Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 28, 10 July 1875 — HEAHA KA WAIWAI O NA KAAO KAHIKO? [ARTICLE]

HEAHA KA WAIWAI O NA KAAO KAHIKO?

Mamua ae o ko'u hoopuka ana'ku i na ! haina no kei» mau ninau, he pono ia'u e hoakaka iki aku i ke ano o keia hua olelo, Kaao: O ke kaao, ho moolelo no ia i hakuia mamuli o ke akamai a me ka noonoo o ka poe kahiko, me he mea'la, he moolelo maoli i kakauia, e hoakaka ana i ke ano o kekahi mea, i ka hana paha aia mea, a i ke kumu , paha oia mea. A no ka lilo he mea paanaau loa, a wale waha hoi ma ke kamailio ana o kekahi poe, ua kapaia aku, he kaao, a he keaka paha kekahi inoa. O ka manao no hoi o kekahi poe, hookahi no ano o ka huaolelo kaao. a me moolelo. O kaao o moolelo no ia, a o moolelo hoi, o kaao no ia. No ka mea, ua like loa no laua ma ke kamailio ana. Aole nae pela ka manao o ka mea e haku nei i keia kumumanao, no ka mea. O kaao he mea haku wale no ia ; a o moolelo hoi, he mea oiaio maoli no ia. Oia iho la kahi mea hoakaka aku. I na ua hemahema keia hoakaka ana e kala mai ia'u. A no hoi, ke koi ia mai nei au ko oukou hoa kumu, e hoohuli hou ae i ka'u kamailio ana no ko kakou kumumanao. Oia hoi ke ia. Heaha ka waiwai o na kaao kahiko ? 1 O ke kaao, he kumuwaiwai no ia no ka poe ike i ke kaao. 2 O na kaao kahiko. he mau nuhou ano nuiia i ka hanauna hou o kcia manawa, ke kaulana ma na mea mai kai, oia ka waiwai o kekahi mau kaao. O ke kaulana ma na hana ino, oia ka waiwai o kekahi. 1 He kumuwaiwi no ia no ka poe ike i ke kaao. I ka manawa kahiko, ua makemakeia e na'lii, a me na mea a pau na kaao lealea. I na e lohe ia ae e na'lii kekahi mea akamai, a lealea paha ma ke kamailio ana, a me ke oli ana paha ma na mele ; o ke kii ia mai la no ia. O kahi ai, a me kahi ia no hoi ka uku, a i ole ia, he wahi kapa, a malo paha. A i keia manawa hoi, ke uku ia nei i ke dala ka poe nana e hoopuka i kekahi mau kaao ma na nūpepa. 2 O na kaao kahiko, he mau nuhou ano nuiia i ka hanauna hou o keia manawa. Aole no paha i hooneleia ka hoomanao ana o koʻu mau hoa kumu, i ko lakou olioli me ka iini ana, no kekahi mau kaao a lakou i lohe ai. A eia kekahi oia mau kaao. O ke kaao o Hiiaka, Keamalu, Kuapakaa, Kawelo, a pela aku. A pela no hoi ke kaao o Robiana Lo, i keia manawa, ua lilo no ia he nuhou maikai loa. 3 O ke kaulana me na mea mai . kai oia ka waiwai o kekahi mau kaao. Ua kaulana o Kawelo no kona koa ma ke kahua kaua, a pela no o Kanahoa. Ua kaulana hoi ke kaao o Pakaa no kona ipumakani o Laamaomao, a me ka imi ana o kona haku iaia. A no ka ikaika hoi ko

Kailipaula mea i kaulana ai, na kaulana hoi kekahi no ka lea o na mele me ke oli ana, a pela aku. A oia ka waiwai oia mau kaao e koi mai ana ia oe e hoohalike aku pela. A. Panui Kumukula, o Kapaa.