Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 43, 23 October 1875 — Moolelo o ka Ahahui Euanelio o Hawaii Hikina. [ARTICLE]

Moolelo o ka Ahahui Euanelio o Hawaii Hikina.

I La Hana I.—Poakola Sept. 15 18*15. ! I Halawai ka Ahahui Euaneho o llawaii | □ikina ma ka luakioi o Mauuakea ma \ Kalapaoa, Puna, Hawaii—Hora r.M. — Eia oa Laia i hiki mei : Ekalesia. Kuha. E!ele. Kapaliiaka. Kev. J Kauhane. lona. Kalapaoa. ) ~ S Kamelamela E P Hoa'i. Opihikao ) ~ „(TS) J W Kamahoa. Poula. J N Kimoku. (Haiolelo) J Keahi. ; Haili. Rev. T Coan. J L Kekoahan. Ooomea. " J II Pahio. Polani. Hakalaa, „ S Knkahekihe. — Laupahoehoe. ~ J Hanaloa. Kanamu. Na keike aka Aha G W Kaahuawa, E P Uoaai, B Maooa. Koho ka Hale ia Rev. J H Pahio i Luoahoomalu ku i-ka-wa. Hoomakaia na ha* Qa me ka pule a ka Luuahoooulu.—Ma ka Balota ana, ua kohoia o Kev. J H Pahio i Laoahoomalu, a o G W Keahuawa i Kakauolelo. Apo ka Hal* ia Rev. J F Pogue, T H Kaaihih, L Kaaihili, J Ili„ S W Kaikuahi- J ne, A D Hapai, J W Kealo, Kaleopaa, | J Paakaula, S T Piihonua, Jcsepb I Kaai, j Kahoomana, a me Kapinao i mao Hoakuka. | Kohoia ke "Komite Imi Hana" a me ke J 4, Koro»t® Imi H&awina" nn Revs. T Coan, S Kamelamel». Makaukau ke "Kocaite limi Hana" a ho> ike mii i keia mau Kumuhana. 1 Hapai mau i ka Haipule i ka hoomaka aaa o na han*.

