Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 7, 12 February 1876 — Page 1

Page PDF (1.55 MB)

NUPEPA KUOKOA
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XV. HELU 7. HONOLULU, POAONO, FEBERUARI 12, 1876. NA HELU A PAU 741.

E Pau na Pupupu Kahiko ! E pani me na Hale Laau.

                    PAPA, PAPA, PAPA O KELA ME KEIA ANO, A ME NA LAKO KUKULU HALE O KELA ME KEIA ANO, MA KA PA-PAPAO S. G. WAILA MA ! KIHI O ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE, no ke Kumukuai HAAHAA LOA ! ae like ka nui me ka makemake. LAAU NOUAIKI ! NA LAAU KAOLA, NA PAPA MANOANOA, NA PAPA HELE, NA KUA, AAHO, AAHO LIILII, &c LAAU ULAULA ! NA LAAU KAOLA, NA PAPA MANOANOA, NA PAPA HELE, NA KUA, AAHO, POU, AAHO LIILII, MOLINA, &c Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula, Na Puka Hale, o na ano a pau, Na Puka Aniani, o na ano a pau, Na Olepelepe Puka, o na ano a pau. Pepa Hale me na lihilihi. NA LAKA PUKA NA AMI-PUKA, NA AMI-PUKA LIILII. NA KUI NAO PENA, AILA-PENA, VANIKI, WAI HOOMALOO, PAAKAI Helu 1, O PUULOA. E lawe wale ia no na mea i kuai ia keia Pa Papa aku a i kahi o ka mea i kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike. Aia maanei ke Keena o ka MOKUMAHU " KILAUEA." L. MARCHANT, Kapena.
S. G. Waila ma.
709 3m 721

HE
IWAKALUA TAUSANI LEGUE
MALALO O KE KAI !
— NA MEA —
KUPANAHA O KA MOANA !
KE ALA O KA MEA HUNA,
— A O KA MEA —
POHIHIHI O KA 1866 !
MAHELE 1.
MOKUNA VI.

                    AKA hoi, aole he manawa keia no makou e hoomaunauna wale ai, aole hoi he wa e hoopau manawa ai no ko makou mau manao kahaha.
Oiai ia wa, ua hoomaka ae la na wai e huai ma na aoao, he mea hou keia ia'u. Hoomaka ae la no hoi ua mea lana nei e nee. O ke kiekie o kahi a makou e paa nei maluna no o ka ili o ke kai, ehiku kapuai, a ina e hoomaka iho kela e emi iloko o ke kai, heaha la auanei ko makoli pono, e au hou ana makou i ke alawehi okea o ka hohonu. Hoao iho la au e huli i kau wahi puka, a i wahi hoi e hiki ai ia'u ke kahea aku i ka poe o loko, aohe wahi mea a loaa iki. Uhi koke mai la ka pouli, a pela i hoa-a hou ia ai makou.
               Oiai na manawa o ka po e naue emo ole ana, eia no makou e pupue ana i ke anu maluna o kona ku-a-la, a e hoomanawanui ana hoi i ke koekoe o ke kewai, a me ke ehukai e kopi ana i ka papalina o ka mea lana. Aole e hiki ia'u ke hoike aku ina mea a'u i hoomanao ai iloko o ia po. I kekahi manawa, iloko o ka wa e hooluliia ana e na ale, a e ka makani paha, me he la ua lohe au i kekahi leo koliuliu mai loko mai o ka mea lana, me he leo kauoha la. Heaha ka mea huna o loko o keia mea lana, ka mea hoi a ko ke ao holookoa i huli ai a manaka ? Heaha ke ano o ua mea kino e ola ana iloko o keia waapa kupanaha ? Heaha ka agena mikini nana i hoonee kupanaha i kona mama lua ole, maluna a malalo o na wai ?
               I ka hoea ana mai o ka wanaao, e uhi ana no ka noe ; aole i liuliu ua mao koke ae la ke poipu ana o ka noe, a mohala mai la ke kakahiaka me kona mau ehu o ka hauoli maluna o na wai. Ia wa i hoomaka hou ai au e makaikai pono i na papaa hao, a me kona mau laina i hookui ai kekahi i kekahi, aka, ia wa no, i hoomaka iho ai ka moku e emi ilalo a iloko hoi o ke kai.
               Kahea ae la o Nede Lana me ka leo nui. " E ka poo lokoino, e wehe ae i ko oukou lua paahao o ka makona !" iaia e olelo nei pela, e peku ana kekahi wawae ona me ka ikaika.
               Aole i emo, ua oki koko iho la ka holo ana o ua moku nei. He halulu ka i lohe ia me he nakeke ana la o na laka a me na pani hao. Hookahi apana papa hao o waho i neeu ae la, a hoea mai ana he kanaka, o kona mau helehelena he mea malihini loa ia makou. Me ka leo ano e i kahea ae ai oia, a nalo hou aku la iloko o ka moku.
               I kekahi mau minute iho, ua hoea mai la ewalu mau kanaka i pale ia na maka i ka uhi. Me ka nehe, a me ka lohe ole ia o ka halulu o ko lakou mau kapuai i hele mai ai lakou a kiola ia aku la makou iloko o ka opu o ko lakou mekini kupanaha.

