Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 29, 17 July 1875 — KA PEPEHIKANAKA NAIHEHAU. [ARTICLE]

KA PEPEHIKANAKA NAIHEHAU.

1 O ka mea nooa k\ \no\ alina « kaa bc ' ! la mi ka U 23 o Apen!» o keia i I makahiki, us boeba iuo ioa iho la oia ia j I Hi!i»ka w. t ma Waialeale Eapaiena i Ha-j | mskaa Hawaii, a ca make loa iho ia aa i i wahioe ia ma ke ahiahi poeleeie o n« !a la | i hoehi ia ai oia, no aliua maewaewi i i ioaa iaia mai kahma mai o ba mea maoao . kanaka ole. Mamuii o oa olelo ike a na | hoike i akaka ai, he kapae o Halia- ; ka oa oa Naihehau ne», a oa eoho pu ma ! ia aoo no kekahi manawa loihi ; a ua loaa • hoi he mau keiki ; a iloko o kona wa i pe- , pehi ai a make aku la, ua hapai oia i ke ; keiki iloko o kona opu, aneano paha eono 1 maiama, a ua make pu aku ia ia hua o ko laua noho mare oie ana me ka makuahioe ; nolaiia, tia aneaue papalua ia na pepehikanaka iioko o keia hihu hookahi. Aka, i ka noho ana o ke Jure e noonoo ma keia hiiiia ma ka la 7 o keia milama, na hoehelo ka elua hapakolu o lakoo, oa ku kooa hewa ma ke degere akahi o ka iawe ola. lle olelo hooholo koikoi no ka iakou i hoehoio ai i aneaoe like kona kaumaha me ka liia i ka amana ; aka, ua pakele nae kooa ola, —aoie nae i iiio ia pakele ana o kona ola he mea e manalo ai kela iooa hewa, o Kaina. Ma ka nana ana i na kumu nui i aia mai ai keia hewa, ua akaka no noloko tnai o ka iu auo e ia aua o ko ke konaka noonoo e kekahi mea awaawa i lianaia, i me e hookela ae ai i na manoo, na hana, a me na laweiawe ana ma mua ae o kona kulana mau, a me ka noh» huikan ana. Maialo iho nei e loaa ai na olelo ike a na hoike iinua o ka Aha Kiekie o ke Kau Jureolulai ma Honolulu nei, i noho ai J ma ka I* 7 o keia maiaaia ; e like rae ia i I hoolakoia mai ai e ko makou mea kakau | kuikawa :— KE ASO NCI O NA OLELO IKE A lIOIKE 0 KA AOAO O KE ALII. KAr,ruA.—Ua noho au ma Waialeale i Hamakua Hawiii, a ua ike ia Xaihehau, a ua ike hoi iaia ma ka la o Apr. o keia makahiki, a me Haliaka (w) i nnke. Ua ike i ka moke ana o Uaiiuka ma ka hora 4 P. M. o ka la 23 o Apr. (o koia manawa, | aoie paha ia o ka manawa i make maoli ai, | aka, o ka wa no ia o ka pepehi ana, aole { nae he mea nui loa ia) I kuiia a i peku la ! hoi ma ka aoao aknu o ke poo e kupono ana i ke kumu pepeiao, a ua ike i ka puka nna mai o ke koko ma ko wahaa nie ka ihu. E hiamoe ana au, a 111 ka'u wahiue i kii mai e hoala ia'u, a lohe hoi i ka ieo huhu o Naihehau e nuka nna, me ka olelo aku"he wahine hoomake, a hookananuha." Ia wa, heie aku la su a paa ia Naihehan, oiai oia e kui ana a e pepehi aua hoi ia II;»liak8—Ile wahine manuahi oia oa N.uhehau, a ua hapai i ke keiki eono pahi malama—Mawaho ma ka ianai o ka hale k«hi i pepehiia ai o Halihka e Naihehau, a 0 kana mau olelo nui mahope iho o ka pe pepi ana, he wahine hookananuln, a me ke koi ikaika aku, e hoi i ka hale(i ko lana hale ponoi, uo ka mea o kahi i pepehiia ai he haie okoa aku) 0 ūaiiaka ka mea i 0010 mua aku ilaiiaa mahope mai o Naihehau. —I kona wa i hopu ai iaia, ua iawe akuoia a me kahi mea e ae i ua Naihehau nei, i kahi e hoepaa ai. Alamaka w.—Ua noho ou ma Kapulena 1 Hamakua Hawaii. Ua ike au ia Naihe- | han a me Haliaka w. i make. Makaia k 2S 1 o Apr. e noho ana au ma ko'u haie ma Waialeale, Kapulena Hamakua Uawaii. Ua hele ma» o Na»hehau a hopu i ka lauoho o Haliaka w., oiai oia e noho ana ma ka puka o ko makou haie, a huki aku ia, hoohina ia ia iiaio, a pa kooa poo i ka po haku maialo ae, kui iho ia ma ka aoao akau o ka papalioa a peku pu i ka wa e waiho ana iiaio. O keia wahine, he wahine manuahi oia oa Naihehau a ua hapai hoi i ke keiki. Ua hoio aku ia au e owao me ka oiaio ana, " Ua oki ua eba iho la ka wahine." Mahope iho ua puka mai la ke koko ma ka ihu a me ka waha* Ua olelo aku o Naihehau la ia, oia waie no ka mea maoa miiuna o Haiiaka, a ioa e make ana oia, oia (Naihehau) no ke ke pani.—Ua holo mai o Haiiaka i koaa hale no ka m«kaa i ke kane ; —maluoa o ka iio ka hoio aua mai, aoie noho, «ole pale, aole hoi he | kaulawaha. I kona wa i leie iho ai iialo, i a noho ma ka puka o ka hale, ua hiki mai ! la o Naihehaa mahope, a huki *ku ia i feona lauoho * pepehi hoi ia ia. Ua oleio maa mai o Haliaka iaia, " E eha ana aa." O ka Naihehaa oUlo mau mahop# iho o ka pepehi ana, he koi e hoi laua i ka haie. Kkoni Mila. Ua ooho aa ma Waialea« ie i Haoaakua Hawaii. Ua ike au ia Naihehaa a oie Haiiaka w, i make. Ma ka ia $3 o Apr. o keia makahiki i ka wa i pepehi ia ai o Haliaka, oia ka anwiaa la e hiamoe ana ao, a no keia hakaka ana i kiiīa mai ai ao e hoala. Ala ae la ao, a ike ia Naihehaa e pepehi ana ia Haliaka w.

