Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 18, 1 May 1875 — HE KAAO ARABIA! NO KE KANAKA LAWAIA! KE KUMU O KA POMAIKAI. [ARTICLE]

HE KAAO ARABIA! NO KE KANAKA LAWAIA! KE KUMU O KA POMAIKAI.

Inuhiia no ke KuoLoa, mai ha Buke J3.rabian mai, a i ka OUlo Haieaii. I ka poe heluhelu Kaao O ke Kuokoa ; —Aīoha ouleou : Ile malihini no au imua o oukou ma keia manawa a kakou e kamailio nei. I ka hoao ana nae e alakai ia kakou mamuli o ka nani a me ka maikai o ka Moolelo mai na Buke Moolelo Haole mai. A he mea mau no hoi i ka poe hoopuka Kaao a Moolelo ka hoaui iki ana ae i na hopuna olelo kupono ole i ka hoike ana aku imua o ka lehulehu, a ma na wahi pamaloo hoi i wahi nani, alaila e nani a maikai auanei ke Kaao, o keia mau hoololi nae, he mau mea liilii wale no, aka, o ka hapa uui e unuhi pololei ia no, a aole no hoi e oi aku na huaolelo lealea ma o aku o na palena kupono. I ko kakou hoomaka ana e heluhelu ma ka hapa mua o keia Kaao, e loaa auanei ia kakou he kuia, a o ua kuia la, oia no ka hahai mau ia ona e ka pakalaki i kana mau kuu ana a pau, aka, ua oleloia uae maluua, Ke Kumuo ka Pomaikai, a ma kana hoao aua nao i na kuuua mua ana, ua hoopakalaki wale ia no, a no ia mea i hapai ae ai ka'u maka peni penei:— " Lawaia Moewaa Ka upena ume iki Anu hewa i ko Ao Ke kuuna ia ole." K. Ulele. HELU 1. ENOnO AXA kekahi kanaka iloko o kona mau la kanaka makua, me kana wahine a me na keiki ekolu ; he kanaka ilihuno loa ia ma ka hoomaopopo aku, he mea mau no iaia ka helo ana ma kahakai e lawaia ai mo kaua upena, aole nae o oi aku niainua o ka eha kuu ana i kana upena i kela la keia la ana e hele ai ika lawaia. I kekahi hora oke awakea o kekahi la malie maikai, hele aku la ia ma kapakahakai me kana upena a me ka hinai ; a waiho iho la i ka hinai ma kula, a au aku la iloko'oke kai a kuu aku la i ka upena, ku iho la oia malaila no kekahi mau miuute pokole, a hiki i ka wa i lana malie Joa ai ke kai ; ia manawa hoopaa iho la oia i na alihi o ka upena ma kona mau lima, a hoomaka mai la e huki. A iaia e huki ana i na alihi o ka upena, ike iho la ia ua kaumaha loa ka upena, me kona i iho, Ua komo iuo loa ia kuu upena e ka i-a. Hoomaka hou iho la ia e huki me ka ikaika loa, a iaia e huki ana pela, aohe he wahi mea a hemo iki mai o ka upena; maopopo iho Ia iaia ua mau ka upena ilalo ; no ia hoi, lawo ae la ia i ke kaula a nikii iho la i ka alihi o ka upena me ka pou laau e ku ana iloko o ke kai. Alaila !uu aku la oia iloko oke kai a puni ka upena, e hoomau ana i ka hukihuki a hiki ika wa i homo ai; ea ae la ia iluua o ka ili kai, a huki akn la i ka upena a kau i kula, a i koua hoomaholahola pono ana ae i ka upena, ike iho la ia he hoki make e waiho ana.

Ia manawa, hooho ae la ia me ka leo nui, Aole he ikaika, aole hoi he mana o kekahi mea e ae maluna o keia honua, o ke Akna Nui Kiekie hookahi wale no ma ka lani! He wahi pomaikai kupanaha keia! A puana ae la ia i kekahi mau lalani olelo : 0 oe e ka mea nana i hoopaa ia oe iho iloko o ka poeleele o k» po, a iloko o ka popilikia ! Hoopau ae i ko'a pilikia ; no ka mea, o ke kokua a ka Hako ka mea oaoa i malama, aole ia i loaa mai ma ka ikaika ! Ia manawa, lalau iho la ia i ke kino make o ka hoki a hoolei aku la ma kahi e. Mahope iho o kona hoomaemae ana a maikai kana upena, iho hou aku la oia iloko o ke kai me ka upeua, a hoopuka ae la i keia mau huaolelo, Iloko o

ka inoa o ke Akua M<ina Loa e hoopomaikai niai ia'u. Kuu aka la ia i kana npeoa iloko o ; ke kai a kali iho la inalaila, me ka noho malie loa, aole i liuliu iho, huki inai la ;

