka i ana aku, “Ae, he keiki na ia nei, a no ka hoomaha ana o ke kula, hele mai nei e ike ia ianei.”  O keia mau wahi koa, he mau wahi koa hou no, aole laua i ike ia Niu Fona, aka, ua lohe no nae i kona moolelo i ke kamailioia.

            Hoi aku la lakou mai ia koena la a hiki i ka napoo ana o ka la, a ma ka hora 12 o ke aumoe, hiki aku la lakou nei, i ka hale koa, laweia mai la ka laua nei mau mea ai, (na wahi koa), aka, haawi ae la o Vaifu i kana mau mea ai ia Niu Fona, a inu wahi ti wale iho la no hoi o Vaifu.

            A mahope o ka pau ana o ke paina, haawi ae la o Vaifu i kona wahi moe no Niu Fona, a moe ae la oia ma kahi kaawale, a i ke kakahiaka nui, ala ae la oia a hoomakaukau i ke pa waiholoi maka, a hoolako mai la i na pono a pau no ka hoomaemae ana, a hele aku ia me kona mau dala ponoi, (keneta puka) a kuai aku la i na lole silika keokeo maikai, i humuhumu loea ia e ko ka Moi mea kumuhumu lole, a lawe mai la elua paa olalo, a he epa paa oluna, no ke kumukuai kiekie loa.  Lawe mai la no hoi oia elua papale a me elua paa kamaa.  A o ka huina a pau o na lilo, ua hiki aku ma kahi o ka elima haneri dala, a o ka nui iho la no ia o kana mau wahi dala, aole hookahi wahi keneta i koe aku ma ka waihona, ua ka loa no keia wahi pake no ka ilihune, me ka manao i ka pomaikai mau loa mahope aku, e hoopihaia ai kona waihona a hu.

            Ma keia kuai ana a Vaifu i na lole kumukuai kiekie loa, he mea haohao loa ia i ka manao o ka mea humuhumu, nolaila, ua kakali malie no oia me ka hoolono i ka loheia mai, a pela hoi e hoopauia ai kona haohao, aka, ua haupu e wale no nae oia no Niu Fona, no ka mea, i kekahi mau po aku mamua, e nanea ana uo oia i ka humuhumu, aka, he pili iki ana iho no na kona mau maka, o ka loaa iho la no ia o kekahi hihio iaia, a maloko o ia hihio, i ike aku ai oia i ko Niu Fona uhane, e ku ana iluna o kekahi anuu kiekie, a iho mai la no oia mai luna mai o ua anuu la, a hele mai la a ku imua ona, a i mai, “Ahea hoi paa ko’u lole?”  I aku la ko’u uhane, “Ua paa na lole a pau, a o keia wale no ka mea i koe.  Aia nae a puoho ae oia, aia nae i kona hikilele ana ae, aia ka he hihio.  Noonoo nui iho la oia i keano o ia mea, aole nae he maopopo, a no kona ike no hoi he mea waiwai ole na haawina i loaa iloko o ka hihio, nolaila, ua hoopoina oia me ka hoomanao hou ole.  Aka, aia nae ma ka la a Vaifu i hele mai ai a kuai i ka lole, ua lilo pu aku la ia me ka lole a laua i kamailio pu ai me Niu Fona ma ka hihio, akahi no oia a hoomanao hou i kela hihio i loaa ai iaia.

                                                (Aole i pau).

 

Ke Alii Ka Moi Kalakaua!

-MA-

AMERIKA HUIPUIA!

 

Ka Moolelo o ka Huakai Alii!

 

Palapala mai ka Lutanela Whiting mai.

 

Arlington Hale.  Wasinetona, Dec 5. 1874.