MOKUNA VII.
MOBILI I KA MOBILIS

                    I LOKO o ka puahi emoole nui ko makou hului ia ana aku, aole me ka pupuahulu, aka, me ke ano hikiwawe palamimo. Ua naka ano e kuu kino a puni. Me wai la makou e paa ia nei ? Heaha la ka mea hoopaa a me ka mea nana makou e alakai nei ? Owai la hoi lakou ? He mea akaka, he poe powa ano hou keia o ke kai, he poe i makaikai i ka moana mamuli o ko lakou makemake iho.
               I ka wa i papaniia ai ka puka mahope o'u, ua wahiia au i ka pouli. Ua poaeae kuu maka, aohe a'u mea ike, no ka e loa o ka hookomoia ana, mai ka malamalama a i ka pouli aaki. Ua hookomoia aku la kuu mau wawae iloko o kekahi apo hao poepoe o kekahi alapii hao. A o Nede Lana a me Kosila, eia laua mahope o'u, ua paa no hoi laua i ka hopuia. Malalo loa o ke alapii, he puka kai wehe ia, a pani hou ia ae la.
               Noho iho la makou iloko o ia pouli, o makou wale no. Eia la makou i hea, aole e hiki ia'u ke hoomaopopo ae i ko makou wahi e noho nei. Ua hoopuniia makou e ka eleele, a no kekahi mau minute mahope iho, aole loa e hiki ia'u ke hoomaopopo i kau wahi ano malamalama. Ia wa pu, ua ane okaikai loa ia o Nede Lana, me ka puana pu ana ae i na huaolelo hoonaukiuki. " Pilikia maoli ! Ua like kakou me ka poe i nonoi aku i na pomaikai i ka poe Sekotia, eia ka auanei he poe lakou no loko o ka aina aikanaka. Aole keia he mea hou ia'u, aka, ke hai aku nei au, aole loa lakou e ai iho ia'u me ka loaa ole o kekahi poino mai a'u aku."
               Pane aku o Kosila, " E hoomalu ia oe iho e ka makamaka Nede. Mai uwe e mamua o kou eha ana. Aohe mea i hanaia, mai ia kakou."
               " Aole," i pane mai ai ua Kanadiaaa nei, " ua kokoke loa ka wa no ia mau mea a pau. He eleele na mea a pau i ka nana aku. Pomaikai nae, eia no ia'u kuu pahi kakiwi, a e nana mau ana au i ka mea a'u e hana ai me ia mea. O ka mea mua o keia poe powa e kau mai i kona lima maluna o'u."
               " Mai hoopii ino i kou manao e Nede, a mai hookomo ia kakou iloko o ka pililikia no kekahi mau hana ino waiwai ole. Aole kakou i ike, malia ke hoolohe ia mai nei ka kakou ole lo ana. E aho e hoao kakou e huli i ke ano o ko kakou wahi e noho nei," wahi a'u.
               Holoholo ae la au ma o a maanei, he elima kapuai hehi, ua kuia aku la au i kekahi paia hao, i hanaia me na papaa hao i hoopili pu ia, alaila, huli hope ae la, ua kuia aku la au i kekahi pakaukau laau, a e ku koke ana me ia he mau noho poepoe. O na papa hele o keia keena pouli, ua uhiia me kekahi moena aila manoanoa, a no ia mea i lohe oleia ai ka nalulu o na kapuai. O na paia olohelohe, aole he wahi moali e hoike mai ana i ka pukaaniani a me ka puka komo. O Nede hoi, he wahi okoa no kona o ka hele ana, a halawai pu mai la me a'u, a hoi hou aku la mawaena o ke keena ; a ma ia mea i akaka ai ia maua, he iwakalua kapuai ka loa o ua keena nei, a he umi ka laula. O ke kiekie, aole e hiki ia maua ke ana, oiai aole i ku-ia ae o Nede Lana iluna o ua keena nei ka mea loihi o maua.
