Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 48, 27 November 1875 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XIV. HELU 48 HONOLULU, POAONO, NOVEMAPA 27, 1875. NA HELU A PAU 730

 

E PAU NA PUPUPU KAHIKO!

E pani me na Hale Laau!

PAPA! PAPA! PAPA!

O KELA ME KEIA ANO,

---A ME---

NA LAKO KUKULU HALE

O KELA ME KEIA ANO, MA KA

PA-PAPA O S. G. WAILA MA!

---KIHI O---

ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE, no ke Kumukuai HAAHAA

LOA! ae like ka nui me ka makemake.

-----

LAAU NOUAIKI!

NA LAAU KAOLA,

                         NA PAPA MANOANOA,

                       NA PAPA HELE,

                       NA KUA,

                                       AAHO,

                                        AAHO LIILI, &c.

           LAAU ULAULA!

LAAU KAOLA,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA HELE,

NA KUA,

AAHO, POU,

AAHO LIILII,

MOLINA, &c.

Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula,

Na Puka Hale, o na ano a pau,

Na puka Aninni, o na ano a pau,

Na Olepelepe Puka, o na ano a pau,

--------

Pepa Hale me na Lihilihi.

--------

NA LAKA PUKA!

NA AMI-PUKA,

                       NA-AMI PUKA LIILII,

                  NA KUI NAO.

----- ---

PENA, AILA-PENA, VANIKI,

WAI HOOMALOO.

---------

-PAAKAI Helu 1,

O PUULOA.

-----

E lawe wale ia no na mea i kuaiia

mai keia Pa-papa aku a i kahi o ka mea kuai mai, ina ma ke kaona nei, a ma na Awa

o keia Paeaina e like me ka aelike.

-----

Aia maanei ke Keena o ka

                 MOKU MAHU "KILAUEA,"

          D. TAYLOR, KAPENA.

-----

S G. Waila Ma.

614-3m

 

HE MOOLELO KAAO NO KAHIKINAAKALA
KA MEA NONA KA OLELOIA ANA,
KA HIWAHIWA O KA LA HIKI MAI!

 