E KUU LIKELIKE ALOHA:

            Ua haalele aku makou ia Kapalakiko ma ke kakahiaka poniponi o ka la 5 o Dekemaba, malalo o ka noho alakai ana o Thomas H Goodman, ka Agena malama ohua o ke alanui kaa ahi o ka Pakipika.  Elua o makou kaa ahi, o ka muaoia ke kaa o ke Alakai, ke kaa ia o makou e ai ai, a o ka lua, oia ke kaa maoli o ke alanui kaa ahi, ua hoohiwahiwaia a nani, no ko ka Moi hanohano a me ke Kiaaina Dominis.  Aia maluna o keia kaa, he elua mau keena akea, me na moe elua, ua hanaia a nunui, ke poholo pu la ka mea hookahi ke moe iho.  O ko makou kaa, aia no ia mahope o ke kaa ahi holoholo mau, a o ke ea ia wa, ua mehana a oluolu; ua noho iho makou ma kahi kiekie e nana ma o a maanei o ka aina.  Ma kahi o ke kaa e @u ai, he wahi aohe i mamao loa aku mai ke kulanakauhale, ua halawai mai Ia makou me na haumana o ke Kula Kaikamahine a Mrs. Mills, a mawaena o lakou, o Miss Kitty Spencer kekahi.  Ua haawi makana mai lakou i ka Moi me ka boke (boqnet) pua nui, a i na ukali pakahi o ka Moi, me na boke pua kau kuka.

            O ka nui o ka huakai, oia o ke Alii ka Moi, na Kiaaina Dominis a me Kapena, Mr. Peirce Col. W. H Wherry U S A.  he ahai olelo no ka Moi, Lutanela Nui W H Whiting U S N.  he ukali ku i ka wa no ka Moi, Lutanela Col. Van Dyke Hubbard o ko ke Kiaaina Booth mau Ukali, Mr. T. H. Goodman, ka Luna Nui malama ohua o ke alanui kaa ahi, a ka mea hoi nana e nana pono i ko makou laweia ana i ka Hikina a me Mr. Irwing, ka mea kakau nupepa o ka “Alta” Kaliponia.

            Ma na wahi a pau a ke kaa ahi e ku iho ai, ua piha e nae wale no i na kanaka e ake ana e ike maka mai i ka Moi, oiai akahi wale no a ikeia ia inea maikai malaila; a e like me ka mea mau, o ka Moi meomeo o ka hoikeike aku Iaia iho ma kahi kiekie e ike ia mai ai, pela no ia i hana aku ai ma kahi kiekie mahope i ka wa o ke kaa ahi e haalele iho ana, oiai hoi na makaainana e huro makahehi mai ana nona.  Hiki aku la makou i ke oioina, mahope iho o ka wa moe.

            Mamua o ko’u hoopaa ana i ka wepa o keia leta, e ae mai oe ia’u e hoike aku i ka paina nani ana a makou maluna o ke kaa ahi – o ka hoomoaia ana keia a me ka lawelaweia ana mai, ua nani launa olemai, a ka maka e hoohalahala ole aku ai.  O na mea keia a pau a makou e makemake ai, ua ulua nae wale ia mai no a pau pono iloko o ko makou kaa iho, nolaila, aohe a makou mea e holo aku ai iwaho.  O kahi mea malihini wale no a’u e hoike aku ai ia oe ma ke ia huakai holo kaa ahi, oia no ke omaimaiana mai o na ai-puupuu Robert, Moses Kipi a me Liki, a po ka la mamuli o kahi ku-ku o ke kaa.  Ua hoolakoia e ka Ahahui Alanui Kaa Ahi na mea ai a me na mea inu a nui wale.  O Wherry a me Hubbard, he mau Keonimana maoli laua, no laua na noonoo maikai i oi ae i ko ko makou, ma ka hookuku ana iho.  O Hubbard, ua makaikai mua no ia i na Pae Aina Hawaii, he makahiki i hala iloko o Mei aku nei.  E ukali wale mai a@a no ia i ka huakai a hiki ma Odgen.