               He hapalua hora i hala ae la, me ka hoanoe ole ia o ko makou kulana, ia wa i auhee hikiwawe aku ai ka pouli a malamalama ae la. Me ka emoole loa, ua malamalama koke ae la ko makou keena pouli, oia hoi, ua hoopiha koke ia mai la me na hunahuna malamalama ikaika loa, aole loa e hiki ia'u ke nana pono aku i kinohi. Iloko o kona aiai a me ka lilelile, ua hiki ia'u ke hoomaopopo iho, he malamalama uila io no ka mea e hoopuni ana i ua moku nei o ke kai, ka mea hoi i like me ka weli a o kekahi mea a-a.
               Mahope iho o kuu pani pinepine ana i ko'u mau maka, a kaakaa pono ae la, ike aku la au, mai kekahi ipu hapa poepoe i puka mai ai ka malamalama, aole i hoohinuhinuia, a ua kauia hoi maluna pono o ke keena.
               Kahea ae la o Nede, " Akahi no a hiki ke nana aku," oiai oia e ku ana me ka pahi i ka lima, ma ke ano e pale nona iho.
               Pane aku la au, " Ae, aka, eia no nae kakou iloko o ka pouli, kahi i noho ai no ko kakou kulana."
               I mai hoi o Kosila, " E hoomanawanui oe e kuu haku."
               No ka malamalama koke ana o ke keena, i hiki ai ia makou ka makaikai pono ana. He wahi pakaukau wale no ka mea oloko a me na noho poepoe elima.
               O ka puka komo, aohe ike ia, ua hunaia me ke akamai loa. Aohe leo i loheia. A me he mea la aohe mea hookahi maloko o ua moku nei. Ke holo nei anei oia ? E lana wale ana no anei oia iluna o ka ili kai, a i ole, ua luu paha iloko o ka hohonu ? Aole e hiki ia'u ke koho.
               He nakeke ana o na laka puka ka mea i loheia, hoea mai la elua mau kanaka.
               O kekahi, he kanaka poupou, ikaika o na io huki, he kihikihi konu mau poohiwi, he puipui na lala, he poo ikaika a me kona lauoho puikaika eleele, he mau umiumi manoanoa, a ma kona mau ano helehelena a pau ke nana aku, me he la ua like loa me ka hapa nui o na kanaka ma ka aoao hema o Farani.
               O ka lua hoi o na malihini, he mau helehelena kona o na haawina maikai a pau i hiki e hoikeia. He hiki loa i kekahi haumana o Garatiolete a me Enegela paha ke holuholu i kona mau helehelena me he aoao la o ka buke. Aka, he pono ia'u e puana ae i kekahi mau mea : he manaopaa kona,— no ka mea, ua kukulu pono ia kona poo me ka pololei maikai maluna pono iho o kona hokua, aole i aui imua, aole hoi i ka aoao, aole no hoi mahope ; a o kona mau maka eleele, e hoike mai ana no ia i ke ano pihoihoi ole, a me ke kuoo, o kona ili he ano haikea, he hoike ana mai i ke anuanu o kona koko, oia hoi, i ke ano uahoa a me ka paakiki, a ma ka i hona pololei ano piha o kona lae, i hoikeia mai ai kona koa a me ka maka'u ole — a ma kona hanu ana me ke ano ulolohi, i hoikeia mai ai, he mau akemama lua ole kona o ka ikaika.
(Aole i pau.)

Na Hiohiona o Lihue.