            OIAI hoi i ke ao ke puhi ia ana o ka hale o Kahikinaakala i ke ahi e ka elemakule. A ia po iho no, ka pili o ke kau, oili aku la ua keiki Alii nei i waho, mai loko aku o kahi pupupu hale o laua e moe ana, ua pauhia loa ka wahine i ka hiamoe. A o ko ia nei hele poai aku la noia ma ka loa, a me ka laula, aole o kana mai o ka nui o keia kaihua huinaha like e wahio ana.
            Me he imo ana la na ka maka ke kuhi pololei ana a kona lima, ua paa maikai ka halealii. me na mea nani a pau i kau ia a puni ka hale e kini o ke akua, ka lehu o ke ʻ kua, ka mano o ke ʻ kua, a me ka pukui akua, a na lakou i kukulu i ua halealii nei, a he mea kanalua loa ia no na kanaka a pau ma ua aina hikina la, no ka mea, mai ko lakou, aole lakou i ike i kekahi mea hou e like me keia, ka paa ana o ka hale i ka po hookahi, me ka ike ole ia o ka poe nana i hana, nolaila, ua kau e ka weli o na mea a pau no ua o Kalanikapu, i kapaia o Kaohaiomana, ka hanai a ke ʻ kua, a oia no ka mea i loaa ai o ia kulana hiki ole ke loaa i ke kanaka.
            I ke ao ana ae, aohe mau mea e ae a ka manao e noonoo ai, eia wale no, o ka hoi aku a noho iloko o ka hale, nolaila, komo akula o Kaohaiomana a me Kahikinaakala, a noho iho la he kane a he wahine, aka, o na makua nae o Kahikinaakala a me na aialo, aole lakou i hoi aku a noho pu me laua e like me ka wa i hala ae, no ka mea, he ʻ lii kapu o Kaohaiomama, he kapu mai kona mau kupuna mai, a he make ke kanaka he maalo ae mamua ona, ke ike mai nae ka elemakule, oiai nona ka mana nui ma ke alo o kana alii.
            He mea weliweli no hoi i na mea a pau ke nana aku i na kulana o ua elemakule nei, ua kiekie kona mana maluna o na mea a pau ma ua aina la, a oia no hoi ka haawina i loaa iaia mai kona wa ui mai imua o na haku kanu o Hawaii nei. Aka, iloko o kekahi mau la mai, ua pono ole ka manao o ke Aliiwahine no kona mau makua a me na ohua, a ua pilihua oia i ke aloha no lakoua, a ua hiki ole i kekahi ke hoonana iaia, a nolaila, ua hoouna koke ae la o Kaohaiomana i ke Aliiwahine, e kii i ka elemakule. A i ka hiki ana mai nae o ka elemakulu, pane aku la ke keiki alii, Ua kauohaia aku nei oe e hele mai, e kuka pu kaua no ka pono a me ka ole, no ka mea, o ke Aliiwahine i keia wa, ua pono ole kona manao no na makua a me na ohua, a ua uwe mau oia i na la a pau loa, aohe ona ai mai i ka ai, a owau no kekahi i komo pu iloko o kona kaumaha, nolaila, ke manao nei au, o na makua a me na ohua o kuu wahine, aohe o lakou kanawai, aohe no hoi he make maluna o lakou, no ka mea, ua laa ia maua, aia hoi lakou a pau malalo ma i o ko maua malu, a o maua no ka mea nana e malama ia lakou e like me ke ano noho ohua no ke ʻ lii, nolaila, aohe ou ku. leana maluna o lakou, no ka mea, owau no ia, a no ʻ u no ke kanawai.
            I ka lohe ana o ka elemakule i na olelo a ke alii., i aku la oia, E kuu haku, aole au i manao, he mea maikai ia no kou kulana, no ka mea, ua ike no ke,lii i keia mea a me kona ano maoli, e like me ka noho ana o kou mau kupuna iloko o ke kapu, nolaila, o kou kulana, ua kiekie loa, aohe mea nana e pani i ka malamalama o ka la a me ka mahina, a nolaila, aole au e hiki a me ko ʻ u mana e ae aku i kau e ke alii, e hele hookano keia poe imua o kou alo, a e hehi wale ia kou kapu, no ka mea, ua ike no oe, a na maopopo no hoi, aohe mea e hiki ke ku imua o ke ahi e lapalapa ana. A ina he manao kou e hoohaahaa ia oe iho imua o keia poe lopa, a e hehiia kou kapu a nalowale, a e lilo paha i mea hoinoia e kou mau akua, nolaila, e nana oe, a e ike mai hoi ia ʻ u i kou kahu, kou iwikuamoo ponoi, ka mea nana i malama ke kapu o kou mau makua, nolaila, o kuu ae ana aku i kau, o ko ʻ u make ana no ia, no ka mea, aole e ike ia aku ana kekahi koa mai Hawaii-akea mai, a ike iho ua hoohaahaaia e a ʻ u kou kulana, kou kiekie a me kou kapu, alaila, he kumu no ia e ili mai ai ko lakou koko maluna iho o ko ʻ u po ʻ o, nolaila, e oluolu oe e kiola aku i kou mau manao alii a pau, a e huna ia mau mea iloko o kou opu, a ke hoi nei au. Aloha oe e kuu Haku.
