Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 8, 19 February 1876 — Page 2

Page PDF (1.67 MB)

KA NUPEPA KUOKOA. ME KE AU OKOA I HUIIA.

MA KE KAUOHA.

                    Ua oluolu i ke Alii ka Moi e hookohu aku ia WILLIAM PARMALEE CASTLE i Loio Kuhina no ke Aupuni. Halealii Iolani, Feb 15, l870. 742

               Ua oluolu i ke Alii ka Moi, e koho aku i na Mea Hanohano J S Walker a me James I. Dowsett, i mau hoa no ka Ahakukamalu o ke Aupuni.
JNO. O DOMINIS, Kakauolelo Malu.

               UA kohoia o William O. Smith, ma keia la, i Kakauolelo na ka Loio Kuhina. WM. R CASTLE,
Loio Kuhina,
Honolulu, Feb 16, 1876. 742

               I KEIA La, Feberuari 12, oia no ka la hoomanao i ko ka MOI KALAKAUA noho ana ma ke Kalaunu, nolaila, e kipu aloha mai ana ka puu o Puowaina i ke awakea..
W L MOEHONUA
Hope Kiaaina Oahu. Keena Kiaaina, Feb. 12, 1876. 741

               I KULIKE ai me ka Pauku 231 o ke Kanawai Kivila, e kukulu a e hookaawaleia ana kekahi Pa no na holoholona mea wale no ka Apana o Puna, mokupuni o Hawaii, ma ke kauwahi o ka Ahupuaa o Keaau makai, ma kahi i ka paia o Haena, makai o ke alanui Aupuni a me ka pa i kukuluia ai mamua. W L MOEHONUA.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Feb 7, 1876. 741

               I KULIKE ai me ka Pauku 232 o ke Kanawai Kivila, ke hoonoho a ke hookohu ana nei no ia J K Manu, i Luna Pa no na holoholona ma ka Apana o Puna, mokupuni o Hawaii. (742) S. KIPI, Kiaaina o Hawaii.

               Ua oluolu i ke Alii ka Moi, i hooili aku i ka hoohanohano ana maluna o Fredrich August Schaefer, i Luna Knight no ka Papa Hanohano o Kamehameha I.
JNO O. DOMINIS, Kakauolelo.
Halealii Aliiolani, Ian. 14, 1876 710

Ka Nupepa Kuokoa
— ME —
Ke Au Okoa
I HUIIA. Published every Saturday, $2 a yea.
HONOLULU, FEBERUARI 19, 1876.

                    A HIKI mai i ka la hope loa i haalele aku ai na moku i ke awa o Kapalakiko no o nei, oia hoi ka la 5 o keia malama, aole ho mea i hanaia imua o ka Hale Ahaolelo o Amerika Huipuia no na mea e pili ana i ke Kuikahi Panailike me Hawaii nei. Ma na lono hope malalo iho e ikeia ai kekahi mau hunahuna e pili ana ia, a penei :
               " WASINETONA, Feberuari 5.— Ke noonoo nei ka hapa o ke Komite no na Ala a me na loaa i ke Kuikahi me Hawaii, a e waiho ia aku ana ka lakou olelo hoike imua o ke Komite piha. Aole wahi kanalua no ka aponoia."
               Ma o keia mau olelo, he ano maikai i ka nana aku ; aka, aole nae i hana ia a noonoo ia hoi imua o ka hale Ahaolelo o na Lunamakaainana, kahi kupono e hana mua ia ai. Eia ka olelo a ka Aha o ka la 5 o Feberuari
               " O Mr. Wood ka mea i waiho aku ai ka bila, e kokua ikaika ana oia imua o ke Komite, a e pane ia mai ana e Mr. Kelly ka mea kue i ua bila nei. Ke manao ia nei e ikaika ana ka hoopaapaa ana. Ua maopopo no ko Mr. Kelly kumu i kue ai, aole no na hopena maoli e puka mai ana no ke kuikahi, aka, no kona kue mau i kekahi hana e hooemi ai i na loaa a e hoopau ia ai kekahi hapa o na waiwai dute, e like la me ka mea i hana mua ia ma ke Kuikahi Panailike me Canada."
               Nolaila, a hiki mai i ka la 5 o Feberuari, ka la hope loa i loheia mai ai na mea hou mai Wasinetona mai, aia no ke kuikahi iloko o na lima o ke Komite o na Ala a me na loaa kahi i waiho ai.

