Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 47, 20 November 1875 — Page 1

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Trinette
This work is dedicated to:  Meyrl Creacy

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XIV.   HELU 47.                   HONOLULU, POAONO, NOVEMABA 20, 1875.                        NA HELU A PAU 729.

 

E Pau na Pupupu Kahiko!

 

E pani me na Hale Laau!

 

PAPA, PAPA, PAPA

O KELA ME KEIA ANO,

A ME

NA LAKO KUKULU`HALE

O KELA ME KEIA ANO, MA KA

PA-PAPA O S.G W@ILA MA!

KIHI O

ALANUI PAPU me ALANUI MOIWA-

HINE, no ke Kumukuai HAAHAA

LOA! ae like ka nui me

ka makemake.

 

LAAU NOUAIKI!

NA LAAU KAOLA,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA HELE,

                                    NA KUA,

                                                AAHO,

                                                            AAHO LIILII, &e.

 

LAAU ULAULA!

NA LAAU KAOLA,

            NA PAPA MANOANOA,

                        NA PAPA HELE,

                                    NA KUA,

                                                AAHO, POU,

                                                            AAHO LIILII,

                                                                        MOLINA, &e.

            Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula,

Na Puka Hale, o na ano a pau,

Na Puka Aniani, o na ano a pau,

Na Olepelepe Puka, o na ano a pau.

 

Pepa Hale me na  lihilihi.

 

NA LAKA PUKA

NA AMI-PUKA,

            NA AMI-PUKA LIILII,

                        NA KUI NAO

 

PENA, AILA-PENA, VANIKI,

WAI HOOMALOO.

 

PAAKAI Helu 1,

O PUULOA.

    E lawe wale ia no na mea i kuai ia kela Pa Papa  aku a i  kahi o ka  mea i kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me  na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike.

 

Aia maanei ke Keena o ka MOKUMAHU "KILAUEA,"

                                                                        L. MARCHANT, Kapema.

 

S. G. Waila ma.

109 3m 721

 

 

 

HE MOOLELO KAAO

NO

KA@KINAAKALA

KA MEA NONA KA OLELOIA ANA.

KA HIWAHIWA O KA LA  HIKI MAI!

 

    PANE mai la  ua  kaikamahine nei, aole makou e pono ke ai i keia mau ai, no ka mea, mai ko makou mau kupuna mai, a hiki ia  makou.  Aole i  ai ia meia mau  ai au  e olelo  mai nei,  no ka mea,  ua ike  ia.  Ina e ai  ana kekahi kanaka, a  wahine paha i  kekahi o keia mau ai.  Alaila, he oiaio e make ana ia, a make loa no.

    No ka  mea, ua akaka  ia i ko makou ike he ai  make, a he  make a he  make loa no.  Ia wa pau  ae la  ka laua olelo ana no keia mau mea a pau i pili i ka ai. Alaila, hooopili ae la laua ia laua iho.

    A pela keia  mau pulapula  Alii i hui aku ai,  kekahi, a me  kekahi e  like me ke ano mau o na`Lii o keia aina mai ka wa kahiko loa mai, a pela iho la no i pii aku ai na `Lii,  a piha  pu ka  aina i ka wa kahiko  loa ma  o, a  maanei,  a puni keia pae moku holookoa.

    Ia manawa mahope iho, pau  ae la ka laua mau hana ku i ko na `Lii ano, alaila, hoao aku la o Kahikinaakala i ua kane nei ana.  No ka  mea, ua kane ae la hoi.  A no ka  pololi, i hoao aku  ai na kaikamahine la i ke kane, olelo mai kela.  Aohe o`u pololi,  no  ka  mea  he maona no au e noho nei, ia wa iho la no, a ia ka anuenue e moe loihi  ana mai ka hale mai o ka elemakule ana i moe ai, a hiki i ka hale o ua  kaikamahine  nei a laua nei e noho ana.

    Ia wa mahope iki iho, lalau aku la ua keiki nei i ka laau, a  me ka au  neki, a hia iho la, a-a ae la ke ahi no  loko ae o ka laau, a he mea hou no ia i ka ike ana a na maka palupalu  nonoe o  ua kaikamahine la,a-a a loa ae la ke  ahi, a hauoli nui ua iwa  la o ka aina  Hikina i ka hana a ka  eueu o Hawaii kuauli.

