Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 29, 17 July 1875 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XIV. HELU 29. HONOLULU, POAONO, IULAI 17, 1873. NA HELU A PAU 711.

 

E Pau na Pupupu Kahiko!

 

E pani me na Hale Laau!

 

PAPA, PAPA, PAPA

O KELA ME KEIA ANO,

 

A ME

 

NA LAKO KUKULU HALE

O KELA ME KEIA ANO, MA KA

PA-PAPAO S. G. WAILA MA!

 

KIHI O

 

ALANUI PAPU me ALANUI MOIWA

@INE, no ke Kumukuai HAAHAA

LOA I ae like ka nui me

ka makemake.

 

LAAU NOUAIKI!

NA LAAU KAOLA,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA HELE,

NA KUA,

AAHO,

AAHO LIILII, &c

 

LAAU ULAULA!

NA LAAU KAOLA,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA HELE,

NA KUA,

AAHO, POU,

AAHO LIILII,

MOLINA, &c

 

Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula,

Na Puka Hale, o na ano a pau,

Na Puka Aniani, o na ano a pau,

Na Olepelepe Puka, o na ano a pau.

 

Pepa Hale me na lihilihi.

 

NA LAKA PUKA

NA AMI-PUKA,

NA AMI-PUKA LIILII.

NA KUI NAO

 

PENA, AILA-PENA, VANIKI,

HOOMALOO.

 

PAAKAI Helu 1,

O PUULOA.

 

            E lawe wale ia no na mea i kuai ia keia Pa Papa aku a i kahi o ka mea i kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike.

 

Aia maanei ke keena o ka

MOKUMAHU "KILAUEA,"

L. MARCHANT, Kapena.

 

S.G. Waila ma.

709 3m 721

 

KULAWAE I MINAMINAIA.

 

            Aole au i manao e hoopuka i keia ano manao, a aole hoi e hooluhi ia oe e ka L H a i ka poe hoi e heluhelu ana i ke Kuokoa, ina he hookahi a elua na lia ana, nune ana hoi no keia manao, aka, he mau makahiki aneane uni a oi aku, a no ko ʻ u ike pono, a lohe pono hoi o na kula o keia au, aole i like me ke kula a ʻ u e olelo nei, a eia imua o ʻ u hoike o ia mea he nui no.

            O ke kula a ʻ u e olelo nei, oia ke kula i kukulu ia ma Kipahulu, Mokupuni o Maui, i ka makahiki 1854, i ole ia 1855 paha, ke ole au e kuhihewa, o D Kahaokamoku ke kumu.

            I ka 1855 a 1856 paha, ua hiki ae o D Kahaokamoku, i Kipahulu, a i kahi wa, ua lilo ia i kumukula no kekahi o na ula o Kipahulu, oia ke kula Puki, oia kahi o Makaula i keia wa.

            I ka hala ana he makahiki, ua kukulu ia i Kulawae maoli, a ua wae ia na haumana mai Koolau a Kaupo, o na haumana nae ia wa, no Kaupo a me Kipahulu iho no. Oiai keia hoomaka ana, ua pii maoli no ka mahalo ia o ke kula, me he lupe lele la i ka la malie, e uhi ana kona akena ia i o a i o. Ua mau no keia kula a hiki i ka 1864 pau, a i ole ia mahope mai.

            Mai ka hoomaka ana o keia kula a hiki i ka 1863, ua komo mau na haumana i Lahainaluna, a o ka hope loa paha, o ka mea ia e kakau nei i keia moolelo. A mailoko ae o keia kula ka nui o ko ka apana a Hana poe opio naauao e noho nei, noho pono a noho laau, waiwai a ilihune.

            O ka poe a pau o keia kula i komo i Lahainaluna, ua mahalo piha ia e na kumu no ka eleu, a makaukau ma na buke i ao ia.

            O ua kula nei, he kula i hapai ia, me na ano kupanaha i ka ike aku, a o ka ʻ u ia e hai aku ai, aole au e kaena ana, aole, aole loa. A manao au, i na aole au i kuhihewa, aole no he lua o keia kula mai Hawaii a Kauai.

            Penei na hana. I ka la mua o ke kula, eia ka hana, he hoomaemae i ka hale, a me na mea like. Pau ia, komo na haumana a pau iloko o ka hale ia wa, ua hai ia na kanawai i ka wa kula, iloko a iwaho, i ke alanui a i ka hale, na haawina o ka la, na kanawai o ia mau haawina, ka wa kula o kela a me keia papa, na wahi kapu, na wahi noa, na hana kapu a noa hoi.

