Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 1, 1 January 1876 — Page 1

NUPEPA KUOKOA
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII
BUKE XV. HELU 1. HONOLULU, POAONO, IANUARI 1, 1876. NA HELU A PAU 735.

E Pau na Pupupu Kahiko !
E pani me na Hale Laau !

                PAPA, PAPA, PAPA O KELA ME KEIA ANO, A ME NA LAKO KUKULU HALE O KELA ME KEIA ANO, MA KA PA-PAPA O S.G. WAILA MA ! KIHI O ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE, no ke Kumukuai HAAHAA LOA ! a e like ka nui me ka makemake. LAAU NOUAIKI ! NA LAAU KAOLA, NA PAPA MANOANOA, NA PAPA HELE, NA KUA, AAHO, AAHO LIILII, &c LAAU ULAULA ! NA LAAU KAOLA, NA PAPA MANOANOA, NA PAPA HELE, NA KUA, AAHO, POU, AAHO LIILII, MOLINA, &c Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula, Na Puka Hale o na ano a pau, Na Puka Aniani, o na ano a pau, Na Olepelepe Puka, o na ano a pau, Pepa Hale na lihilihi. NA LAKA PUKA NA AMI-PUKA, NA AMI-PUKA LIILII, NA KUI NAO PENA, AILA-PENA, VANIKI, WAI HOOMALOO. PAAKAI HELU 1, O PUULOA E lawe wale ia no na mea i kuai ia keia Pa Papa aku i kahi o ka mea i kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike. Aia maanei ke Keena o ka MOKUMAHU " KILAUEA." L. MARCHANT, Kapena.
S. G. Waila ma.
709 3m 721

HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE
MALALO O KE KAI !
— NA MEA —
KUPA NAHA O KA MOANA !
KE ALA O KA MEA H UNA,
— A O KA MEA —
POHIHIHI O KA 1866 !
MAHELE 1. MOKUNA II.

                " INA hoi kakou e manao wale, e papaono ia ke oolea o keia mea kaua, a e paumi ia hoi ka ikaika o ke a-u ; me ka hiki ana iaia ke holo i iwakalua mile i ka hora hookahi, e ike auanei kakou, e like pu ana na hookui ana o keia lae-hao-kela me ka mea i loohia ai i ke Socotia. Ke hoopau nei au i ko'u manoo, he lae-hao-kela nunui loa no ia o ke kai, a hiki i ka wa e loli hou ae ai na ano i hoakakaia mai no ua mea kamahao nei, a he mea kaua hoi kona i like ole me ke ku-ia mau o ke a-u, aka, me he ano kepa la, e like me ka ihu hookui o na moku hao kaua, no lakou ka manoanoa pepeekue a me ka mana hoonee pakui i ka wa hookahi, e hou aku aku ai i ka enemi. Oia iho la ka mea hiki ia'u ke hoakaka aku no keia mea pohihihi akaka ole o kona ano, ke ole he mea hou e ae kekahi nana e hoopepee iho i keia manao, he mea hoi i ike maka ia, a i hoao pakaia ; a he mea hoi i puka mai noloko o na palena o ka oiaio maoli."
            Ua pua naia na huaolelo hope e a'u, no ko'u ano kuihe i ka'u mau mea i hoakaka ai ; aka, mai ka hoomaka ana o ko'u kukulu manao a hiki i ka palena hope, ua makemake au e hoomaluia ka hanohano o ka'u oihana, ma ke ano, he Kumu no ka Museum o na mea kino ma Parisa, i mea e pahenehene nui ole ia'i e na poe Amerika, ka poe puni hoohenehene nui wale, ke ike lakou i kekahi mea ano ole. Pela i waele ae ai au i alanui no'u e pakele ai. Aka nae, ua ae aku he "pilikua" ano hou ke holo ana iloko o ke kai. Ua noonoo nui ia ua Kumumanao la o'u, a o ka hopena, ua puka mai la na mahalo nui ia. Ua nui ka poo i huli mahope o ko'u manao, no ka mea, ua haawi aku au i na kalai manao ana i hiki ke apo like ia mai e ka lehulehu, me ka loaa ole o kekahi kumu e hoohalahalaia ai. Ua oluolu hoi ka manao o ka lehulehu, ma ka loaa ana o kekahi mea kokua nui i ke ola ana o na i-a nui weliweli o ka ikaika, e like me ka lakou i koho wale ai i kino hou. A o ke kai ke kaa lawe kupono no ko lakou mau kino nunui e holo ai, a me kahi e hiki ai ke hoopuka mai a hoolaha ae i na kino nunui e like me ka pilikua ; he mea ole na holoholona nunui o ka honua nei imua o lakou, e like me ka elepani a me ka laehaokela.
