Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 26, 26 June 1875 — Page 1

Page PDF (1.59 MB)

This text was transcribed by:  Frank Tansey
This work is dedicated to:  Joan Tansey

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XIV.   HELU 26.  HONOLULU,  POAONO, IUNE 26, 1875.

 

E Pau na Pupupu Kahiko!

 

 

E pani me na Hale Laau

 

 

PAPA, PAPA, PAPA

 

O KELA ME KEIA ANO,

 

--A ME--

 

NA LAKO KUKULU HALE

 

    O KELA ME KEIA ANO, MA KA

 

PA-PAPAO S. G. WAILA MA!

 

--KIHI O--

ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE, no ke Kumukuai HAAHAA

LOA! ae like ka nui me

ka makemake.

 

 

LAAU NOUAIKI!

NA LAAU KAOLA,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA HELE,

NA KUA,

AAHO,

AAHO LIILII, &c

 

L2AAU ULAULA!

NA LAAU KAOLA,

NA PAPA HELE,

NA KUA,

AAHO, POU,

AAHO LIILII

MOLINA, &c

 

Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula,

Na Puka Hale, o na ano a pau,

Na Puka Aninni, o na ano a pau,

Na Olepelepe Puka, o na ano a pau.

 

Pepa Hale me na lihilihi.

 

 

NA LAKA PUKA

 

NA AMI-PUKA,

NA AMI-PUKA LIILII.

NA KUI NAO

 

 

PENA, AILA-PENA, VANIKI,

WAI HOOMALOO.

 

PAAKAI HELU 1;

O PUULOA.

 

    E lawe wale ia no na mea i kuai ia kela Pa Papa aku a i kahi o ka mea i kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o kela Paeaiaa e like me ka aelike.

 

 

Aia maanei ke Keena o ka

MOKUMAHU "KILAUEA,"

L. MARCHANT,  Kapena.

 

 

S. G. Waila ma.

696 3m 709

 

 

HE KAAO ARABIA!

 

NO KE

 

KANAKA LAWAIA!

 

KE KUMU O KA POMAIKAI.

 

Unuhiia no ke Kuokoa, mai ka Buke Arabian Nights mai, a i ka Olelo Hawaii.

 

KA MOOLELO O KE ALII OPIO O NA AINA ELEELE.

 

 

HELU 9.

 

 

I KO'U lohe ana i keia mau olelo a na haiawahine, ua pouli ae la  ka malamalama imua o ko'u mau maka, aole no hoi au i ike ae i ka uhi ana mai a ka po maluna o na mea a pau, a i ka hoi ana mai a ka'u wahine mai ka hale auau mai, ua hoomakaukau ia mai la na mea ai maluna o ke pakaukau, a noho iho la makou e ai a inu ae la i na kiaha waina o makou e like me ka mau.  A kauoha ae la au e lawe ia mai ke kiaha waina a'u e inu mau ai mamua o ka hoi ana aku e moe, a haawi mai la oia (ka wahine) ia'u i ke kiaha, aka, huli ae la au ma kahi e, a ninini iho la iloko o ko'u poli a kau ae la i ke kiaha iluna o ko'u waha, i wahi e manao ia mai ai ua pau no ia'u i ka inu ia, a hoi koke aku la e moe maluna o ko'u wahi moe.  Pa'u nae e moe ana, Iohe aku la au i kona pane ana mai,  O moe pela a hiki i kou hopena, no ka mea, ma o Alahe, la ke akua kiekie, ke hoowahawaha nei au ia oe a me kou kino hoolookoa, oiai, na maluhiluhi ko'u uhane ia oe.  Alaila, ala ae la oia, a komo iho la i kona kapa nani loa, a lu iho la i na waiala maluna o kona kino a puni, a kaei ae la ma kona puhaka i kekahi pahi kaua, a wehe ae la i ka puka o ka hale alii, a puka aku la iwaho.