            A pau keia mau mea i ka hai ia o ka hookuu no ia o ke kula. I kekahi la ae, hele mai la na haumana i ke kula, i ka hora 7 o kakahiaka, e kula no e like me ka manao o ke kumu, aia no iaia ka pau, ina elua hora kula, a 1 hoi ia la ua pono ia, a i na mai ka hora 7 aku a ka hora 5 o ke ahiahi, oia no, e loli ana e like me ka manao o ke kumu.

            I ke kula ana o na papa, e ao oe i ka noho malie, o kikoia mai oe e ka luna i hoonohoia i mea kiko i na haumana, mai iniki, oni ino, nana ia hai, i ka hai buke, malama no oe ia oe e like me na kanawai, e pane pono aku oe i na niele a pau, i hookahi no pane ana, aole elua, ina i loaa ole ia oe, e kiko, ina 3 kiko, a Poaono ae hele i ka hana a ke kumu e hai mai ai ia oe, o ka rula mau, e

heihei me ka la, aole pono e puka e ka la mamua o kou hiki ana i kahi hana, ina he 10 mile ka mamao o kou wahi a oi a emi paha, ia oe e hana nei, e hana ana mai ka hora 7 a ka 5, 6 o ke ahiahi.

            No ke oolea loa o na kanawai o keia kula, ua holo loa na mea i ao ia a ua makaukau na haumana a pau, a i na la hoike iaia no ka moi o ka lanakila. O keia ke kula maluna o na kula a pau, mai Kaupo a Koolau, a i ole maluna o Maui a puni, koe o Lahainaluna ma na buke kiekie.

            He mea kupanaha hoi ka malu, a me ka hoolohe o na haumana i ke kumu, a me kona mana ma na mea a pau. Ia wa, aole leo o na makua e kue ae ai, me ia ike no i ke oolea o na kanawai, i ka luhi loa o na keiki i ka hiliia, nele i ka ai, ia mea aku a ia mea aku. Ua kau pu ia na kanawai i ka hele ole i ke kula Sabati, e like no me ko na la noa e ae, ke hoolohe ole i na makua.

            I ko'u ike, he mana loa ke kumu o keia kula, a oi loa aku i ko na makua mana maluna o na keiki, a me he kula hanai la, a oi aku no. Ma keia mau ano, nolaila ua holo pu ke kula me ka pono o ke Akua, oia ke mea i nani loa ai ke kula.

            Eia hoi, oiai ka mea kakau he haumana no ua kula la, ua lohe ia mai he oi o Lahainaluna, ke oolea a na kanawai, aka i ke kono ana aku ilaila, ua akaka aole he oiaio, he hapa ko Lahainaluna, he oi loa aku no keia ma na ano a pau, ma ka hana, ke ao ana, na kanawai hoomalu, aole au i ike i na mea a'u i ike ai ma keia kula, ma Lahainaluna he palupalu loa na kanawai hoomalu o Lahainaluna ma na mea ao, a ma na ano hewa e ae, ua ike au, oiai eha makahiki.

            Ano keia mau ano o keia kula, ua ake nui au e loaa ona kula o keia ano, iloko o na kula o ke aupuni, ua hala ia wa, hala pu me ia mau ano maikai.

            Aole paha he kula wae o ia ano e ku nei, he kula pualu wale no, a pela e ike ia nei malalo iho o ka Papa Hoonaauao, ma o ke Kahukula Nui la.

            I ka hoolike ana i na kula o ia au, me ko keia au, mau ka nele o keia emi i hope i ka nana aku.

            Pehea, aole anei e pono e kukulu ia i kula wae ma kela a me keia apana kula i mea e hoomakaukau ai no Hilo, a no Lahainaluna hoi? Oiai o ke apana a ka mea kakau e noho nei, oiai ehiku ona mau kula.

            Maanei ke hooki nei au. Me ka mahalo.          PUEHUKANAIO.

 

NO KE AO OPUA I KA LANI.

            O na ao opua i ka lewa, oia no na ao aiai keokeo ma ka lewa i ikeia aku e na maka o na kanaka ma ka pili lani makai a ma na aoao hoi o na mauna, a me na wahi e ae o ka lani.

            Ekolu no ao opua i ka lewa i ikeia e na maka o na kanaka ma ko kakou nei Hokuhele.

