Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 32, 7 August 1875 — Page 1

Page PDF (1.53 MB)

This text was transcribed by:  Andrew K. Akao
This work is dedicated to:  Analu Akao - Halau Hula`O Kupukalau`ie`ie

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XIV. HELU 32. HONOLULU, POAONO, AUGATE  7,  1875. NA HELU A PAU 714.

E Pau na Pupupu Kahiko!

E pani me na Hale Laau!

PAPA,  PAPA,  PAPA

OKELA ME KEIA ANO,

A ME

NA LAKO KUKULU HALE

OKELA ME KELA ANO, MA KA

PA-PAPAO S, G, WAILA MA!

KIHI O

ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAH-

WAHINE, no ke Kumukuai HAAHAA

LOA! Ae like ka nui me

ka makemake.

LAAU NOUAIKI1

NA LAAU KAOLA,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA HELE,

NA KUA,

AAHO,

AAHO LIILII, &e

LAAU ULAULA!

NA LAAU KAOLA,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA HELE,

NA KUA,

AAHO, POU,

AAHO LIILII,

MOLINA, &e

Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula, Na Puka Hale, o na auo a pau, Na Puka Aniani, o na ano a pau, Na Olepelepe Puka, o na ano a a pau.

Pepa Hale me na lihilihi,

NA LAKA PUKA

NA AMI-PUKA,

NA AMI-PUKA LIILII,

NA KUI NAO

PENA, AILA-PENA, VANIKI,

WAI HOOMALOO.

PAAKAI Helu 1,

O PUULOA.

  E lawe wale ia no na mea i kuai ia kela Pa Papa aku a i kahi o ka mea I kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike.

Aia maanei ke Keena`o ka   MOKUMAHU “KILAUEA,”  L. MARCHANT, Kapena

                                                            S. G.  Waila ma.

                                                                709 3m 721

HE KAAO GEREMANIA

NO KE

KAIKAMAHINE NENE

MA KA

PUNAWAI.

[Unuhiia no ke Kuokoa]

  AIA I kela wa, e noho ana kekahi wahine luahine loa me kana pu-a nene ma kekahi wahi waiho wale mawaena o na puu elua, kahi a kona pupupu hale e ku ana. Ua poai puniia kela wahi e ka ulunahele, a maloko o laila e lele mau ia ua luahine nei i na kakahiaka a pau me na laau koo. Ua ikaika loa oia ma ia hana, a kekahi poe e manao ole aku ai ma ka nana aku i kona kino luahine, i ka hoiliili ana i na opala mauu no kana pu-a nene; e hoiliili pu ana no ho ia i na pua o ka nahelehele ma kahi ana e hiki aku ai, a hoihoi aku la i ka home maluna o koua hokua palupalu. Ina e nana aku kekahi i ka nui o na puolo na e hoihoi ai i kauhale, e manao ana kekahi e haki pu ana kona poo i ke kulou, aka e hiki ana nae i ka hale me ka ikaika kupono. Ina e halawai aku kekahi malihini me ia, e kunou aku ana ia me ka olelo ana, “Aloha oe e kou`u hoakanaka, nani hoi keia la! Haohao paha oe pehea la au i hiki ai ke nee maluna o ka honua, aka na kela nae a me keia, e lawe i kana haawe iho!” Mahope iho, makau wale mai la no na kanaka i ka halawai me ia, a nolaila, hele paweo lakou ma kea la e; a ina he makukane ke maalo ae ana me na kamalii ma kahi kokoke iaia, e olelo ana ia ia lakou, “ E malama i kela luahine kahiko; he wahine kupua ia.”

  I kekahi kakhiaka, maalo ae la kekahi kanaka ui eleu maloko o na ululaau. E pa pono an aka la, e mele ana na manu, a e pa kohaihai ana kekahi wahi makani kolonahe, ka mea nana e hooluliluli ana i na welau laau, a i ka nana aku i na mea a pau me he la ua piha i ka lealea a me ka hauoli. Eia nae aole oia i halawai me kekahi kanaka iloko o ia ulunahele, aka ke luahine kana i ike ai, e kukuli ana na kuli ilalo, a e oki mauu ana me ka pahi oki huita. Ua puolo e iho ia he puu mauu, a ma kona aoao e ku ana elua mau bakeke ua piha i na ohia a me na hua ai o ka nahelehele. “A! e ku luahine maikai,” wahi a ka hooho a ke kanaka ui, “pehea e pau ai ia oe keia mau mea i ka lawe?” “Na’u ponoi no e lawe, e kuu haku maikai,” wahi a ka pane, “aka o a keki a ka poe waiwai, aole o lakou makemake e hana ia mea. Aole anei e hiki ia o eke kokua mai ia`u?” hoomau aku la ka luahine i ka olelo, oiai ke kanaka ui e noho mai ana hoolohe; “he kua maikai no kou, me na wawae opiopio, kupono no ia oe. O ko`u hale, aole no ia i loihi o kou mau wawae e lelele ai hiki ilaila!”