• iloike Kihipai.—H»pa;ia kei» kamoLa^a. Ooike mai o Htv. J Haa»loa oo ka Ektlesia o Laupaboeftoe, fae oia mau ke emi o ua haoa a ka Haku—s aaka loa ka haoai Kaha—iloko o oa mihioa eooo ī bala ae oei, he 6 daU w»!e iho oo ka Ukoa haeai oo ke Kaha. Hoike mai o Kev. S Kokahekahe oo Hak3'ao p o« haa*i pooo ia ke oU oka paahaoa, a he &uka ke kokua mahiaahou. Hoike mai o R«v. J H Pahio oo Ooome», oia mau no, aole i nee aka imaa o% haoa a ka Hako, aole nae i pohd ka maoaolaoa 0 ka paahaaa ; oa iknka ma oa kokua keloko, kuwaho, a me ke o!a Kahu, a he mihaah.ua na Nupepa i laweia, "Kaokoa & Lahoi D." Iloike mai o Rcv. T Coan no ka Ekalesia Makua o Haiii—Palaka na hoahanaa i keia wa, ua mao ka malamaia o ke "KuU S-ibat»"—O ka *'Ahabai Lokomaikai a oa Walnae," lolu dala a piha ka $165 50, ma na mahina eono, aa kokaa mai i (3SG da!a na R» v T. Coan, S. Kamelamela. H< ike mai o J. N. Kamoku (haiolelo) no Poula, he nui ke kihapai o keia ckaiesia e waiho nei, maloko o na ha!e kulae malamaia'i na halawaī ooa apana e ae, no ka laakioi ole, koe wale no o Puula, ua oai ke kokua kaloko a kowaho a me hanai kaho iloko o oa mahina elaa i hala'e De>, he $U lO.ōO. Ua hapa na Eaihala, aole mea lawe napepa o keia apana (Puula poooi.) Hoike piha mai o J. W. Kumahoa (elele) no Opihikao, e hoomaka ana mai Pohoiki, Opihikao ponoi, a me Kehena, no na kokua kuloko a kawaho a uie ke kula S.'.bati, me ka mahalo p;ha. Hoopaoeea na hana apopo, hora 9 a. m. Hookuuia me ka pule a Rcv. S Kukaheka. P. B—Kohoia i Kumite noonoo i ka manawa e halawai ai, a e hookōhu ai i kekahi hoa lala o keia Aha. — Eia ke Komite : Na Kevs. T C'oan, J. Hanaloa a me S Kukahekahe. La H;»dq 2—Poaha Sopt. IG, hora 9 Halawai hou ka Aha ma kaln mau, oka Luuahoomalu mau ma ka noho—Hoomaka ia no liana me ka pule. Hapai hou ia ke Kumahana i hoopaneeia 1 ka la i hali, oia ke Kumuhaua 2—no ku " Huike Kihapai." Iloike mai o Rev. S Kamelamela no ka Ekalesia Ouiia o Kalapana Sc Opihikao. " Ca holo na hana aka Huku, nui na kokna, kuai nui ia na Buke, a ua holo ua hana o ko Kula Sabati." lII—Na palapala Hoopii. Ilapaiia keia Kumnhona. 1. Waihoia mai he palapala hoopii ka ekalesia mai o Kaanapali Maui, me na inoa he G9 e noi ana e hoouohoia o Rev. J Haualoa i kahu no lakou. Ma ke kuka akahele ana aka Aha, ua hooholoia, Aole e ae aku i kela palapala kahea, no na kumu: (I.) Aole i pololei ke noi ana mai, do ka mea, eole ia ekaleaia malalo o keia Aha. (*2) Aole hoi i noi mai i keia Aha e lioekuu aku ia lvev. J Hanaloa. (3 ) Aole no Uoi i hookele pololei ae \ka lakou noi i ka Ekalesia o Luupahoehoe. (4.) Aole oo he " palapala uoi a ka ekalesia o Laupahoehoe i keia Aha, e hookuu aku ia Rev. J Haualoa mai ka noho Kuhu ana uo lakou. Mahope o keia, ua uoi mai o Rev. J. Haualoa e hookuu keia Aha ia ia mai ka noho Kahu ana mai ka ekales e aka o Laupahoehoe, a ijo na kumu maopopo, ua ae la ke noi. Aoa koe no kona uoho Hoa Lala aoa no keia Aha. A ua noiia ka Lunahoomalu a me ke Kakauolelo e paue aku ma ka leta i ka Ekalesia o Laupahoehoe no keia hookuu ana i ke Kahu. Aua kauoh* pu ia no hoi e kaIkau leti aku i ka Ekalesia o Kaanapali me ka hoakaka pu ska i na kuma o ka hoole ana i ka lakoa palapaU kahea. A ua noi mai o Rev. J- B Hanaike (keIkahi ona kumu o Lahainalana) e hookaa aku keia Aha ia ia mai kona noho hoa lala ana no keia Aha, a e hui mo ka Aha Lunakahiko o Maui, ua ae ia. Aua kaooha ia lka Lunahoomalu a me ke Kakanolelo e hooili aku i ka palapala hookuu a keia Aha ia Rev. J. B. Hanaike, i ka Aha Lonakahiko o Maui. 2. Waiho hoa ia mai he Palapala Hoopii na ka ekaleaia mai o Puula, Puna nei, E noi mai ana e hooaeho koke ia o Mr. J. N. Kamoku Jr. i Kahu no Ukou, he 84 mau ino®. Ama ka hoike ana mai o Rev. J F Poguc a me Rev. T Coan, he pono e kaulua a akahele iki ka Aha a hui hou keia Aha i lea malama o Maraki, ois ka wa e noono ai no k» hookaha ana, aponoia. Ma ke noi » Mr. Pegae, e lilo oJ, N. Kamoku i keiki no k» Aha, a e haawi pa i» i Palapal» Haiolelo nona—Hooholoi». 3. Waiho hoa la m»i he palapaU hoopii i)ok»ekalesia o Opihikao. Pan» nei—£ noi mai »d» i kei» »ha, e hoonoho ia Kev. 6 K»meUmeU i kahu no Ukou, me n» ino» he 100 ; a e hui pu i ka lakou p»lapaU noi me ka paUpala noi o k» Ekaleaia o KaU* pan» i hookoi» i kel» Aha i haU. A ua noi pu mai hoi oka hoonohoi» aoa o Rev. S. KameUmeU i Kahu oo KaUpana, o Opihikao pa kekahi, » peU e lilo ai o Rev. S. KamelameU i k»bo oo kei» mao ekaUai», a, e lilo i Ek»lesi» Haiia.—Apoooi» ke noi. IV—llelohela liilii i na h»twina. hapaiia Heluhelu mai o Mr. Cmd i kon» H»»«i--na, 11 Heah» ke ano o ke ol» m» k» Uoi V* A u« k»msi!io ooi k» Hale.