            1 Ke ao opua ua.

            2 Ke ao opua makani.

            3 Ke ao opua kiikii.

            1 Ke ao opua ua. Oia no ke ao keokeo me he kihei keokeo la i uhola ia ka hele a aiai i ka lewa nuu, i ka lewa lani, i hiki ae i ke kakahiaka nui ma ka pili lani makai, me he mea la, e kiei iho ana i ka puka o ka hale.

            Nolaila, heaha ka waiwai o ke ao opua ua? No ke ao opua ua mai kekahi ua, oia ka ka poe haku mele o na Kona nei i haku ai.

                        "Aia ke ao ua ka aina,

                        E ua mai auanei i ke ahiahi

                        Pulu elo i ka ua o kanahele."

            Pela no, i ka wa e hoi mai ai ke kupa kamaaina o na Kona nei, (ke kau la) a hala paha eha mahina o ka la ana, me ka ike ole ia aku o ke ao opua ua iloko o ia wa, aka, i kekahi wa nae, ikeia aku la ke ao opua ua i ke kakahiaka nui, alaila olelo ae la na kamaaina me ka leo nui, "E ua ana," he oiaio no, ua haule mai la na paka ua o Kulanihakoi ma ke kula panoa i ka la o ka makalii, mahope iho, o ka ulu mau la no ia o na mea kanu a na kanaka, manao ae la ke ola.

            2 Ke ao opua manai. Oia no ke ao e hookokoke aku ana ma ka aoao o ka mauna i ka wa kakahiaka, a i ole ia wa, i ke awakea ana ae hoi. Heaha ka pono o ke ao opua makani? Aia a manao ae ke kanaka e holo ma kekahi wahi e aku, maluna paha o ka moku, a o ka waa paha, a ike ia ia aku ke ao opua makani, alaila e olelo auanei ke kapena a me na luina,

                        "Ke homo nei ka moku,

                        Aia ka makani mahope,

                        Ke hao nei na pea heke,

                        Haaheo i ka ili o ke kai."

            3 Ke ao opua kiikii. Oia no ke ao i ike ia ku ma ka lewa i ka wa ahiahi, me he hookiikii ana la a ke kanaka ke nana aku. He ao hoopakalaki no hoi keia i na manao iini o ke kanaka, no ka mea, ua manao nui ke kanaka e loaa iaia he mau pomaikai nona mai a hai mai, aka, ia ikeia aku la ua wahi ao opua kiikii nei e ka lopa kuhikuhi puuone a olelo ae la, "aole oe e pomaikai ana, aia ke ao opua kiikii la."

                        "Paoa i ke ao opua kiikii,

                        Hoi nele i ke kula o Kahelo

                        Alaa oe ia e moewaa."

                                    S II PETER KALAWAIAOPUNA.

                                    Kumukula o Pahoehoe, Kona A.

 

NO KA WAI A ME KONA MAU PO

MAIKAI

 

            O ka wai, oia kekahi pomaikai a ke Akua i haawai mai i na kanaka a pau o ke ao nei, aka, o ka makemake o ko kakou mea haku manao, oia ka imi ana ʻ ku i na pomaikai e loaa ana ma ka wai, nolaila ke ninau aku nei au. "Heaha la na pomaikai e loaa ana ma ka wai?"

            1 Ma keia mea o ka wai, e hoopokole ia ai ka luhi o na kanaka i ka lawe ana i na waiwai mai kekahi aina a i kekahi aina.

            2 Ma keia mea no hoi i manao ia ai ke ola o na kanaka a pau o ke ao.

            3 O ka wai no hoi ka mea nana i hoopulu na mea kanu a pau o ka honua.

            4 O ka wai no hoi ka mea nana e hookaa na huila wili ko, a pela aku.

            He nui aku no na pomaikai i koe, aka oia iho la no nae na pomaikai i loaa ia ʻ u.

            1 Ma keia mea e hoopokoleia ai ka luhi o ke kanaka i ka lawe ana i na waiwai mai kekahi aina, a hiki i kekahi aina. Penei e akaka ai keia, aia a huli aku kakou a nana i ka ha wai o Hilo, ua hanaia keia ha wai mai ke kuahiwi mai a kai o ka aina, a maluna o keia ha wai i laweia mai ai ke ko, ka wahie a pela aku. Nolaila ke ninau aku nei au, "Aole anei i hoopokoleia ka luhi o ke kanaka ma keia mea he wai, i ka nana aku, ua hoopokoleia ka luhi, nolaila ua akaka, he pomaikai e pili ana i ka wai.