    Ia wa no hoi au i ala ae ai a hahai aku la mahope ona, me ka'u pahi no ma ko'u aoao, a hiki i kona wa i nalowale aku ai mai ka hale alii aku, hele aku la ma na alanui o ke kulanakauhale a hiki i ka puka, o ke kulanakauhale, ia wa namunamu ae la oia i kekahi mau olelo a'u i lohe ole aku ai, alaila, hemo mai la ke pani o ka puka, a puka loa aku la iwaho, aia no nae au mahope oua kahi i hahai aku ai me kona ike ole mai.  Mai laila aku, hele aku la oia mawaena o kekahi mau ahua lepo, a hiki i kekahi hale paa loa, aia hoi maloko ona kekahi rumi i hoopi.o ia oa luaa o kaupaku, i palaina ia me ka lepo, a e hamama ana no koaa puka, a komo aku la oia malaila.  Alaila hoi pii ae la au maluna o kaupaku o ka hale a nana iho la iaia ma ka hakahaka, a ike aku la au iaia me kekahi kauwa eleele, me na lehelehe nunui, a e palu ana i ke ono o ka papahele pohaku; a e moe ana iluna o na lauko kakaikahi.

    Honi iho oia i ka lepo imua ona, alaila ala mai la oia a hapai ae la i kona poo (kauwa eleele) iluna, a ike aku la iaia, a hooho ae la, Auwe oe, heaha ke kumu o keia lohi loa ana a hiki i keia hora?  Ua hiki mai na poe eleele e ae a pau ia nei i ka inu waina, a ua hoi aku lakou pakahi me ka lakou mau wahine.  A owau ua haalele aku i ka inu ana i kekahi kulu o ka waina no kou hiki ole ana mai.  Alaila pane mai la oia, E kuu haku,  ka momi a kuu puuwai, aole anei ou ike na mareia. au me ka mua o ko'u makuakane, a ua hoowahawaha au i na kanaka a pau i like me ia.  Ina aole i hookua mai ko'u haku ia'u, alaila he hiki loa ia'u ke hoohiolo aku i keia kulanakauhale a lilo keia wahi i waoakua, i lele mai ai na pueo me na koraka a noho maluna ona e uwe ai.  He hoopunipuni oe e kena wahine lapuwale, wahi a ka eleele; a ke hoohiki nei au ma ka inoa o na eleele, (ina aole he oiaio o ka'u olelo, alaila e huli aku no makou mahope o ka poe ili keokeo), a ina hoi oe a lohi hou a hiki i keia hora, alaila aole au e hui hou aku me oe, aole no hoi au e hookekoke hou aka ma kou aoao e kena wahine aloha ole.  Pela iho la anei kau hana maalea ia'u e kena wahine pupuka, ka oi hoi o ke ino mawaena o na keokeo a pau.

    I ko'u lohe ana (wahi a ke alii opio i ka Moi.) i ka laua olelo, a ikemaka aku la hoi i na mea i hanaia mawaena o laua, ua pouli koke ae Ia ka malamalama imua o ko'u mau maka, a pau ae la ko'u ike ana i ko'u wahi e noho ana.

    Aia no nae ua wahine la a'u ke uwe la imua ona, a olelo ae la,  E kuu haku, ka waiwai a kuu puuwai, aohe mea e ae a ko'u puuwai e iini ae ai o oe wale no, a ina oe e kipakau mai ana ia'u, auwe hoi au, o ko'u hopena ia.  E kuu aloha, ka lama hoi o kuu maka.  Pela iho la oia i hoomalimali aku ai iaia me na huaolelo waipahe, a hiki i kona wa i oluolu mai ai no ka ianei mau olelo hoonaue manao, a ku ae la a wehe i kona aahu, a olelo aku la,  E kuu haku aole anei au mea ai o loko nei, i hiki ai i kau kauwa wahine ke ai.  Pane aku la oia,  E wehe ae i ke pa palaoa, aia iloko o laila na wahi iwi iole palai moa, e ai iho ia me ka iniiniki i na io e pili la i ka iwi, a e lawe aku i keia ipu lepo a e loaa no ia oe kekahi bia maloko i mea e hooma.u aku ai i kau ai.  Alaila ala ae la oia a ai iho la, a hiki i ka pau ana, holoi iho la oia i kona mau lima, a moe aku la ma ka aoao o ke kauwa eleele, maluna hoi o na lauko kakaikahi, a uhi mai la i kahi kapa nahaehae maluna o kona kino.