  Huhu iho la ke kanaka ui i ka luahine, a pane aku la me ka leo ikaika iaia, “Ae; o kou makuakane, aole ia he kanaka ilihune aka he Couna waiwai, a i mea e ike ole ai oe, aole wale o ka poe ilihine wale ke hoounaunaia e lawe i na haawe, e lawe aku no au i ko aweawe.”

  “Ina e hoao ana oe,” wahi a ka luahine, ‘e hauoli loa au nou; aka eia na ohia a me na hua e ae au e lawe pu ai. He hora wale no ka loihi e hele ai mai anei aku aka, emi mai paha ina o o eke lawe.”

  Hoopipi iho la ke kanaka ui i ka lohe ana he hora ka loihi o ka wa e hele ai, aka, aole hookuu iki o ua luahine nei e hele ke kanaka ui, noho no hikiikii I ka hainaka ua piha i ka manu a kau aku la maluna o kona hokua, a i na puolo hua ai hoi maluna o na lima. “Ike iho la oe i ka mama,” wahi a ka pane a ke Couna opio, me ka pupuku o na helehelena “o ka puolo manu he kaumaha loa, me he mea la, ua pihai i na pohaku nunui, a o ua puolo hua ai, me he kepau la ke koikoi, aole e hiki ia`u ke hanu!”

  I ka pau ana o kana olelo, noi aku la ia i ka luahine, e hookuu hou ilalo, aka aole ae iki o ka luahine. “ Nana oe, wahi a ka luahine, “Aole e hiki i ka Haku ui i ka mea a ka luahine i haawi pinepine mai ai na`u e lawe. O na kauaka kiekie e like me oukou, he makaukau i na olelo maikai, aka ina ma ka hana maoli ana iho, hikiwawe oukou i ka imi kala. “Heaha kou mea e haalulu nei?” wahi a ka ninau; “hele mai oe e hapai i kou mau wawae, aole mea nana e lawe ae i kau mau puolo mai ia oe ae.”

  I ka wa a ke Couna e lawe hela nei ma kahi maloeloe, hiki pono, aka i na ma kahi e hoopii aku la ka iliili mahope one, a emi mai la kona ikaika. E kahe ana na kulu hou ma kona kuekue maka a hiki loa aku i kona kua, i kekahi wa anuanu, a i kekahi wa wela. “E kuu luahine maikai,” wahi a ka hooho a ke Couna opio, “aole e hiki ia`u ke nee aku imua a loaa ia`u kahi hoomaha iki.” “Aole maanei, aole maanei,” wahi a ka haina a ka luahine, “aia a hiki i ka kaua wahi e hele aku nei, alaila hoomaha, aka ano, he pono e hoomau aku kaua i ka hele, owai ka mea i ike i ka mea maikai e hana aku ai ia oe.”

  “ Luahine hilahila ole maoli oe,” wahi a ka hooho mai a ke Keiki Ui me ka hoao e kiola ae i na puolo, aka, ua hooluhi wale no nae oia iaia iho, ua pipili loa nae ia mau puolo maluna ona, me he mea la ua kanuia maluna ona a ulu ae. Oni ae la ia i o a ianei me ke ake e kiola, aka, aole nae hemo mai; akaaka hoohenehene aku la ka luahine iaia me ka lelele aku a puni ia, i ka ua mea o ka lealea. “Mai hoohuhu iho oe i kou maka e kuu haku,” wahi a ka luahine, “ke ula mai nei oe me he lepe ula la o ka pelehu. E hoomanawanui oe i ka paa i kau ukana; aia a hiki aku kaua i kauhale, alaila haawi aku au i wahi mea nana e hooluolu ia oe.” Heaha kana I haa ai? Hoomau aku la oia i ka hahai mahope o ka luahine, me ka pii liilii ae o kona ikaika i ka wa e kaumaha loa iho ai. Ia laua e nanea ana i ka hele, aia hoi, lele ae la ua luahine nei a kau maluna o ka puolo, kahi ana i noho iho ai; me ka nawaliwali a me ka malohaha e like me ia, a o kona kaumaha ua oi aku ia mamua o ka wahine kauwa.  Naka ae la na kuli o ke Keiki Ui, aka ina aole oia io hoomau aku ina la ua pepehiia e ka luahine.  Malalo o keia mau hana, hiki aku la ia iluna o ka puu a me kauhale o ka luahine, i ka wa a ua Keiki nei e makaukau ana e hookuu iho i ka puolo.

