Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 8, 20 February 1875 — Page 4
| This text was transcribed by: | Marti Steele |
| This work is dedicated to: | R. Dwayne Nakila Steele |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA, ME KU OKOA
HE HIMENI
Go & Tell Jesus.
Golden Censer p 61,
1.
Hoopii ia Iesu, ka mea luuluu,
A nana e hoomeha a hoona pu;
E noi ae a nana e kala mai;
Paulele no a ola maluna'e
Cho. Hoopii ia Iesu i pau ae ka luuluu,
Hoopii ia Iesu hahai a maha pu
Hoopii ia Iesu, Hoopii ia laau,
Hoopii ia Iesu, a pau nokou luuluu
2.
Hoopii ia Iesu ke ku na kina
Me he mauna nui i kou nana:
Aloha ia, ua make oia nou,
I pau na hewa ou, a ola mau,
Cho. Hoopii ia Iesu i pau ae &c.
3.
Hoopii ia Iesu, ka mea kanikau
I pau kou u, a oli kou naau. g
Hoopii ia Iesu, ka mea makau,
A kanalua a nana e hoopau.'
Cho. Hoopii ia Iesu i pau ae, &c.
4.
Hoopii ia Iesu i kou Alakai
A nana oe e alakai maikai,
A kiai mau a hoopakele no
I na pahele ino o ke ao.
Cho. Hoopii ia Iesue i pau ae &c.
5.
Hoopii ia Iesu ke Kahu maikai,
A nana kakou e kai olu ae
Mai keia waonahele pouli ae
A i aina nani maluna'e.
Cho. Hoopii ia Iesu i pau ae &.
HAWAII
HAAWINA KULA SABATI.
HELU 10. SABATI, MARAKI. 7.
KUMUHANA Na Puuhonua.
PAUKU BAIBALA. IOSUA 20: 1-9
Olelo mai la o Iehova ia Iosua i mai la,
2. E olelo aku oe i na mamo a Iseraela, e i aku, E hookaawale oukou i kekahi mau kulanankauhale, i puuhonua no oukou, me a'u i olelo aku ai ia oukou ma ka lima o Mose.
3. I pee aku ilaila ka pepehi kanaka, ka mea nana i pepehi aku me ka manao ole, aole oia i ike: a no oukou keia mau wahi, i puuhonu i pakele ai i ka mea hoopai koko.
4. Aia pee aku oia i kekahi o keia mau kulanakauhale la, a e ku iluna oia ma ka ipuka o ua kulanahale la, a e olelo aku i na pepeiao o ka poe lunakahiko o ua kulanakauhale la i kona mea, e hoonoho lakou iaia ma ka kulanakauhale me lakou, a e haawi lakou iaia i wahi e noho pu ai oia me lakou.
5. A ina hahai ka wea hoopai koko iaia, aole lakou e haawi i ka mea pepehi kanaka i kona lima; no ka mea, ua pepehi oia i kona hoonoho me ka ike ole; aole inaina oia iaia mamua.
6. A e noho oia ma kulanankauhale la, a hiki i ka wa o kona ku ana imua o ke anaina no ka hookolokokolo ana, a hiki i ka wa o ka make ana o ke kahuna nui o ia mau la; alaila, e hoi ua kanaka pepehi la, e hele oia i kona kulanakauhale, i kona hale iho, a i ke kulanakauhale ana i haalele ai.
7. A hookapu iho la lakou ia Kedesa, ma Galilaia ma ka mauna o Napetali, a me Sekoma ma ka mauna o Eperaima, a me Kiriatareba, oia o Heberona ma ka mauna o ka Iuda.
8. A i kela kapa o Ioredane ma Ieriko, ma ka hikina, hookapu iho la lakou ia Pezera ma ka waonahele ma ka papu, i ka aina o ka ohana a Reubena, a me Ramota ma Gileada, i ka aina o ka ohana a Gada, a me Golaua ma Basana, i ka aina o ka ohana a Manase.
9. E lilo no keia mau kulanakauhale i puuhonua no na mamo o Iseraela a pau, a me ka malihini e noho pu ana mawaenao lakou i pee aku ai ilaila kela mea keia mea i pepehi kanaka me ka manao ole, i make ole oia i ka lima o ka mea hoopai koko, a hiki i ka wa o konaku ana imua o ek anainakanaka.
PAUKU GULA. "O ke Akua ka puuhonua a me ka ikaika o kakou, ke kokua kokoke loa i aka popilikia ana." Hal. 46:1
MELE Him. 300. 8-8-6-Leo.