    I ko'u ike ana i keia, ua pau ko'u hoomanao ana nona, a iho mai la ilalo mai kaupaku mai, a komo aku la a lawe ae la au i ka pahi mai ka aoao mai o ka'u wahine, me ka manao e pepehi aku ia laua a i elua.  Aka hahau aku la au i ke kauwa eleele a pa ma kona a.i, me ka manao na make loa, aka, o ka hauna a'u i manao ai e kaawale kona poo mai kona kino aku, ua moku wale ae la no nae ma ka ili a me ka io o kona pua.i, i ko'u wa i manao ae ai ua make loa ia, uwo ae la ia me ka leo nui, a ala ae la ka'u wahine, ia wa haalele koke iho la au i ka rumi a hoihoi aku la i ka pahi iloko o ka wahi, a hoi loa mai la i ke kulanakauhale nei a hiki i ka hale alii, a moe aku la iluna o ko'u moe, aia no nae kela i kahi a'u i haalele aku ai, a hiki i ke kakahiaka o kekahi la ae.

    I kekahi la mai, ike aku la au i ka'u wahine ua oki i kona lauoho, a e aahu ana me ke kapa kanikau, a olelo mai la oia ia'u,  E kuu haku, mai waiho mai i na ahewa ana maluna o'u, no ka'u mau mea e hana nei, ua loaa mai ia'u ka nuhou e pili ana i ko'u mau makua.  O ko'u makuahine ua make mai nei, a o ko'u makuane hoi ua lukuia mai nei iloko o ke kana, a ua auhee aku kona mau koa, a o kekahi hoi o ko'u mau kaikunane ua pau i ka amu ia e ka moo, a o kekahi hoi i hioloia e ka hale, he mea maopopo keia, a he kumu hoi e hiki ai ia'u ke kumakena no ko'u ohana.  I ko'u lohe ana i kana mau olelo, na noho malie iho la au, me ka hoike ole aku ua huhu au iaia, a olelo aku la, E hana oe e like me ka mea kupono i kou manao, me kou hoopilikia ole ia aku.  Mai ia wa mai ua uwe mau oia no ka makahiki hookahi me ke kumakena ana no kana kane, a mahope iho o ia manawa, olelo hou mai la oia ia'u, He makemake au e hana i hale no'u iloko o kou pa alii, i he kupapau, i hike ai ia'u ke hele hookahi aku ilaila uwe ai, a e kapa aku no hoi au i ka inoa o ia hale ka Hale o ka Ehaeha.  Pane aku la au,  E hana aku e like me ka mea i pono imua o kou maka.  Alaila hana iho la oia i hale kumakena nona, me kekahi rumi poepoe i waena, i like me ka he o ka poe oiaio a mahope iho lawe mai la oia i ke kane eleele ana ilaila, a malaila oia i malama ai iaia.  Ua hele mai la nae kona kino a wiwi,  a ua pau ka ikaika o na lala a ua hiki ole iaia ke lawelawe i kekahi hana, aka, he inu no nae i ka waina.  Mai ka la a'u i mahunehune ai iaia a hiki i keia wa, aole oia i pane leo iki mai, aia nae e waiho ana oia me ke kamau no o ke aho, no ka mea, aole i kukonukonu loa kahi i moku ai.  E hele mau ana no nae ka'u wahine e ike iaia i na la a pau, i ke kakahiaka a me ke ahiahi e uwe ai, a lawe pu aku la no hoi i ka waina me ona ai, pela iho la oia i hana mau ai i na kakahiaka a me na ahiahi a hiki i ka pau ana o ka lua o ka makahiki; me ka nui no nae o ko'u hoomanawanui ana iaia, a ma kekahi la, komo aku la au ma kona rumi me koua ike ole mai, a ike aku la iaia e uwe ana me ka paipai ana i kona mau maka, me na hua mele ma kona waha,