ia i na alihi o ka upena, e like me kana hana ana mamua, a iaia e huki aua pela, ike iho la oia ua kaumaha loa ka upena, a aneane hiki ole iaia ke huki ae i kula, oiai, ua oi aku ka paa o kaia i ko ke kuu mua ana. Nikiniki iho la oia i na kaula o ka alihi i ka pou laau, a luu aku la iloko o ke kai, e hukihuki ai a hiki i ka hemo ana o ka upena, ea ae la ia iluna o ka ili kai a huki ioa aku la i ka upena a kau i kula ; a i kona nana ana iho iloko o ka upena, ike iho la ia he ipu lepo nui i piha i ke one ine ka lepo poho ; a i kona ike ana i keia mau mea kupanaha, nalu iho la o loko o kona naau, a puana ae la i kekahi mau huaolelo : E ka huhn o ka make, ua oki oe ! inaaole oe e hooki, hooluolu i ka paakiki ! Aole hoi he aloha noloko mai o ka poino i loaa ia'u, aole hoi he waiwai i loaa mii noloko o ka hana a ko'u mau lima. Ua hele mai nei au e imi i ola no'u, aka, loaa e iho nei ka mea hooweliweli kupanaha. Ehia la o ka poe naaupo ike ole, iloko o ka lealea, a ehia o ka poe naauao akamai, iloko o ks pohihihi o ka pouli kahi ike ole ia ! A iaia e puaua ana i keia mau lalani olelo, hoolei aku la ia i ka ipu lepo ma kahi e loa ; a hoomaemae iho la ia i kana upena ; a uoi haahaa ae Ja i ke Akua e hoopau ae i kona kaumaha. Hoi hou aku la ia iloko oke kai. oke kolu ia o kana kuu ana i kana upena, a kali iho la malaila no kekahi mau miuute, a hiki i ka wa i lana malio ai ke kai, alaila, huki ae la ia i ka upena a kau iluna, a iaia e wehewehe pouo ana i ka upena, ike iho Ia ia he ahua nui o na apana ipu-hao nahaha a me na ipu lepo nahaha ko waiho pu ana. A iaia i hoomaopopo ai i keia mau mea kupanaha, ea ae la kona poo iluua a leha aku la kona inau maka iluna o ka lani, a olelo ae la, E ke Akua Maua Loa, ua ike no oe, aole o oi aku mamua o ke eha a ? u kuu aua i ka'u upena inala a pau a'u e hele mai nei i ka lawaia, a ua hala ae nei na kuuua ana a'u ekolu, o like me ka mea mau ia'u e hele mai nei i ka lawaia. Alaila, hoopuka hou ae la ia i kekahi hopuna olelo, Uoko o ka inoa o ke Akua Maua Loa, e hoopomai" kai mai ia ? u ! Kuu hou aku la ia i kana upena, a kali iho la no kekahi manawa, ma ia hope iho, malie maikai iho la ke kai, a ike pono ia iho la o lalo ; ia manawa no oia i hoomaka ai e huki i ka upena, a iaia nao e huki ana, aohe he wahi mea a neen mai, oiai, ua mau aku la ka upeua i na akoakoa o lalo o ka papakn. Hoopuka hou ae la ia i kekahi mau hopuna olelo, Aole he ikaika, aole hoi he mana o kekahi mea e ae maluna o keia houua, o ke Akua hookahi wale no ma ka lani 1 Aa hou aku la ia iloko o ke kai a luu iho Ia ilalo e wehe ai i ka mau o ka upena, a iaia i ea ae ai iluna, huki loa aku la iai ka upeoa i kula, a i ke kau ana o ka upena i kula, miki koke aku la ia i ka wehe i ka upena, a iaia e wehe ana, ike iho la ia he omole keleawe ī hoopihaia me kekahi meaano e, a ua paa kona nuku i ke pani kepau, ua kuni a hoailonaia hoi i ka hoailona o ke Sila o ke Alii Solomona. Ia manawa piha loa iho la ia i ka hauoli, a ielele ae Ia kona mau wawae iluna, a olelo ae la, E lawe auanei au i keia mea do na apaoa gola he nmi. Lalau iho la ia i ka omole a hooluliluli ae la, a lilo iho la ka mea o loko o ka omole i mea kaumaha, a olelo iho la ia, E pono au e wehe i ka umoki i ikeia ka mea e kaumaha nei o loko o keia omo* le, a hoahu ae iloko o ka'u hinai na mea o loko, ioa be waiwai makamae, alaila e waiwai ana au, aka, ioa aole, alaila, ua ahona ko'u make ana mamua o ka hoopau wale ana aku no i ko'u mau hora ; alaila e lawe auanei au i keia omole i ka makeke, kahi kuai keleawe ulaula e