E Iesu e, ua hewa au,
E iho aku ana no
Italo i ka po;
Mamuli ou kuu hilinai,
Maloko ou e holo ai,
Kuu pauhoaua mau.
PULE i ala ka poe hewa a holo iloko o Iesu ka Puuhonua mau, &c.
NA NINAU A NA KUMU
P 1, 2. Pau ka mahele ana i ka aina, no wai ka mahele hope loa? mok. 19:49, 50. A pau ka mahele ana i ka aina, heaha ka hana? Ehia kulauakauhale puuhoaua? Eono. Mahoa ka olelo mua no lakou? Puk. 21:13. Nahelu 35:9-13. Nawai i hookaawale mua i kekahi hapa? Kan. 4:41-43. Ehia? Owai? Mahea?
P 3 He mea aha ka puuhonua?
P 4 Heluhelu ia pauku. Heaha ka mua? ka lua? ke loku? ka ha? ka lima? Nawai e hookolokolo?
P 5 A i hahai ka mea hoopai, pehea ka mea pepehi kanaka? Ma ke aha e pakele ai? Pakele anei ke pepehi me ka ike, me ka ianina?
P 6 Mahea e noho ai ka mea pepehi kanaka me ka hewa ole? Pehea ka loihi? alaila aha? Heluhelu Nahelu 35:14-28.
P 7, 8. Hai mai i ua inoa o na kulanakauhale puuhonua? Mahea hoi? Ehia ma ka hikikina o Ioredane? Ehia ma ke komohana?
P 9 Nowai na puhonua? He hoailona no wai?
MELE Mele hou. 7-6-Leo.
Iesu ka Puuhonua,
E holo aku au
A pee iloko ona,
A malu no a mau.
Iosu ka makamaka
Ma kela la makau,
Ka la hookolokolo,
Ka Pale oia no'u;
Ma kona uwao ana,
Ma kona koko no,
Aole au e make,
E ola mau no au.
NA NINAU A KE KAHU.
NA KANE. Heaha ke Kumuhana? Heaha ke ano o ka puuhonua ma ka olelo Hawaii? Mahea kekahi mau Puuhonua Hawaii? Nowai lakou? Nohea mai hoi? Malama ua lohe iki na kupna no na puuhonua o ka poe Iseraela. Ehia puuhonua o ka poe Iseraela? No ka poe pepehi kanaka aha lakou? Ke ano aha o ke Akua ka i hoikeia ma kona haawi ana i na puuhonua?
NA WAHINE. Nowai na puuhonua? No ka poe pepehi huhu anei? Owai ka poe pepehi kanaka mua? He puuhonua anei ko Kaina? Mahea? Pakele anei ia i ka make? Heaha ka puuhonua o Mose i ka wa i pepehi ai oia i ke kanaka Aigupita? Heaha kekahi puuhonua kahi i holo ai i pakele ai i ka make? I Na'Lii 1:50. 2:28. Owai ka i holo ilaila? Pakele anei laua a elua?
Child of Sin & Sarrow.
Golden Chain p. 17
I.
E ke keiki hewa,
Hele lalau,
Wiki e e mihi,
Mai kali hou.
Kena Iesu,
Mihi ano.
E ke keiki hewa,
Hoolohe no.
2.
E ke keiki hewa,
Make anei?
Ku a mihi pono,
A ola e.
Aloha Iesu,
Hea mai no.
E ke keiki hewa,
Hoolohe no.
3.
E ke keiki hewa,
Makau anei
I ka iho ilalo
I ka po e?
Ala, ala'e,
A huli mai.
E ke keiki hewa,
Hoolohe e.
NA KEIKIKANE. Nawai i hai mua no na puuhonua? Ehia? Owai na kaulanakauhale i hookaawale mua ia? Mahea lakou? Ua akaka anei ia oukou ke ano o ke kulanakauhale puuhonua? Hai mai ke akaka. Na wahi ia e holo ai ka poe pepehi kanaka i alualuia e ka mea hoopai. A hookolokoloia akaka aole i hewa, ua pepehi ike ole pepehi ku hewa me ka manao ole e pepehi, pehea? hookuuia a nono mahea a aha ke kahuna nui? Ina hookuu e ia mamua o ka make o ke kahuna, pehea? pepehiia paha. Owai kekahi puuhonua? Kan 33:27
NA KAIKAMAHINE. Aia mahea na puuhonua? He mau puuhonua aha keia? Ua mau anei? Pakele anei ka poe hewa a pau? Owai ka puuhonua i oi loa aku? Hai mai 2 Sam 22:3. Hal. 9:9. 14:6 a pela aku. Owai ka puuhonua ma Heb. 6:18?