Ua pau ka ikaika o kuu kino, oiai aohe

    mea e ae a keia puuwai i iini ai, aka,

    o oe wale no.

E lawe i kuu kino. i kahii waihoia'i kou, a

    ina kou aoao e waiho iho ia'u,

A ina, ma ko'u lua e puaua no ko'u inoa, na

    ko'u mau iwi e hai aku i kau ninau

    I ka pau ana no o kana mele ana i keia mau lalani mele, unuhi koke ae la au i ka'u pahi a paa ae la ma kekahi lima me ka olelo aku iaia,  O keia iho la na olelo me na mele a na wahine lapuwale e like me oe, a hoana ae la au e hahau aku iaia me ka pahi a'u e paa ana a hapai ae la i ko'u lima e hahau aku, aka, ala ae la oia a ku iluua, no ka mea, ua ike oia na'u no i pepehi a mahunehune ke kauwa eleele--a ku mai la imua o'u a pane mai la i kekahi mau huaolelo a'u i ike ole ai, a olelo ae la,  Ma o ke Akua la a me ka mana o ka'u mau hana kilokilo, e lilo oe i hapa pohaku a i hapa kanaka, ia wa koke no ua ili mai la maluna o'u ka mana kupua a lilo ae la au e like me kau e ike mai nei aohe hoi e hiki ke oni ae, aole no hoi i ka make aole i ke ola loa, aka, i ka waena no.  I ko'u wa no i lilo ae ai ma keia ano, ua hoano e pu ae la no hoi oia i ke kulanakauhale na makeke, a me na malaai.  O na ano lahui hoi e noho ana ma ko'u kulanakauhale, eha papa no ia:--na Mahometa, na Kristiano, na Iudaio a me na Megiana, (Magians,) he lahui hoomana i ke ahi, a noolilo ia ae la lakou i mau kino i.a, oia hoi keia.  O ke keokeo ua Mahometa, ka ulaula na Megiana, ka uliuli na Kristiano, o ka lenalena o na Iudaio no ia.  A ua hoolilo ae la no hoi oia i ko'u mau aupuni, i mau kuahiwi eha, a kukulu ia ae la lakou ma hai o ka loko wai au i ike mai la, a mai ia wa mai, ua hoeha mau mai oia ia'u ma ka waiho ana mai maluna o ko'u kino i na hauna welenia o ka uepa ili he haneri me hookahi, i kela la keia Ia o ko'u noho ana maanei me ka hoomanawanui, a hiki wale no i ke kahe ana a ke  koko mai na mawae eha o ka maewaewa mai o ko'u kua, i like me na muliwai e kahe ana, a hookau mai la maluna o ko'u kino kanaka i kekahi kapa hulu malalo ae o keia aahu o'u.

    I ka pau ana no o kana hoike ana i na moolelo kamahao o kona aupuni, na kanaka a me na mea e ae e pili ana, kulou iho la oia ilalo a uwe iho la me ka naau kaumaha, a hoopuka ae la i keia mau lalani mele,

E haawi mai i ka hoomanawanui e like me

    kau olelo, e hoomanawanui au i loaa'i

    ka pomaikai.

Ua kupilikii kou kino, no ka eha i loaa ia'u,

    na ka Ohana o ke Kaula e noi no no'u.