kuai ai. Aia mauawa. unuhi ae ia ia i kana pabi pelu mailoko ae o kona lole wawae a kolikoli ae la i ke kepau o ka umoki o ka omole a hiki i ka hemo ana oka umoki mai ka omole aku. Alaila kukulu iho la ia i ka omole ilalo a hoohina aku la, a ia manawa puka aku la he nwahi wale no, a pii pololei aku la iloko o ke aouli a hohola ae lu a puni ka lewa ; kahaha nui iho la kona manao no keia mea kupanaha. Mahope iho o ka hala ana o kekahi mau minute pokole, hui %ou ae la ka uwahi e like me īnainua a emi iho la ilalo a hoomaka mai la e auo e me ka weliweli nui, a lilo ae la me he akua lapu la ; o kona poo, aia iloko o na ao uliuli panopauo o ka lewa, o kona mau kapuai wawae aia maluua o ka honua ; o kona poo ua like me ka hale bele, kona mau lima ua like mo ka hao manamana kope opala, kona mau wawae, ua like me ke kia moku, kona waha, ua like me kekahi ana nui, kona mau niho, ua like me na pohaku paakiki ; kona mau puka ihu, ua like mo ka waha o kekahi 01-e nui, kona mau maka, ua like me ka ipu kukui ka lapalapa, kona lauoho he lauoho kuuahihi i piha i ka lepo. A i ka ike ana o ke Kanaka Lawaia i keia mea kamahao, haukeko iho Ia na io huki o kona mau aoao, a nau iiio la na kui o kona mau niho, a maloo-haha iho la ka wai o kona waha, a ike ole iho la oia i kona alanui e hele aku ai. Ai ka iko ana mai o ke akua lapu i ke Kanaka Lawaia, hooho ao la ia me ka leo nui, Aole he akua e ae, o ke Akua wale no ma ka lani! 0 Solomoua ke Kaula a ke Akua, E ke Kaula a ke Akua, mai hoopilikia mai oe ia'u ; no ka inoa, aoIe au e kue hou aku ana i kau mau olelo, aole hoi au o kipi a hoiuo hou aku ia oe.

E ka Merida, ka makua o na akua lapu a pau, wahi a ke Kanaka Liwaia. Aole anei oe i noi ae nei ma ka inoa o Solomona ke Kaula e hoopakele ao ia oe ? Ke olelo aku nei au ia oe, o Solomona, na make kahiko ia, he hookahi tausani a me ewalu lianeri makahiki i hala aku nei, a eia kaua i ka hopena o keia ao. Heaha kou moolelo eke akua lapu ino o ke ao, a heaha hoi ke kumu o kou komo ana iloko o keia omole ? A i ka wa i lohe ai ka Merida i keia mau olelo a ke Kanaka Lawaia, pane aku la ia, Aole he akua e ae o ke Akua wale no ma lani. Ano oe e lohe ai e ke Kauaka Liwaia i ko'u moolelo a me kekahi mea e ae e hiki aku ana imua ou, au hoi i moeuhawe 010 ai mamua. 0 ke aha ? wahi a ke Kanaka Lawaia. Ia manawa, olelo aku Ia ke akua lapu i ke Kanaka Lawaia, 0 kou ola i keia manawa e komo koke aku ana no ia iloko oka make mainoino. Olelo aku la ke Kanaka Lawaia, Ua nku ia oe e ka ? u mau hana lokomaikai, Eke kumu ona akua lapu, ua pomaikai oe i ke kaawale ana aku oka pilikia mai ia oe aku! a e pepehi mai ana anei oe ia'u ? A no ke aha la oe i manao ai e pepehi mai ia'u ? Aole anei owau ka mea nana i hoopakele ae ia oe mailoko mai o kou pilikia nui, mai lalo ma'i o ka papaku o keia kai lipolipo, a i lawe ae ai ia oe a waiho maluna o keia aina maloo, a hookuu aku ia oe mailoko aku o keia omole ? Ia manawa, olelo aku la ka Merida (akua lapu). Oka make hea kau e koho ai, a ma ke ano hea oe e pepehiia ai ? Heaha hoi ko'u hewa ? wahi a ke Kanaka Lawaia. Aole anei au i nku aku ia oe me ka uku makamae, i oi ae mamua o na waiwai a pau maluna o keia honua? oia hoi ko'a hoopakele ana ia oe mailoko mai o na pilikia he nni ? Olelo akn la ka Merida, E hoolohe mai 1 ka'a olelo e ke Kauaka Lawaia, wahi a ke akua lapu. Ua maopopo 00, wahi a ka Merida, owau do kekahi o na akua aawana haukae. Ake kue nei au ma ka hoino hou ana aku ia Solomona ke keiki a Davida, owau a me Saca, iaia i hoouna mai ai i kona puali o na akua lapu me na uhane o ka po, ia Asapa ke keiki a Baraka!eia, a hele mai la ia me kooa ikaika nai, a hoopaa iho la ia'u, a lawe aku ia a hiki imua o Soiomooa. (Aole i pau.)