               MAWAENA o na eepakeke i hiki mai ma ka Poakahi nei, maluna o ka mokumahu mai Kapalakiko mai, o WILLIAM R KAKELA Esq., kekahi, ka Loio Kuhina i hookohu ponoia, e like me ia i ikeia malalo o ke poo no na kauoha aupuni. E like me na lono i hoike mua ia aku, no kona kauoha ia ana e ka Moi e hoi mai i kona aina hanau e lawe i ka oihana ana e lawelawe aku ai, pela i hookoia ai ka hopena o ia mau lono, a ua komo koke ae la oia iloko o ia kulana i ka la mahope iho o kona hiki ana mai. He keiki kupa oia no Hawaii nei, a ma o kona hookohuia ana, he hoike ana mai ia i ka " puana a ka moe," na Hawaii no e malama ia ia iho, i ka wa e hiki pono ai ia lakou e lawelawe i kekahi oihana o ke aupuni.
               Ua ano moekahi na manao mahalo ma o kona hookohuia ana iwaena o na kanaka Hawaii, no ka mea, ma o kona mau ano kanaka la, me he la he koko Hawaii maoli ka iloko ona, aole he ano hukiku o ka haole, aole hoi he piena, aka, he oluolu, he heahea, a me ka iike.
               Aka nae, mamuli o ka lawelawe ana aku i ka hana i hookauia aku maluna ona, he manawa paha kona e kaana pono ai mamua o ka hookuleana pono ana iho i kona kulana ; aka hoi, ke manao nei makou, o ka loio i lilo he kokua wahaolelo no kekahi kulanakauhale nui he miliona a keu kona mau kanaka, a he haneri miliona hoi kona aie, oia ka loio i kupono e haawi i na olelo ao no ka lahui he kanaono tausani, me ka aie aupuni eha wale no haneri tausani.
               He pono ia makou e hoomaikeike wale aku, o kana kumu ao kanawai, a me kona hoa i lawelawe pu ai i ka oihana kanawai ma ke kulanakauhale o Nu Ioka, o Mr. Wm. M. Evarts, kekahi o na loio kaulana o Amerika, a oia ka mea haiolelo i kohoia mai la no ka la e wehe ai i ka Hoikeike Nui ma Piladelepia — a oia kohoia ana, o kekahi ia o na hanohano kiekie loa i hooili ia maluna o kekahi kanaka Amerika.
               Ma ka Poalua iho nei ua make iho la kekahi luina o ka moku kaua Iapana. Ma ia auwina la no i maneli ia ae ai kona kino kupapau me na ano i kuluma i ko Iapana, ma ke kanu ana i ke kino make. O ka pahu nae, he huinaha, ua like me ka pahu berena, ua honohoia ke kino, a hoopukaia ke poo mawaho, ua hanaia ka puka maluna, e like me ka nui o ka a-i, aka, ua hoolewa ia nae e like me ke ano mau.

Ka Pae Aina o Makala.