 

    No keia mea, haka pono aku la na maka o ka Moi maluna o ke kanaka opio me na maka haloiloi i na waimaka o ke kaumaha kukonukonu, a olelo mai la, E ke kanaka opio, ua hoonui ae nei oe i ke kaumaha o ko'u naau me ka eha o ko'u puuwai no keia nuhou kupanaha, aka, (wahi no ana) aia i hea kahi i noho ai o keia wahine?  A pane mai la ke kanaka opio, Aia no oia iloko o ka he kupapau, kahi hoi e waiho la ke kauwa eleele, maloko o ke keena poepoe, a i na la a pau, mamua ae o kona hele ana aku e ike iaia, wehe ae la oia i ko'u kapa a hahau mai la maluna o'u he hanuri me hookahi hauna uepa, a uwe ae la me ka leo kaumaha, aka, aole nae e hiki ke oni ae a pale aku i kona lima aloha ele, aole, aole e hiki, ua paa malalo o ka mana kupua ana i ae ai, a owau no ka ka lua ahi.o kana mau hana lapu wale.  Mahope iho o kona haawi ana mai i ko'u hoopai mau, hele koke aku la oia ilaila, a lawe pu aku la no hoi i ka waina a me ka i'a imua ona.  Ma o Alahe la e ke kanaka opio, wahi a ka Moi,  E hoike aku no au ia oe i kekahi hana lokomaikai, i hoomanao ia ai ko'u inoa ma ou la e na kanaka a pau. a lilo hoi ka'u mau hana i moolelo kaulana ma kela ao e hiki mai ana.

(Aole i pau.)

 

KUMUMANAO.

 

    NO KA HOOIKAIKA ANA O NA KANAKA I KA HANA.

    He nui a lehulehu wale na hana i waiho ia mai ma ka hoona nei i mea na kela kanaka keia kanaka e pomaikai oi ka noho ana ma ke ao nei.  A o ke kanaka e hooikaika ana ma na hana, ua kapaia mai ia kanaka he kanaka hooikaika hana.  Ua loaa ia kakou kekahi mau manao.

    1 O ka hooikaika e imi i na kanawai o ka Honua.

    2 O ka hooikaika e imi i ke ano o ka ha. na ana.

    3 O ka hooikaika ma ka hana maoli ana.

    1 O ka hooikaika e imi i na kanawai o ka honua.  Ma na aina i piha i ka naauao, ua nui ka poe hooikaika ma keia hana, a ma ko lakou hooikaika nui ana, na loaa ka pomaikai nui i waena o ke ao holookoa.

    O Humeperei ka mea nana i imi i ke kanawai o na mea ka huli ano; a mahope iho ua hooikaika kekahi poe, ua loaa ia lakou ke Panana a na laha ia mea a puni ke ao nei, a ua pomaikai ke ao holookoa, no ka loaa mua ana o ke kanawai ma mua o ka hana ana.

    2 O ka hooikaika e imi i ke ano o ka hana ana.  Aole kakou e pomaikai wale ma ka ike ana i na kanawai o ka honua, ke ole e hooikaika hou aku a loaa ka pili ana oia mau kanawai i ka hana.  Pela ka hooikaika ana o Simeatona, a loaa ke ano o ka hana ana o ke Panana, pela no hoi ke Kahunapule, ua ike oia i ke kanawai o ke Akua, aole e pomaikai nui na kanaka i ke kanawai ke maopoopo ole i ke kanaka, aia a na ke kahuna e wehewehe a e kuhikuhi mai i ke ano o ka hana ana, alaila pomaikai a ola hoi ka ohane.

    3 O ka hooikaika ma ka hana io ana.  O ka poe e hana ana pela, ua kapaia mai lakou he poe hana.  Oia ka poe mahiai a he poe hiki ia lakou ke hoano hou i na mea a lakou i makemakeai he pono, a ma keia ano no hoi e loaa mai ai na waiwai he nui loa i kela a me keia kanaka.