            2 Ma keia mea no hoi o ka wai i malama ia ke ola o na kanaka a pau o ke ao nei.

            Penei e akaka ai, pehea ina aole i haawi mai ke Akua i ka wai, i na kanaka a pau ma ke ao nei, e loaa ana anei ia lakou ke ola? I ka nana aku, e pau ana na kanaka a pau i ka make, a make pu no hoi me na mea ola a pau,  nolaila, o ka haawi ia ana mai o ka wai he kumu ia e pomaikai ai na mea a pau maluna o ka honua, nolaila ke manao nei au he pomaikai keia e pili ana ma ka wai, he nui aku no na pomaikai keia e pili ana ma ka wai, he nui aku no na pomaikai i koe no na mea e pili ana i ka lua o ko kakou haina, aka, na oukou no ia e hoolawa aku e like me ka hiki.

            3 O ka wai no hoi ka mea nona i hooulu i na mea a pau ma keia honua.

            Aole paha kanalua iki ma keia mea he oiaio maoli no o ka wai ka mea nana i hooulu na mea kanu, e like me na mahiai ko e waiho mai nei ma keia Pae Aina, ina aole ka wai, pehea e ulu ana no ke ko a me na mea kanu e ae ma keia ili o ka honua?

            Ke pane aku nei au ia oukou me ka wiwo ole, aole e ulu iki, he maloo ka hope a o ka hoka loa no ia, nolaila ke puana ae nei au, ua Akaka ka pili o ka pomaikai ma ka wehewehe ana I ke kolu o na mea e pili i ka pomaikai o ka wai.

            4 O ka wai no hoi ka mea nana e hookaa i na huila wai, wili ko a pela aku.

            I ko kakou makaikai ana mawaena o keia Pae Aina, ua maopopo o ka wai no ka mea nana e hookaa i na huila o kela a me keia ano, a e loaa ae na pomaikai he nui wale, oia hoi ka loaa ana o ke kopaa a me na mea like, aole no hoi mailaila wale no, eia kekahi, ma keia no hoi e hookaa ia ai na huila wili laau, a e loaa no hoi na papa he nui wale, na kua laau, a pela aku, nolaila, ua maopopo ia’u ma keia wehewehe ana i na pomaikai e pili ana i ka wai, he nui aku no na pomaikai i koe, aka na oukou no ia e noonoo aku. PETER NOWLEIN.

Kumukula o Kalihi-kai, Kauai

 

NA MEA HOU MA KA EKALESIA O

KALAPANA.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E Aloha oe :

            Oluolu oe e hoike ae ma ke akea i na hiohiona o ka Ekalesia o Kalapana,-O ka E. O. K. he Ekalesia ia e Rev. P. B. iloko o ka makahiki a oi ae, aka, mamuli o ka lokomaikai o ke Akua, ua hookomo oia i ke aloha iloko o na lala o ka aha hui Euanelio o Hawaii Hikina a ua noonooia a aponoia o Rev S. Kamelamela ke lilo i makua no makou. Ua koho no ia Aha ia Rev J. F. Pokuea i Komite hai ae ia mako@, us hele ae e kahea J. @, J. A. K@auka, J. Paakaula, Hooholoia.

            Ma ka pule hope o Noemaba, ua hiki kino ae o Rev S K. Sabati, lawelawe i ka hana a ka Haku, Poakahi ae, hele ma na kauhale me ke ano malihini aku i ke kaha, me ke pailaka ana o J. Paakaula, a Sabati ma Kealakomo a me L@e@puki, mahina hou ma ia hebedoma, hebedoma 2 o Decemaba mahina hou ma Kalapana, huina o na dala mahina hou $34.50 holo ka hana.

            Pule mua o Ianuari, he ahaaina a ka Haku kai malama ia ma ia la, ua ike aku makou i ka hua o ka ke kahu mau hana, oia hoi, 7 pope i huli mai, 7 moremona, 5 i hookomoia i ka hoahanau, o keia poe, he poe no i ka wa o P Barenaba, aohe nae he manaoia aku, iaia nei, he hua mae.

                        Na Kokua iloko o ia Mahina.