i i Heloheia m»i o G. W Keahniwa ikona' Haawina ku i ka w®, ka eioe ooane." Heluheia m»i o Mr. Haoaioa i koni Ha- . aw.oi, *' Manki 3:I(>-l7 ? * —Ua kami Uo > kk<nika nm o Mr. Pcgae a me Mr. Coau oo | keia Haawio» Ao. | Heiuhela hoa'mai o Mr. Keahoaw» i ko-; jna Haawiaa, ,4 E wehewehe ia II Ttoioteo ; I 2:23 fS —Ua ooiia e h -oaoa ika nupepa. 1 V—Na kula aopuni. Hapaiia. I Ut nui ke kamaiiio ana o ka hale, me ka | haohao no ke emi o na kala i keia wa. Ua : : paipaiia na kama, na kahu ekaiesia e pai- | pai ikaika i na knla, a e maUmaia ka hai-; \ puie ana i ke Akua t ka hoomaka ana a i ; Ika hookoa aoa oke kaia o a ka "moie ta o i ka oaauao." Vl—Ka Hoomaemae Ekaiesia. Hapaiia. Wa»hoia mai he oleio hooholo, a ua apono ka Hale. Ma ka manao ana oka Euaneiio o Ha- j waii, Hikina i hui ma ka iuakmi o Mauna-; kea, Kalapaaa Puna, noiaiia, ua hoehoioia 1 penei: j (1.) Ke mahaio aku nei keia Aha i ko ka ; Moi kne ana i na mea ona. ! (2 )Ke noi haahaa aku nei keiA Aha i i ! | ka Moi e kapae ako mai ka oihana enpuni i oa iooa a pau nooa ke kuaiaku a inu aua a ona i na mea oua. (3.) Ke paipai ikaika aku nei keia Aha i na hoa o na "Hni Hoolewai ooa," na Lu- | na Ekalesia, na Kahu, na Eiele, na hoaheI nau, e makaala a e imi i na mea e hoopio i ! ai i keia enemi o keia lahui a kakou i aleha nui ai. I A ua waiho hou ia mai he olelo hooholo | e pakui pu aku me kela. No ka mahuahua | ana inai o ka hewa ma ka aina, a no ka lan- i |ua nui ona hoahanau ir.e ka poe malama | ! ole ia lehova, a no ke komo uui ana mai o | | na mea haumia iloko o na Ekaiesia Hawaii, | ; nolaila, j | Hooholoia :—O ka manaoo keia Aha, na I : hi ki inai ka manawa e noonoo ai na Kahu | i a me na Elele, na Luna, a me na houhanau j j a pau la lakou iho, a e hoohaahaa imua o | I lehova, a e hoomaemae i ko lakou naau iho. j Ua hiki mai iioi ka manawa e aia'i lakou a pau, a e iioomaemae hoi i na ekaies : a, a e hookaawaie aku i na mea e noho paakiki aoa iloko ona hewa, a me ua mea ake Akua i hoopailua ai me ka mihi ole; o haule mai auanei ka huhu oke Akua maluna o kakou, a haalale hoi ka Uhane i ko Haj waii Ziona.—Apono loa ia.

Vll—Kula kaikamahine o Kohala. Hapaiia. Hoike mai o Mr. Pogue i ka palapala hoike a Rtv. E. Boud, (ka Agena o ke kuia) i ka nui ona kokua ona Ahahui ekolu o Hawaii mokupnni no ke kula kaikamahine 0 Kohaia, i huipuia me ka na hoa'loha, he $5 800.94; a uo na iilo, ua pau loa'ku keia mau daia—a ua heluhelu pn ia mai he pa[apaia e hoakaka'aa i ke ano, a me ka noho ana o ke kula—a ma kekahi wahi o keia hoike, ua kamailio nui ka Ilaie, no na ki> mu a Mr. Bond i kanaiua'i; uolaiia, ua waihoia mai la he olelo hoohoio. Hooholoia.—Ke mahalo aku nei keia aUa 1 ka hoike a Mr. Bond no ke kula kaikamahine o ka mokupuni o Hawaii ma Koliaia, me ka hoomaikai boi i ke Akua no koua kokua ana i oa mea e pouo ai ke kula—Ke apouo aku nei hoi makou i na Kahu e malama ana ike kula, oia o Rcv. E. Bond «V Elizabeth, W. Lyons, no ka laua hana pono nui ana, a me ka hoomanawanui hoi iioko o kela hana kaumaha ; a ke ae nei makou e puie nui i ka Haku, a e paipai hoi i na eka!esia o keia Aha e kokua nui, a e kokua mau, i kela kula maikai.