NA POKII. Ehia kulanakauhale i hookaawale ia no ka poe Iseraela? Eono. Hai mai i na inoa. 1 Kedess. 2 Sekema 3 Heberona. 4 Bezesa. 5 Ramota. 6 Golana. Ma Galilaia ma ka Akau. No ka makuna owai? O Napetali, he wahi mauna. Mahea Sekema? Ma Eperaima mawaena, o Samaria ka inoa mahope. Owai kekahi inoa o Heberona? Kiriatareba. Mahea ia? Ma ka hema ma ka mauna o Iuda. Ma ka aoao hea o Ioredane keia mau puuhonua ekolu? Ma ke komohana. Mahea Bezesa? Ma ka Mokuna o Reubesa, ma kahi papu a waenahele. Mahea Ramota? Ma Gileada ma ka aina o Gada. Mahea Golana? Ma Basana, ma ka Ohana a Manase. Ma ka aoao hea o Ioredane keia mau puuhonua ekolu? Ma ka hikina. Makaukau oukou.
No na kino keia puuhonua, no ka poe pepehi naaupo i ke kanaka. Owai ka puuhonua no na uhane o kakou? Iesu paha. Hiki anei i ka poe hewa a pau ke holo aku iloko a pakele ia ka make? Ma ke aha e pakele ai? Pakele anei ke mihi ole, a paulele ole ia Iesu? He puuhonua kokoke loa anei Iesu? Pehea ka loihi mai ou la a hiki i o Iesu la? Aole kapuai, aole minute, he sekona wale no. Hiki anei i na kamalii liilii ke holo iloko o Iesu? Palahalaha loa anei keia puuhonua a hiki i na kanaka a pau loa ke komo? Owai ka poe hiki ole ke komo? A komo ole pehea?
NA KUMU. Mahea ka like ole o na puuhonua Hawaii me na puuhonua Iseraela? Mahea ka like ole o na puuhonua Iseraela me Iesu ka puuhonua o kakou? Hai mai i kekahi mau puuhonua malu ole, me ka puuhonua kahi e malu mai ai.
MELE Mele hou, 8--LEO.
1 Hiolo wale ae a pau
Na puuhonua o ke ao
Iesu ka Puuhonua paa,
Hamama kona puka laa.
2 A kau ka hana maluna'e,
A hea ia "E komo mai,
A komo ea e malu no,
Pakele i ka make mau.
PULE no us papa i ku a holo a komo ano iloko o Iesu o pau ka wa pono, &c.
HAAWINA KULA SABAT@I o Mar.14
Iosus 22:21-27. PAUKU GULA. Gal 3:28.
HAWAII
Olelo Pane i ka Lahui Hawaii.
Ma kela pule i hala ua hoolaha akea ae Ka Lahua Hawaii, me ka olelo'na ia makou, "He poe Kiure kokua hewa," a o ka hookuu ana ia Apigaila Maikai, oia ka mea i kokua hewa ai na kiure, no ka mea, o keia Apigaila Maikai, ua ae maoli aku no oia i kona hewa imua o ka Aha Hooomalu o Honolulu nui, pela paha ka manao o Ka Lahui Hawaii i hoolaha ai: Ina pela ea, ua kuhikewa maoli, he kuhihewa ike ole paha, he hupo maoli paha?
Aole no makou i manao he mea nui keia hoolaha ana, aka hoi, o kapaia mai auanei makou he kokua hewa io, a manao mai auanei ka lehuhelu mai ka la puka a ka la kau he----oiaio ka Ka Lahua Hawaii e a kena wahahee nei.