            Dec 6-Ua ku ke kaa ahi ma Winnemucca, i hiki ai i na ohua ke paina kakakahiaka.  Ku ae la ka Moi a puka e aku la iwaho, huli ae la nana i kahi kiekie o kahi hookio o ke alanui no na minute pokole, no ka mea, ke kokolo mai nei ke ann e maeele i ke kino, a o ka mea anu keia, ke hoike mai la, he 24 degere.  Me he mea la he makemake ka Moi i ka paani noe a me ka hau.  Ia makou i oioina ai ma Mauna Kaua (Battle Mountain), puka e aku la no ka Moi, a nana iho la me ka hoihoi nui i ka hookuikuiia ana o kekahi mea hana lima; a ua nani maoli no na mea i ohiia.  O ke anaina kanaka keia i akoakoa mai, no lakou na helehelena ano hihiu, ua hoike mai la na hiohiona o ia wa, he noho malie.  Ma Eleho, kahi o na ohua i hookuu ai ka nae no ke paina ahiahi, ua haiamu mai la he anaina nui o na kanaka, a mahope iho o ka peoleele, ikeia iho la he kupono ole i ka Moi ke hoikeike aku i kona nanaina ma kahi kiekie.  Aole i hooleia aku ke anaina, aka, i na manawa a pau, e hemo pinepine mai ana ka puka o ke kaa ahi, a no ka hele ululu loa mai o keia hana.  me ke ake e hookeke mai e ike, ua aua ia ka Moi, e noho malie no oia ma ke keena nui hookipa a hiki i ka wa o ke kaa ahi e haalele ai ia laila.  Ua paiakuli loa makou i ka lohe i keia mau leo, “Aia la!” “Lawea mai iwaho nei!”  “Pehea oe e ka Moi Davida!”  a pela aku, a pela aku.  I ka wa a ke kaa e ku malie ana, a hookeke mai la ke anaina, a ike lihi ae la paha ia Donimis a me Kapena, manao iho la no o ka Moi ia, alaila, hoomaka mai la ka hooho ana, e uwa mai ai, “Pehea ia!!”  E nane ae no’oukou e kamalii, eia ka he kanaka ui maoli no.”  “E huro nui, i ekolu huro ana!!”  a pela aku, a pela aku.

            I keia la, ua maalo ae nei makou ma ke kula o Alkali, a ua uhi mai a puhi aku ka lepo maluna o makou.  I ka ike aku, ua lealea loa ia ka Moi ma keia huakai, a hiki mai i keia wa, he ola ana maikai kona; a i ko’u manao, ua oi ae kona ola kino i keia wa, mamua o ka manawa i haalele aku ai ia Honolulu.

            Dec 7-I keia la makou i hiki iho nei i Odgen, a ua kuke-pai mai la o Hubbard ia makou, a e pelu hon una oia i hope.  Ua pau loa makou a pau i ka pipili iaia, no kona ano Keonimana, a no na luakaha hoi kekahi a makou i luana hele mai ai, a ke makemake nei makou, ina e hele loa ana makou a hiki i ka hikina me ia.  Maanei makou i halawai mai nei me Mr. J. H H Clark, ka Luna Nui, a me Mr. Kimball o me Mr. Excel o ke alanui kaa ahi, ka poe i hoou@a e ia mai nei mai Omaha, e halawai me makou mannei, a na lakou e malama aku ia makou ma ia hapa o ke alanui.  O keia mau luna kaa ahi, na oi ae ko lakou maikai mamua o ka oluolu, o ka oi loa’ku no uae o Mr. Goodman, a aohe a lakou mea i huna aku e oluolu ole ai ka makou huakai, ua pau wale no i ka paneeia mai imua o ko makou mau alo.