    Mahope iho, hele aku  la ua keiki nei e uhuki i ka ai,  me ka  uala, a  hoahoa ae la i ka imu, a enaena ulu no, a kalua, a aole i liuliu iho, huai aku la  na keiki nei i ka imu, aole i  emo, pau i ke kui a me ka hoowali, no ka mea  he poe okoa ka poe na  na e  hana mai, o  Kini o ke akua ka mano o ke akua, a me  ka lehu o ke akua ka poe na  na e hana.

    Aole no i  loihi keia  mau  hana ana mai o na mea ai a pau, a hoao aku la ua keiki nei me ka hanai  aku i ka  poi, ka uala, ka moia ke  ko a  me na mea ai a pau a  lakou i  hoowahawaha  ai,  a ike keia.  He ai ono, a he ono  maoli ke ai, a he maona oia kona  ike ana  i na mea hou elua e pono  ai o ke  kino a  me ka noho ana.  A ke keiki Alii nei o Hawaii i lawe aku ai i ka pono i ko lakou aina.

    Ia manawa,  loaa  iho la  ka ai  ma ia aina, a  laha loa  aku  la.  Eia  ka  mea haohao i na makua o ke kaikamahine a me na aialo a pau  o ko  lakou alo  Alii ponoi  iho, a i ka hoi  ana mai a  na makua.  He keu ka hoohuoi, no keia mau ai kupanaha i loaa mai  ai  ka  laua lei aloha, he keiki.  Aka, ke  hiolani malie la no nae ua  keiki nei  ma kahi  moe o ke  kaikamahine  Alii.  Kahikinaakala ka hilu, a me ka noenoe ano ka ui launa ole.

    I na makua  nae  i puka  mai ai  mai uka mai me na  kanaka ponoi  ona, hele mai la ka makuahine i  mua o kana kaikamahine.  E lawe  mai ana i ka ai palahei, no ko laua  manao (na makua) ua pololi ka laua  milimili.  A haawi  aku la, e like me ke ano o ka mea i hai @na ia aku ia oukou, ia wa, hoole  mai la ke kaikamahine me ka i mai.  Aole au e ai hou aku i ke na ai, no ka mea, he ai ino kena, eai ka ai maikai, he ono, he liliha, he kuhikuhi,  he maona  a he  ola, a he ola loa no, aohe make.

    Pane  mai  la  kona  makuahine,  mai hea mai keia  ai i loaa ai  ia oe, i na he kane ka mea  nana kau ai, a me na mea a pau au e olelo mai nei.  Alaila, o kau kane noia, a  lohe pono  ua  makuahine nei i ka pane  oluolu ana mai o  ka laua keiki, ae,  he kane  ka`u, eia la  ke moe nei.  O kona hoi aku la noia a hai i kana kane, ka makuakane o ke kaikamahine, a he mea oluolu ia i na  manao kona  puuwai, a  me na pana  elima a kona lunaikehala ku i ke aloha.

    Ia lohe ana no hoi o kona makuakane, olelo iho la ia, o kana  kane noia, e like me ka olelo a`u i  wanana ai  iloko o na la opiopi uuku o ka kaua kaikamahine hanau kahi.  I na he kane  mai ka aina lewa mai, alaila, o kana kane iho la noia e hoao ai laua, e like me ko  Hawaii nei ano i  ka wa poeleele.

    Nolaila, ua haawi mai ua  makuakane nei i na hoomaikai piha ana  he nui, no kana hunona Alii,  me ko lakou  ike ole he Alii nui o Kalanikapu i oi ae mumua o ka laua Alii, ka mea i kapa  ia o Kaohaiomana.  Ia manawa no hoi,  a ia no ke anuenue  e pio mau  ana ma  waho o ka hale, oia ano hoi, ua ike no kakou na kanaka Hawaii a pau, he  hoailona ia o ko  na Alii nui ano, mai ka po mai, a hiki i keia  manawa a kakou e  noho nei i keia manawa,  mawaena  o na Alii e noho  nei i ka  noho  Alii,  aia ia  lakou ia mau hoailona.