  I ka wa a ka pu-a nene i ike mai ai i ka luahine e hoi aku ana, pa-ipa-i ae la ko lakou mau eheu a aea mai la na a-i a holo aku la me ke kakani, “Walle! Walle!” Aia nae mahope mai o ka pu-a nene he wahine ua oo me ka laau e paa ana ma kona lima, he wahine nui a kino ikaika ia, aka ua like kona pupuka me he po la. “E kuu makuahine,” wahi ana i ka luahine,” he mau pilikia paha kekahi i hiki mai maluna ou i loihi loa ai keia hele ana au.” “Mai makau oe e kuu kaikamahine aloha,” wahi a ka pane a ka luahine; “aohe poino i ili mai maluna o`u, aka na ke Couna ui la i lawe mai nei ia`u maluna o kona kua. Aole no hoi he loihi loa o ke alanui, aka no ko maua hele paani mai nei paha kekahi i ke alanui.” Pau iho la ke kaikamailio ana a ua wahine nei, la we ae la ia i ka puolo mai ke kua ae o o ke Keiki Ui, a me na puolo mai koona mau lima mai, nana aku la ia i ke Keiki Ui, a olelo aku la, “Noho iho maluna o ka noho ma ka poke, a e hoomaha ia oe iho; ua loaa ia oe kau uku, a aole loa e nana maka ia;” huli ae la ia i ke kaikamahine hanai nene a olelo aku la, “E komo oe iloko o ka hale e kuu kaikamahine; aole he mea pono e noho mehameha oe me keia kanaka ui, mai ninini kekahi i ka aila   maluna o ke ahi, a malia o komohia oia i ke aloha nou.”

  O ua Couna nei, aole loa ia i ike i ka akaaka a me ka uwe. “Kela puu waiwai!” wahi a kona manao iloko iho ona. “Heaha kaua, ina he kanakolu makahiki kona opiopio iho, aole loa e hoololiia ko`u puuwai e aloha aku iaia.” Ia wa iho, hoihoi aku la ka luahine i kana mau nene, me he mea la he mau keiki nana, a mahope loa komo aku la ia iloko o ka hale me kana kaikamahine. Moe iho la ua kanaka ui nei malalo o kekahi kumu laau ohia, kahi a ka lau makani e pa kolonahe ana; oiai hoi ma na wahi e poai mai ana, ua kahikoia e ka uliuli o ka mauu a me na tausani pua e ae. Iwaena konu o laila, e kahe ana he muliwai, a maluna on aka la e papa pono ana; a e au mau an aka nene i uka a i kai o ua kahawai nei. “He wahi aloha keia,” wahi a ke Keiki Ui iloko iho ona, “aka no ko`u maluhiluhi, aole e hiki i ko`u mau maka ke kaakaa mau aku, nolaila, e iamoe ana au, ua hele ia a nawaliwali me he mea la ua kui palu ia.           (Aole i pau).

NA KUMUMANAO

KA POMAIKAI, A ME KA POMAIKAI OLE.

  He elua no mahele o keia Kumumanao; ke ole au e kuhihewa. 1 Ka pomaikai 2 Ka pomaikai ole.

  Ka mua, (1) Ka pomaikai. O ke ano o ka hoa olelo Pomaikai? Ma keia “ola ana”. Oia keia, i na nae oia, oia ke ko ana o ko ke kanaka makemake ma kahi mea ana i manao nui ai. O a kea no o ka hua olelo pomaikai, e like me keia. No ko kanaka ano manao, e noho nei, ua make make oia e lilo i Kumukula, o kona makemake ia. Nolaila, hele ia i waena o na makua mea keiki, a imua o ka Lunakula oia apana; e paipai ai e koho mai iaia i Kumukula, a i kona hana ana pela lilo-io oia i kumukula no ia wahi, kona pomaikai ia ua ko kona makemake.