                    Ekolu Pae Aina ma Maikonisia, i maopopo ko lakou mau moolelo ma ka pepa hoike a ka Papa Hawaii — 1 Ka Pae Aina o Gilibati. 2 Ka Pae Aina o Makala. 3 Ka Pae Aina o Kalolaina.
               Aia ma keia mau kihapai kahi i noho ai na kumu Hawaii, a ka Papa Hawaii i hoonoho ai, a he mau kumu Amerika, a ka Papa Amerika i hoonoho ai ; e hana i ka hana nui i haawi ia mai e ka Haku nui ma ka lani, a ma ka honua nei : aia nae ma ka Pae Aina o Makala, ka'u e kamailio ai i keia manawa imua o oukou :
               O ka Pae Aina o Makala, aia no ia ma ka A. K. mai Gilibati aku, a ma ka Hikina mai o Kalolaina mai. He mau mokupuni haahaa ane 20 iloko o ka Pae Aina o Makala, he mau aina liilii poepoe, a mokumoku i ke kai. Aole kuahiwi, aole puu, aole mauna, aole olapalapa aole owawa, aole haalu, a hooihona e like me Hawaii nei ; ua nele ia mau haawina ma ka Pae Aina o Makala.
               Hookahi no kuahiwi ma ia Pae Aina, o na kumu ulu, kumu niu, kumu hala, a me na laau e ae. I kou haalele ana ia Honolulu nei, a holo aku no Maikonisia, a kokoke i ka aina o Ebon ; e ike mua oe i ke kuahiwi niu o ka Pae Aina o Makala, a i kou ike ana i ua kuahiwi la, o kou ike no ia i ka aina haahaa ; e nenee mai ana e like me ka nene au kai, ka ua mea o ka hele a like pu me ka iliwai o ka moana. A oia ke ano o ke kuahiwi o Mikala.
               Aole he Pae Aina manoanoa, a paapu a hohonu, aka, he Pae Aina lahilahi a oololi wale iho no ; he moana kai mawaena konu, kahi e holo ai na i-a o ka moana uli, a he wahi e holo ai na au-waa o ko laila mau kamaaina, a he wahi no hoi e holo ai na moku haole. O ka palahalaha ma kau wahi 1 mile, a kahi wahi hoi 1/2 a 1/4 mile ; aole laula loa e like me ko kakou home nei. Ke ano o ko laila lepo, he lepo eleele no e like me ka lepo loi-kalo o Hawaii nei, ma kuahiwi a he one keokeo ma ka hapanui o ka aina, a he iliili pohaku ma kuahiwi. He ano okoa ko laila mau pohaku, me he ano pohaka paea'la kekahi ; a he ano pohaku e ae no hoi kekahi.
               Ke ano o na mea ulu ma ka Pae Aina o Makala. Eia no ia — ulu maoli e like me ko Hawaii nei, ulu hua oia hoi he anoano maloko, a he ano ulu okoa ae no kekahi, manamana ano e kona lau. He nui nae na ano ulu ma ka Pae Aina o Makala. Ma kekahi mau aina oia Pae Aina, he elua wa e hua ai ka ulu, he kau, a he hooilo, a ma kekahi mau aina hoi, hookahi no wa e hua ai a pau ka makahiki, Hala-ai, oia no kekahi ai nui a ko laila lahui kanaka. He nui a lehulehu wale na ano hala malaila, he mau hala kupono i ka ai, he nunui ka pua o kekahi ano hala, a liilii hoi kekahi ; he hala ono ke ai, a momona, kuhikuhinia no hoi i ka puu, ano kapaia e makou " Ke ko momona o Makala." Aole hoi like me ko kakou ko nei. O ke ko maoli no ia, aka he lawe na olelo, no ka, u o paha nei. He ape no ko laila e like me ko Hawaii nei, aole nae maneo ko laila, a he maneo nae koonei ; a ua kupono ke ai, a he ai nui ia no na Pae Aina'la a makou i aloha ai : he maia no ko laila, hookahi no nae ano o ka maia ma ia mau mokupuni. He he-i no malaila, he mea ai na makou, no ka mea, aole ai ko laila poe kamaaina i ka hua o keia laau, no ka mea, aole laau kahiko, aka, he laau hou no nolaila, aole maa i ka ai ana. O keia mau laau a pau i hoike ia ae la, he mau mea kupono i ka ai ana, a o ka ulu, a me ka hala, a me ka maia,ua hana ia no loko o ka lakou hua ; he mau ai kupono no ka waiho ana no ka wa loihi, oiai ka wa wi, a hua ole mai na hua, alaila ; ua loaa ka ai ma na mea i hoomakaukauia nolaila, aole loaa ka poino.