            Mai ua kumu manao la o'u i kamailio n ui ai na nupepa kalepa a me na nupepa pili i na mea hoohoihoi. Ua lokahi like na nupepa " Elele Kalepa" a me na moku, ko Soeda Papahelu, ka moku Lawe Leta, ke Au-holo-kai a me ka Panalaau Leo mahope o'u, a pela hoi me na nupepa a pau o na Hui Panihakahaka Moana, ka poe i manao e hoomahuahua i ka uku panihakahaka o na moku. Ua ala like mai la ka leo o ka lehulehu, e huliia na poopoo a pau o ka moana a hiki i ka loaa ana o ua a-u lele kai la, a e hoopauia hoi kona holo hou ana iloko o ka moana i ka wa e loaa ai. O Amerika Huipuia ka maka mua i ke kahua ; ma Nu Ioka i hoomakaukauia'i kekahi huakai no ke alualu ana i ua a-u nui la. O ka Aberahama Linekona ka moku manuwa i kauoha koke ia e hoomakaukau no ka holo ana e huli; a o ua moku la, he moku mahu oi loa o ka holo. Ua wehe hoohamamaia na hale hoahu mea kaua i ke Kapena Faraguta, ka mea i hooili ia aku ai ke kauoha, e hoolako koko i na mea kaua no ua moku manuwa la ; aka, i ka wa i hooholoia ai kela kauoha, e alualu i ua pilikua nei, o ka wa no ia i nalowale ai ka pilikua, me ka ike hou ole ia.
            A hala na malama elua o ke kali ia ana, aole oia i ike hou ia, aole no hoi i lohe houia mai kekahi mea nona. Aohe moku i halawai pu me ia. Me he mea la nae, ua ike e no keia lae-haokela o ka moana, no na mea e ohumuia ana nona a puni ke ao holookoa. Ua lilo keia he mea e kamailio hou ia ai e ka lehulehu a me na telegarapa o ka Atelanika. Ua puana hou ae la ka poe pahenehene, he pepeiao lohe ko ia nei, ua hoolono oia i na olelo o ka waea olelo, no na mea e kamailioia ana nona, a oia kona mea i a-he ai.
            A i ka wa hoi i hoomakaukauia ai ka m oku manuwa no ka holo loihi ana a me na ano mea kaua a pau, a me na ano lawaia a pau, aohe mea nana e hai mai i ke alanui e holo aku ai. Nani ka hoomanawanui o keia kakali ana !
            Ma ka l a 2 o Iune, hiki mai la ka lono, ua ikeia ua holoholona nei e kekahi mokumahu o ka laina o Kapalakiko, iloko o na hebedoma ekolu i hala hope ae, ma ka Moana Pakipika Akau. O keia kekahi o na mokumahu e holo mau ana mawaena o Kaliponia a me Sanahai. Ua aluka hou mai la na pioloke ana o ka lehulehu a oi aku i ko na wa mua. Ua hoopiha koke ia iho la ka moku i ka lanahu.
            Ekolu ho ra mamua ae o ka haalele ana mai o ka moku Aberahama Linekona, i ka wapo ae-kai o Burukalina, ia wa i loaa mai ai ia'u kekahi palapala, me na huaolelo i kakauia malalo iho :
" IA M. ARONAX, KUMU ]
O KA MUSEUM O PARISA,]
            Aloha oe:— Ina oe e ae e holo pu me keia huakai, maluna o ka Aberahama Linekona, ua oluolu loa ke aupuni o Amerika Huipuia, e ike i kekahi elele no Farani, ma ia huakai ano hou. Ua hookaawale ke Kapena Faraguta, i kekahi keena nou. Me ka mahalo.
J. B. HOBSON, Kakauolelo o na Mokukaua."

MOKUNA III.