  Aole oia wale no, e huli ae kakou a e nana aku I kekahi mau oihana e ae o ke aupuni, kuhina na Lunakauawai, Kiaaina a me kahi mau oihana e ae, he nui ku`u makemake e lilo mai kekahi oihana ia`u, oia kou kuko mau.

  A i kahi manawa; makemake ia mai ana wau e ko kakou Moi aloha, kohoia wau i kuhina, lilo a`u i kuhina, ea! O ko`u po maikai ia ua ko ko`u makemake au i kuko ai e lilo mai kahi oihana, o ke aupuni ia`u, pau ko`u pilikia kenikeni ole.

  Aole oia wale kahi mea e hoomaopoopo ai no kea no o ka hua olelo pomaikai, e nana i na mea hana a ko kaou mau lima.  I na e mahi ke kanaka i ka uala kalo paha, ipu aiwaha paha, meia mea aku ia mea aku, o ko ke kanaka makemake, o ka ulu pono mai, a hua ka mala ipu, pa haneri, pa kanakolu, kuai aku loaa mai ke dala, o ka pomaikai ia, ua ko ka mea i makemake ia o ka loaa o ke dala, ka pola kaumaka o ke kanaka o keia ola ana.

  Eia kekahi, ke nana aku kakou i ka poe kalepa, oia ka poe huli waiwai, h nui ka poe hui oia ano, he hui mahi ko, he hui hanai holoholona, hoi kuai lole, a pela aku, i na e puka, o ko lakou pomaikai ia e like me ko kakou Kumumanao: a he nui aku kekahi mau mea i koe e maopopo ai ke nana aku kakou.

  2 Ka pomaikai ole, o ka pomaikai ole. Oia ke ko ole ana o ko ke kanaka makemake, a poho ka manao lana; e like me ka poe mahi ko, ua nui na mahi ko i kukalaia, no ke aoao aole puke, ua oi aku ka lilo mamua o ka loa mai, oia ka pomaikai ole.

  Pela, ua ike no kakou i ka wa make pono o na mea ulu, hoopapau na kanaka i ke kanu, i ka ulu ana mai o ke kalo paha eia nae ua kanu nui nae na wahi a pau, nui ka ai ma Honolulu nei i ka lawe ia ana mai o ke pai kalo emi loa ke kumukuai aole i like me ke kumukuai i manao ia, nolaila, ua poho. Oia ka pomaikai ole.

  He nui aka na mea i koe ke helu papa ia aka, e pili ana i keia Kumumanao, aka ke hoopokole nei au maanei.                             Me ke aloha

                                                                 S W KAHAI

  Kumukula, Kahuku,  Koolaulo,  Oahu.

No ka Helunaau.

  O ka Helunaau, oia kekahi lala nui o ka ike e ao ia nei ma ua kula o ke Aupuni o ko kakou Pae Aina nei; aia maloko o ke Alakai o na Kumukula, ka manao o ko kakou Kahukula Nui no keia lala o ka ike; a na kakou no ka nana ana ma ia mau kuhikuhi. Nolaila o ka Helunaau, heaha la ia? “Oia ka mea e maa ai ke kanaka i ka helu i na mea a pau ma ka noonoo wale no.”

  Pela maoli io no, o ke keiki i hoomaa mau ma keia a hiki i kona wa kanaka makua, alaila, ua holo kona noonoo ma ka imi ana maloko o ka naau,--Ua ikeia ma ka Mokuna 1, he houluulu me ka hoolawe, ma ka mokuna 2, he hoonui me ka houluulu, o ka hoolawe a me ka puunaue ma ka mokuna 3; he puunaue ma ka mokuna 4; ua hoomaka aku ka hakina, a na oukou no e na ho aka hoomaopopo ana`ku i na mo kuna i koe o keia buke.

  (Hemahema loa keia pauku maluna.)