            Hanai kahu he $52@80, no ka Mahina Hou, $17@00, kokua hale halawai no Kah@ualea $12.75. Huina pau o na kokua o ia malama he $82@22, no ka manao o Rev S K e hele i ka Aha Euanelio, ma ka Poakahi elua o Feberuari, nolaila, ua kohoia na elele, no ka Aha ma Kohala me Hilo, T H Kaaihili, B Papapa no ka Ahahui o Kohala Akau, S W Kaikuahine, D W Kaaikauna no ka Ahahui Euanelio ma Hilo Aponoia. Hebedoma hope, hele ke kahu i Kealakomo me Laeapuki, hebedoma mua o Feberuari, lulu Mahina Hou, $24.00, kaawale ke kahu no na hebedoma eono, a ma ka pule hope o Maraki, hiki o Rev. S K i ka ekalesia.

            Poakahi hope o Maraki, oia ka la noonoo ia ai i wahi Hoike Kula Sabati, a ma ka lokahi like ana ua hooholoia. Ua hoomauia ia halawai i kekahi mau hebedoma mai, no ka noonoo ana ma ia haawina.

            Hoohuiia na ekalesia. Ma ka pule mua o Aperila, ua hiki kino ae ke komite o ka ekalesia o Opihikao@ e noi i ko lakou makemake i kahu, ma o na Luna ekalesia la o Kalapana, a mamuli o na kuka ana, ua ae na Luna o Kalapana, e hoohui i na ekalesia i hookahi kahu, a ma ka la 11 Sabati lawelawe ke kahu ma Opihikao, oia no ke Sabati i hoohuiia na ekalesia, a ua lawe ia aku 7 luna o Kalapana e hoohui me Opihikao, he mea hou no ia. Ma ia la no, ua kukuluia ka ahaaina a ka Haku no ia ekalesia, ua hoihoi ia mai 4 moremona, hookomoia i ka hoahanau 13 a me kekahi poe e @oeo ana iloko o ka palaka, us hoala ia mai lakou, a lilo i poe koa no Kristo.

            I mau hoa lawelawe pu hoi no ka Euanelio. Aka nae, us loheia aku ka leo hooiloilo ma o ke kahu mua o ia ekalesia, me ka olelo iho penei, “He hopohopo ko’u ma keia la i kuu ike ana iho nei, ua kukuluia ae nei kekahi poe o oukou i mau pohaku kahua no ia keia ekalesia, a ke manao nei au e lilo ana kekahi poe pohaku i mau Eleku@ a na lakou e helelei hiolo keia hale nolaila ke minamina nei au ia oukou, a me ko oukou mau uhane, no ka mea, aole oukou i ike i ka oukou mea e hana nei.” A pela wale aku na olelo. E like no hoi me keia mau olelo, pela no i ka poe i hookomo ia i ka hoahanau, a ma ka noonoo pono ana iho i na olelo me he mea la ua ku i ka hooweliweli me ka manao ino.

            Ma ka ike ana nae i na hoahanau o na ekalesia la, ua lokahi ma na hana, ua pau ka hiamoe, ua ku iluna a lawelawe i ka hana a ka Haku e like me ka mea hiki, nolaila, eia ka leo paipai ia oukou e na Luna ekalesia pohaku Eleku, imua a lanakila, i hoohokaia ka manao lili a me manaoio, mai kuemi hope a kanalua, aole hoi e hoi i hope, e hele imua, wahi a ka palapala, oia iho la ka leo hoolana ia oukou.

            A noi pu aku nei no hoi au ia oukou e na ekalesia huiia o Puna Komohana, e ala me ka hoihoi, e lalau i ka oo palau a huki like imua, e ala na kane, na wahine, ka poe ui ka poe hapanea, na opio o ke a@ o Kalakaua, e hopu a paa me ka hoomaopopo pono i ka olelo maikai no Kristo, I auhea ai na enemi, pio hoi na k@e, a lanakila oukou maluna o ka pouli, oiai he makahiki hana nui keia.

            Nolaila, e noi mui kakou i ka Uhane Hemolele e ninini mai maluna o kakou, e like me ia e hana mai nei ma na aina Europa, Amerika a me na aina p@ga@a, ke hana nei ka Uhane i waena o lakou. ke hoike nei. Ka nani o na hana, he nui ka poe i huli mai, a ke hoololi nei oia i ka poe e hele auwana ana i poe nana e hooko i kona makemake, a i poe paahana maikai hoi no ka Haku Iesu Kristo.

                        S W K PAIAALAOPUNA.