Aole ia o ko makou ano he poe kiure kekua hewa, aka, He poe Kiure Hooko pono, pololei, a kaulike. I mea e hoopau ia ai ka manao kanalua o ka lehulehu, nolaila, E nana pono oukou me ke akahele, ma ka makou wehewehe, a ma ka olelo ike a na hoike, a me na kanawai o keia aupuni, malaila oukou e apono mai ai me ka hookikina ole ia aku. Ma kekahi la o ka pule i hala, ua hoopii ia o Apigaila Makai imua o ka Aha Hookolokolo Hoomalu o keia kulanakauhale no ke kuai a haawi i ka waiona i na kanaka maoli o keia aupuni, ma kona ae ana aku imua oia Aha nana i kauoha aku ia Keoki e haawi i ka bia ia hai, a ma ka ninau ia ana aku iaia, ua hewa anei oe, aole paha? Ua ae mai o Apigaila Maikai, ua hewa ia. Aole nae i ae mai o Apigaila Maikai ua hewa ia ma ka pauku 1 mokuna 41, o ua Kanawai Hoopai Karaima, aka, ua ae mai oia ua hewa, ma kona kauoha, a kena ana aku ia Keoki e haawi aku i ka bia. Aia ke kulana la o ka hihia i lohe oe e Ka Lahui Hawaii. I na ua ae aku oia imua oia Aha Hoomalu, a hoole i kona hewa, a i ka pili ana paha i ke kanawai i hoopii ia ai alaila, heaha ka hewa o Apigaila Maikai malaila, aole i hewa. Maia Aha Hoomalu nae, no hoopai ia o Apigaila Maikai no ia @@@ hai aku la o Apigaila i kona @@@ i ka Aha Hookolokolo Kiekie o @@@ aupuni e like me ka kuhikuhi o ka pauku 1006 Kanawai Kivira i hoololia e ka Ahaolelo o ka makahiki 1874 i hala, a ua hookaa ia na lilo o ka Aha Hoomalu e like me ke kuhikuhi oia kanawai, a ua haawi ia ka palapala hookuu o Apigaila e hoohalahala ana i ka olelo hooholo a ka Aha Hoomalu imua o ka Aha Kiekie ma ke kau o Ianuari makahiki 1875, ma keia mau hoakaka ana e ike pono auanei oe e Ka Lahua Kawaii--o ka Lunakanawai Hoomalu o Honolulu nei ka mea uhaki kanawai, aole o na Kiure.
Penei e akaka ai. Ua ae maoli o Apigaila--i kona hewa, alaila mahea la kahi e hiki ai ke ae hou mai e hoohalahala, a ina ua ae ia i kona hoohalahala ana, ma ke ano o ke Kanawai, alaila, e loaa ia Apigaila mai ka Lunakanawai Hoomalu mai ka palapala hookuu i ka Aha kiekie ma ka Banaco e like me ke kuhikuhi o ka pauku 1006 kanawai kivila, a me na kanawai e pili ana ia mea, aka, aole nae pela, ua ae ia oia, a hookuu ia mai e like me ka pauku 1 mokuna 41 Kanawai Hoopai Karaima, e pili ana i ke kuai, a haawi i ka wai ona, a meia palapala hoopii hoohalahala oia i hele pololei ai imua o ka aha kiekie, a e ike auanei oe, aole loa i pili keia mau kiure i ke kokua hewa, a e maopopo auanei ia oe ko makou kulana a keia hihia, penei noia ma kekehi o kela pule i hala, ua hoopii Ka Moi kue ia Apigaila Maikai no kekuai a haawi wai ona a ua hiki ae oia maloko o ka Hale Hookolokolo ia la. Ua kahea pakahi ia mai na kiure he 12, a ua hoohikaa mai lakou e ka Lunakanawai Kiekie Hon. C. C. H. ma ke kau ia ana o na lima iluna penei ke hoohiki nei oukou imua o ke Akua Mana Loa, e hookolokolo pololei oukou ma keia hihia e waiho nei imua o oukou ma ka hoopii a ka Moi kue ia Apigaila Maikai, a e hooholo oukou i ka oukou olelo hooholo e like ma ka olelo a na hoike a me ke kanawai a ka Aha e ao mai ai. E ike maopopo auanei oe e Ka Lahui Hawaii. Ua kau palena ia ko makou nana ana i keia hihia a ua kauoha paa loa ia e nana wale no makou i ka oiaio o ka hoopii ma ka olelo ike a na hoike, a maluna oia kahua e kukulu ai i ka makou olelo hooholo E ike auanei oe, aole na mea pili kino aole ka ae ana ma ka Aha Hoomalu, aole na mea pili kanawai, aole na olelo pahee a ua loio, ua kapae loa ia ia mau hana ma ko makou kua.
E ike maopopo auanei oe e Ka Lahui Hawaii--ua lahilahi, a hawawa, a hupo paha kau pane ana me kou ike ole. E nana hou ae i ko makou noho ana e hookolokolo i keia hihia, penei--mahope iho o ka pau ana o ka hoohiki i na kiure.