                    I ka wa a kamahele i maalo mai ai ia Kauai, he wahi ano kula wale iho no o Lihue, a ma Kalaialamea kahi halepule kahi i ku ai, he wahi hale pili no ia. O Kukuiokahea ma kona aoao komohana akau, ma kai pono o ke alanui, e holo no ka wailele o Wailua i uka, a oia kahua nae i kela manawa ; aole ia i keia wa ; ina e ninau ia o kahi o ka halepule kahiko i ku ai, alaila, e loaa ma ka " Hikina akau ae."
               He wahi kiko uuku wale iho o Lihue O Kapuahola, a me Paiaa ka ulu kukui kaulana o ua wahi nei, a o Hulaia ka inoa i hoomahie ia'e e ka poe ka ea-ea kako ihi hala e aku nei ! Ua puana ia'e lakou penei ; " Aloha kukui poahaaha o Hulaia !" A pela io no ia kau aku la hoi paha. I ka wa a ka moku e maalo ae ai — ua hooikeike mai ia mau ka hoaka ia oe. I keia wa hoi a kamahele e ike aku nei, aole i kana mai, ka nee ana'e, o ua wahi kiko iki nei a mahuahua loa. Eia kona nani la ! I ke ano ahiahi mua aku nei keokeo a maikai na pua ko, loloa a nunui na ko e ulu ana a ke wili ia nei na ko i keia wa ! Mawaena o na makahiki 24 a'u i ike ai, ua pahola ae la oia a mahuahua loa, no na kumu hea wahi a ka mea ninau. No ua kumu e like me he ano mikiala, a pela wale aku no hoi. Ua 20 1/2 paha na tona i keia pule aku nei. Ma ka Poalua ka wili ana o ke ko Dekemaba 7 :— A e hoounaia ma ka Manuokawai i Honolulu i keia la 13 o Dekemaba 1875. O ka hoomaka ana ia ! Alaila o ka mahuahua aku auanei koe. E like no auanei me kona ano kiko mua. Mamua i ka wa o Hon. R. C. Wale, o Hanalei maluna ae, a o Koloa iho, a o Lihue ano ! Aole e launa mai o Hanalei aina anuanu.
               Aia ponoi no o Lihue i kapa ponoia e Kaikioewa i keia manawa, ma ka komohana akau mai ka hale kuai o ka poe nona o Lihue i keia wa. Malaila e ku ana he hale ai no ka poe paahana no Mr W. H. Rice ia, a o ka wai ma ka hulina alo o ka hale wili ko mai o Malamanui no ia mai kona aoao hikina akau mai o ka hale wiliko.
               Ma kela wahi a'u i kamailio mua aku nei no Kalaialamea ka hale pule kahiko i ku ai, alaila mahope ae no laila kahi o ke kauka Lapoba wahi i noho ai, ua kapa ia ia wahi o Kalena, Ma ia wahi mai o Haleauau, a ma-o ae hoi o Kanoenoe, na hale ia o Mrs Kanukualii ma i noho ai, makai aku o Punawai o Halaia a mauka mai olaila ia mau wahi a pau, a me na pawa a pau a ia poe i hana ai.
               A oia mau wahi la pau, i keia manawa e noho nei, he ko wale no ia wahi apau a koe wale no kahi o Kaikioewa i noho ai. He hale aina ia i keia wa ma kahi hoi i oleloia no na kukui poaha-aha o Hulaia he ko ia no George H. Wilcox ! *aak*na ua mea he ko ! ke ike aku, loloa a ka launa ole mai no hoi ! na keia kalana i uai a'e, aia hoi, o ka apana Lihue keia. I ka wa mua a'u i hele mai ai o Puoa no keia apana. Na na hana mikiala e uai, alaila hiki pono, me he muliwai nui ala e nee malie ana. Pela poiu na kuli, puka mai ka waiwai, me he aa la no ke kumu laau nui i huna ia. Aia ka waiwai la, ke naue ae la ma ke kue maka pali-hoike na helehelena i ka lipolipo maikai o na lau i ka momi anaku o kona mau aa koko i ka wai, lupalupa a onaha maikai hoi kona puuwai ke ike aku oe. I kahiko ae hoi ka hana o ke poo hina aohe he nani mai a koe aku ma keia manuokawai na pahu ko i manaoia e pau ana paha 461 ka io 61,257 lb. He hana mikiala no ia o neia au e hele aku nei i moa.

NA PALAPALA I KE KUOKOA.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :—
               Ke lohe nei au, ke hele nei kekahi poe e ninau no ka waiwai paa o S M Kamakau a me Kalaukoa.
               Ua oiaio o keia hana kupanaha mailoko ae no ia o ka poe i puka ole iloko o keia holo balota ana iho nei. A i mea aha la ia ? E pono no o makou like o ka poe i haule, e olelo iho, ua haule iho la, a waiho aku i ka poe i kohoia e ka hapa nui, anoai paha he mau pono e ae no hoi kekahi ia laua i ike ole ia e ka lehulehu, eia nae hoi ke hoeu mai nei ka lili o ka poe i haule, e noii i ka poopoo oia mau iwikani i kumu e hakahaka ai ko laua mau noho. E pono e waiho kakou ia hana a e kokua aku ia laua.
               Ua lohe oiaio ia mai aohe waiwai iki o S W. Mahelona pela ka hoike a ka Ilamuku — a ua manao ia e koho hou ana.
Kekahi o na holo balota i haule.
Honolulu, Feb. 4, 1876

No ka Lai o Lele.