    Ia manawa  no, a  kahi  no a  loaa ka ike mua o na elemakule nei,  kahi a ke keiki Alii i moe ai i ka la  o kona hiki ana mai.  O keia  ike o  ua  elemakule nei, mai ke Akua mai no ia, o Kini o ke akua ka lehu  o ke akua  ka mano  o ke akua,  ka mea  nana i haawi mai  kona ike  iloko oia  manawa.  Aka  nae, hao ka mana o ua elemakule nei, me na hiohiona koa i luna ona, e like me ka hana ana a na kahu ponoi o ke Alii a me na ilamuku.  Pela no keia  elemakule i hana ai  ma  kekahi  la ae,  no ka  mea he kahu  ponoi no  keia  elemakule  no ke Alii o Hawaii nei aku.

    I kekahi la ae, a kahi a ike ia ke ano, a me na hana a  ua elemakule  nei, e na poe a pau e  nana mai  ana i kana  mau hana, eia ka hoomaka ana.  I ua  elemakule nei i puka ae ai mai loko ae o kona hale, ike  aku la  ia i na  hoailona  Alii a pau, e hoopuni paa ana i ka  Hale o ua kaikamahine  nei, a me ka  onohi i luna o kaupaku o ka hale.

    Ma ia wa  no, kilohi  haaheo  ae la ia ma o, a  maanei  o ka  aina, o ko  ia nei manawa  no  ia i  ku  ai a maloeloe me kona hoike  maka ana  iaia iho  he koa, no ke  Alii o  Hawaii.  A hopu  aku la oia i ka  pulupulu, a  me ke  ahi, a hele aku la i ka hale o ke  kaikamahine Alii Kahikinaakala, a  hiki,  a komo  aku  la oia iloko o ka hale.

    Ia wa, o kona puhi koke ae la no ia i ke  ahi, a wawahi  ana i na  wahi a pau loa, a lilo iho la  ka hale i mea  ole i ka wa pokole loa,  aohe  wahi  mea lawe, a ai mai la ke ahi i na mea  maikai a pau o na kaikamahine nei.  Me ka olelo aku no o ua elemakule la, aohe mana  kanaka, aohe mana alii ma ua aina  nei e hiki ai ke a-e mai maluna o kona mana.

    Ia wa hoi, pane mai la ka makuakane o Kahikinaakala  me  ka i mai, ka! Kupanaha maoli oe i keia wa, o ke  aha la kou mana au e olelo  nei  imua o na kanaka a pau, no ka mea, ua ili mai i luna o`u ke  kaumaha i  keia la  no kau  mau hana  ku i ka  pepehi  kanaka.  Oiai, o wau ; a  me  kuu kaikamahine  nei ka mana ma ko  maua aina  iho, a  maluna hoi o na kanaka, i like pu me  oe, au e akena nei he mana oe, a he ikaika paha.

    Pane aku la ka  elemakule  me ka leo moakaka imua o  na kanaka  e  paapu mai ana, a e hoolohe ana hoi i kana mau olelo ana.  O oe i keia la, a me  ko kou hale, a me ke kaikamahine Alii au.  Ua lilo oukou a pau he mau  pio na`u i keia la.  No ka  mea, ke ku  nei i mua o kakou a pau kekahi mea i oi aku ka mana maluna ou o kau kaikamahine, kou poe kanaka, o oukou a pau ua laa oukou iaia ua a e hoi i ke kapu o ke Alii nui o Hawaii, he  kapu pio  ole keia  kii  mai ia. Oiai ; o  ko  Hawaii papa  Alii, a me ko lakou mana, he  mana pio  ole ia  ke kinai ia me na wai kahe o  kahawai, a me na wai  puna  ma na  awawa, a ma  na kuahiwi, i noho  mau ia  e nahuna  wai huihui o ka uka lilo.  A o ke kapu o na Alii, he kapu kiekie no  ia, a o ke kapu o ke Alii a i na a`e ia,  he make ka hoopai.  Aole kanaka koe e ku i mua e noi mai i kona  ola iho, i  na  ua  laa  ia i na mea a pau e pili ana i ko ke  Alii kulana, kona mau  aoao a pau.  A o  ke kanawai, a me ka hoopai oia ano, he make wale no, aohe ola.