Ua ku mai la ka Lolo Kuhina a heluhelu mai la i ka palapala hoopii hoahewa e like me ka mana i haawiia malalo o ke Kanawai Kivila pauku 1163, 1169 i hoololiia i ka makahiki 1866 aoao 20, a e heluhelu ia imua o ka mea hoopii ia me ka leo mookaka lea e nana i ka pauku 1174 Kanawai Kivila hapa mua, a ua like hoi me ka manao o ka pauku 7 o ke Kumukanawai, a me ka pauku 2 mokuna 2 Kanawai Hoopai Karaima e pili ana i ka palapala hoopii, no ka mea, ua olelo ia aole e hookolokolo ia kekahi no ka hewa ofeni ke ole ia palapala, e like me ka pauku i olelo mua ia aole nae keia hoopii ka okoa i ka Aha kiekie, aka, he hoopii hoohalahala mai ka Aha Hoomalu mai. Ua hoopii ia mai o Apigaila Maikai kue i ka pauku 1. Mokuna 41, o ke Kanawai Hoo pai Karima, penei e heluhelu ai, pauku 1 o ka mea haawi wale, a kuai aku a imi a loaa i kekahi kanaka maoli o keia aupuni i kekahi wai-ona a me ka mea ona e ae paha. Ma keia pauku e maopopo ai ka hoopii ake alii kue ia Apigaila Maikai, a e hooiaio ia mai ana keia hoopii me ka lawe ana mai i na hoike. Eia nae ka mea kupanaha ao le i ninau ia ka mea hoopii ia, e akaka ai la ia makou kona ae mai a hoole hoi.
Aia la, ke ike la paha oe e Ka Lahui Hawaii, o ka hoopii a ka Moi ia Apigaila no ka haawi i ka wai-ona eia wale no ka makou e hoolohe ai ma ka olelo a na hoike, aole loa ma kona ae ana i kona hewa, ma kahi hea la oe i ike ai ua hookuu aku makou me ka akaka lea ua ae maoli mai i kona hewa, ea nana pono oe i ka moolelo o keia hihia, aole loa i hoohalahala mai o Apigaila no kona ae ana aka, no ke kue i kela pauku 1 mokuna 41---K. H. K. Nolaila, ua pupule paha oe e Ka Lahui Hawaii a he hupo io paha i ike ole ai i ka oiaio, a hoolaha wale ae nei me ka olelo he poe kiure kokua hewa, e laa ko hoohoka ia la, he lele mua, a hoahewa wale aku ia makou me ke kumu ole.
I na aole i maopopo ia oe, e nana e in a hoike o Keoki ka hoike mua ma ka aoao o ka Moi, o kana ike, na'u no i hana keia bia, Aole na Apigaila Maikai. Penei ka'u hana ana he 21 pakeke wai 2 pakeke malakeke, 1/4 pauna hope hui puia a ka pahu hookahi, i ke ahiahi Poanao, a hiki i kakahiaka Poakahi iau ia, a na'u no i hoohamu aku i ka bia i kanaka, ma ke kauoha a Apigaila, a na'u no e hoihoi aku i kahapa iaia. O keia bia nae he bia momona, aohe ona, a pela mai na hoike eha mahope mai, ua like loa ka lakou olelo na Keoki i haawi mai i ka bia ia makou. Elua i olelo mai he bia ona, aole nae laua i ona i ka inu mua ana, aia i ka hoi ana a hiki i Kikihale alaila, hoi iluna e inu hou ua ike mua ia laua ua ona, ekolu hoike o ka aoao o ke Alii i hai mai he bia momona.
Ma ka olelo ike wale no a keia mau hoike elima e imi ai makou i ka oiaio, a me ka oiaio ole, i ka pili ana i ke kanawai no ka haawi wai-ona a me ka pili ole. E nana pono mai e Ka Lahui Hawaii, 2 wale no mea nui e maopoo ai ma keia hihia. Penei, ua pili anei ka hewa ia Apigaila no ka haawi, a kuai i ka wai-ona aole anei? He wai-ona io anei, a he mea ona e ae paha ka Apigaila i haawi ai, aole paha?
