Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 32, 7 August 1875 — MOOLELO O KE KULA A KUMU O NA KONA MA NAPOOPOO, HAWAII. [ARTICLE]

MOOLELO O KE KULA A KUMU O NA KONA MA NAPOOPOO, HAWAII.

Lt hiiia I. lune 12, hora 9, a. m. O D 3. Nahiou E«q , ke kahu alakai o kc knla Ao Kamu. Hoomakaii na hana me ka himeoi aoa ia " Marching Along," amo ka pole ana a S W. Kino. Ileaia ka iooa o na koma. Eia oa kumu i hiki mai ma ia ia: G. W. Kaaa, noKalih», Daniela Holi, no P«pa, G. H. Kalaukoa Opihali, D. K Kua' pali Kaohe, J. A. Napua Pahoehoe, D. K Maleka Kalahiki, J. Keaweahawaii Hookeoa, H. Maoase Hooounoa, J. Ua Keei, S. W. Kino Napoopoo, L. Olohia Hooalo, R. Makahalapa Keauhoo, S. H. P. Kalawaiaopana Pahoehoe, N. K; D. Alawa Ho lualoa, J. W Kuakamauoa Kailua, T. W. H. Kanakaole Kaloko. Na komu i noho aku : Joho Keawe u? ooi, Kalaoi», Simeooa Kaue, he mai Kahaluo, G. W. Kioi, he mai oo Naa«a«ra. Na kokoa kumo, Ktwaaihoole Naawawa, Kekaiooku Kaloko. U Eaekiela, a me Kekahooaolaole, he mau hoa i ae ia'ku e ooho pa mai ma keia kola A.o Komu. Hoomaka ke alakai ana a ke alakai o ke KōW Ao Kumo ma ka Hetuoaaa, Mokooa I-*TI, koe ka VII. Hora \% hoomaha i | hora. Huia 12| P. M. Kola boo la ma ka b\»ke Ao-Heluhela, Haawioa XXII; heluhelo oaa ka hoopil» ana loa rala oia b«k*i a me aa nla o ke Ao-Kiko."

Na haiwiaa ok» U 14, 15, 10. M» k» f Arimat ka, mai oa ' Oielo Hoike" ako ahi- [ ki ika Mokona V, koe ke VI. Mi ke Ao : Kiko, maī aaua • bope, hor» 2, hoopaoeei» | oa baoa me ka himeo» ao» ia * % Kai a oaoe f ika oaoi,*' • me ka pole aoa • ke aiakai, • (Hoq. D. H. N ) a hoi bou i ka hcra 9 a * o ka !a 14 o laoe. \ La baa* ll.—looe 14, bora 9, a x, hila- ; wai boo keia Aha Kumo, e like a>e ka hoo-' p»cee aoa. Hooaakaia na haoa ae k» bi-; meoi aoa i keia leo, "E h«bai ia leau," • me k« pale aoa aS. Kane. Heaia ka iooa I 0 na komo, Helaheiuia ka mooleio o ka ta ; 1 bala t a poooia. I keia 1* i hiki roai ai oS. : Kane. I keia la i ooho ako ai o D. K. Ku*- j pali, a me J. \V. Kaakamaaaa, no ka na- i waliwali o ke kio 0 . I Ma keia la i apoia'ka ai o Samaela Puhi j i hoa hoa no keia Aha Kuma. O Kamoko ; hoi, be haumana i m*kem*se e komo i La- i haioaluna, Hoomaka ke alakai ake Ka-' ba ma ka Arimatika, e like me ia 1 hat ia 1 { ka la hana mua, a me ka Helunaau, Mok. ; VII-X, koe ka XI. Hora 12, hoomaha i| i hora. Hora 12£ pm, kula hoa ia ma ke j Ao-Kiko, aoao 1-12, a ma ke alakai knma, | aoao 13 a me oa rula 0 ke Ae-Heluhelu; a | ma ka boike kuma, haawioa I-11, koe ke j lil Heluhe'u mn 0 S. H. P. ka'awaiaopuna be olelo hooholo. He olelo hooholo. Hooholoia—He mea pono i na hoa kumu o keia Kul» Kumu, e lulu pakahi i mau hapaha kuai ai a me ka i a, i mea e hoopiha ai i ka loa o ka inama. Lawe ka Aha Kumu a nooaoo. Hooholoia, e lulu pakahi na kumu, i mau hapaha kuai ai, i a, no ka paina awakea ona la kula 1 koe, hora 2. Hoopaneeia oa Inna me ka bimeni ana ia "Papa koa kula S-.bati," a me ka pule ana a H. Manase, a hui hou i ka bora 9, a M o ka la 15 o lune. La hana lll.—luue 15,b0ra9, A M. ha'iawai hou keia Aha Kumo, e like me ka hoopaoee ia ana. Hoomokaia na bana me ka himeoi aua ia "Mele anei ma ka lani," a me ka pole ana a D. Alawa. Ileaia ka inoa 0 na kumn. Heluheluia ka moolelo o ka )a 1 hala, a ponoia me na hooponopoao ana. Hoomakaia ke kula aoa ma ke koena 0 ka Arimatika, o ka la hana II ; a me ka lielu naau, Mok. XI-XIII ; koe ka 14.

