Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 16, 17 April 1875 — HE KAAO GEREMANIA NO NA KAUWA KAMEHAI EONO. [ARTICLE]

HE KAAO GEREMANIA NO NA KAUWA KAMEHAI EONO.

HELU 3 I lawa no i ke ahiahi ana iho, o ka lawe inai la 110 ia o ua luahino nei i ke kaikamahiue alii a i ke keena o ke Keiki Alii, a o ko Makuakikoo poai ae la no ia kahi a laua e noho nei, a o Opupele hoi, noho mai la no o kiai ina ka puka komo ; i hiki ole ai i kekahi inea kino ke komo mai iloko a puka aku i waho oua keena nei. Alaila la noho iho la laua nei, me ka launa 010 aku o kekahi me kekahi, e makaala loa ana j ke Keiki Alii o maka hiamoe, nolaila I makemake ole ai e hookokoke papaleo mai ; aka no ka papa pono oka mahina ma ka puka aniani, ua ahu wale mai la na papaliua o ua ui kaulana la ; a i ka iiiiiih io aku no } me he u mahina opulepule la." Aohe hana e ae aua Keiki Alii la, o ka nana wale no i na helehelena o ua kaikamahine nei; hele hoi ia a piha i ka makein tke, a aohe ona wahi m iluhiluhi iho i ka hele a paulehia ika naua. Ua ala aku no hoi lakou nei, a i ka hora 11 paha, uhi paapa mai la ka mana o ua luahine kupua nei, hoopauhia'a iho la lakou i ka hiamoe aohe mea i koe e aia ana ; o ka pauhia mai ke Keiki Alii a i na kauwa ana elua. la wa, kii malu ia mai la ke kaiaiii a lawe malu ia aku ia. A he hapaha hora paha i koe kani ka hora 12, e pauhia loa ia ana lakoo nei ekoiu eka hiamoe, aka, ua nawaiiwaii oaeka maoao ka luahine ia wa ; aia lakou i puoho ae ai, hooho ae la me ka leo nui ke keiki alii. Auwe ka popilikia o kakou e ! £ make ana ka wau ! Hoohaiahaia pu mai la no hoi na kauwa hana pololei ; aka pane mai ia o Hooiohelohe. U E hamau kakou a e iohe no auanei au i kahi o ua luahine ia !" Hoolohe iho la ia no kekahi manapih, a oielo ui ii ia, o ke kaikamahine aiil, aia oiake noho la ma kahi he ekolu haneei mile ka mamao mai anei aku, uahuna wloko o ke aaa, a e mihi ana no kona pakeie. O oe wale no e Lima Loloa ko kakou mea e pakele ai; ina oe e kikoo ae, aohe oe e emo hiki oe iUiia. "Ae l wahi a Lima Loioa ; aka, he pono ia Maka Ike ke heie pu me a'u i ike aku ai maua ma kahi apoopoo i hanaia ai." oko Lima Loloa laiau ae la no ia ia Maka Ike a kau i iuna o kona hokua, o ke kikoo aku ia no ia aohe i emo ku aoa mawaho o ke ana Kupua. Aohe i hemo lea ae ko Maka ike papala maka, e opiopi aoa ke aoa. Oko Lima Loloa lalau aku la no ia i ke kaikamahine alii, ahoihoi aku la iaia i kona haie iho, a mahope koke iho* • hoihoi mai la i kona hoa heie. Noho iike iho la iakou a pan me ka olioii no ko lakou pakele ana mai ka make mai, mamua o ke kaoi ana o ka hora 12. I ioa no a kaoi ka hora 12, o ko ka