Hookahi wale no wahi e hiki ai ka imi a hai aku i keia mau ninau, oia hoi, ma ka olelo ike a na hoike. Eia ka pauku 1 mok. 41, o ke kanawai hoopai karaima, pauka 1. O ka mea haawi wale a kuai aku i ka wai ona. Ke hoike mai nei na hoike elima, na Keoki i haawi, aole na Apigaila, ua hewa ole o Apigaila ma ka olelo a na hoike, aole loa hoi i pili iaia kela kanawai; o ka manao maoli o keia kanawai, o ka mea haawi, a kuai, aole o ka mea kena aku. Ua maopopo na Keoki i haawi a kuai, oia maoli no ka i pili pono loa i kela kanawai; a oia no ke hoopii ia, aole o Apigaila, ma ka pili ana i ka wai-ona aole loa i pili ia Apigaila, no ka mea, na Keoki i hana, a nana i haawi i keia wai-ona aole na Apigaila, alaila, ua pili ka hewa ia Keoki, ua kuee keia mau hoike, olelo mai kekahi mau mea he bia ona, a hoole mai ekolu me ka olelo mai he momona, ina he momona, pehea la e hoopili ia ai ke kanawai ia Apigaila? Ua okoa ka hoopii, okoa na hoike, okoa ka mea i hana ia nolaila, ua kue ke kumuhoopii i na hoike, kue na hoike i ka hana ana, nolaila, ina e nana pono ia keia hihia me ka hilinai i ka olelo ike a na hoike, alaila, ua hala hu ka hoopii a ke alii, o ka pololei e hoopii ia Keoki, Nolaila, e Ka Lahui Hawaii. E ike pono oe ua oi loa aku ka ike a me ka noonoo o na kiure nana i hookolokolo i keia hihia, ma ka imi ana e hoopili aku i ke kanawai o ka aina maluna o ka mea i hoopii ia a me ka hilinai nui i ka olelo ike a ua hoike, a maia noonoo akahele ana ua puka mai na kumu e hiki ai ke kanalua ia, oia hoi keia, aole i pili ke kanawai i hoopii ia ai ia Apigaila, ua pili no ia Keoki. Aole i haawi a kuai o Apigaila i ka wai-ona, o Keoki no ka mea i haawi--nolaila, ua maopopo ua pili ole ka hewa ia Apigaila. Nolaila, ua hooholo ua kiure he 10 e hookuu ia Apigaila, aole i hewa, no ka hohonu o ka noonoo o keia poo kiure, nolaiala, ua aniani imua o lakou--no keia hookuu ia ana, ua kapaia mai La he kiure kokua hewa, No koa hupo a naaupo e Ka Lahui Hawaii, nolaila, e noho mau loa oe iloko o ka pouli mau loa. Mahope iho o ka pau ana o ka olelo hoonohonoho a na Loio. Ua hoopuka mai la ka Aha i ka olelo ao imua o ke kiure. Eia ke ano nui. E nana oukou i na olelo a na hoike elua, he mau hoike maikai paha laua, he hiki paha ke hilinai ia ka laua ike, aole paha? Na oukou no e noonoo. Eia hoi. He bia ona paha ka na hoike i hai iho nei, he bia ona ole paha? Na oukou e nana ia mea. Ua komo aku la na kiure i ka rumi a hoopuka mai la i ka olelo hooholo. Aole i hewa o Apigaila--a ua hookuu ia. Ma keia hookuu ia ana ua ulu aoa mai la ua Luna aupuni a hoolaha ae la Ka Lahui Hawaii ma ke akea me ka olelo hoohenehene i na kiure.
Kokua hewa. O ka hewa hea la ka makou i kokua ai ? wahi a ka Lahui Hawaii. Ua ae mai la ka o Apigaila ua hana oia i ka hewa. Ina pela ka manao ana o ka Lahui Hawaii, ua naaupo loa, no ka mea, aole i hoopii ia o Apigaila imua o ka Aha Kiekie no kona ae maoli i kona hewa. Aka, na hoopii ia no ke kue i ka Pauku 1 Mokuna 41 o ke Kanawai Hoopai Karaima no ka haawi a kuai aku i ka waiona--mai pono paha oe, ina o ka hoopii ia a ke Aupuni, aka nae, a hoopai aku ia Apigaila, alaila he pono loa, aole ia he kokua, he malama kanawai ka ia, he akamai. Ke hai'ku nei makou imua ou e Lahui Hawaii me ka hookamani ole, he naaupo loa, he pupule loa paha, a heaha la? Ina o ka hoopii ia, o kona ae maoli ana mai i kona hewa, a hooiaio ia mai e na hoike e hoole ana ia hoopii, alaila, e paa ana anei ia hoopii? Ua akaka e hiolo ana, ma ka rula mau iwaena o na lahui naauao, a ma ka nana ana i ka buke Moleanahonua, aole e hiki ke wehewehe i kekahi Manaohai, a Nanehai paha, ke ole e pili pono ka wehewehe ana, a me ka hooia ana i ka mea i oleloia a i hoakakaia ma ka Manaohai a Nanehai paha.