  No laila, ua pono ke ninau. O ka Helunaau, he oiaio anei he buke keia e ma@ ai ke kanaka i ka helu ma na mea a pau ma ka noonoo wale no? Kea e aku nei au, pela no i ikeia ma ka hoomka ana o ua buke nei, aole no paha o oukou mea kanaloa, kea e like mai nei no oukou e o`u hoa o keia oihana hoonalulu poo.

  He mana oiaio keia, i na e hoomaopopo kakou iloko o keia mau la, e ike no kakou i ka waiwai, no ka mea, aia mawaena o oukou e na ho aka hoopololei ana i ka noonoo e like me ka olelo, a ina pela ka makaukau o kana mau haumana e like me ka makaukau o ke kumu, alaila, ua waiwai io ka manaohai i hoikeia. Ina paha e manao ana kekahi o kakou e lawelawe i ka Oihana Kalepa, no kona ike ana iho ua hiki iaia ke hapai, no ka mea, ua loaa iaia ke kumu e hiki ai, alaila, o kona hoomaka aku la no ia, eia nae, ua ike oia ua mahuahua kona waiwai mamua o kona kumu lilo, alaila e ko auanei kona makemake, ua loaa kona kona waiwai, a pela auanei keia, he waiwai io ka makaukau ana ma keia lala nui o ka ile.  D W P KAHANANUI,-Kalihi, O.

   [No ka hemahema o ka hope o keia leta na kapae ae ka meahoonoho ma kahi kaawale o ka lua liilii—aka, he mea maa mau keia I na kumukula a pau.]

NO KA AUWAALALUA

  O ka Auwaalalua, he wahi ia no ia, he mea kupanaha a maalea no hoi keia wahi ia e like ma ka waa a kakou i kalai ai, a hooholo ma ka moana, pela no oia e hana`i.

  Penei, o keia waa Auwaalalua, he iwi lahilahi ia a hamama mawaena e like me ka waa a kakou i kalai ai, ua lahilahi ia a e like me ka pepa mamua, nolaila e lana maikai ia ma ka ili o ke kai, a e holo me he waa maoli la, he iwi ia no kekahi ia, ua palupalu, a ua pahee e like me ka hee.

  Ma hea hoi ke kulike, a kohu poao ka hana o keia ia me ka waa a kakou kanaka, i hooholo ai. He wahi ano like no, a oi aku ka keia wahi waa Auwaalalua: Penei

  Elua mau manmana okoa ona o aku oia ia mau mea iloko o ke kai, ma kekahi aoao kahi pela ma kahi aoao, oia kona mau hoe e kokua ana i ke pea aole pela ka kakou hoe hookah e panama ana i ka moana, a pae ka au waa i Kapua.

  Pehea? He hiki no anei iaia ke hoohuli ma o maanei, ae he hiki no e like me ka ke kanaka e hoohuli ai, i na io ia nei. Eia ka like ole o ka waa maoli me waa Auwaalalua. I na makemake keia waa ia e lu i kona mau pea a pau, hiki no iloko no o kona kino a he ia maoli e ano a holo iloko o ka moana. Aole pela ka waa a kakou i hana ai, aole e hiki ke holo iloko o ka moana no ka mea, he waa aia kela he waa alo ale ka kakou.

  Eia kekahi mea like ole, i ka wa pohu, malie, ko lakou wa ia e hoea nui ai, a kinikini a hookelekele lakou o ko lakou wa lealea ia. I na hoi e pohu, ko kakou wa ia e luhi loa ai i ka hoe a makani, alaila, holo maikai ko kakou waa, i na nui lo aka makani pilikia no a ka huli ma ka moana, a pilikia no a ka huli ma ka moana, a pilikia ke kanaka pane ka auwae kahi uuku.

  Nolaila, ke hoopau nei au i keia kamailio ana ao keia waa ia a ke Akua i hanaai.

                                                                                                            S K KUHANO

                                                                          Kumukula o Maemae Iaunar, 2 1875.

POMAIKAI KA LAHUI HAWAII I KA

LOAA ANA HE KUHINA

KALAIAINA PONO.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:--

  Ua halawai mai me makou ka mea Hanohano L W Moehonua, Kuhina Kalaiaina, o ke Aupuni Hawai. E like me kau hoolaha ana mamua ae uei: ua hiki ia mai no. Malaila paha o ninau mai oe, heaha ka pono au i ike no ke Kuhina Kalaiaina? Ke hoike nei au.