HOOPAA ANA I KUU MANAO.

                Ekolu sekona mamua ae o ka hiki ana mai o ka J . B. Hobson palapala, aole i oi aku ko'u manao alualu i ka lae-hao-kela o ke kai, mamua o ka hoao ana e huli i ke alanui e hiki aku ai i ka welau Akau. Ekolu seknoa mahope iho o ka heluhelu ana i ka palapala a ua Mea Hanohano la, ua hoopaa iho la au i kuu manao maoli, a i ka manaolana hookahi o kuu ola ana, e huli aku no au i ka meheu o keia pilikua hoopilikia wale, a e hoomaemaeia oia mai ka papalina aku o ko ke ao.
            Aka, o ko'u hoi a na mai no ia mai ka'u huakai mai, me ka luhi a me ka maopaopa no hoi o na lala, me ke ake e hoomaha iho no kekahi mau la a oluolu kupono. Aohe a'u mea e ae i lia ai, o ke ake nui wale no e ike hou aku i kuu aina hanau, i ko'u maka'loha, ko'u home ponoi a me na mea nani a'u i hoiliili ai. Aka ano, aohe mea nana e kaohi mai ia'u ! Ua poina ia'u na mea a pau — ka luhi, na hoa'loha, kuu aina hanau a me na mea a'u i hoiliili ai — a ua ae aku la au me ke kuihe ole i ke noi a ke aupuni Amerika.
            "O na wahi a pau e hele aku ai," wahi a'u, "e hiki ana i Europa, a malia ke hele la keia lae-haokela i na wahi kokoke i Farani, a pela e hookokoke ia aku ai au i kuu aina aloha. Malia hoi, ma na kai paha o Europa, e paa ai keia holoholona i ka hopuia, a e pomaikai auanei au, ma ka loaa ana o kekahi hapa o kona lae kui no kuu Museuma."
            A m e ia manao a me ua nakui ana hoi o kuu puuwai, no ke ake nui e kau koke aku iluna o ka moku i kahea aku ai au, " E Cosila," O Cosila ka inoa o kuu kauwa, he keiki paulele a hana pono hoi, me ka hoopili mau ia'u, a oia ko'u hoahele iloko o ka'u mau huakai hele a pau. O Faranadeia kona aina hanau.
            U a makemake au iaia, a ua paulele mai oia ia'u. He uahoa oia ma ka nanaina, he mikiala mau ma kana mau hana, he ake imi ma kona ano, he wiwo ole iloko o na pilikia ku i ka wa ; he mau lima eleu loa kona, a makaukau mau hoi no kekahi hana i haawiia aku iaia; aka, he hookae i kona inoa iho, aole loa e ae e hoike mai i ka moolelo o kona hanauna, ina e ninauia aku.
            No na makahiki he umi i hala hope ae, ua ukali pu o Cosila me a'u ma na wahi a pau i hoounaia ai au no na mea pili akeakamai. Aole loa he wa i ohumu ai oia no ka loa a me ka luhi o kahi i heleia, aole no hoi i haalele iki mai ia'u ma ka aina e, ina he aina malihini e like me Kina a me Konogo. Maluna ae o keia mau mea a pau, oia ka ikaika maikai o kona ola kino a me ka paakiki o kona mau io huki ; aole nae he mau olona ikaika ; a he molaelae hoi kona ike. He kanakolu na makahiki o keia keiki, a ke hoohalikeia kona mau makahiki me ko kona haku, ua like ia me ka 15 i ka 20.
            Ak a, hookahi wahi kina o Cosila, aole oia e kamailio mai ana ia'u, ke ole he kanaka e ae kekahi ; a i kekahi wa nae, ua ane hooinainaia au nona.
            " E Cosila !" i kahea hou aku ai, me ka hoomaka ana e hoomakaukau i na mea no ka holo ana, me kuu mau lima i hoowelaia.
            Ua akaka ia'u ke ano o ka'u kauwa, aka, ma ke ano he ru la mau no na haku, aole loa au i ninau aku no kona manao, ke makemake oia a makemake ole paha e hele pu me a'u ma ka'u mau huakai hele ; aka, i keia wa, he huakai loihi paha keia, aole paha, a he huakai paha i oi aku ka weliweli, no ka mea, i ke alualu ana i keia holoholona, he hiki loa i na iwikani la o ka moana ke hoopiho i ka moku manuwa, me ka hiki ana e hoopo-ha i ka hua. Heaha la ka Cosila e olelo mai ai ?