            I ka elemakule nae i hala aku ai, noho ihola o Kaohaiomana me ke kaumaha, aia hoi, hele mai la o Kahikinaakala a ninau mai la, Pehea mai nei ka olelo a ka elemakule? Pane aku la ke kane, Ua hana aku nei no hoi paha au i ko ʻ u manao imua ona, e like no hoi me ko ʻ u kulana, a no ʻ u hoi ka mana nui manluna ona, aole nae kela i hoolohe mai i ka ʻ u, aka, hoohalike loa mai nei no kela e like me ke kapu o na ʻ lii o kuu aina hanau, me na mana i loaa iaia, a hoi aku la oia me ka paa o kona manao, aka, he mea hiki no nae ia ʻ u ke hookahuli i ko ʻ u kapu, aka, kanalua nae au o hoahewa mai kuu poe akua ia ʻ u. Aka, o ka mea hiki wale no ia ʻ u, ma o ʻ u wale nei no e kapu ai, a o oe, e hui aku no oe me na makua a me na ohua o kakou, a owau no hoi ke noho iloko o kuu kapu, aka, he mea pono nae paha ia ʻ u ke hoike aku i keia mea imua o ka elemakule. A i ka lohe ana no hoi o ka elemakule, hoole loa no oia, me ke kupaa no mamuli o kona manao paa, a lilo iho la ka ke alii mea i manao ai i mea ole.
            Noho ihola ke Aliiwahine me ka pilihua i ke aloha makua, i na ohua hoi a me ka lahui holookoa, a ua hoonana wale oia i wahi e kanahai mai ai kona aloha, aohe nae he wahi mea a mao ae, nolaila, i kekahi la o ka malama o Hinaiaeleele, holo malu aku la o Kahikiniakala mai ka poli aku o kana kane, oiai oia e hiamoe ana ma ua auina la nei; holo kiki aku la oia a ku ana imua o na makua a me na ohua, a uwe ae la, a nana hoi i uwe, kuo like ae la me na ohua a me na makua, aka, ua lele nae ka oili o na makua, no ka ike ana mai i ka laua milimili e holopaukiki aku ana me ka puahia loa, nolaila, moe iho la laua ilalo ke alo, e like no hoi me ka hana ana a ko Hawaii nei mamua, aka, o ko lakou kulana a me ko lakou kapu, ua haule ia malalo o ke kapu o ke alii o Hawaii nei, e like paha me kakou i keia wa, o na haoleka mea nui maluna o kakou.
            O keia hana ana nae a Kahikinakala, ua pau loa i ka ikeia e ke ʻ kua a me ka elemakule, ua ahuwale loa ia mau mea a pau ; aka, ma hope iho o ia mau la, ua kauia ke kanawai o ka make maluna o na mana o ka elemakule, oiai aohe alii nui e pio ai kona mana, aka, he mea pono ole nae ia i ko Kahikinaakala manao. Aka, o kona holo malu ana nae, ua ike no o Kaohaiomana, a nolaila, aole e hiki iaia ke uwao a hoopau wale i ka manao o ka elemakule, no ka pepehi ana i na makua ponoi o Kahikinaakala, e like me ke kanakawai mau o keia pae moku i ka wa kahiko.
            Aka nae, maanei kakou e ike ai i ka manao paa o Kahikinaakala, no kona mau makua, mamuli o kana hewa i hana ʻ i, nolaila, imi e iho la oia i kona noonoo i o la honua, no ka make a me ka make ole o kona mau makua. A o Kaohaiomana hoi, aole oia i ninau aku no ka manao maoli o kana wahine, no ka mea, ua hilinai nui loa ke alii mamuli o ka mana o ka elemakule, a ua haalele wale i ke aloha o ka wahine, ma o na makua la.