lu ianio ko:uo ni u l-i no U iloko o ke kooiui uie im miao *ik i ha.iloulou. uio k.i KK ua pakele kana k tik uu.ihine ni i iioko o ko &n* kupu i. Aka, i kona ike ana mai uo o «poia aui no © ua lima o ke keiki alii t mi kupaki iao ae la ia in«d keia uif*n huaolelo baw<inawau&i i k«ua knik.iiuAhino, "LliUUili ino kou mare ana aku i ke k«oo i onoououia aku e hai, aole hoi m* ka oiwi pouoi iho i koho. w Me keia mau huaolelo, ua hoaa loa ia ka iuaina o ke kaikaeuahiue alii naau hookano, a mauao iho la ia e pakui aku i kona inaiua ; a no »a luea, ma kekahi l i, kauoha ae oia e hoiliiiiiaona puu wahio ekolu haneii ka nui, alaila, oielo aku 1» i ke keiki alii. 4< U« loaa iho aei ia oe ua haoa akaoaai ekolu a kou m&kuahine i manao ai aohe e loaa ia 00, aka, aole au e mare ana me oe, aia a lo&a ia oo kekahi mea e hoom'inawanui ana i noho iloko o ka lapatap.-\o ke ahi." U i mauao ia aole la e puhiia aua i ko ahi kekahi o kana mau kauwa mamuli o ku makemake o kona haku ; ano ia me», uo ka uui o ke aloha i ua, kaikamahi* ne !a, e hooinanawauui ai oia e noho paka iloko o ke ahi, a ia wa la a uu kaikamahine alii la e kaawale aku ai, Aka, olelo mai la na kauwa, e i ae hoi o Anuanu aolie ana hana, o Ukou la ae hoi a puu, ua hana wale no ; a nolaila i kauia ai o ua o Auanu maluna o ua pou ahi )a. 0 ka wa koke no ia i hoaia ai o ka puu uhi a hoomauia ka a ana no ekolu la a hiki i ka pau loa ana o ka wahie ; aka 1 k;t wa i pau ai ka a ana a ke nhi, ui i no o Auuanu e ku ana 1 waena o ka puu lehu ahi, o haukoke aoa ua lehelehe, a e puke ana na kuli i ke ano» me ka oleio mai, aole oia i ike i kekahi anu e ae mainua e like me keia, a mai make U i ke nnu ina i hoomauia aku nei ka hou ana o ke ahi.! Mahope iho o keia, aohe imi kala hou aku i waihoia mai, a nolaila, ua ae ae U ke Kaikamahioe Alii ui e Uwe i ka m.v lihi i kane mare nana. Aka, oiai ka hu:ikai mare e hele ana o komo aku iloko o ka halepule, hoopuka ae la ia i ka olelo, aole ia e hiki ke hoomanawanui aku i ka nui o ka hilahila, noUila, boouna aku la ia i kona man koa kiai ponoi e kii i ko Kaikamahine Alii ana. a hoihoi hou mai, ina he make ka hopen;i, e make pu aku lakou e pono ii. Aka o Hoolohelohe, ke lohe e nei U i n* olelo a pati a ka makoahioo alii kupua, me ka hnhai pu akn i keia mau iono i kona mau hoa kanwa. "Heahn auanei la ka kakoa e haoa ako ai V* waiii a ka ninau a Opupele, aka, oia no ka inea kupono no ia hana, nolaila, o kuha iho ana keU i elua manawa mahope ona, a o ka lilo aku la no ia o kahi mahope o lakou i moana wai; o ke kai no keia ana i inu ai, akahi no a hooloaluai hou i waho. Ia holo ana aku la no a ke kai mailoko ako o ka waha o Opupele, o ka loaa koke aku la no ia o na koa kiai o ua Moiwahine kupua la, a pau iho la Ukou a pau i ke piholo, I ko ka Moiwahine ike ana i keia nlia maluna o kona mao koa klai, e awiwi mai ana kela e hoouoa i na koa kaoa lio, aka, lohe e no o Hoolohelohe, oolaiia, oa hao o mai la oo ko ua Kauwa Eono mana, a pau e no i ka make. Ke helo uei no nae ka huakai imoa me ka iko olei kei&maa mea kupanaha. A i ka wa i puanaia ai ka pule mare maluna o na paa mare, haalele mai la na Kau<.v* Eono. a heie ako la me ka olelomai i ko lakou hako moa peoei, u Ua hooko U kou mao makemake a pao, a nolail i, aohe au mea e ae i koe e ui mai ai U makou ; e hele makou e imi i ko makou pomaikai ma kekahi wahi e akp. M Aia hoi mamoa ako o ka Hale Alii o ka Moiwahine, he hapalua mile paha ka mamao ako, be wahi kaohale, e hoa aua kekahi kahu poaa i kana mau puaa ; a i na paa mare alii i maalo ae ai mamua o oa hanai poaa nei, olelo ako la ke kaue i ka wahiue, "Ua ike pono anei oe ia'u ? Aole au he keiki na ka Moi, aka, na ka haoai poaa, a o kela kanaka e hoa mai ia i ka po-a poaa, oia oo ko'o makuakane ; ooUila, e lele ae kaua i waho o ke kaa t a e hele aku kaoa e kokoa ia* ia!'' I ka pao ana o keia mao olelo, ua lele iho la ko kane iUIo, a lele pu mai U uo hoi ka wahine, hoi pi aku U Uua iloko o ke keena hookipa ; kauoha aku U ke kane mare i ka poe o ka hale, e lawe malo i ka po i oa kapa alii o kana wahine. I kulike ai e like me ia, nolaila, ī ke kakahiaka ana ae, aohe iho U he aahu o ke Kaikamahine Alii e komo ai, aka, haawi aku la nae ka hako wahine o ka hale, be wahi kapa kahiko, ua hele a 10-a, mo ka paa kamaa haahaa, ua hele a kahiko, a oa lilo keia he mea na~ uu i makemake noi ai, me ka olelo pu aku, mai haawi ole mai ka hako wahioe o ka hale, ieia aoie oia i ooi ako ! Akahi no a maoao mai ke hine Alii, he kaho haoai poaa ia kana ka-

f| ne mare, a me kana kane i heie pu aku > ai oia e hoa poaa pu. ine kona manao pu iho. o ka uku hoopaiia o kona hookiekie ame ka hookauo* l- a hoomauia koiA hana no na ia ewaio. aka, mahope aku o i» manawa, aole e hiki iaia ke hoomanawanui hoa aku, no mea, ua heie mai Ia kona mau wawae a eha. Ia oianawa koke no. hiki inai 80ft ne elua maii kanaka. a ninau mai la, ua ike anei oe i kao-kane? "Ae f he kahu hanai puart ia." wahi a ke Kaikāmahine Alii." ;» im i«*ia aku ia nae iā me ka pu;ia e piepiele me na wahi lipine ame ua kaou k a ma!!.* 1 •ileie mai hoi ha kakon,a na mana e ) iwe aku ia oe ai ko kane t " wahi ana malihini eiaa, a iawe aku la iaua iaia iioko o ka hale alii, kaiii a ke kano e ku aua ua kahikoia i ke kapa aiii. Aoie i ike aku ka wahine o kaaa kane ia i kinohi, aia no ka ike ana, a i kii wa a ke kane i haule iho ai malalo ona papalina ō kana wahine, mē ka hna»oldio, M Ua ehaeha loa ia au a nui loa nou, a be mea pono hoi e ehaeha pu oe no'a ! w Me keia mau huaolelo, honi akn la ia i kana wa- ; hine mo ka iimnm. Mahope koke iho ua malamaia be ahaaina mare nui no : iaua ma ke ano hanohaoo oi loa, a i ike ole ia ma ke ao nei, a*u a ka mea e kakau riēi i keia mo 'e'o i makemake nui ai e ike kum:\k:v!—Pipi-holo-kaao.