A pela no hoi ka Buke Ao Kiko, Malaila, he Kumuolelo, he Haina, he Hope-haina. O ke Kumuolelo, oia ke kumu o ka hana, o ka Haina, oia ke hoike i ka hana a ke Kumuolelo, a pela aku. Nolaila, ma na mea kupu, he mau kanawai paa loa ko lakou, o ka hahai o ko ka hope i kona kumu. Ma keia mau hoakaka ana e ike auanei oe e ka Lahui Hawaii, ua kaawale loa makou mai ke kokua hewa ae, no ka mea, o Apikaila ka manaohai a nanehai paha, ma ka manaoia aku he haawi waiona, a kuai aku, a i ka hele ana mai o na wehewehe e hooia mai i ka oiaio o ka hana i hanaia e Apikaila ma kona kuai a haawi wale, hoolei mai ana, aole na Apigaila, na Keoki no i haawi a kuai, nolaila, he ano ole ka ninau, a oiaio ole hoi, a ma ka nana ana he ninau okoa ko ia wehewehe, a me ia mau hooia ana, oia hoi na hoike. Nolaila ua hiki ole ke hilinaiia ua pili ia Apigaila ka hooiaio a na hoike, a pela hoi ke Kumuolelo. O Apigaila ke kumuolelo, oia ke kumu o kekahi hana, ka mea a hana ana, a haawi ana i ka bia, a kuai ana. Ua hooia mai ka haina i ka hana io ana o ke kumuolelo, a ma ka hoike ana, ua hoole mai la, aole i kuai a haawi; alaila ua nele iho la ke kumuolelo i ka hana ole, a ua ili aku la ke kumuolelo maluna o Keoki, ua kaawale loa o Apigaila, me keia mau hoohalike, pela no ka pili ole ana o Apigaila i ka hewa i hoakakaia ma ka pauku 1 mokuna 41 o ke kanawai Hoopai Karaima, nolaila, he mea nui ka imi ana a me ka noonoo akahele i ka pili ana, a me ka pili ole o ka hewa ia Apigaila. Aole o ka hoopai wale, e like me ka Lahui Hawaii; mahalo loa oia i na hapa haole no ka hoopai ia Apigaila. Pela no, mahalo ka naaupo i ka naaupo, o ka hoopai oia ka mea e komo mau ai i ke Kiure, a he mea ia e olioli ai na Luna Aupuni. Ina pela, he poe kue kanawai oiaio kela poe, ua hoopilimeaai i komo mau i ke kiure, a ina e komo ana i ka rumi he hiamoe wale iho no ka hana. Iloko o ka maopopo o ka hihia, a o ka hookuaia aku la no ka ia, wahi a Lahui Hawaii. Ua hookuuia e makou no ka maopopo no ia makou o ka olelo a na hoike; ua pohihihi oe no kou ike ole, a hawawa maoli no. Ua lawe ka mea hoopiia i ka hoohiki Hemolele imua o ke Akua Mana Loa, a ae mai i kona hewa wahi a ka Lahui Hawaii. Heaha la ia Hoohiki, a me ia ae ana? Aole loa makou i ike, aole loa ia mea imua o makou, he mea ole loa ia; o ka olelo ike wale no a na hoike ka mea imua o makou, aole o kona hoohiki, aole o ka Inoa Hemelelo o ke Akua; a he kumu ia na makou e hoopai'i ia Apigaila, he mea liilii lapuwale loa ia, aole e manaoia.
Ua hoike akea ae ka Lahui Hawaii i na inoa on na kiure i ike mai ai ka lehulehu i ka hooliloia o ke Kanawai i mea ole, a uhaki wale ia, pela paha kou manao. Eia ka ninau ia oe: O ke kanawai hea la ka makou i uhaki ai? Heaha la hoi ka mea i hoike ole mai ai ia Kanawai, a kuhikuhi ole mai i kahi i kau ai. Aole loa e hiki ke kuhikuhi mai ia kanawai, aole loa no he kanawai i uhakiia e makou. Ke kapa mai nei oe e ka Lahua Hawaii, o kona ae maoli ana mai i kona hewa imua o ka Aha Hoomalu, oia ka ko makou kokua hewa. Uhaki kanawai a hookuu aku me he mea hewa ole la. "Aole pela ko makou hooholo ana, aole no hoi o makou kuleana e nana ai, ina ua ae maoli oia i kona hewa imua o ka Aha Hoomalu. Ina malaila ko makou pili ana i ka uhaki kanawai; alaila, e kuhikuhi aku au ia oe i ke kanawai e pili ana ia ae ana, a malaila oe e ike ai, aole loa o makou kuleana e nana ma ia ano, a malaila hoi e akaka ai i ka lehulehu, aohe o makou kuleana iki e hookolokolo ai. Ina he hihia i hoopiiia i ka Aha Hoomalu, a ua kupono nae ia i ke kiure, alaila, ua hiki no iaia ke noho e hoolohe ma ke ano Aha