ilora 12, hoomalia i h hora, paina awakea, hora 12i, kula hou ia ma ke Ao-llelu helu, Haawiaa LIX ; a me ke koena o ke Ao-Kiko, a ma ka Iloikehonua, Haawina 111—IV o ka Mahele 1, koe ka Haawina V. Hora 2, hoopaneeia na hana me ka himeni ana i keia leo. " E hui mai a naue pu," a me ka pule ana a D. K. Maleka, a hui hou i ka hora 9, a m, o ka la 16 o lune.

La bana IV.—lune 16, hora 9. am. halawai hou keia Aha Kuniu e like me ka hoopaneeia ana. Hoomakaia na hana me ka himeni ana ia " Eu na koa o lesu," a me ka pule ana aG. H. Kalaukoa. Heaia ka inoa ona kumu. Heluheluia ka moolelo 0 ka la i haia • ponoia. Hoomakaia ke kuta ana ma ke koena o ka Arimatika, a hiki i ka Mok. V ; koe ka Mok. VI, VII, VUI, 110 kala 17, 18, 19 0 luue. Helunaau, mok. XIV a hiki i Na ui hoiliili oka mok. XV. llora 12, ho'omaha i i hora, no ka paina awakea. Hora heluhelu Kumumauao. Na G \V. Kaua i heluhelo mai i kena baawiua, penei : *' Heaiia la ka waiwai oka naauao ?" Na G. H. Kalaukoa 1 helahelu mai i kooa haawina. " No ka hooulu ana i ka Lahui Hawaii." Na D. K. Kuapali i heluhelu mai i kona haawioa. "No ka ona, ame kana hana." Kula ma ka Hoike Honua,- Haawiua V, VI, koe ka VII. Hora 2, r m, hoopaneeia na hana me ka himeni aoa ia 41 Hana no ma ka Laai," a roe ka pule ana aJ. A. Napaa, a hui hou i ka hora 9, a M, 0 ka ia 17 o lune.

La hana V.—lune 17, hora 9, am, balawai hon keia Aha Kumo, e iike me ka hoopaneeia ana. Hoomakaia na haoa me ka himeni ana ia "Kai pololei," a me ka pule ana a G. \V. Kaua, heaia ka inoa o na kumu. Heluheluia ka moulelo okala i hala a ponoia. Hoomaka ke kula ana ma ka mok. VI oka Arimatika ; Helunaau, Na ui hoiluli o ka mok. 15. Llora 12, hoomaha i J hora ; paiua awakea. Hora I*2}, heluhelu Kumunianao. Na Daniela Hoii ibe luhelu mai i kona haaw na; No ke aloha i ke Akua. Na J. A. Napoa i helnhelu mui i nona haawina ; Xo ka haka. A he mea anei ia e make ai ? Na D. K. Maleka i heluhelu mai i kona haawina ; Pehea la e malama ia ai ka hanohano o ka oihaaa hoonaauao, e ka poe aana e malama ana ? Na John Keaweahawaii i heluhelu mai i kona haawiua ; Heaha ka waiwai o ke Kola Ao Knmu ? Na 11. Manase i heluhelu mai i koaa haawina ; Ka waiwai ioi ke loaa ike kanak, pehea ia ? Mahope o ka pau ana o oa Kumumanao, hoomaka ke kula ana ma na Rula o ke Ao-Helobelu; Ao-Kiko; a me ka heluhelu ana i ka haawina LXXIV. Hoike Honua, haawioa VII, VIII, o ka Mahele I, koe ka IX Heloheia mai o S. H. P. Kalawaiaopuna he olelo hooholo. Olelo Hooholo ; Hooholoia.—E oluola ke Kaha o ke Koia Ao Kumu, e hoomakaia ke kula oka la apopo ika hora 8, im, ae hooknu ia ke kola i ka bora 12 ; oiai, ehat •oa na knmu o Kooa Akao me ka Luna Kola, H. N. Greeowell ika hora % PMoki la apopo, kokoaia, a hooholoia. Hora 2. r w, hoopaoeeia n* haoa me ka himeni ana, 41 Aole o'o maka'o," a me ka pole ana a S H. P. Kalawaiaopooa, a hui hoa i ka hora 8, a m o ka la 18 o lune.

