Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 7, 13 February 1875 — Ka Nupepa Kuokoa. Ke Kiaaina Kapena a me na kumu i make ai o Hawaii. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Ke Kiaaina Kapena a me na kumu i make ai o Hawaii.

Ma ka oapepa Tartfsimn* o Kikako i heluhelu iho ai rotkou i oa kukai olelo hsw«wa lot ana a ke Kiaaina Kapeni me ka mea k«*kau o ia papa-pai, «i*i ko Ukou wa ī biki pokole ai m» ia kulaoakaa ba!e la lakoo e holo ana i Wasioeton*. A ioa he oiaio ua olelo pane aku i oa oioau nai a ka enea kakau nepepa, na ko Kapena waha maoli no la i pane nku, e like me ua olelo e hooikeia aku nei m3l»lo iho, ka olelo aua, o ka hailula ka mea i make ai ka Lahui Hawaii, alaila, oa ei Io« aka ka pono ina aole oia i hanaui» mai. Oia anei ka naauao o ke kanaka i hooliloia i hoahele do ka Moi, e hele ako i Amer.ka e ao-ao hewa ai, o ka haiLila ka mea i mako ai o ka lahoi. O ia ar.ei kahua a ko Au>erika hoolilo aoa $1,000,000 a oi ae e hoomai&malama i keia labui ( o ka u>akemake e pepehi. Aolo anei he noonoo e ae iloko o Kapena e pane pouo aku ai ? lua pela e imi oia i kala nona iho : K&kau nupepa—Pehea la ke kamu e ka emi lnkiwawe aaa o ko eukou lahuikaaaka ? Kiaaiua Kapeoa—He nui wale ua kumu 0 ka rnake aua, a mawaeua o ia mau kumu, oia no ka hoomalanmlamaiil anā—o ke komo ana aku o ka haole iloko o kekahi lahui e me ka hikiwawe, oia ko kumu e make ai o kekahi Uhui e aku. Pela nomakou. 1 ka wa i hiki mua ae ai o Kapena Koke i ko makou mau Pae Aiua, e noho pegana aun makou aka he maikai uae ke ola leino. O ko makou aoo ia wa ma ka aoho ana, he 000 e loa. I keia mau la, no ka maikai loa o ko makou ea, ko anhu nei na kannka me kahi iole Uhilahi; hiki mua mai na miaonari f me-ka lawe mai i ka haiLala a kamailio 7 >u mai no ka loau/iku a m* ha leahaieaha i ka noho ana olohelohe. No ka makemake ole o ko makoo lahui e hoonaueue aku i ka manao o na haole, nolaila, ua ae aku lakou e aahu 1010. Haalele lakoa i ua maa o ka wa kahiko, oia ka papaiu aee uiulu ke kioo no kahi kau hooilo pokolo. Komo iho lu lakoo i ka aahu Uhilahi i ka wa hooilo e like ino ko lakou komo ana i ka wa wela, mahopo iho o ko Kapeua Kuke hiki ana ae; a na keia mea i hooulu ae i ka mai oi-ake, a me na mai a paa e pili aoa i ke ake—a iawe aku la i ka lua kupnpau ma na tausnni. Ile mea i oklo ia t ma kahi a pau a na J\īlstonari Uoohy>opt t hde ai, koe ka poe Mit>īouari.K.atoHku, e halwi aku onako neo- ; neo o ka lahui maho^ie. ! Mea Kakau nupepu—No koaha kou mea i i hoopailani aku la i ka hoomaua Katolika, e ko Kiaaiiia ? Kiaoina Kapena—No ka mea, he ma'kai loa ko Ukou launa ana mo ka poo pogana. 0 ka mua loa, oia no ka hoopapau nui ole loa oka na misionari katolika mau hana pili uhano ma ka huhala a komo iloko o ka puu Ko hoomaka ko kahuna Kat ilika o ao, hooniaa mua nn ka mahiai a mo ka hoowaiwai, a pela e hooakaheio ai ahiki i ka wa e aloha mai ai oa haumana iaia. Alaila, ma ka ; puni o na kamalii e ake e ike, hoolohe no lakou i kana ao ana, a mahope o kekahi i inuuawa, apo mai i koua maonoio, uo ka mea, he ano ku i ko lakou makemake mamua ao o ko iakou makeuiake i kakaiii mau j hoomaua e ae. Me he mea U, ua aneane e poho ka maoaolana o ua Mtsionari Hoolepope ma na mokupuni o ka Herna. Moa Kakau oupepa—Heaha k« kumu no | ia mea ? Kiaalna Knpena—Ao ka mea, o ka Baibala ieaU iho la no ka na Kahunapule Hooj UfK>pe e ko'U ai ka uaha, aohe mea e ae. L'a vi aku ko lakou hoopapau loa mn kapono uhiine uiamua o ka pono kino, aohe e liko me ke Katolika ka hoomaa ma ka pono kino enoa. 1 mea e hooiaio mai ai i ka'u mea e oleio nei, eia walo no ku'u e iawe moi ai, ma na w»ht a pau a ka huomaua Katolika i apoia I mai ai, aoho emi hikiwawe ana o ka lahui, | e like U mo oa wahi a oa Misionari Hoolej popo i ooho ai. Ua ike no au, he mea ka- | mshao keia, aka peia io uo nae. | Mea Kukau nupepa—Heaha U oa hoomana ano nui iloko o ko oukou aina ? Kiaaioa Kapeua—Ka hoomana Katolika ; Roma, Epiaeeopala a me ka lloomaua Hooi iepope. Ile poe Moremooa no kekahi, aoj ho nae o makou ike aku i« lakoa. j Meā Kakao nopepa—No ka hoomana hei oloko o Hoomaoa au i hoike maiuei j kaMoi? ! Kiaaioa Kapeoa—Aoho no kekahi hoo- | m% ** ? . j Mea Kakau; nnpepe—Aoie paha oe e aboTf« mal ia'a ke oioau «ku, o ka hooma- | na hea U kau i maoaoio ai ? Akaaka haalouioo iho U ke Kiaaioa, hoekepoe ao la i na kipoohiwi, a piuo mai U, *' O, ua like noau me na kaoaka hoolaha oopepa e ae, oia boi, oo ka £katesia nui" (pegtoa paha ) Mea Kakaa oup?pa —E loaa ana aoei ia makoa ka hanohano o ke kapa aoa aku, he hoahanao hoolaha nupepa pu oe me makou? Kiaaioa K#pen«—-Ae. I ko'u manawa e noho ioaahoopooopono oupepa ana, he elua a'a mau nopepa, aka, aole oo au i kahiko ioa. O ka'u nupepa mua, o Ke Āu Okoa O ka ltfl, ola k« oopepa Ka Manawa, e ola { «i no, aka aohe oae o'o pilipiii aku i keia

«». £ roa»»n%i»'u ka oupepa Tari£iuh£ o Kikako * mem Dup«p« e ae aia ke ; »oo kukai napepa. | Mea Kakaa nuj«p»—o k« ooHon oopep* j ou ko o«koo olelo pgaji oo paha e p»i | la ai ? j K.i*Aio» Iv«pena—Ae, aka ue maa nape- : - pa h«o!e oo kekahi m* Hooolulu. { i Me» K«tk«u nupepa—E ae ooai ia*u eke ■ | Kiaiioa, e hoi ho« akt> kaua e nana i ka 1 ; heomaoa Kat>!ika eaa oa R p>iba!tka o| | Amen'ka Heuia a axe oa Aupuni K*totika ! ] ma Earapa ? j | Kiaaina Kapena—Aole au e komo hobu ; | nu loa aka aoa e hoopaapaa ma keii ninao : 0 ko'a nnuaoio aiaoli i ko Sepaot» f | |a me oa aiua eae wa e Dohrj K<»to!īka io > maoii aua, ua oi aku ko Ukou ikaika. Ao!ie paba e Liki Joa ke kapa aku ia F«rani ihe Katoiika. Ua ae aka o Sepania i koua j hoomaaa e olupaia e Hke ia me kona mau j j mea kaua a <ue kooa mau p*nala*a* Ke I | Oouhi pau lua mai oei o Italia mai kona noho aua Kaloiika. Aka, iluko oko lakou maa la hanohano, he mau kato!ika lakou ; na lako'i i hooUha ae i ko lakou inaua a puoi ke ao nei ; a o lakou ko ke ao nei hoomalamulann. Ma ko'u maoao ibo, ua oi »ku ko'u mahalo ika huomaaa K&toiika Roma. Mea Kakoa nopepi—Ke aoia nei ko oukou mao kuU mana olelu Buelaai a aie Hawaii aoei e ke Kiaaina ? Kiaaiua Kapena—Ae ; oia no ka makemake o ua kane, na wahine o me na kamalii rn« ko Ilawaii Pae Aina, o ka hoouaauaoia. Ma kekahi mau kuia, he olelo haole wale uo. A eia ka h«i kekahi, o Mr. L »imma Loio o keia kulanakauhale, ua hanauii i Huwaii, a ua hele pu oia i ke kula me a'u. O kona makuakane a ine kona ohana aia no ke noho U i llawaii. Ke ike nei an, ua aeo e loa ia ma ka ike iloko o koia umu i kauna makahiki ekolu i kaawa'e mai uei i mai o makon mai. | Ma oa aina uaauao a pan, ir>a o ke kam- ; ka kiekie e hoiko lapuwale ana uo ke kee o j kona aina iho me ka oiaio ole, nui loa kona | hooheneheuoia, o i keknhi wa malamaia na ! ' i halawai makaamma, a hooholoia na olflo ; hooholo hoohilahila, a kona mai no ia n ina- j ke. Aole hoi paha o keia, oka ewe ponoi } ■no keia ou e Hawoii, ke lawe hele la ika i I olelo nalowale ole i ka laula a n.e ka loa o | i kela aina, "ma kahi a pau a na misionari I Hoolepope e he!e ai, # t e hahai aku aoa j ka nooneo o ka lahui " Manao auni o Kapena, ua oi ae ka pono o &a noho prgana ana e like me ko kakou j oiau kupuna i haln e aku, mamua o keia wa? Lilo auei oia i Kiaaina ina oka wa, " e j malu ae aoa no ke a-ka maluna o ke lii, o ka | make no ia ?" Lilo anei o Hawaii uoi i aupuoi kuokoa, ina oke au ? Maluhia anei ko aiua a me ko kino, kou ohana ame koa ulakolnko ? Auwo oe e Kapeoa e ! Kai no na hai aku e pepehi aku la ka- j kou, eia no ka nau no o Uuwaii ponoi ! Alo- j ha ! Mioamina wale ! ka ukali ana aku o | ka mea e olelo aua, ua uhona ka wa | na mamua o ka wa malamalama ! Auwe ke ! kanaka e olelo aoa, un make o Hawaii i ka j baibala ! Auwe ka mea i puana i ka huao- j lelo awahia i ka wa a ka Moi e imi ana i ka i pomaikai no kooa lahui a nie kona aiua,ma J j ke akea o ka aina naua i hoopomaikai m,ii j iaia, a i haakei ae ai ka oleio ua akamui a i ua uaauao o Ua\vivii !