Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 18, 1 May 1875 — KUMUMANAO. [ARTICLE]

KUMUMANAO.

" 0 K\ MEA LULU SUt K OHI Nt*l XQ lA." E na hoa heluhelu Kuokoa, aloha oukou. I kuu heluhelu ana i na mauao hoohilahala a kekahi poe no ka uku haahia i loaa i na kumu kula enaoli mi Hawaii nei, ala oiai he man manao e pili aoa. 1 Eia kekahi knma i emi ai ka uka o ke kamu kula Ilawaii uialalo ae o ko ka haole mai na aina e mai ; oia no ka oi maoli o ka naauao a me ka makaukaa • ma ke ao ana o ka haole. Ina he haolo naaaao no Earops, na kula ia mt kela olelo keia olelo, ma ka olelo Beritania, ma ka olelo Faraai, Gercmania % pela aka. laa ua makaukau nui oia ma kela mea akamii keia ooei akamai, a oa akamai no hoi mi ke ao aoa, he nui ka lilo e loaa mai ai na mea naau» ao a akamai iaia. He loihi oa wa a kekahi e hoomaoawanai ai a loaa ; he nui ka lilo ma na ala e biki ai e noho ma na kula o na kuma akamai, oia hoi ua lula nui ma na dala e loaa mai ai ka ike ; ua lolu nni ma ka hoikaika maoli aoa e loaa ka oaanao a me ke akimai; a ui loihi ka maoawa i lilo ai no ia hooikaika aoa. Ke hoohalike ia ka ike o kanaka ano ike o Hawaii nei i paka mai Lihaiaaluna mai, a mai kekahi kula e ae paha, me ke kanaka akamai mai kekahi kula nui o Europa, Enelani Amenka paha, aa like me ka hoohalike aoa ke keiki 0 na knla la o Hawaii nei, me na kula noi ae. 0 ko na aioa e, e noho nei me oa kala 01 o ka makaokaa i na kama kaulaoa i ka ike, aa hoomaka oo lakoa ma ka papa haahia o ka ike, a me ka lako ole i oa da!a e uku i na knma. 2 Aole i hele a makaokau loa ko Hawaii nei oo ka hoomanawaoai ole a hiki aka i ka hela akahi o ka papa naaoao. Pela kna ike, ke hoomanao nei au i kekahi keiki i kokoa ia e kekahi haole, a ua hele i ke kala ma Kehehooa a ma Paoahou. He wahi ike nako kona, aole i hiki ako i ka ike hohonn ; paopaoaho nae ia i ka oai o ka Inhi ma ka imi oaaoao ana, a haalele e. Pela

no ka h»pa nui ona keīki H*«<rtit inioli i be!e i na kola o Hawaii oei, io!© i hoonu* uiwanoi a l»wsi pooo ka ike. AMi lu'u ?!u», nolaila, ao'* hiki kt- ohi mrt mai. 3 Kiē oo kekahi Uumu, a* betnthem« Hawaii nei i ka poo d*!a ole e waiho ai i makaukau pono ai o* kula. Ma Amerika ke holo nei imuia oa kula nui, oo ka mea f ua waiho mai na kamaaina »raiwrai o i* aina i mau pou dala uui no na kul* nur. E h&hai aku «u oo kokahi oiau kuia nui (Collrge) o Amerika. O 21arxcard College. Ua hoomaka iioko o M. U. 1633, a «a ulu mai ka nele mai a i keia wa, he aneaue he miliooa daU ka waiw§i oia kula noi, a ua aakaukau ma oa aoo * piu o ia ano kula. O YaU Colltge Kekahi knla kanKna o AuK>rika, na hoouaaka ia i ka M. H. 1700. Ma ke ano oawiliwali a makaukau ole no ka hoomaka aua a hiki i keia mauiw*, ua makaukau i na kuaiu akamai, e ao ani ma kela ano uaauao keia aoo naauao a hiki i ke akamai loa, ke hooiknika po ka haumina ma ke ake ike. Ke maluuhua oei na d»h hoomoe ona kula nni nei mai na kaniaaina waiwai oua aina ala. Nolaiii, hiki ina luna hooponopono ona kula nui ; nei e hoolimalima a lehulehu oa kuaiu naauao ma kela p*ipa keia papa o ka ike. O Cornell Kekahi kula nui (he mau kula nui i hui ia malalo o ka hoopouopono ana o ka Peresidooa hookahi) i hooknmu ia e EzraCuruell ma kona hauwi ana he inilioua dala a oi aku, o kukulu ai na h:\le, a e hoolimilima at i man kumu akainai no ua raau kula nei, e hiki no i ke keiki ilihune e hele i keia mau kula, a oa ka hooikaika pu ana e loaa iaia ka ike, oaoi ka maikai onn kula oia ano. loa hoi e hooikaika kekahi nihn kanaka o īlawaii i nei e hookaawale i mau puu dala e kukulu ! ai i mau kula no na keiki o Hawaii oei i | hiki ia lakou e imi i ka naauao a lilo i oiau kanaka uaauno mioli, akamai maoli, makau maoli i ke Akua, alaila no e pii ae ktu kulana e Ilawnii, ma ka ike, ma ka makaukau, a me kaohi ana oo hoi. t Pela e ko ai ki olelo a ke Akua, e i mai ana, " 0 ka mea lulu liilii, e hoiliili liilii no ia ;ao ka mea lula nui, e hoiliiln oui no oia." E oki au maanei, me ke aloha. E.