               No ka laau niu. Oia ka laau waiwai nui o ka Pae Aina o Makala i keia wa, no ka mea, no loko mai o kona mau hua i loaa ai ka aila ; a mai loko mai no oia hua ; i loaa ai ke kejtak (niu maloo i wawahi ia a liilii) a maia hana nui, e hana nei kekahi haole olelo e, oia o A Capello. Aia ke ku la ma ka Pae Aina o Makala, he mau hale nui i piha pono i ka niu maloo, a ke pii la ka waiwai o ka Pae Aina o Makala i keia wa, a ke lawe la na moku kalepa nui o kela haole olelo e.
               A mai loko mai a keia laau niu, e loaa mai kahi malakeke maikai loa, i ano like me ka hone o ka nalo-meli. Ma ka loaa ana o ka wai momona mai ka lolo-niu mai a oia wai ka mea i hoolilo ia i malakeke. Ono maoli kela malakeke. A he nui wale na laau e ulu ana ma ia mau aina, kupono no ka hale, a kupono no ka wahie, a kupono no hoi i na hana e ae. A he nui wale na lau-nahale i ano like me ko Hawaii nei, e hoowehiwehi ana i kela mau aina, ua ike ia ko ke Akua akamai, a naauao ; a aloha maoli no hoi i ko laila mau kamaaina. Aole e pau kona aloha i kela lahui kanaka, a hiki i ka hopena o keia ao nei.
               Na kamaaina o Makala. Aole maopopo ia lakou kahi i loaa mai ai lakou, mai ka lahui hea la, a mai ka aina hea la o ka honua nei i hooea mai ai ko lakou mau kupana, pohihi wale iho no keia mea. Aka nae, ma kekahi moolelo o lakou. " No Etao, me Limtari, i hoohanau mai ke kanaka, a mai ia ia mai na kanaka a pau o ia Pae Aina, aole nae maopopo ia mea wahi a lakou."
               He oluheluhe hapa no na kamaaina o Makala. Ko na kane, he pa u opua, no oko mai o ka ilihau. a me ka lauhala, ua hana ia a maikai, a oia ka mea e hoopono ai i ko lakou mau puhaka ; mai na keiki a i kanaka makua keia ano pa u. Ko na wahine hoi. He pa-u moena i ulana ia me ka noeau. Elua pa-u, mamua a mahope, hikii ke kaula, hao kela kuka puali, waiho wale no ka hapalua o ke kino aole uhi ia. He poe naauao no ma kahi mau hana kino mai ka wa kahiko a hiki i keia la, i ano hiki ole i ka wahine Hawaii ke hana, aka, he naaupo ka hapa nui, aole he hoomaemae kahi mau hana, ua pelapela wale iho no.
               He lahui kaua no, a ku e kekahi me kekahi, hao wale i ka hai. He nui wale na moku okohola, a moku kalepa, i pepehi wale ia, a puhi ia na moku i ke ahi, a nui ka waiwai i kiola wale ia, ma ke kai. Poino maoli no ! Nui no ka naaupo ! He lahui hoomana kii no ua lahui'la, ua hoomana i na kii pohaku, laau, a aina, a ia ; a me na mea o ka lani, ua pau i ka hoomana ia e lakou. He lahui palaualelo no i kahi manawa, aole hoomaemae i ko lakou mau kihapai, ulu no ka nahelehele, a ano mahakea ma ka nana aku, a nolaila ua loaa ka pilikia i kahi manawa. Eia paha ko lakou mea i hoopalaleha, ai, o ke ake wale no i ka hua ulu, a hua hala, a me kahi mau mea e ae me ka hana ole, nolaila, he mea kaumaha no ia.
               He lahui akamai i ke kalai waa e like me ko Hawaii nei, no loko o na laau ulu i loaa ai ko lakou man waa. I ka wa kahiko ua oki ia ko lakou waa me na koi-lipi pohaku, a me ka iwi o kekahi mau pupu o ke kai, a me ia mau mea e kalai ai i ko lakou waa.
               He lahui akamai i ka holo moana mai kahi aina, a kahi aina. Ua maa no lakou i ka nana ana i na hoku o ka lani, a me na ale o ke kai, a me ke au o ka moana, a ma laila, lakou e makaala ai i ke ao, a me ka po ; a hiki i ko lakou wa e ku ai i ka aina maloo. Aka, ma kekahi wa no hoi, ua loaa ka poino, ua holo huhewa a hala loa ma na aina ma ke Komohana, malaila e loaa ai ka poino nui loa, oia hoi, pepehi wale ia e ko laila mau kamaaina, aole hoi hou mai i ko lakou mau home.
               He lahui akamai no i ka lapaau ana i na mai e like me ko Hawaii nei. He mau laau lapaau no e hiki ai ke kokua i ko lakou mau mai, ma ka hoohainu ana, a ma ka hamo ana mawaho. He hoomanamana no like me ko Hawaii nei, a he hana i ka anaana, a me ka hoounauna ana, a hoopiopio ana e like me na hana o ko Hawaii poe kahuna. Aole i pau.