    Pela no ka noho  ana o na  Alii kapu a pau o  Hawaii,  oiai, ua  noho  loihi au ma ia aina, a ua ike maka au i ke ano, a me na  hana a ko  Hawaii poe  kahuna, poe ilamuku, a owau  nei la, a me  keia Alii i hiki  mai nei he  Alii nui  keia he kapu, a he  kanaka  ponoi au  nona.  A no ko`u maka`i i na  poino a pau oia aina, oia ko`u mea i mahuka mai ai a noho pu me oukou maanei, a loihi ka manawa, pela  aku ua  elemakule nei i  pane aku ai imua  o na  kanaka  a pau,  a  me na makua a  Kahikinaakala.

    A  ike  lakou, a lohe no hoi i ka  Moolelo, a me na mea a pau i hai  ia aku ia lakou e ka elemakule.  Mihi iho  la na makua o Kahikinaakala, i ko  lakou make i  ua  elemakule  nei.  No ka  mea a akahi lakou a  ike pono  iho la,  he Alii keia keiki, a he kulana nani no hoi i like, a like me  Kahikinaakala, ka laua  milimili, a noho mihi iho lakou i na la ekolu no ka make.

    Ia mau la ekolu e naue  malie la, aole lakou ai nui mai i ka ai, me ka ia, no ka mea, ua maka`u nui loa lakou no na mea i olelo ia  e  ka  elemakule.  A  o  keia elemakule no hoi ka mana nui iloko oia mau la a ka  weliweli e noho  ana imua o na maka o na ohua a pau o Kahikinaakala, me  na makua  ona.  He  oiaio, a ia no i ka elemakule ko lakou ola, a me ka make, a noho  mumule  iho la  lakou me ka ike ole  aku i na maka o  ke Aliiwahine, kahi e hoona aku ai i ola.

    Aka nae, he  uwe  wale  no ka  Kahikinaakala mau  hana,  no he  aloha i na makua, a me na  ohua no ka make.  No ka  mea, ua  ike  noia i na  mea a  pau i hana ia aku iaia e ka elemakule. Nolaila, manao iho la  ia e  make ana  na makua, aole  nae i noi  aku imua o ke kane Alii, a me kona ahonui, e  hoopakele ia ke ola o kona  ohana,  a me  kona  mau makua.

    Aka, i ke  aumoe i ka  po o  Kaalokulua, e moe  ana ke Alii  kane  maluna o kekahi punee i kinohinohi ia e ka nani. Aia hoi i kona moe ana, aohe kana wahine i hoi aku  e moe.  No ka  mea, ua hu mai la ke aloha o ka makua i ke keiki, pela hoi ke keiki i ka  makua, a  i  na na mai ka hana e noho ana  no ka wahine me ka uwe, ua hele na  maka a pehu no ka nui loa o kona  aloha i na makua.

    Alaila ninau mai la ke Alii  kane i kana wahine me ka i  mai, ea, e kuu wahine aloha o ko kaua  mau la  opiopi, ano hoi, ke ninau aku nei au ia oe, heaha la kou  manao, a  me ke  ano  maoli  o kou uwe ana i na  wa a pau.  Aole  au i ike i keia mea au e hana mai nei, a ke haohao nei.  Nolaila, i na  he pilikia  kou, pono no oe e hai mai ia`u, i keia manawa malia paha , e uwe ana oe no kou ohana, a  me  na  makua o  kaua,  no ka  make i kuu elemakule.

    Ae, he make io  no, wahi  a ke  keiki Alii, pela mau ko makou kanawai, ko na Alii nui o Hawaii Akea, aua ike no kuu ilamuku i kana mea e hana aku ai i kou ohana, a me kou mau  makua, e hiki ole ai ia`u ke kaohi aku,  aka, ma ka`u olelo, a ma ko`u mana,  ke  hai aku nei  au ia oe, ua ola kou  ohana, a me na  makua o kaua, aole lakou e  pepehi ia i ka po ae nei o  Kane.