            Ua hoomaha aku nei makou ma Evanston, i ka aina awakea, kahi a makou i hui aku ai me ke anaina nui walawalaau.  Aole no hoi i hoike aku ka Moi iaia iwaho a hiki i ka wa a ke kaa ahi i haalele iho ai, akahi no ia a pii ae e hoike aku iaia ma kahi kiekie o ke kaa ahi.  A ia wa i loheia aku ai ka leo kahea a kekahi mau kaikamahine ui, e hooho mai ana, “Auhea ka Moi?  Ke ninau aku nei makou, O oe anei ka Moi?”  A ia wa, i lalau ae ai ka Moi i kona papale a wehe ae la, me ke kunon pu aku; a ia wa, i haawi mai ai ka lehulehu i na buro ekolu, a o na wahine keia, ke kiani mai la i na hainaka e owiliwili ai, aole hoi i emo, nalo aku la makou mai ka wao kanaka mai.

            I kela la, i ae aku ai ka Moi e ikeia mai oia Rev. Dr. Platt a me kana kaikamahine, Mr. McCoy a me Mr & Mrs. Goodman, he mau ohua pu me makou o ke kau ana mai.  Ia makou e paina awakea an@, ua ku iho ke kaa ahi ma kahi hookio uuku, a o ka mea haohao loa i na mea a pau, o ke p@hi ana mai o kekahi poe puhi ohe.  Ku ae la makou a pau ilune, haalele ino iho la i ka papakaukau, a holokiki aku la e ike, me he poe kamalii loa la; eia ka auanei o ka poe puhi ohe o ka poe koa hele wawae Helu 4, o na koa Amerika, i hele wawae nui waleia mai no mai Fort Bridge a loaa makou, i mea o hoohonehone mai ai i ka wa e luana iho ai no ka maluhiluhi.  He loa ia hele ana mai la, aka, aohe nae he i ae he loa i ke ake e ike maka Alu maoli malaile.  Ua pii po mai o Gen. Flint, ke Kanela o ua Papa Koa Helu Eh@ nei, a me ka Akukanela; ua hoikeike koke ia mai keia mau Aliiko@, a ua oluolu ka Moi e hoihoi aku i na @oomaikai me ka lawena oluolu.  Kanohe ae la ka Moi, e hoo koke ia iloko o kekahi pahu, ona mau ohia Kaleponi, hea a hua waina, a hoouna aku na ke kaikamahine mai a Gen. Flint, ka moa i hoonoeloia e ka mai iloko o keia aina ana a i nele i na mea ai hooloola e ae e loaa ana malaila.  Iloko o umi minute, haalele iho la makou ia wahi, a kaahele aku la ma ke alanui.

            I keia la, ua loohia ka Moi i ke anu, a me he mea la no, e kokok@ ana makou a pau i ka loaa.

            I keia la no hoi, i loaa mai ai he lono waea i ka Moi, mai ka Meia (Mayor) mai o Omaha, e noi mai ana, e ae aku ka Moi iaia, e ike mai me ke ano Luna Aupuni i ka Moi i ka wa e hiki aku ai i Omaha.  No keia, ua konoia mai ka Moi e hoole, oi@i ke holo pololei nei oia i Wasinetona, a aole he pono iaia ke ike aku i na mea e ae, a ike mua aku oia i ka Peresidena.  Ua haawi pu mai la no hoi ka Meia i ke kaa lio i ka Moi, i mea holoholo iho ma ke kulanakauhale, i ka wa a makou e kali ai no ka holo hou aku, no ka mea, e hala ana paha he h@palua bora e kali ai.  No keia, ua ae aku ka Moi.

            Ua poina aku nei au i ke hai e aku ia oe mamua @e, ua hoohiluhiluia ke kaa ahi me ua Hae Hawaii a me ka Amerika a me ua lau nahelehele.  Nana aku, na@i @soli.

            Dec 8-I keia kakahiaka nui, hiki aku la makou i Laramie, a loaa iho la ia makou he anaina nui o na kanaka, e kakali ana o ko makou hiki aku; a mawaena o lakou,