L» h«D» VI —late IS, bc<r« 8a m b»ia. | wai hoo kei« Aha Komu, e iīke me k* hoo-, paoeeia aoa. Hoomakai» o» hao» oae k» | hineoi »oa i» " Keiii he*a »»Se »u," a me | ka pū'e ao» a Jwbo U», heaia ka iao» o n* ' kooo. He?«belui« ka e&oo'eio ok« 1» i hal», • peooi*. ! Hoomakaia ke kola ma k» mok VII oka | Arimaiik»; koe k» VIII M» k» Helonaau. | koeoa ok» mok. 15, a hiki ika p»u aoa.: Hor» 11, heomah» i | bora, paioa »w»kea, • hor» ll|. he'uhela Kumomaoao. N» J. Ua ; i heioheiu m*i i kooa haa wiaa; No bea mai 5 ka ai a ka mea paiaoalelo e loaa mii ai ? , Na S. W Kieo i heloheia mai i kona haawioa ; Heaha ka iiko o oa me» a pao ? Na j L. Olohia i helahelu mai i kona haawioa ; Pehea la e mau ai oa kaoaka ika pooo ī Na R Makahalupa 1 helaheio maī i kona : haawioa ; Pthea la e L>aa'i ka makaokao , hou do oa kumo keia, ma na liia o ka ike? ' Heiuhelu mai oJ. A Napua he olelo beo- , hoio. ; Oleio hoohoio. Hooholoia.—E olaolo ke Kahu o ke Kuia Ao Kumu, e huomakaia ke . kula o ka U apepo i ka bora 3, a ma e hookuuia i ka hora 12 ; oiai, e hui ana oa kumu o Kooa Hema me ka Luoa Kuia H N G. i ka la apopo, hora 2 ?. a. Hoonolo ia, Hora 12 hoopaoee ia oa hana me ka ht-, ; meni ame ka puie ana, aS. Kane a hai , hou ika hcr.i S, amokala 19 o ljne. | i La haua Vll.—lune 19, hera S, am ha j iawai hon keia Aha Kuaiu, e 1 «ko me ka | hoopanoeia aoa. Hoomakaia na haua roe \ ka himeoi a me ka pule ana a H. Manase, j heaia ka iooa ona kumu. Heluheluia ka j moolelo o ka la i hala, a ponnia. Hoomaka . ia ke kula ana ma ka mok. VIII o ka Ari m&tika ; a koe ka pauku 290. Mahope iho | 0 keia boke, heluhelu kumumanao. Na S i Kaoe i heluhelu mai i koua haawina ; No j ka hooulu aoa ika Lahui Hawuii. Na S | H. P. K&lawaiaopuaa i heluhelu mai i kona haawina , No na ao opua 1 ka lewa. Hooholoia—E hoounaia keia kumumanao e paiia iloko o ka nupepa Kuokoa ; Na j D. Alawa i helohelu mai i kona haawiua; | He&ha la na hoeueu ikaika, e hiki ai ia ka- j koa ke malama pono i keia oihana? Na T. j W. H. Kanakaole i heluhelu mai i kona j haawina ; No ke aioha. Mahope oka pau ana o na helnhelu kumumaoao, na ku mai j ke Aldkai o ke Kula Ao Kumu, o heluhelu j mai i kona mau manao paipai, i kakauaia | ma kek&hi pepa 'oihi, a oia keia malalo iho ) uei, penei: " E o'u mau ho'aloha ; Aloha ookou :— He w&hi manao paipai ko*u e pili ana i ke- • la Kumumanao ; Ke kupono no ka oihana; j o ka oihana ma keia kumumanao, oia oo ka j oihana a oukou e hiipoi 'la. Oia ku'u i makaikai iho nei i keia mau la ehiku. Ua ike lea au, a me kakou a puu ; aole i like loa ko oukou mau kulaaa no ka eihana. Ua kiekie loa kekahi, ua emi mai kekahi, ua loa mai kekahi. Ma kuu manao ana, na me- ; hele au i ekolu mau papa 0 keia kula; a ua kaa no au ma ni helu mua i ka poe kiekie 0 kela papa keia pupa, a m&hope mai na okaii. Oka papa ia ia ka heluna kiekie, ia ia ke kulana heahaa loa o ka ike. Ua hooikaika nui ia oukou no ke kupono i ka oihaua Ua ike au ia'u iho, aole i kupono loa no ke aUkai ana ia onkou ; Ua oi kekahi iloko o keia kula ; no ka mea, ua manao loa au mai na buke aku o ka oihaua, e like me ka'u 1 hai mua aku ai ia oukou. Aka, no oukou j ka'a olelo paipai, ka poe e ku ana maluna o i ka oihana i keia wa.