E KA NUPEPA KUOKOA E: ; Aloha oe :—
               Ua ike ia ma ka la koho balota ma Lahaina nei, kekahi mau haua hoopunipuni a kekahi mau kahuna ia S. Kamohakau, no ka manao e puka ana i Luna Makaainana, ua kalua ia ka puaa e kekahi kahuna kuni o Kahulipalapala ka inoa, ua lohe ia ka wanana ana, ina i haule ia e ka ua puka oe a i pa maloo aole no, alaila, anoninoni ka hiki, aole oe e puka ; aka hoi, i na-ka-ka ka puaa mai ke poo a ka huelo puka oe, a i ka owehe ana o ka io ke ao pau ka puaa i ka unuunu, haule ia e ka ua kui ka hekili amana a Noa wahi a Kahulipalapala, a ma ia hope iho kii ia e huai ka puaa, ua na-kaka a pau e like me ka wanana i kinohi, a ua holo pono aole keakea e puka ana oe.
               O D. Peka he kahuna no uka o Kapoulu ina e loaa ka puaa eleele hiwa paa ia oe e S. Kamohakau a me ka pu awa hiwa, alaila, o kau pono ia i ka la apopo, ua makaukau koke keia mau mea. Eia ka wanana a Peka, ina e kalua ka puaa a moa, alaila, ua maikai, a ina e kolekole a ulaula kau wahi, aole e pono, i huai aku ka hie ua paapaa, a o ka pu awa hoi ua maikai wale no. Poha nae ka auwae o makou i ka io puaa, a ke hauoli piha nei ka mea nona keia mau pono me ke kuhihewa he oiaio. Ea pau ole ko S. K. manao hupo, he kanaka ua uo ia i ke kula nui o Lahainaluna a he naauao pono, ua ike i na kanawai o ka aina, he Loio no Lahaina nei, eia ka he puni i na mea hua ole o ka pouli.
               O P. Kaluau oia ke kolu o na kahuna a S, K. i molia ai no ka la koho balota, wahi a Kaluau i na e ua ia, kui ka hekili, olapa ka uila, auau o'u aumakua i ka wai i keia po, a laila, ku oe i ka moku, puka oe aohe keakea, ua pono keia ua haule io e ka aa, aka, o ka uku ole ana o S. K. ka hewa ia Kaluau, oia ka mea i puka ole ai. A ke ike mai la e na hoa a pau, aole i puka keia L M o Lahaina nei, aole hoi he puaa a ka Loio Haole, aole kahuna, aia nae ia iaia ka pupuhi ua puka maikai kela, a o ka mea hoomana ia hoi ua neo, o M Kanei o Olowalu kekahi kahuna no S K a me L Aholo, nana ka puaa i moa kapakahi, o ka aoao moa maikai no o ko Aholo aoao ia, a moa kolekole no ma kahi aoao no o S Kamoahakau, a puka ole keia puka no o L Aholo : E hoomana aku ia Iehova ke Akua Hemolele, a e pau na mea apau i ka loaa ia oe, ua oki au maanei.
SAMUEL KALUAU OPIO.
Halealoha, Feb. 7, 1876.

Ka make ana o Rev. S Kamelamela me kona moolelo.