            " E Cosila," i kahea hou aku ai au no ke kolu o na manawa.
            Komo mai la oia me ka ninau mai, " O oe anei kai kahea ae nei ?"
            " Ae, e kuu keiki, e hoomakaukau koke i na mea a pau no'u a me oe pu. Iloko o na hora elua i koe, e haalele ai kaua i keia wahi."
            " E like me kou makemake," i pane mai ai oia.
            " Ae, mai hoomaunauna wale i ka manawa ; e hookomo iloko o kuu pahu i na mea hana a pau no ka hele ana ; i kuu mau kuka, palule a me na kakini — me ka helu ole — a e like hoi me ka hiki ia oe. E wiki."
" A pehea na mea i hoiliiliia e oe ?" wahi a Cosila.
            ''M ahope kaua e noonoo ai no ia - Ma ka hotele nei e malamaia ai ia mau mea no keia wa."
            " Pehea ko Babirousa ola ?"
            " Na lakou no e hanai i ko kaua wa e hala ai, aka, e kauoha ana au e hoouna mua aka i na holoholona a pau i Farani, no ka mea, aole kaua e hoi ana i Parisa i keia manawa, aka, e hiki aku ana no paha ilaila, ma ke kaapuni ana i ka honua, no ka mea, aole e holo polo lei ana ka moku ilaila. E kau ana kaua maluna o ka moku manuwa Aberahama Linekona."
            Pa ne mai o Cosila, " Ua pono e like me kou manao."
            " E kuu hoaaloha," wahi a'u, "he huakai huli keia i ka pilikua o ke kai, i ke a-u kaulana. E hele ana kakou, e anai iaia mai ke kai aku. O ka mea nana i kakau na buke " No na mea huna o ka Papaku o ka Moana," aole e hiki iaia ke hookaulua, no ka holo pu ana aku me Kapena Faraguta. He huakai hanohano keia, he poino nae ! Aole kakou i ike i kahi e hele aku ai ; no ka mea, he holoholona ano e keia, Ua like ko kakou holo ana me he mea la aole, aka, he Kapena makaala mau nae ko kakou."
            M a keia mau olelo i huli ae ai au e kamailio pono no ka malama ana i kuu Babirousa, i ka mea nona ka hotele, a kau aku la iluna o ke kaa me Cosila. Aole i emo, ua hiki koke mai la ko maua mau ukana iluna o ka moku. Awiwi aku la au iluna o ka moku, me ka ninau ana no ke Kapena Faraguta. Alakai aku la kekahi luina ia'u mahope o ka moku, a ku ana au imua o kekuhi alii manuwa ui o na helehelena, me ka pahola mai i kona lima ia'u, a ninau mai la hoi, " O Mr. Aronaxa anei oe ?" Ae aku la au, me kuu ninau pu aku, "O oe anei ke Kapena Faraguta ?"
            Kunou oluolu mai kela, me ka i mai, " Ke hookipa aloha mai nei au ia oe me ka pumehana nui, ua makaukau kou keena."
            Kunou akula au, a nonoi aku la, e alakai ia aku au i ke keena i hookaawaleia no'u.
            Ua kupono loa ka wae ana i ka moku Aberahama Linekona no keia huakai, no ka mea, he moku manuwa oi loa ia o ka holo, ua hoolakoia me na enegini i oi aku ka ikaika, e hiki ai ke kaomi i na ea ehiku. Malalo o keia ikaika mahu, e hiki no i ka Aberahama Linekona ke holo no na mile he 18 1/4 i ka hora hookahi — he luaole kona holo, aka hoi, he mea ole ia ke alualu aku mahope o ke kohola nui.
            O na kuene i hoomakaukauia o ua moku nei, ua nani maoli, a ua kupono hoi no ka holo ana i ke kai. Ua oluolu loa au no ko'u keena mahope o ka moku, a e hamama ana ka puka o ke keena o na pu.
Haalele iho la au ia C osila, e hoonohonoho pono i ko maua mau pahu, pii ae la au iluna o hope o ka moku, i ike aku ai i ka hoomakaukau ana no ka haalele iho i ka aina.