  1 He akahai a me ka haahaa, o kona kulana ua kiekie loa. Aka, o kona ano he oluolu, ua launa mai oia i ka poe haahaa me he makua la i kana poe keiki, e hiipoi ana me ke aloha.

  2 He hoopono, ma kana oihana e pili ana i na aina aupuni, he ike pono ko`u, ua kaupaona poao @ waena o ka mea ilihune a me ka mea waiwai, a mawaena o ka mea naauao a me ka naaupo a ao aku i ka naaupo ma na meapili i ke Kanawai, ke ninau ia mai ua hai aku oia me ka huna ole a pili makamaka ole e like me ka hiki iaia.

  3 He aloha lahui. Penei: ua kokua oia i kekahi ohana ilihune kappa ole, mai loko ae o kona pakeke ponoi, oiai aia ka makuakane i Kalawao, a o ka wahine a me na keiki a laua i hiki aku paha i ka umi, eia no ken oho nei me ka ilihune aka, na ke aloha o ke Kuhina i hoaaho aku ia lakou a pau. He oiaio, ke hoike mai la ia hana, he aloha lahui io no.

  4 He makemake i ka maluhia. He oiaio io keia, hookah la i nohu ai maanei, aole i ike ia ka hauu@ela ona a me na hana lealea hewa @, i na ua hana ia ua hana lealea ua hana ia me kona oluolu ole. Ma keia ano, ke alakai nei oia i kona lahui ma ka pono a`u i ike no ke Kuhina Kalaiaina W L Moehonua. Ua hooluolu ia eia na oaau o ka poe haipule, e imi ana i ka maluhia o ka lahuikanaka.

  Nolaila, ke ninau aku nei au ia oe, 1 oia iho la kea no, aole anei he pomaikai ka lahui i ke Kuhina Kalaiaina maikai.

                                                                                                            KAP HUOKONA

NA MEA HOU O MOLOKAI.

E KA LUNAHOOPONOPONO; Aloha oe;--

  E oluolu oe e kookomo iho i keia mau wahi mea hou, o ka mokupuni o Hina, ma kau wahi kaawale o kou kino haloukoa, i ike mai ai na hua heluhelu nupepa, mai ka la puka i Haehae, a ka welona a ka la i Lehua la oki mai.

NO KAUNAKAKAI.

  He wahi maikai keia i ka nana iho, maanei ke kulakakauhale kaulana o ka Moi i hala e aku i ka make, a i keia mau la ho@, no ka mea Kiekie H. R. H: R. Keelikolani, a mea nana e walea nei i keia mau la olu kohai o ka aiua kua makani, me ka oluolu kupono o ka noho ana, a me na ohua o kea lo alii ponoi iho, a me ke paniolo W K Moi, a me kona mau kanaka i kahiko piha ia i na paa ahinahina pelekane, i ane like me na keonimana o Kawa, a maanei ke Awa ku moku o keia mau kalana.

NO KALAE.

  O keia aina o Kalae, aia iluna pono o ka piko mauna, a malaila ka home o R W Mae aka mea nana e malama nei na holo holona a kea lii, he aina maikai, nani na puu, a me na alu kinikini o na awawa, na punawai huihui i hoope ia e na lau palai o ka uka waokele, ke huli pono aku e nana i ke kula o Kaiolohia a me Puukapele, he nani okoa no laua, o ka loa mai ke komohana a hiki i ka hikia ehiku mile, na like no ka loa mai Kaunakakai nei a ka pali e nana iho ai ia lalo o Kalaupapa, o ke kaha o Holi a me Haleoloao, ke kulanakauhale o Pakaa, ane kokoke iki mai noia i Palaau.

NO MAUNALOA.

  O ka alua keia o na mahele aina nui o Molokai nei, oia kahi e nana pono aku ai ia Oahu, malaila ka leo o Kalaau a me Kaluakoi, a malaila na lehua o K@ana a me ka punawai o Moomomi, ala no malaila kahi o Kalaipahoa i hooipo ai me Kapo mai lele, i olelo ia ma na kaeo Hawaii e ka poe malihini i ano ike ole ia Molokai nei, e hoomanao iki i keia mau kuhikuhi, ka oukou kauwa haahaa.

                                                                                    R K PA@KEIKAUAI.

  Kaunakakai, Molokai, Iulai 29, 1875.