    Ua hiki no i ke kanaka hookahi keia mau hana ekolu, a i kekahi manawa elua, e like uo hoi me ke ano o ka hana ana.

D A. KAIOLE.

 

MAU KAHUNA LAPAAU HAWAII.

 

E KA LUNAHOOPONOPONO;  Aloha oe:--

    Me kuu ike a lohe hoi i na oielo a na kahuna, no lakou na inoa i hoikeia malalo, a me na olelo a kela me keia kahuna a penei.  I ke ahiahi Poakolo, la 12 o keia malama, hora eono oua la ale, ua hiki kino mai o Keonipoe, k no Kaalaiki, a me Kahikina k no Honnapo, a me Moeawa k noia wahi hookahi, ma ko makou hale noho ma Naalehu, na lakou na olelo ano hooweliweli, oiai e waiho ana ka'u keiki i ka mai oia o loane Mailolo kono inoa, he keiki opiopio loa, nona ka heluna o keia mau la o ke ola ana, elima malama iwakalua kumaono la, a halawai ai ka lohe o ko'u pepeiao, me ka lakou mau olelo.

 

    1 O Keonipoe, nene ka ike hooiloile i ka mai o ka'u keiki, eia kana o ka mai o I Mailolo, ua pili i ke ino o ka hale, oiai he hale e ku nei i ke ahua, a maia ano, halu mai ai kela penei, aia ke kai, aia ka lani aia ka opoe, aia na mea a pau maikai ka hale ma ka aana ana, he iao mae.  Oleio hou kela, "Akaka molalelale Haleakaia, ka uwe a ke kioi o Koolau, uwe kalou ka pua i lale," E kulou ana na kupuna, na makea na moopuna, ne keiki, i na nane ka laau ola; eia ka laau, i @@oaki i @@lin@, e hi-a, @-@a ke ahi, a ko aku i ehe ao luau, e o waiho pa i ke kauahi hookahi, a haelale loa aku, he moa ulehiwa ka hope, oe na mea a pau o ka hale e ai, alaile o ke ola oeia.  Nana hou mai, he laau kauai maleko, alaila ela loa, pou ke pilikia.

    2 O Moeawa, o kaua ike hoi kuaa, o ka mai o ke keiki, he mea make@ewa ke hana, i ka laau, ua haikea, ua poopoo na maka, aole e ola ua make,  A'oha ino.

    3 O Kahikina hoi, o kana ike ka'u i mahalo, no koua ano hoookamaui, ole, eia kana meu olelo o ka mai o ke keiki he mai paaoao, ua pau ka wa pono, e kali i keia po ina make, make no, ina aole e make, aia i ke ahiahi la apopo, (Poeha) alaila make

    O na ike a keia mau kahuna ekolu, a me ka lakou mau pono,  no kuu ike he poe hoopunipuni na kanaka maoli, ua hiliuai au ma ka lokomaikai o ka mea nana i hana ka lani a me ka honua.  Eia ka'u ia oukou, ina e hele ana kekahi mea i ka pilikia a o keia poe kahuna ka mea nana e hana mai puni oukou, o hoohamama e ia auanei ka puka o ka hale paahao.

    Owau no o      R  P.  Kuia.

    Waiohinu, Kau, Hawaii, Mei 26, 1875.

 

    [He Kumumanao keia i haiia e kekahi haumana o ke Kuia o Kamuiliili ma Iune 22 1875.]

KA MANAOLANA POHO.