            A i ke awakea nae o kekahi la, ike iho la o Kahikinaakala, ua ane hoomaopopo oke mai kana kane iaia, nolaila, pane aku la oia imua o kana alii kane, E kuu kane aloha o na la opiopio o ko kaua launa ana, a lilo au i wahine nau, a o oe hoi i kane na ʻ u, ano, e lohe oe i kuu manao paa loa, a e ninau aku no hoi au ia oe, e hookuu io ana no anei oe i kuu kino palupalu nei e hele i ka make me kuu mau makua? Ina pela, alaila, e ike no auanei oe, e kau mau ana ke alina o kau mau hana maluna iho ou, aka, i ka la o ka make au i hoolanakila ai maluna o makoua, alaila, e ike auanei oe, e ku ana au iluna e hoike ia ʻ u iho, he koa no ke ola o ko ʻ u lahui a me ko ʻ u mau makua aloha, nolaila, mamuli o na huaolelo o ka make i loheia mawaena o na makua a me ke keiki, ke ku nei au a hoole aku imua ou, aole oe e lilo hou ana i kane na ʻ u, a e pono no oe ke hoi i kou aina hanau, a pela no hoi i kela elemakule ino, na mea nana i hoolilo ae nei i ko mau kanawai i mea ole, a na ko olua kanawai ka e pepehi ia makou ka poe nona ka aina.
            O Kaohaiomana nae, aole oia i pane mai i hookahi huaolelo ma kona waha, no ka mea, ua ike no oia i na mea e hiki mai ana, no ka hoopakeleia o kona mau makuahonowai a me ko laua mau ohana, a he mea makehewale no hoi iaia ke pane mai imua o kana wahine, no ka mea, ua ike no oia i ke ano ole o na olelo a kana wahine.
            I ke awakea o ka la kapu heiau, i na la o na Ole mauka, oia ka wa e laweia mai ai na makua o Kahikinaakala e kau i ka lele, ia wa pu no, oili mai la o Kahikinaakala mailoko mai o ko laua Halealii, a hele no oia a komo ana iloko o kahi heiau uuku e ku ana ma kahakai, me na helehelena koa.
            Aia nae ia wa, ike maila na kahuna a ka elemakule, e ku makaukau aku ana lakou nei me na newa ohia i ko lakou mau lima, no ka make e hooiliia ana maluna o kona mau makua. A ike mai la na kahuna ekolu a me ka mea lawelawe heiau, o ke Aliiwahine kekahi i ukali mai ma ka huakai hope loa a kona mau makua, e hele aku ai me ka make lanakila, kani mai ana ka pahu, a ua makau nui na mea e ku ana me na newa i ka lima, ma kahi kokoke i ka lele oia no ko ke alii wahi e ku ai.
            Ia wa, akahi no a ike na mea e ka heiau, i ke koa a me ka makau ole o ka mea nona keia moolelo, a kau mai la ka weli a me ka makau maluna o ka poe a pau e noho ana ma ka heiau.
            Mahope koke iho no o ia manawa, komo mai la ka elemakule, oiai ua lohe aku oia i ke kani o ka pahu, a ku iho la malalo o ka nuu elua o ke kuahu, a hai ae la i kana olelo kauoha hope loa, no ka make e hanaia ana maluna o na makua alii o Kahikinaakala.
            Iloko nae o ia manawa, ua kaumaha loa ia ka naau o ke Aliiwaine (kahikinaakala) no kona mau makua, nolaila, kauoha koke ae la oia mamuli o kona mana alii mai ka po mai, a loaa mai i kona mau makua a hiki mai iaia, ma ka i ana aku, Mai kau i ko oukou mau lima komohewa maluna o na mea nana au i hanau mai, no ka mea, ma ko laua mana alii a me a ʻ u hoi, aohe mana alii mai na aina lewa mai, aohe no hoi he mana kahuna i keia la, e pepehi i ko ʻ u mau makua, na iwi koko i koe a ʻ u e malama nei, no ka mea, o makou no ka mea mana nui maluna o ko makou aina nei, a he kuleana hiki ole no hoi ia i na mana o na ʻ lii mai ka lewa mai, e lawe wale i ko makou mana, e hoopio a e luku ia makou ma ka make hookahi iloko o ka hilahila ole, oiai he kino ko ʻ u ua noa i kau alii, aka, o k ʻ u mau kapu kahiko mai ka po mai, eia no ia maluna iho o ko ʻ u poo, aka, ia olua iho nei, ke hooliloia nei i mea ole, a o ko olua kapu, ke hookiekie nei olua, a e pau ka makou i ka make malalo o ko olua kapu. Mana no ko olua kapu ma ko olua aina iho, aka, maanei, aohe mana o ko olua mau kapu, no ʻ u wale no ke kapu mana; ina no au e i ae e make olua, make no, a ina hoi e pane ae kuu waha e hookuke ia olua, e hoi aku i ko olua wahi, ua pono no, no ka mea, no ʻ u wale no ka mana e pono ai. Aka, o ko ʻ u mana hoi a hiki ma ko olua wahi, ua haahaa loa, a no olua ke kapu kiekie, a o keia nae hoi a olua i hana iho nei, ua like no ia me ka lawe wale ana i ko makou mau pono.
            (Aole i pau.)