    A ma  ia hope mai  kokoke i  ka po o Kane, makaukau mua ua elemakule nei e lawe i  na lawehala  iloko o ka  heiau, na  makua  o  Kahikinaakala, a  me na ohua a pau.  Aka, papa mai ke akua ia ia me ka i mai, mai kau i kou  lima maluna o ka ohana o  Kahikinaakala, a me kona mau makua.  No ka mea,  ua kala kou Haku ia lakou, e like me  ke ano oko na `lii kulana, a me  ko lakou  mana kiekie maluna o na kanaka o ka aina.

    He mau olelo oiaio ka  ke akua i haawi aku ai i mua o ka  elemakule, a pau loa  ae la  kona manao  ana ma  ia mau mea a  pau.  A eia  hoi  ma keia  wahi hoi kakou e na ae ai no na  hana kupanaha a ke keiki  Alii o Hawaii  nei i hana ai ma ua aina la me kona mau mana a pau e hiki ole ai i na  Alii e ae oia au ke  hahai  mai mahope  o kana  mau hana no ka  mea, he Alii  kupua keia, a me ka ikaika, i kikoho ia i  luna o kona mau papalina  noheahea.

            Aole i pau.

 

 

Hooholo Hewa ka Hupo.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :-

    E oluolu  mai oe  @ e @  aku ia oe, no ko`u pilikia ma ka hana ana  a ko makou Luna Kanawai apana.  Penei -- ma ka la 1. Nov. 1875, nei  ua  kii  o  Thomas  (k) a me Kahele (w) i  ke kope o  kekahi kuleana  i lilo  mai ia`u  mai  a C. R. B @  ma  ka hoolimalima ;  ola ke kuleana  o Naohe (k) i lilo ia L. Haalelea  ma  ke  kuai  @ ana,  a ka  hope makai Nui o Kona Hema nei mamua,  no ka  hoopii a  L  Haalelea i ka poe Hui  o Honaunau Kona  Hema Hawaii, a i hoolimalima  ia ohi ia`u i  ke ahupuaa a pau o Honaunau  a me ua  kuleana a pau i lilo ia L.  Haalelea, mai a C. R. B- shop mai.  O ka eono keia  o na makahiki o ko`u ohi ana i ke kope.

    Ma ua kuleana  nei, i ka  makahiki mua ua komo hewa ke kane mare a ua o Kahele (w), e ohi  i na  hua  kope a ua  hoopii au imua o J  G. Hoapili i kona wa e noho an@ i Luna  Kanawai.  A ua  hooko  ia  ka`u hopii maluna o Kaiolani (k) na hoohalahala, aole nae i hana iki. O keia manawa a ka wahine  i kii  hou  iho  nei i  ke kope  D. H.  Nahinu  ka Loio o  Kaiolani  (k) kane mare a Kahele  (w).

    Eia ka moolelo  oiaio a`u i  makemake ai e waiho imua o ka lehulehu.

    Ua  hoopii  ka  Moi  kue  ia Kahele (w) Thomas (k) no ka  aihue kope malalo o ka pauku 15  mokuna  16  degere  4  kanawai karaima  (waiwai malalo o elima dala ($5) --ua  heluhelu  maopopo  ia  ke  kanawai. Mahope iho olaila ho@le mai o D. H. Nahanu aole ka e hiki iaia ke hookolokolo ; oiai, oia ka Loio o ke  hihia nei no, i pili nae @ Kaiolani k a  Kahele w  hu aka, e aka ana oe ke nana pono iho.

    Ua olelo aku  na mea nana i  malama ka aoao o ka Moi a Haku A@i ohi o`u.  Aole he kuleana oia  manao ana a  ka Aha, oiai, aole he kanawai e keakea ana ia oe, a noho pol@nu mai la ka Aha.

    Eia iho ua olelo ike a hoike o ke Alii.