 

    O ka manaolana poho, heaha ia?  Oia ko ke kanaka manao nui ana e hana i kekahi mea ana i manaolana ai ao'e nae i ko.  Oia ka manaolana poho.  A ina o ka manaolana poho ia, alaila, e loaa no ia kakou kekahi mau mea e pili ana i keia   kumumanao, panei no ia:  O keawenuiaumi he alii ia no Hawaii i ka wa kahiko, a he kauwa kaua o Pakaa, a o keia kauwa he malama pono loa i na mea a pau loa a kona haku, aka, mahope iho, haalale iho la o Pakaa, a mahuka aku la a pae i Molokai me ka ike ole o ke alii a me ka lehulehu, o ke kumu oia hele ana, he wahi kuia mawaena o ke kauwa a me kona haku.  Mahope o ia kaawale ana, ua ulu mai la a nui ke aloha iloko o ke alii no kana kauwa; a no ia mea, ua hooholo iho la ke alii e imi i kana kauwa a kahi e loaa aku ai,  Ua holo mai ke alii ma na kaulua, a me na auwaa e ae, a i ke kokoke ana ma Kalaeokala.u, loaa iho la na waa i ka makani a pau iho la na waa i ka huli, a lana ae la ka auwae kehi uuku, a pae aku ke alii a me ka lehulehu i Haleolono Molokai, a pela e ko ai keia mau lalani mele:

     "A ka wiliwili i Kaupea i Kanehili,

       Ua hili a--u, ua hili au--e,"

Ua kau ae la i Kapua ka auwaa panana, a ua hoi nui aku la me ka loaa ole o Pakaa.

    Eia hoi kekahi like ana:  O Hulumaniani, he makaula oia no Kauai, ua manaolana oia e hele aku e ike ia Laieikawai ma Laie; ua hele aku ua makaula nei me kana mau mohai me ka manaolana e holopono ana, aohe nae i loaa, no ka mea, ua holo hele aku Ia ia me ke kupunawahine a hiki i Molokai, a hiki no ka makaula i Molokai, a pela aku a hiki i Hawaii, aohe no Le loaa iki, a nolaila ua akaka he manaolana poho maoli keia o ka makaula.

    Ina i pau ole ke kanalua no keia, alaila, e nana aku kakou ma ka Baibala, eia no ia:  O ka poe nana i kukulu i ka Halepakui o Babera, me ko lakou manao e kukulu i keia hale a hiki i ka lani, aka, mahope ino loaa iho lakou i ke ku ia; ua ano e ka lakou olelo, a ano e pu no hoi ka inoa o na mea hana, a o ke ko ole no ia o ko lakou manaolana, a o keia manaolana he manaolana poho, e like me ko kakoa kahua e ku nei.  Nulaila, e o'u mau hoa, mai hoohalike i ko kakou mau manao e like me kela mau kuhikuhi maluna ae.  Me ka Mahalo.    B. K. PAIANA JR.

    Kamoiliili, Iune 22, 1875.

 

    O ke kahunapule mopepe wale, ua like ia me ke apuapu pahee, me ka pahi oi ole; me ke koa kiai makau wale a haalele i ka na pu.  Ina i wiwo ole na kanaka i ka hana hewa, e wiwo ole na kahunapule i ka hoohuli mai.

    O KA hulu bipa ma Auseturalia, oia ka pape elua o ka waiwai malalo koke iho o ke gula, mawaena o na hana mikiala o Auseturalia.

    MA KA la II o Mei, ua komo aku ha puali o na wahine Geremania e hao i ka hale kula Katolika o Konigahate, Sileaia, me ke kukala aku, aole lakou e ae i ka lakou mau kamalii e lilo i mau katolika.  Mahope o ka nui ana mai o na pioloke, ua kahea ia na koa aupuni, a na lakou i kipehu aku i ke anuina piha i na makaikai mai na alanui uku:  He iwakalea ka aoi o na kanaka i hepuia.

    AOLE paha he huakai imi welau akeu makaukau a ne, e like me ka huahai a ke aupuni o Beritania o hooana aku i keia mua iho.  Ua hookaawalela e ke aupuni na dale kokoke e hapalua mihena no na lilo a keia e keia nuakai.