            Ma keia manawa i kauoha ae ai ke kapena Faraguta, e hookuu i ke kaul a i paa ai ka Aberahama Linekona i ka wapo o Burukalina. No ia mea, ina e lohi iki iho au a hala ka hapaha hora, ina ua hala ka moku, a haule au i ka hope waa. Hoouna aku la oia i ka wili-ki e pii mai.
            " Ua piha anei ka mahu ?" i ninau aku ai oia. Ae mai la ka wili-ki. Pane aku la ke Kapena Faraguta, " E hookuu hou aku."
            O ka wapo o Burukalina a m e na wahi a pau o Nu Ioka, e pili ana i ka muliwai Hikina, ua hele ia mau wahi a piha u i na kanaka. Pa-e mai la na leo huro ekolu mailoko mai o na kani-a-i o elima haneri tausani ; a he mau tausani hainaka i pulelo ae la maluna o na poo o ka lehulehu, no ka haawi ana mai i ke aloha i ka moku Aberahama Linekona, a ua hoomauia na kowelo ana a hiki wale i ko makou komo ana i na wai o Hudesona, ma kahi oololi o ka anemoku i hookumuia ai ke kauhale o Nu Ioka. Alaila, huli ae la ka moku ma na kapakai o Nu Ierese, ma ka aoao aku o ua muliwai nani nei, i uhi paapuia e na kauhale, a holo aku la hoi mawaena o na papu, na mea nana i haawi mai i ke aloha hoohikilele, me ka leo o na pu nui. Ua haawi aku la makoo i ke aloha, ma ka huki ana ae i ka hae Amerika, no na manawa ekolu, ka mea nona na hoku lilelile he kanakolu kumamaiwa, i pulelo haaheo ae ma ke kia hope ; alaila, ua hookualiliiia iho la ka holo o ka moku, oiai e au ana i ka nuku ololi, i hoailona ia me na mouo ma ke kuono maloko e pili ana me ka Lae Kidou One, a holo pili aku la makou ma na kapakai o ua lae one la, a he mau tausani hoi na makaikai i huro mai la ia makou mai na kahakai one luakaha mai olaila.
            Aole i haalele mai na waa pailata ia makou, ke ukali nei no, a hiki i ke kaulike ana me na ipukukui awa elua i ka nuku, e komo ai i ke kowa o Nu Ioka. I ke kani ana o na bele eono (hora 3), kau aku la ke pailaka iluna o ka waapa, a holo aku i kona moku kuna e ukali mai ana ia ia, ia wa i ho-a ia ae ai ke ahi, hoomaka ae la hoi ka nome powahi ana o na huila iluna o na ale, a he manawa ole, ua maalo ae la ke kahakai lena haahaa o mokupuni Loihi ; i ke kani ana o na bele ewalu (hora 4), ua nalo aku la na ipukukui o Mokupuni Ahi, ma ko makou aoao komohana akau, a e holo ana ka moku me ke kuupau piha ia o kona mahu i na wai uliuli o ka Atelanika, (Aole i pau.)

NA ANOAI O KA LA.

                I kekahi kanaka e kakau leta ana, ninau aku la o Ikepono ; nawai e lawe kau leta e kakau nei ? Pane maila ka mea nana ka leta ; na " Kalakaua," auwe iho la ka mea nana ka ninau ! Auwe ! Ko kakou Moi no ia, pehea la e hiki ai iaia ke lawe i kau leta ? I maila ka mea nana ka leta. I na au e kakau i ka'u leta a pau, a nele ke pooleta, alaila, aole e hiki ka'u leta, aia no a paa i ke poo leta o "Kalakaua," alaila hiki. Akaaka malu iho la kela i keia pane a ka mea nana ka ninau.
            I kekahi wahi luahine e haku inoa ana no Emma Kaleleonalani, aia hoi, hele mai la kekahi wahi luahine ano naauao, a pane ihola, " Nowai hoi keia inoa au e haku nei ?" Huli ae la ka mea haku mele a pane ae. " Kai no hoi no ko kakou Moiwahine no hoi no Ema." O aku la kekahi lima o ka luahine naauao, a hoopa aku la i keia luahine, me ka i aku, "Auhea oe, aole o Ema ko kakou Moiwahine i keia manawa, aia o Kapiolani, a o Ema ea, he Moiwahine-kanemake kona oleloia ana, a he Aliiwahine hoi." O ka uwe ae la no ia o ua wahi luahine nei, "Auwe au — e ! I na kahiko no — ia, o kuu make no ia ia o—e !" A no ka puiwa o na wahi moopuna, uwe pu ae la, a mahope, akaaka aku la.
