Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 51, 18 December 1875 — Ka make mai a me ka pepehiia. [ARTICLE]

Ka make mai a me ka pepehiia.

Ud pihola ee i ka la Sub t: aku nei i hala, DeKt'U)aba 12, ua iuake pepehiia o Kuhaonpaoa mouka o Pueoa, a ini iu h», ua pii aku k>t lUinnku o huli pono i ke ku;nu 0 ka make. A ma oa ike, i laweia mai ia wa, ua maopopo iho la, ua imke o Kalu - nupaoa uo ka mai. Nulaila, ina ia auina 1», ua laweia oia e kanu m;i ka iliua. I ka Poakahi iho nei, mamuli o ka hoea j hou aua m»i o kekahi mau ike hou, uu huai hou ia ke kioo make mai ka lua mai, a ua nauaia e na Kauka elua. Ma ko Uua ike, he mai kehiko kona e make ai, oia ma ka ! puuwai, aka nia ka nohoana o oa Kiure Kc- | rom ro me ka w»eaua i na ike mai ua hoike enai, ua hooholo iho lakou, ua unke o Kai hanupaoa i ka mai a me ka pepehiia. Ua | hopuia o Kauaau ka mea i paauau ina ka waha o na hoißp, oia kai komo kukonukonu j iloko o keia hihia. Ke kaliia nei oia uo ke ! kau o lauuari 1»?0. O kei.a make in:ii a pepehi kaoaka ma | Pauoa i ka po Poaono aku nei i hala. ua maopopo o ka rama be kumu uaua i | hoonaueue i ke ola mainuli e ka maalea o | ke kuai nui oua a kekahi haole i ka i\iina a | haawi aku na kekahi poe kanaka e inu. | Mahope o l;o lakou iuu a me ka ai aia ! hoi, ua komohia lakou iloko u ke poluluhi | 0 ka oua, a iloko o ia ona uua, ua hapaiia I kekahi lima kakauha, a o ka hua i loaa mai, I oia no ka make hikiwawe aua o Kehouu- | paoa, ke Kanaka hoi nona ka n ; ,.i aiake a ■ na Kauka i ike e ai. Va imiia keia haole, hoopiiia, hookolokoloia a ua hoopniia he hain-n djlj uo ka haiwi aoa i ka wuiona 1 ke kauaka Hawaii. Ua hoole loa kekahi poe hoike imua o ke Koronero, aohe nma i lona ia pt>e, aka, ku mai kekshi mau hoike a hooia he rama malaile. A i keia wa hope aiai oei, ua iuhe niai mahuu, ua mihi k;< poe hoike i hoole &che ramii, a e ukali ena lakou ma ke alaoui hookuhi, me ka p e i hooia he rama kekahi. Nolaila, he o>aio ka olelo, " o ka mea i hauaia u<a kuhi uialu, e hoikeia mi ke akea." Ee hoopuka pii epiueia nei maloko o ke Kuokoa ua muuao o kela a me keia a kakau mai nei. Aka i keia wa, o ka tnpa nui o na manao i hiki mai ma ko mnkou keenu i mai na apana lehulehu mai, oia no na ma- ■ nao no ka holo b-ilotA lunam!ika»inani o ' keis fcau Ahauleio ae. U« hoopuka aku ; makou me ka manao e lawa like oukoo i kā mauao, o keia wale uo ka nnpepa a oo- ; kou i kuluma ai i ke kakau raai. Ak:i, o kekahi o na kukulu manao, he mau olelo hooweliweli wale iho no e hoonuioui ai ma ka aoao e makemakeia mai ai e kaoaka, alaila koho īa ia. A o kekahi pahi o keia poe kakao mw, uie he mea U, ua hoolohe- : lohe mawaena o oa kauaka koho, a o ka lalon mea e oielo nui ana a e inakemake qi, aUila hoolaha mai la, i lilo ai naua ia, aliila, oahaloia mti. A komo kela, alaila peku mai. Aole oia ke kinaka oiaio e imi | kaulaua hoopunipuui ai. laa makem*ke ' kekaht e haua me ka oiaio, e pono iaia e ! hoīke me fca oiaio mawaho nei. Aia ma ka naaaao o ka ke kaoaka mau komu haua e waihoma» ai, e hiki ai ke kohoia aku, aole malalo o ko koloka o ka pouli e hoopuoiponi ai. E a hoi kekahi, ke hooweliweli w*!e oti kahi poe, e piHkia ana kakoo i ke Koikahi Paoailike a me ka aie da!a. O ka oi loa anei keia o ka poe oaaoao loa a Hawuiī ī hooolu ai e hoikeike nei pel». Ko maoao nei nnkoo, aole, aka, o ka poe haua ole, a e manao nui aaa e komo wahi lunamakaai-