    Kaapuni (k) no  Honaunau Kona  Hema Hawaii, ua ike au ia Thomas (k) a me Kahele (w) he mau aihue  laua i ke kope a C. R. B shop i lilo ia  Akai (Pake) i keia wa. O ka nui o ka waiwai,  o ke kope a laua e ohi ana eha  dala ($4) aole na laua i ka @u i kela kope.  O keia  ike ana a`u ia  laua e aihue  ana, ma  ka la 1. Nov. 1875 i  ke ao ua ohi mau no makou i keia kope, no A@ai Pake ma @ua a hiki i  keia makahiki, akahi uo a kii  o Kahele (w) a me  Thomas (k) i ke kope i nehinehi.  Ninau Pale.

    Ua ike anei oe i ka  mea nona kela kule ana?  Aole.

    Aole no au i ike ia  Haalelea Mainui (k) no  Honaunau  Kona Hema  Hawaii.  Ua ike au ia Thomas k  a  me Kahele  w.  e ohi ana i ke kope  a Akai Pake ma  Honaunau ma ka la 1 Nov. 1875 i ke ao.  O keia kope ua ohi mua no  makou no  Akai, aono makahiki i keia wa a i ka la wale no i nehinei ko`u ike ana, ia Kahele w.  a me thoas k. e ohi ana i ka hua kope a  makou i ohi mua ai no Akai Pake.  Ninau Pale.  Aia i-hea kela kope? haina  Aia i ka kuleana o Naohe i lilo hoi ia Akai Pake, i keia wa ; no Bishop ma ka  hoolimalima  ana i keia wa. Anae k  no Honaunau Kona Hema Hawaii. Ua ike au ia  Thomas k. a  me Kahele w. e ohi ana  i ke kope  o ke  kuleana  i lilo  ia Akai i keia  wa.  Eono ae  nei makahiki o ko`u ohi ana  i ke kope  no Akai Pake,  a  i ka la  1 Nov.  1875 kou ike ana ia Thomas k.  a me Kahele w. e  ohi ana i  ke kope a`u e ohi mau nei no Akai Pake, a`u i ohi ai i loko o na makahiki  eono, i  keia was, a  ua ao aku au ia Kahele w.  paha au  i ke kope i kuleana ai ka Pake e hoopii i`au.  Ninau Pale.  Nowai kela kuleana mammua? Haina @ N ohe, ua lilo ia L  Haalelea ma ke k@a@ ku@ ana.

    S  W  Pap@ula (k).  No Napoopoo  au, Kona Hema Hawaii.  Owao  ke  Kakau-o`elo a ka Hope Makai Nui o Kona Hema nei, a P   Cummings, i ka wa i kuai ku@ ia ai o na  kanaka  o ka Hui o Honaunau, ma ka hoopii a  L.  Haalelea,  ma ka malama o Ianuari 1862.  O ke  kuleana  @ Kaohe, ua lilo ia L. Haalelea, no na $@ 50  O ka pau keia o na hoike  ma  ka  aoao o ke Alii kue ia Thomas k,  a me Kahele w.

    Eia ka olelo hooholo a ka  Lunakanawai D. H. Nahinu -- Ua hookuuia na mea i hoopuia no ka hewa aihue.  Aole no he hoike pale mai ma ka  aoao o na  mea i hoopiiia.

    O keia iho la ka moolelo oiaio e pili ana no keia hihia a ka Moi kue ia Thomas a me Kahele, i hanaia  imua o ka Aha Hookolokolo Apana o Kona Hema, Hawaii.

    Ke waiho  aku nei au  ma ka  lehulehu e nana  mai i keia  hana kupanaha loa,  oiai, ma  ko`u  ano he  kanaka no ko na  a@ e, ua manao au, ua  kue loa  ia ka  pono o ke kanaka malihini i k@pa ia Hawaii nei a me na  pono no hoi i loaa  ia`u malalo o ke Kanawai o ke aupuni Hawaii, oiai ua hookuuwaleia ka aihue i akaka  loa ma ke Kumu. kanawai o Hawaii nei,  aka,  ina  paha ma ke  Kumukanawai o F. j@, ka lilo ana o ko`u mau pono i mea uhauha wale  ia no e keia Lunakanawai, alaila, pela  io paha, aka, he mea kanalua loa ia keia.