 

Mai Kailua a hiki i Kiholo.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha e:
            Ke aloha aku nei o "Kona kai opua i ka la i opua hinano ua malie hiolo ua wainaoa a ka kehau" ia oukou e na keiki o ka hale hana o "Lele poahi puna i ke kua o wahine, Kaana hope lewa ka ua mea o ka mikioi i na ma delia luli." "Eueu no."
            Malia paha o holo kapuni hou oe i keia mau pule aku ma na Paemoku o Hawaii nui kuauli, e halawai hou ana oe me na keiki o na kaiaulu mai ka hikina ka la i Makanoni a ka welo ana a ka la i Nuhau a ka Hanaio.
            E oluolu oe e lawe aku i ko makou leo aloha ia lakou a e nonoi aku ia lakou e na na iho i na manao pale malalo iho.
            Aia ma kou Helu 41, aoao 2, 3 o ka la 9 Oct. ma ke kukulu manao ana o J Puha o Kalaoa Kona Akau Hawaii a me ka hapa mua oia manao, penei:
            "Ke hoike aku nei au i na mea hou o keia apana mai Kailua a hiki Kiholo, ua pilikia loa keia apana no ka ai ole, a pela aku." A ma keia mau manao alapahi o ka makamaka malihini hele, ke ku nei makou iluna e pane ma ka oiaioi, a ma ka oiaio wale no.
            NO KAILUA PONOI- ʻ O Kailua ponoi kahi noho aui o na kanaka o na ano a pau, aole lakou pilikia loa i ka wi, he ai ko lakou a pau loa, he uwala, he kalo, oia no ka ai mau o keia aina, i keia wa no ke ulu mai la, a ke hua mai nei no, o Honokohau ma o iho o Kailua nei o kaloko aku o Kohanaiki, o na Coma a me ka Kalaoa 6 (eono) kahi i noho ai ma kaula J. P. o kei mau aina a pau, he mau aina mahi kope nui lakou, mahi kalo, uala, hanai holoholona a o makou a pau loa mai Kailua a hiki i na Kalaoa aole o makou wi, aole o makou nele i na pono o ke kino.
            Malae hulu ole Mokuola i ke kai me he kua ukeke la keia mau ka ua mea o ka oni kui o ka makamaka i ka hoolaha lalau, mai kona hiki malihini ana no ka a hau no ka waha halau i ka makani o Kiholo he aina ia, aia no i ka ihu o na waapa kahi pono , he kaha, he lawaia a me ka hanai holoholona ka lakou hana, o ka poe i uka o na puu; he poe mahiai no lakou, a e like no me ke ano mau o ka noho ana kuaaina, he paina kakahiaka a pau, alaila, hele i ka hana, a o kekahi, aole no, a pela mau no, o na kanaka kamaaina a pau o keia mau aina, he poe kuonoono lakou.
            A ke manao nei ma kou e oluolu ana no ko kakou Kuhina Kalaiana, a me ko makou Kiaaina ke hai ae makou ia laua i mau hoike ma ka lehulehu e kaana iho ai i ka oiaio o na aoao elua.
            Ma ka mahina o June nei i olelo ia e J. Puha, ua hele kaapuni mai ke Kuhina Kalaiaina a me ke Kiaaina ma Kona nei me ko laua mau uhua, ma ko makou ike o lakou a pau kekahi e hoole ana. Aole he wi mai Kailua a Kiholo.
            "A i na la paha e he poe miki ko anei i ka hana, i na la aole e uwe na keiki, a pela aku" Oia ka oi loa aku o ke koikoi o na olelo oiaio ole o J. Puha. Ma keia wahi, na oi aku ka lili o ko makou uhane i ko makou olelo ia ana he poe palaualeo, "he miki hana ole" Ua olelo mua ae nei no makou, "o ke kope ka laau waiwai o keia aina," a me ka hanai holoholona nolaila, mai na puu dala nui ke ohi nei, ke kuai nei, he oi aku ke kuonoono i ko kela wa mamua, ke kukulu nei na hale laau, i na oe e holo mai, e ike no oe i ka oiaio o keia ma ko lakou keokeo mai i na pena keokeo.
            A na ia lako o na kanaka i kono aku i ka manao o ka poe kahumu pai ai o Maui, a me na wahi e ae e lawe mai i kona nei, ke ku la pilo i ka mahanahana, ka ua mea o ha-ke o ke pai.