                    E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :— Me ke kaumaha luuluu o ka manao ke hooili aku nei au i ka moolelo o keia mea. A mamua nae o kuu hai ana i ka moolelo no ka make ana e ahonui mai oe ia'u i kana moolelo mamua aku, Penei. I ka malama o Oct. o ka M. 1871, ua kahea ia oia e ka Ekalesia o Kalapana i kahu no lakou, a ua ae mai oia.
               Hele mai oia a noho ma Kalapana me kona ohana no ka lawelawe ana i ka hana a ka Haku, ma ia wahi. I ka hapa mua o kona manawa malaila ua kaulana oia no ka ulu o na mea a pau e pili ana ia Ekalesia, nolaila, ua noi mai ka Ekalesia o Opihikao e hoohui ia lakou malaila o kana malama ana, a ua ae ia ia noi.
               Ua malama oia ia mau Ekalesia, a hiki i ka la 27 o Ianuari iho nei, make, lawe ke Akua i kana o ka uhane.
               I na la mua aku o kona make ana, ua loohia ia oia a me kona ohana i ka mai, he wela ka hoomaka ana, a mahope iho, hui me kekahi mau mea a ka manao ino i hana ai. Ma ka wanaao Sabati nae la 23, ua make kana kaikamahine o Miss Kanalua, a hala ekolu la ma ia hope mai make aku la ia.
               Pomaikai ka poe make ke make iloko o ka Haku. Mamua o ko laua make ana, ua ike ia ma ke kahoaka elua mau kanaka, a ua manao ia i make ia laua, no ka mea ua pookoi loa laua i ka anaana, mai mua mai a hiki i keia mau la. A no ka ike mau ia o ka hana pinepine a kekahi o laua, ua hookukeia mailuna aku o ka aina ana i noho ai hele no nae a hoi hou mai no, a ke hookuke hou ia nei no, nolaila, he hana ku i ke kanawai ka keia mau mea e hana nei, eia ka hemahema aohe lima o ke aupuni.
               Ua make ia a me kana kaikamahine a ke waiho nei maluna o kahi moe ke koena ewalu ko lakou nui, no ia kumu a me ia ano mai hookahi.
A o kana wahine aohe ona mai, aka, o kona mai iho la ia, he aloha makuakane.
               Nolaila, e wiki oe e ke Kuokoa, i ike mai ai na kini ona i kona wahi moolelo iki i loaa ia'u, E welina auanei.
SAMUELA KEOLAIPAKELE.
[Aole o makou hilinai he make anaanaia kona, e like me kou. L. H.]

He mau makua hanau nui.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe :—
               He mea hou ka'u e hai aku ia oe, a nau hoi ia e hookomo iho, ma kahi kaawale o kou kino puipui a laula hoi, i ike mai na mea puni nuhou o kaua, e noho mai nei, mai ka la hiki i Kumukahi, a ka la welo i Lehua, ka palena pau o ko'u manao.
               Nolaila, ke hoike aku nei au i keia mau makua hanau nui, a ohana hoi. O Kaihemua ke kane, o Naholowaa ka wahine, o ka nui o ka laua mau keiki e ola nei, he umikumamalua (12) ke hapai hou nei no, (oia ka 13) oia mau no ka noho opiopio o ka mea nana e " Hooulu nei ka Lahui." O ke kane hoi, oia kai lua ili ; e kokoke aku ana i kahi o ka hapauea. Hanau ka laua hiapo oia o Kaainoa, he kane ia, moe aku oia i ka wahine ia Hewahewa (w), hanau mai ka laua hookahi keiki ; moe aku hoi ka muli o Kaainoa, he wahine, oia o Manoa (w), moe aku oia i kana kane o Hukiku, hanau mai ka laua ekolu keiki, hui ia 4 keiki, hui pau loa ia mai na makua a na keiki, he 16 ka palena, a ina e hui ia me ka mea aole i hanau mai, he 17 ka nui. Kuakahi keia mau makua a kuakolu aku no paha. Aole i huiia me na makua nana aku kela mau keiki he 12. Eia ka ninau, Pela no anei kekahi mau makua e hanau mai nei ? O keia 2 no kanaka ili ulaula o Hawaii nei.
               Eia ia laua nei ka Hooulu o ka Lahu la, kupono paha i ke aupuni ke malama i keia mau keiki, oiai, he mau makua ilihune no. Aole no na keiki i loaa, no na keiki i koe ma ko laua poli ke oluolu ia e ke aupuni, oia ka mea hoa a'u i ike ai ma Piihonua uka nei. Me ka mahalo.
J W K HELELOA Kapeepee Piihonua Hilo, Jan. 26, 1876.
               Ua hiki ae i ka nupepa. " Standard" o Ladana i ka la 20 o Ianuari, he lono mai Roma mai, e i ana, ua pani aku la ke aupuni i ke Kula Episecapala ma Carao, no kona hoole ana i ko ke aupuni komo ana aku e makaikai ia Kula. He mea nui keia a ke aupuni i lawelawe ikaika ai, a oia no paha ka makamua o kona mau hana oolea.