E malama i ko oakoa kulana i oa manawa a pau; Oiai be oihaoa e paa aoa. I na makeaiake io kekahi i ka oihana kumukula ; Eia ka pono, e hooikaika, e huli i oa bake t e imi i kopono no ua oihaoa 'la. E haalelo ka moluwa» ka manaka, a me ka olelo ana, aole i hiki aku na hanmana i ko'u wahi i ao ia'i, nolaila, makehewa ia ia ka huii aku mamua. E haalele oe ia mau manao, pono no ke hoooui hou aku i kou kuaiu waiwai ; oiai ka ike i kupono no ka oihana e !>ke pu me ka poe knlepa. Cta kekahi; E malama pu i kou ano keoaimana i na maaawa a pao; Oiai, e paa ana oe i ka oihaoa. E hoike tnu i kou ano kiekie a mana hoi ma koa hale ponoi iho ; I hoolohe kan maa keiki ponoi ia oe, a oie ka ohana a pau ; a pela oe e noho maoa ai malaoa o kekahi ohaoa he lehalehu ae. E hoike mau aku ia ano ou ma kou kalaoa a okaoa aiaa paha i noho ai; mai noho oe i huelo • he okoa ke poo maluoa ou ; I na aole e hiki ia oe ke noho maoa ena keia oihaaa, be oi koo poau ke haalele oe, maeaua o kot\ hoohaahaa «ale ana i ka oihaua i kapaia, ka oihaoa pookela o ke ao oei ; ka mea nana i hoonohonoho ke kahaa o na laho» kaoaka, a me na aupuni a paa o ka hooaa Mai manao kakoa he oihaoa haahaa keia ( aole ; E naoa i kona haa • me oa pomaikai & pau e piU aoa. Eia hei ; E hoooee man ia oe imoa, e iike me ke koiaaa o keia wa ; Ua olelo ia f be au holooiaa keia o ka aina, a me ka bc□oa okoa. Pehea oe i koo malama aoa i «e--ia oihaoa ? Ua nee anei ? Eia k» makemake o keia. J» hoomaemae i kou home ponoi iho, e like me ke kulana o keia wa, a me kou kulaoa ponoi iho. E aoaka aoa ia mea i kau poe keiki e olioli maluna o ko lakoa ho®e t * • wehe mao ana oe i koa ipuka oo koa aau hoa maikai o ka oihana, e kipa mai, a hoomaha iho. E hooikaikm i loaaka-

bi me* *i kopooo ; »«bi # N*pot«oni. O ; ka ai a>»ik«», ke komu o k» nooooo inwk«'«., Ak», m«U* * niaao m*i kek»bi ; Pehea e . hiki u? He nioio noi i»i Peoei P»** 1 : ; koo w.bi d*U do e Uw«U*« oei«k» oib«- | os ; E pikiko tn» o® rne» » paa, E hoopao j i koo m»a pilīki» » ®e k» bera»he®» o koa j ob»ns i k* hapila* o koo'maa d*U loa», » ; 0 kek»hi b»p», e b®cbiki oe ®»i hoop» hoo iaia no kek*hi ro»navr», »UiU, e !«lo »o* i» 1 pau tiji!» m»bo»bu» e niki ke kukolu i bo- ? m«, » e lom ka »i kapoao. O keia ko ka- , koa »no h t*b*» ns»l»lo on» b»ofc» » bsa-1 b»a pu ko k*kou ra»a uka. U* ikeii, hiki no k»koa ke »i i k» p»»kai no kek»bi m»o | 1* ; ak», o ka haole, »ole Ukoa ae pela ; I : n» e nee io «ua feakou imaa e na Kaaiuku U » pau, e like nse ke kulana o keia wa ; ke maoaoio oei »u, e ol» an» kei» oihina, » e mahoahu» an» kt oko U o n» koU. lo* e like me ns hoakak» ana m»lun», i aU>U f Ca kupono Joa a pih», e like me ko • kakoa maoaohai, ke kopono oo ka oihan». \ Aole paba i pau loa na mea kupono maaoei, < be nui aka koe, aka, e hooki au maanei. Owao oo me ke aloha, D. H. Nahinu —• Alakai oke Kula Ao Kumu. Mahopeo, 1 ka pau ana ona oielo paipai ake alakai, ; ua hookuu loa ia na bana i ka hcra I*2. me ka hiuieoi a me ka pu!e pualu ana i ka pule a k& Haku. I O keia iho la ka moolelo oke KuU Ao \ Kumu o oa Kona, i malama enaamae ia'i e , na kumu o keia mau Kona. Ako noi »a ; ma» nei au, e hoouna aku e pai ia, a boopa • kaia iloko o ka " nupepa Kuokoa." A ke ooi aku nei au i ka lokomaikai o ka Lunahoopouopono ; e hookomo iho ma kahi kaawale oko kakou Kiluhaaa. Owan , no me ka Mahalo. Davida Alawa, ! Kakauulelo. | Holualoa, N. K. UawMi, luoe ; j