» i ii.o-i hau.uaoo » Le;u k»hi Uno ka ulu* k«Qii.ai*. U keia }>ve e kauuii o oei pei*. ao.'e lakou he poe ieni waiwai, • h->opu»pui mai i ke kokua ao* i ke aup-iai. Ok* poe imi it« wai«<*i a e kt>oQio nei i k* inomo'o* o ita aini, oi* ka io a me ka i»i o ke «upuo>. Hk ag &£<a o hcpom hjabuA aoa i ke ake e ike i na w»bi poliuiiu o k* a oa. e like !a oe k» holi welao *kau f ka uni a na, ka hoao aoa i u* mea poiiahu o k* hohoou & me oo na baoa hou e tiniu ma> nei e na 1010 i hooiiluia ka 000000 ma ia ro*u mea. Ke hoommao oe« paha kakoo ia H. M. K#oale, ka haoie i 10-i» ai Pohakooia iioko o waena o ATer»ks. CJ« hoi hou ako nei oia t Aferika mnmuli oka hoouna ana o na nopepa ka Elele o Su loka ame ke Tc!egarapa o L*dau*. U* hoonnka oia i ka hele i ka U 17 o N' veco«»ba, 1574. a oa pau iaia oa mile he 720 i k« be!e ia iloko o 103 !a ( mawaeoa aku ona aioa i hele oie ia mamua o kela Aiaapuoi ole o Aferika. 17a komo oia a me kooa poal» iloko oka pololi a me na koeia mai e na kamaaina hibio Ma kaoa mau palapaii hv>pe loa i hoo pukaia aeoei ma keakea, ua ikeia ibo kona aoa maoii aoa ike kumu oka muliwai o Nile a me k* loko na', a ke hooiaio mai nei oia ika Sepake «>»aouo, he Uookahi ioko uui. aohe be maa loko liiiii a lehuiehu elike me ka oa kamaheie lehulehu e oielo ne>. Aoie ia i paupauaho i ka ho.i, aka ke moe la no ke poo o ka haoie imua e ake o ka mao popo lea ioa. Ua UwLO maiu aku mai keia anainao W. M. Wallaee, ka haole oona ka Haie Holoi ioie ma Knpaiama , muiuna aku nei oka Vasco de Gama me ka ike oie ia Ua hoio ae no oia maloua o kona kaa lawe loie, a kukulu ma ka uapo ike ahiahi Sabati iho uei. Pii iiuna oka moka, ao ku naio oo ia, aohe hoi iki inai a hala loa ako la ia lookuahi maweho ioa. Ua oieioia ae, oko na iuoa ponoi, o W. i\l. W«terbury aoie Wtsl Bce, e like me ia i kapaia iho nei ; a o ka wahme a ua Waterbory nei i niako ai iluna o ko kuuhu o k* in >re i Waime<>, Ka u&i, oia k>i ekolu o kana wuhiue mure, o uu wahiue p ba elua i koe, aia no iioko o kona iwi aooo, oia hoi, iiookahi o iaua, aia ke noho la i V regiuio, a o ka laa aia i Kap;.iakiko. M i hona hiki mua ani inui, ua ike uiakou, he hooiaha i na wahi iet-i i pui i me na huol»h * f kana h.ina. Mnhope iho, lilo i mea haliliaii hiiu no k;i Hale li;iu o Aiuahou. Ma keu inau i»»uu, ua ikeia koua eeu tna ka han i a me ka ohi djla aoa, ka u>ea n iiin i hnokauUn i ae i kona inoa. I kooa kaawalo ana m>i ka hile h.-iu, kuku'u uia ik» Hale H<>loi lule oia K&palnma me ka maliu u ua ike kiuo <Dukou ia hule iini hana. Ua komo nui oi<i iioko o ko kukou imii AlnOo'i m.-ilu a ua waihoi. kekahi mau d ila »'ia. I kela Poaono kuke »b.j nei no kona hojm<inaia ana aku e na Aiiahui Hoole Waioo* o Honolulu nei e imi i d ila iioko o n* hui iioole w iiona o Kalepoui no ke kukulu uua i Uaio hoole waion i hou. Ua hoounan aku nei nae ka iot»e inuhope uei, e hooie ana i kona iiniu ma ia hsua.