            A o kekahi poe kalepa pai o lakou ua ohi wale i ke kope o na kamaaina, o ka huina nui o na eke piha kope i lawe ia eono (6) a na hoihoi hou ia no i ka poe nona ke kope, "kolohe io no."

            "A kolohe no, wahi a ka poe nahesa o keia wahi" Ma keia manao hope o J. P. ua kapa ia mai makou, he poe nahesa, ae, na ka lani o hooiaio i keia no makou paha a i ole, nona paha ka nahesa. owau iho no me ke aloha J W. PU@@KUPA
Kailua, Kona, Hawaii, Nov. 4 1875

 

La hanau o ka Moi Kalakaua ma Kohala Akau.

 

            I ka uwila hoanuu noonoo o ka Lahui Hawaii, ka waea holoholo olelo hoi o keia Paemoku, ka makamaka kuaukuau ole hoi i ka halihali i ka ukana a ka lehulehu, ma ka ipuka o kela a me keia mea i painu; mai ia oe, i hoa kuwili no na hora hoonanea, mai ka la puka ma Kumukahi, a hiki aku i ka mokupuni kaili la: "Ke kilohana pookela o ka lahui Hawaii;"
            Paluelo kaua la i ke aloha:
            Ma ka la 16 o keia malama ka la hoi i hakoko ia ai ke ola o ko kakou Moi Kalakaua, me na haakokohi ana a ke kuakoa o ka ehaeha o kona makuahine, a puka maila Oia e hanu i na ea oluolu o keia noho ana. Ua malama ae kekahi mau kani makaainana o ua Lani la ma Kohala nei, he mau mea e hoopiha ai i na puuwai i ka hauoli i kulike ai hoi me ka hoolaha ana a ke Kuhina Kalaiaina. "E malama ia ka la hanau o ko kakou Moi," a oia no paha ka mea i oleloia a Kekahuna. "Ua oi aku ka la hanau mamua o ka la make."
            A no ka mea hoi, ma ka la i hanau ai o ko kakou Moi, ua hoikeia mai ka oluolu piha o ko na lani lokomaikai, ma kona pani paa ana i ka puka wai o Kulanihakoi a haawi maila i na kii onohi o ka malie laelae maikai, a hiki wale i ka la i haalele mai ai o ua hokupaa nei (La.) ka malamalama hoi o ke ao.
            1. Ua hoomaka ia na hana ma ka malama ana i kekahi mau hora, he ainaina haipule hoaaloha aku i ke Akua ma ka hale halawai o Makapala, i hoomau a hoolu@@ ia ka noho Alii ana i ka kakou milimili Lani Moi.
            2. Ma ia hope iho, na wehe ia na haiolelo o ka la e D. B. Mahoe (Loio) ka haiolelo mua, e pili ana no ka la hanau o ko kakou Moi, a me na mea e ae e pili ana i Lunamakaainana a nui wale aku. Ua piha ka naau i ka hauoli, ua keke na nuhoa mino na papalina, ua paipai na lima, ua hehihehi na wawae a ua Hipahipa a Huro! Pau ia.
            Ma ia hope iho, ua kuka iki maila ka lua o ka haiolelo o na la, oia hoi Mr. Kekipi, he keiki lalawai oia no keia aina. Kainoa la hoi ua pau ka momoma a me ke kuhikuhinia o ka wehewehe ia ana o ka la hanau o ko kakou Moi e ka haiolelo mua. Eia no ka hoi keia okipau, ke keke la na niho a ha ʻ uha ʻ u ka waha, mamae ka iwi aoao i ka ua mea o ka piha i ka hauoli i na olelo a ka poe akamai i ka olelo. A ua kani ka pio ua haluku aku haluku mai, ua Hipahipa a Huro! Pau ia, hookuu ia na hana o ke ao.
            Ma ka po ana iho, ua kai huakai aku ka Papa loio o keia Apana ma ka huohanohauo ia e Bana Puhiohe, malalo o ke alakai ana a ka mea mahaloia Mr. Kekipi, e mak@ aku ana i ka Hui i kapaia "halaula Plantation." Malaila i malamaia ai he mau ahaaina olioli e na paahana o ia Hoi, no ka la hanau o ko kakou Moi, malalo o na Hui Papa Himeni i kapaia "Ka Hui Leleiohoku" o J. U. Kaula ke alakai a me "Ka Hui Kapiolani o W. C. Punahoa ke alakai" A ua ku no i ke powehiwehi na hana ke ike aku, no ka mea, he poe paahana wale no ka mea nana i hoopiha i keia po i ka hauoli no ka la hanau o ka kakou Lani Moi. A ma ia wa no ua noi hou ia na haiolelo D. B. M. a me Mr. Kekii e na paahana, e hoike i na mea e pili ana i ka la hanau o ua o Kauli lua i ke anu Waialeale, ua piha na paahana i ka hauoli, a ua piha pu me na makaikai i ka hauoli no ka haiolelo a me na mele pu, i mele ia mai e na Hui Himeni elua.
            A ma ka hora 8 o ka po, ua hui aku la ka huakai ma kahi o ka Luna Nui o keia Hui Mahi Ko Geo. C. William, me na ihoiho kukui lamalama, a na hauoli pu me ka olioli, na Hiahipa a Huro! Huro!! A o ka palena pau ia o na hana oia la hanau o ko kakou Haku Lani Moi, ma ka apana o Kohala Akau nei, e aho no ia, he ole loa ka nele.
            E oki ana ka oukou kauwa maanei, a no na Lunahoponopono o kou kahiko ke aloha welewelenia a me na lima poahi hoohialai hua kapau ke aloha waianuhea. Owau iho no ka oukou kauwa heahea nei.
J W. M. Nohoikaiu.
Kohala, Nov., 17 1875