me ka iimi ■ rae iti ka wawae, a b >!o »ku •a• me K«op»aa e hopa ia ts. O kan!» ! elelo ns* it vi e kap* ana i k» wahiae 4 -be wahioe lapow«le." a e kot aaa e hoi i ka ba!e_—U.» oonoi mai i p*bi, oa Lo!o so e huaa 1 na me* oi a paa.—{ ka'u maoto be p%bt paha e hoo ai iaia iho. Haaheo— walnue kioo oawaliw»li) —Hr>to m*i t»o o fla mahepe mai o Xaihebsg o ka h Uo aoa roj» a huki i ka iaooho, hoohioa ilalo, pepehi. koi, a hebi tna ka aoao akau o ke p**>, & he pthaka kekahi aoao ae. O ka'u oiea la \ ike. i !KE ANO >TI o NM olelo iks A N A UOIKS O j K\ PAAĪIAO. | Hokil Us noho aa raa Waialeale, Kapaleoa, i Haonkua Hawaii. Ma ke kak;hiaka Poakolu (o?a ka 1a i pepeh» ia ai o Uallaka) ua be!e au mai ko makoa hale aku (kahi i pepehiia ai) i ka tviena ai e uhnki ai na naakou, a eo ka n?, ua be!e loa aku la aa i kahi o Naihihau ma ; aia hoi e ina uala awaawa aoa lakou, ao!e nae an i 1 ike ua ona. Aia makou e uoho ana, olelo | ako la o Naihel.au ia Haiiaka w, aole oia l e tke bou me ka pake, a peia lioi o Haliaka i olelo mai a«, aole e hoi hou me kekahi wahiue e aku. He ano hoopaapaa iili keia olelo ana mawaena o Uua. Xaiisana w.—Ua ike an ia Naihehaa a me Haliaka. IKala i make ai o Hnliaka, iaa he!e aku au i ka hale o Xa:hehau ma. He inu uala ka hana enalaiia, —ua pau uae ka uala i ka inu ia mamua o ko'u hiki ana aku, aole oae au i ike na oon. O ka wa o keia inu uala ana mauiua ae no ia o ke awakea. Kahan'anui vt* —Ua noho au ma HanaakuB, Hawaii. Ua ike no an ia Naihehau a me Haliaka, a ua ike ia laua rna ka la i make ai o Haliaka ua una, a ano e ka olelo a Naihehau. Mamua aku ua noho oluolu pu laua, a m ua la ne», ua ona oloke na olelo una a Haliiika, a peia hoi o Naihehau. Makaaeae.—He kamaaina au no Hauiakua i llawan, a ua ike no liui ia Naihehau a nie Haliaka i make. l r a ike au ua oua a olalau ku laua mau olelo.—Ua noho maikai ! laoa momua aku. | Kekaula. Ua noho au ma Waialeale i ' Hamakua, Hawaii. Ua ike au ia Naihehau Ia me Halia w. i make. Ma kona la i make I ni, ua ike «u ia Hnliaka e helo ae ana ma 1 ka lio, maloko o ko'u pa, aohe noho lio, pale, a me ke kaulawaha. a iniihope ae o N'aihehau maluna uo o ka lio, aole pale, kaulawaha, ame ka noho lio. Ui ike au he wahiue maunahi o Haiiaka na Nainehau. I ka nai:a ana i na olelo ike maluna ae, ua akaka elua waie no kuinu nui o keia hewa i puka mai ai. oka nuho huikau a me ka malu pono ole o ke kane a me ko wahine ; ao ka inu ika mea e ona ai. E nana i bo makon manao pepa o keia la, uo na mea e pili ana i keia.