            Kalapana Iune 8 1875

 

O KA OIHANA HOONAAUAO HE MEA ANEI IA

E PONO AI KE AUPUNI, AOLE PAHA@

 

            Imua o na hoa kumu o’u e lawelawe ana i keia oihana nui me ka lana o ko’u manao e kokua mai ana oukou ia’u, no kekahi mau mahele e pili ana i keia kumumanao i hai ia maluna.

            Akahi. I ko’u manao o ka oihana hoonaauao, oia no ka oihana pookela loa ma na aupuni a pau o ke ao nei.

            Alua. O ka oihana hoonaauao, oia kekahi lala nui e pili ana i ke aupuni, a he mea ia e pono ai.

            Akolu. O ka pono o ka oihana hoonaauao, oia ka mea e kiekie ai ka lahuikanaka, a me ke aupuni.

            Aha. O ka pono o ka oihana hoonaauao kekahi mea e holo ai ka oihana mahiai.

            Alima. O ka pono o ka oihana hoonaauao, he mea e holopono ai ka Oihana Kalepa.

            Aono. O ka pono o ka oihana hoonaauao ka mea e pono ai ka Oihana Hoomana.

            Ahiku. O ka pono o ka oihana hoonaauao, oia ka mea e pono ai ka Oihana Euanelio.

            A ma keia mau kumu a’u i manao ai, na loaa ia oe na pono nui e Hawaii, a me kou kuokoa ana ; a ma keia kumu no hoi i loaa ai ia oe, he hoa maikai oe no na aupuni naauao o ke ao nei. Ina aole komo mai keia oihana i Hawaii nei, aole loaa ia oe ka noho kuonoono ana, ka makamaka maikai ana, me na aupuni nui.

            A ma keia mau manao, ke waiho aku nei au imua o oukou, na oukou no e kaana a e wae e like me ko oukou makemake. A ina he mau mea kekahi i koe ma keia kumumanao, e hiki no ia oukou ke hoopiha me ke keakea ole ia. Owau no me ka mahalo.                     D. KAHALELUHI,

                                                                                                            Kokua Kumu o Kaumakapili.

                                                                                                Kaumakapili, Iulai 8, 1875.

 

NO KA HOOPONOPONO AUPUNI ANA I KE AU O

KAMEHAMEHA V.

 

            Ano, mamua ae o ko’u hookele ana aku ia kakou maloko o keia kumumanao, ke noi aku nei au i ko oukou lokomaikai e k@l@ mai ia’u, ina ua hemahema ka’u hookele ana. Oia hoi keia:

            O ka huaolelo ‘Hooponopono Aupuni,’ heaha la ia. Eia no ia, ka Moi, na @ii, na Kuhina a me na Lunamakaainana. Maloko o keia mau mea a pau i hiki ai ke hooponopono i ke aupuni, no ka mea, aole no e ku ana ka huaolelo ‘hooponopono aupuni,’ i na o ka Moi wale no, aia no a hui mai ma keia mau mea ekolu, na ‘Lii, na Kuhina a me na Lunamakaainana, alaila he hooponopono ana ia.

            Nolaila ekolu mahele i loaa i ko oukou hoa kumu no keia kumumanao.

            1 Na Lunamakaainana, heaha ia? A heaha hoi ka lakou hana? He poe lakou i kohoia e na makaainana, a o ka lakou hana ka hooponopono i na Kanawai, a nolaila o ka hana a na Lunamakaainana, he hooponopono aupuni ana.

            2 Ka Ahakukamalu, heaha la ia? Oia no na ‘Lii I kohoia e ka Moi a i hooholoia hoi i mau hoa kuka no ka hooko ana i na Kanawai a na Lunamakaainana i hooholo ai. Nolaila ke manao nei au o na hana a me na hooponopono ana a ka Ahakukamalu, ua pili no ia i ko kakou kumumanao. A i na aole keia mau mea e hui pu ia, a hana i na mea e pili ana i ko kakou kumumanao alaila aole ia he hooponopono aupuni.

            3 Na Kuhina, heaha la ia? He mau lima hana lakou no ke aupuni. Ka lakou hana, oia ke k@@i, ka hoomalu, ka hooponopono ana i na mea pili ana i ka lakou hana i haawiia, a pela aku.

            Elima o keia mau mea he mau kuhina.

            1 Kuhina Waiwai. 2 Kuhina o ko na aina e. 3 Kuhina Kalaaiaina. 4 Loio Kuhina. 5 Kuhina Ao Palapala.

            A o ka lakou mau hana, a me ka lakou mau alakai ana no ia mamuli o ka hooponopono aupuni.                  J M KAAKAU.