            E lua mau moa-kane e hakaka ana, a ia laua ma ke kahua hakaka, e kolo malu mai ana ka popoki, me ka ike ole aku hoi o ua mau moa nei. Aia nae mahope iki iho, oiai laua e nononoke ana, o ka lele aku la no ia o ua popoki nei, a haule pono iho la iluna o ua mau moa nei ; e hiki mai ana hoi kekahi moa i ka peku, huli ana ke alo o na popoki nei iluna ; a ike hoi ka lua o ka moa, e kiko iho ana hoi oia i kahi huna o ua popoki nei, ua oki oe i uwe haalo'ulo'u ana, a he holo ka hana. E pualu aku ana hoi kamalii mahope, " Owau ! Owau ! Owau !!" Huli hou mai la ka popoki i hope, e palu ana i kona hulu.
            I kekahi kanaka lawaia e holo ana ma kona waa i ka po, a oiai hoi oia e nanea ana i ka lawaia, ua nui no na ano i-a i loaa iaia, aka, ike aku la nae oia i ke kuakea o ke kai, manao iho la oia, ua kaikoo ke awa kahi ana i holo mai ai, huli ae la oia a hoe aku la iuka, pupu ana nae ka hope o kahi waa o ianei i ka hukiia i kai, a haohao iho la ko ianei manao ; aia nae i kona huli ana ae i hope, eia ka he mano, a hoomau aku la oia i ka nana, aia nae o ka mano no nae ana i ike mua ai — lalau iho la oia i ka hoe me ka manao e hahau aku, e hamama e mai ana ka waha o ua mano nei, a o ko ia nei hahau aku la no ia, e luu iho ana ua mano nei ilalo, a hapaiia ae la ke ama o kahi waa o ianei, o ke kahuli iho la no ia, a lana ana ka auwae o ua wahi taata nei, a iaia nae hoi ka nui o ka waha i ke kahea, pakele ai lakou la.
            I kekahi kanaka e hele ana i ka makaikai, waiho iho la oia i kona ohana mahope nei, he wahine me na keiki, a he mau makua hoi, alaila, pane iho la oia i kana olelo hope loa, " Ke ku nei au a hele mamuli o kuu huakai, a e hoolohe oukou, ua make au mamuli o kuu puni o ka heenalu, mai uwe oukou ia'u, a ina he make mai, a make e ae pa a ko'u, e uwe no oukou.
            I ka wa kahiko, e noho ana kekahi wahine, no ka nele oia manawa i ke kahi ole, ua piha loa kona poo i ka uku, aka, no kona lohe ana i ka "wai nauke poo o ka ha," nele aku la oia a noho iho la malalo o ua wai nei, a ke haluku la hoi ka wai iluna o ke poo ; oi noho oia a opili, manao ae la oia ua pau loa ka uku, nolaila, hoi ae la la oia a ma kula, a i ka hooholo ana i kona mau lima, " Aohe pahuna hala a ka maluakele." " Lu iho ia ahu nakeke i ka lau laolao." Pau ae la ka manao kuhihewa o ua wahine nei, wawalo mai la hoi na leo kupinai mai na pali mai, me he mea la e henehene mai ana i ua wahine nei.
            Ua hiki ae ma S ana Lui i ka la 13 o Okatoba, kekahi pauku o na laau nui o Kaleponi, e laweia ana i Piladelapia, kahi i manaoia ai e waiho aku no ka Hoikeike Nui. He 16 kapuai ka loa o ua pauku laau la, me ke ana waena he 20 kapuai. Ua lawe ia keia mai kekahi laau mai, he 276 kapuai ke kiekie, a ma ke anawaena malalo o kona kumu, he 26 kapuai, a ma na pepeekue o ka ili o ua laau la, i hiki ai ke noonooia aku, he 2,120 Makahiki o ka ulu ana o ia laau.