ninau. Ina i ae mai i kona hewa, alaila, aole oia e hoopai, aka, e waiho aku ia ae ana imua o ke Kiure, me ka hoike ia ana, a e lawe ka Aha i ka moolelo o ia Aha Hoomalu a Apana paha; aohe nae he kiure ma ia hihia. E nana i ka pauku 4 mokuna 2 Kanawai Hoopai Karaima, aka, ina malalo o kekahi kumu makau, aole loa e paa ia ae ana, aka hoi, ina he mau hihia ninauninau, a ua kupono ole i ka Aha Hoomalu a Apana ke hookolokolo, alaila, e hana oia e like me na kuhikuni o ka Pauku 905, 917, o ke kanawai Kivila. Ina ua ae maoli, e waihoia ana imua o ka Ahe Kiekie, aka hoi, ma na hihia i kupono ia mau Aha ke hookolokolo. A ina ua ae maoli oia i kona hewa, alaila, aole e hiki i ka Lunakanawai ke ae mai i kona hoopii hou ana, no ka mea, ua paa ia ae ana, aka hoi, ina ua ae mai oia i ka hewa i oleloia ma ka hoopii, a hoole nae i ka pili ana i ke kanawai, alaila, ua hiki no iaia ke hoopii e hoohalahala ana i ka pili ole i ke kanawai, e like me ka manao o ka pauku 1006 o ke Kanawai Kivila, hapa hope oia pauku. Aole nae pela ko Apigaila hoohalahala ana mai, aka ua hoohalahala mai la oia malalo o ka pauku 1 mokuna 41 Kanawai Hoopai Karaima; alaila, ua okoa kona ae ana, ua okoa kona hoohalahala ana mai, ua okoa no hoike e a hewa ana iaia. Pehea la makou i kokua hewa ai? No kou ike ole, ua kapa oe i ka pololei he kokua hewa. Ua pololei ka hoohalahala a Apigaila no ke ku ole, a oiaio ole o kela hoopai ana a ka Lunakanawai Hoomalu, ua ae mai ka Lunakanawai Hoomalu ia hoohalahala, ua kokua mai ka Loio Kuhina ma kona hoopii ana ia Apigaila ma ka pauku 1 mokuna 41 Kanawai Karaima, a ua ae mai la ka Aha ia Hoopii, a noho aku la makou e hookolokolo ia hihia malalo o ka hoopii a ka Moi kue ia Apigaila, e like me ka pauku 1168, 1169 o ke Kivila, a me ka hoololi o ka M H 1866 aoao 20, oia kanawai, a ua heluholuia imua o ka mea hoopuia me ka leo maopopo, e like me ka pauku 1174 Kanawai Kivila; ma keia noho ana o ka Aha, aole loa he hoopii no kona ae ana i kona hewa, a mahea la makou i uhaki kanawai ai? Ina o ka hooko ole aku i ka ae ana o Apigaila imua o ka Aha Hoomalu, oia ka uhaki kanawai, alaila, ua kaawale loa makou, aohe wahi pili i kau e olelo wahahee nei: E ike pono oe, o ka Lunakanawai Hoomalu kekahi uhaki kanawai, o ka Loio Kuhina kekahi, no ka mea, ua ae aku laua i ka hooh'lahaia a Apikaila ma ka pauku 1 mokuna 41 Kanawai Hoopai Karaima, aole hoi i hoole aku, a hana la hoi i hoole aku, a hana la hoi i ka makemake o ka pauku 1036, me ka Hoololo o ka M H 1874, no ka mea, o ka mea a lakou e apono mai ai, oia ka makou e noho aku ai e hookolokolo. Owai la ka i kokua hewa? O makou anei, o na Luna Aupuni paha? Aole, o oe no, no kou ike ole, a hupo paha!
A ina paha ua ae maoli oia i kona hewa imua o ka Aha Kiekie, e like me ia pauku 1174 Kanawai Kivila, alaila, aohe o makou kuleana ia hihia e noho ai, no ka mea, imua wale no ia o ka Aha e hoopaapaa ai, alaila, ua kaawale loa makou, aohe kokua hewa, aohe he uhaki kanawai, aole loa no. Na kekahi mau Kiure ma o.
H N KAHULU.
Kii Makana o Kamehameha I.
UA hoounaia ke kauoha i Nu Ioka, e paiia ai a maikai ke kii makana no ke KUOKOA a keia makahiki 1875, aka, aole nae i hiki iki mai a hiki i keia la. Nolaila, ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau, o hoounaia aku ana ke kii i ka poe pakahi a pau i uku mai i na Dala Elua, i ka wa o hiki mai ai ke kii i Honolulu nei. Mai kanalua a manao ano e iho, no ka mea e hooko io no makou i ka makou apana hana.
KA NUPEPA 'KUOKOA!"
Hoopuka mau ia
I KELA POANO KEIA POAONO.
$2.00 no na makina Umikumamalua
$1.00 " " " Eono
ME KA HOOKAA MUA MAI.