Waiho mai o Mr. Kamelamela he olelo paipai piha i na hoa laia o ka Aha, e piīi aua no ka hooulu ana i ka lulu daia no na koena aie, a e hanai hou aku paha, i mau ai ke ola o ke kula kaikamahine ; a pela hoi o Mr. P( ofoe me Mr. Ooan, i paipai ikaīka mai ai i oa hoa laia e hoi a e hana koke i na kumu e loaa mai ai ke diU, e like me ka mea i oluoiu iike i oa ekalesia a me na Kahu. VIII—N T o na nupepa. Hapaiia. Na Mr. Pogue i hoakaka nni mai i ka mea e pili aoa i ka nupppa "Ka Lahai Hawaii a ua waiho pu mai i keia ninau : " He pono anei e hoonoi ae, a e hoomau paha i ke kino o ko kakou nopepa " Lahui Hawaii" e like 'la me ke "Kuokoa," i hookahi daia me ekolu h&paha (§1 75,) no ka makahiki ke hookaa mua ia mai i ka maUma o lanuari, a. o !$?6 ?—Ua hooholoia. Ua ke noi a Mr. Pahio, Kaikuuhioe, a me Polani, e pakui pu aku i ke noi o keia Aha i ka Makna R«v. L. Lvoos, o Waimea, U. "Ina e hoomahoahuaia kanupepa Lahui Q." e hoomahuahoa puia ka Haawina Kola Sab»ti, e like la me ko ke "Kuokoa." Apono loa ia. IX—Na Ekaleaia Kaha ole. Hapaiia. Na Mr Coao i hoakaka mai, elua ae oei ekaleeia kaha ole malalo o keia Aha, ka ekaieaia o Hakalaa a me Laapaboehoe t ua ooi ke koka ana o ka Aha—waiho mai o Rev 5 Kukahekahe, "be oloola loa ia e amo me ka baabaa i kela mao ek«lesia eloa malona o kona hokoa me ke kaeioha ole," ma ke kauoha a ka Aha, ua ae mai o Mr Pahio, uana e hai ako i keia maa mea i na ekaleeia elua. Ma ke noi a Mr Coan, oa hoopaoeeia ka hana apopo hora 9 a x enahope iho o Ika pau ana o ka heloheia aoa i ka moolelo o

k» Hookum» o» me ka pale • ks Loaiheooula. L« Haat 3—Poalim» S,'pt. lT.h 9 U*U«ai k* Ah» m« k*bi ro*a, o k* J L*. Hoomala isaQ ma k« noho —Hooraik*ia oi haoa tse k» ba?p ! 3l*. | X—No ke oU on» Kaho. H»p*iU. ( N» oi maku* Rev. T. Coao, Hev. J F. | Pogae, i ko kuleao® o oi E*»UsU i o» Ka* \ bo, a ooe o* Ek*!esw —A, u* k»ni»i- ; lioi* e ka haU —a oa nioaaia o Rev. 5s \ Kakab<kah-2 no kooi oU, a oa hai m*i he ; $75 iloko oo» njtl»a>» e*mc —a o» fctooha ikaikaia oa K.aha e hot no » hana. XI—No ke kaU Kahana. ll*paii». Na Mr. Pt>gae i hoakak» mai, 44 oka I oie» i ake ooi i», i mao keiki o kei» Aha e | hoomao aku i ke Kula Kahao», oiai, o» : makaokau na hale, oa lako i o» komu, o» \ oele nae i oa haaaiau» " —» o» Mr. C-j»n i hoikeike mai ike kuaiu kupoao o kela ; ku!» » nie ka aaakaokao o oa haamao» ma ? ka oihaoa Kahuna, oiai ko lakoa 1« hoike ; l a u» makemake i loaa ona maa M?9too»ri | (hooaaaia) * kona aioa e ; oiai, he roao \ kihapai e waiho wale nei, aohe Kahu Mi-;