    No kuu manao he mea  nui keia, nolaila, ke waiho akea aku nei  au imua o ka lehulehu, a na oukou ia e nana mai i ke@a hana lapuwale, aka, ina no na mea  oukou,  aia ka elima  hoike e olelo  mai ana na  aihue, alaila, oia ka ka aihue i ko i ke Kanawai. Maikai no!  A ma ka ekolu hoike e olelo mai ana ua  aihue, a he ole  loa hoi  ma ka aoao i hoopiiia, aole hoike hookahi, alaila, ma ko oukou manao,  aole no i ku i ko Kanawai.  Ke maikai loa la no.

    Oia wale no kau  i ake nui ai  e waiho i keia ninau nui na oukou e ka lehulehu naauao e hoike mai,  i ole ai au  e piha loa i ke kuhihewa oiai, he keiki au no kina.

                                                                                                                        AKAI PAKE.

Honaunau, Kona Hema, Nov. 3. 1875.

 

 

Aha Kaapuni o Waimea, Hawaii.

 

Mr. LUNAHOOPONOPONO ; Aloha :-

    Eia na mea  hou o ke  Kau  ma ka  Aha Kaapuni o Waimea, Hawaii :

    Ka Moi kue ia Naonohi ao ka aihue-Ua hoomuia.  Ka Hope Loio Kuoina  ma ka aoao hoopii, a o D. Hikikoki ma  ka aoao pale.

    Ka Moi kue ia Kailimai k,  no ka  hewa pue  wahine. -Ua hookuuia.  Hope Loio Kuhina ma ka aoao hoopii, a o J P Green a me D E Mahoe ma ka aoao pale.

    Ka  Moi kue i ke  keiki a Padekena,  no ka aihue- Ua hoahewaiaa.  Ka Hope Loio Kuhina ma ka  aoao hoopii, o J. P Green a me Kalaaukane ma ka aoao pale.

    Ka Moi kue ia  Kupahu a me Keoki, no ka lawe ola.  Ua nona, e hoihoi  hou i ka Aha o  lalo.

    Ka Moi kue iu  Kaihino k, a me  Kalua w, ua hoopiiia no ka moe naha - Ua hoahewaiai.  Ka Hope Loio Kuhina ma ka aoao aupuni, a  o D B Mahoe a me  G B Kalaaukane ma ka aoao pale.

    Oia iho  la na hihia i waihoia imua o ke Ki@re o keia kau.

    Ke  Aupuni Hawaii kue ia F G Podekena a me kona mau hope, E Mikalemi, Haula, S Hookano a ma Kapono, no ka palapala bela.  Ua hooholo ka Aha,  ua paa ka bela, a ua oluolu pu no ka poe nona ka bipi i aihueia, me na hope E Mikalemi  a me S Heokano, e huli i ka  waiwai o kahi haole aihue bipi, i haal@le  ino iho nei i ke kanaka Hawaii  ma ke  ano  pono ole,  e huli ana i na bipi,  lio,  hoki a me  na  aina ma kona inoa.

                                                                                                                                                D B MAHOE.

Waimea, H. Nov 5 1875

 

 

    AINA NUI I KUAI AUDALAIA. -- Ma ka Poaono iho nei i hala, ua  kuai kudala  ia ae e Mr. Bato "na pono  a pau a  me na pomaikai o  ka  Papa Hoonaauao maloko  o  ke Ahupuaa o Waikapu."  Oia hoi  ka puali o Kamaomao  no na  ke kula palahalaha e moe ana mai ke awa  kumoku o Kahului, a hiki i Maalaea ma keia aoao, a ua manaoia he 14,000 eka  kona  nui,  a oi aku  peha a emi  mai hoi,  a nona hoi  na mile  kuea he iwakalua  a keu.  Ua lilo  ae nei  na wahi la ia Mesars  A. Cornwell a me Capt. Make@ uo  na dala  he $15,050.  Mahope mai o keia  lilo ana ia laua  ua lono  ia ae,  ua haawi ia aku i $2,500  ka oi  puku mamua o ke kumu i  lilo ai ia  laua, a ua  hoole ia mai.