6iooari. XII—No ke Kula Sabati. H*paii». Na ka makui Rev. T Coan i hoakika mai, no ke aoo o ke ao ana, a me ka man ana o oa Kula Stbati. A o ka waiwai, o ke komo o ka olelo a ke iloko o na haumana—A ua ooia m*i, e hoikeia na Kula o keia Aha, ma kahi hookahi, a ua huolohia mai i elua wahi e hoike ai, ma Puna, a ma Hilo—ua hoohuloia. Na Mr. Pogue i hoakaka hou mai, aole he poao e hele mai na haumaua o kahi e, oiai, aole e hiki pouo m»i ma kahi i kauohaia, a he mea hoopaa manawa Wile, a pela na haawi aoa i na ninau auo ole, a pilikia wa!e ke Kula Sib.ui. Eia kekahi. Mai ae wale akn na Kaha e hoauhau wale aku i na hoahanau i loaa ai ona puu dala no na Buke Himeni, e like me ka hoolaha a ke Komite Pai Buke Hiuieni. Hoopaueeia na liana apopo ; Hoia 10 a ri tne ka pu!e a ka Luua Hoomalu. La Hana4—Sept. LS Poaoao, hora 10 Halawai ka Aha ma kahi mau, o ka L Heomalu ma kahi noho—hoomaka na hana me ka haipule. Apo ka Hale ia D Kapahee i hoakuka— a no ka liiki nna mai o Rtv. J Kauhaue, oa noiia e hoike mai no Kooa Hoike Kihapai ; ua hoike waha mai ia, no ka emi iki o ka pono, ua kumalie oa hana— a he pepehi kanaka ma kona apana i keia mau la. XIII—No na Misiona, Hnpaiia. Na Mr Pogue a me Mr Coan i hoike mai, ua hemahema na Misionari o ka "Pae Aina

o Nnuhiwa," a oa makemake!* i 3 ojao k»ne * nie 3 miu wahioe, i e« ko®« o h. lo aku il*t!a. XIV Ka pu'e nna o I*nasTi. Htpa-iU, Nm >Jr Coan i hoike m*i i k* lokahi o n« aopooi o ki hoau», e like me Amer»k», Korop», Asi«. E maUmi i» ka heWdora» mo» o Uon»n 1 bebc<loai» h»»pule, » me ka Potha hope o Feb. IST6; i nonoi »ku i kt Uha□e e l«ot»» ooi mai mc nt kuli. » me ke »a - pum o ke Ako» iwaea» o o» ekileau o Hawt»i oei. XT—Na Elele ona Ah». H»p»iia. Ua hoopaui» k» hoouo» »n» io» e'ele » o» »h» eieo kei» mokopooi—U»Uwa k» īke i o» h»n» » kela me kei» »b», «naloko o o» oopep». XTI Kah» • boi hoo »1 kei» Ahi. lltp Hooh&īoim, —E hni hoo kei» Ab» ®* Puula i k» Po»ko!a ekola o M»t»k» m h hcrA 1 r m. Waiho mai o J N Kamoko be olelo hovv holo — Hooholoia ; Ke waiho »ko oei na maiihini hoa'loha o keia tba ika piha oo na kamaaio» o ka ektlest» hunA, i ka hooUwa «na mai i na me» a pao e ltw a

* »i ka ooho aoa i keia mau l». ! Heluheloia k» moolelo oka halawai i ha- | la, apoooia. | Noi m»i oMr Coao, e hooanaia ka ruoo* | lelo o keia mau haUwai aoa ke huiu n:e Ikoka la apopo, ika M Nupepa Kuokot.* { Aponoia. Ma ke noi a kt Lunahoomaln, boop*neeia na hana apopo—hookuuia nie ka pulo a Mr. Hoaai a me Rev J F Pogi»o. La hana s—Sabtti S«pt 19 hora lus. ! Ka lioonohoia ana o R«>v S KamelameU i i Kahu maluoa o ka "Ekalesit Ilaii» o Ka- | lapana.'' Penoi ka hoonoho ana o na haua: 1 Puie mua Rev S Kakahekahe. 2 Oeluhelo Biibala mo ka Himeni J HaI na!oa. 3 Pule a Rev J H Pahio. 4 Himeoi me ka haiolelo Rev J F Pogue. < ! 5 Pule llookahu Rev J Kaohtna. G Ao i ke Kahu Rev T Cotn. j 7Aoi ka ekaleaia Uev S Kukahekahe. | BKe aloha ona ek»lesia J U Pahio. i 9 Himeni me ka pole hookuu J Hanaloa. 10 P M Hni hoa a ahaainaa ka HtknT. ! Coau, a uio Kukahekahe hookou loa ia ka i Aha. G. W. Kkauuawa, Kakauolulo. Koma, Oet 2—Ua hoomaopopoia, e h«alele ana ke Kedioela Amerika Mc.CK skey | 'm\ Roma a hoi i Amenka ma ka la 10 ae. i Ua hoikeaku nei o Kadioela S«mconi i ka I Pope, ko l:»na nei kona nimiao no ka lioio- ' pi>no o kan* inisiona n»»' S-'pani.i.