Ke ano ili i ka Mahina no ka Malama o Feb., 1876.

MANAWA NO HONOLULU [HOOMAKAUKAUIA E KAPENA D. SMITH.]
2 Hapaha Mua................................................8 22.2 PM
9 Mahina Piha.................................................7 15.7 AM
16 Hapaha Hope.............................................6 24.8 PM
24 Mahina Hou................................................7 49.2 PM

Ka puka me ka napoo ana o ka La.

1 Puku la...6 40.7 AM ........................Napoo la....5 46.7 PM
8 Puka la...6 38.3 AM.........................Napoo la.....5 50.3 PM
15 Puka la..6 33.7 AM........................Napoo la.....5 54.7 PM
22 Puka la..6 29.7 AM........................Napoo la.....5 57.7 PM
29 Puka la..6 24.6 AM........................Napoo la.....6 00.6 PM

Ka Latitu me ka Lonitu o Honolulu.

                    Ma ka hale bele pauahi, Hale Kaawai Helu 2, a i ole ma ka Hale Kilo o Mr. Flitner, penei :
Latitu 21O 18' 23" Akau. Lonitu 157O 48' 45" Kom.

Nu Hou kuloko.

                    Ma ke ahiahi Poakahi nei i kau aku ai ke Keiki Alii W. P. Leleiohoku maluna o Kilauea no Hawaii.
               Ma ka Poakahi iho nei i make ai o Young Saeong pake, kekahi o na pake kamaaina, a kalepa o keia kulanakauhale.
               O ke kauka Inia Mohabeer, ua hala aku nei i Auseteralia maluna o ka mokumaku Kulanakauhale o Melebone.
               I na pali Koolau aku nei ka Moi i na la hope o kela pule iho nei, a huli hoi mai. He oia mau ke ohaoha o kona ola, me he "mauu nene la i ke kula o Kemoo."
               Ma ka Poalua iho nei i holo aku ai ka moku kaua Beritania Myrmidon no Hilo. Maluna ona o ke kiaaina o Oahu nei kekahi i kau aku. Elua a ekolu pule e nalo aku ai ua moku kaua la, a hoi hou mai.
               Ma ka Poakahi iho nei i ku mai ai ka moku kaua Farani " Internet" iloko o na la holo he 15 mai Kapalakiko mai. E holo loa ana i Iapana. He 11 kona mau pu, a 450 lio ka ikaika o kona mahu, me na kanaka 212.

               INA AKU A HIKI MAI. — Ma ka malama ae nei o Maraki e haalele aku ai ka moku kaua Beritania Fantome ia Panama no o nei. A hiki mai ia e haalele koke mai ana ka Myrmidon e ku nei i ke awa, a e holo aku ana i Columebia o Beritania.

               " ELUA PUA i ka noe," wahi a kekahi eu i puana ae ai, oiai, oia e nana ana i ka aleale o na apu awa imua ona. Noe io aku la paha na wahi kaaka la i ka iho ana iho a ko luna poe, Ha ! Loaa ka hana a ka palaualelo he hoolelehu i ka lihilihi.
               Mamuli o ka lokomaikai o kekahi poo o Honolulu nei a me Lahaina, ua lulu manawalea ae la lakou i na dala $820 no ka haawi manawalea ana ia Capt Crane, i pauai ia aku ai ka hakahaka o ke poho ma ka pau ana o kona hale noho ma Koiuiu i ke ahi.
               E hoomanao ka poe lawe pepa, ke ohua helu 4, aka ma na la ole e ikeia ai ka like ole. O ka Helu 4 oia ka papa o ka la 22 o Ianuari, a o ka Helu 5, oia ka pepa o ka la 29

                    NA KI PU ALOHA.— Ma ke kakahiaka Poaono i haawi mai ai ka moku kaua Iapana Tsukuba i na pu aloha aina, a ma ke kakahiaka Poalua iho nei hoi i haawi ai ka moku kaua Farani i kona mau pu aloha, me na panai pu ia aku o ia ano hookahi mai ka batare mai o Puowina.
               Ma ke awakea Poaono iho nei i hala Feb. 12, ua ki pu aloha mai la o Puowina, no ka hoomanao ana i ka la i kohoia ai ka Moi, i kulike ai me ka hoolaha a ke Kuhina Kalaiaina. Aka, aole wale no ia he la e hoomanao ai no ke koho ana i ka Moi, aka, he la e hoomanao pu ia ai no ke ola a me na eha mainoino i loohia i na Luna makaainana, a na kekahi haunaele weliweli i hiki ole ia makou ke hoopoina.
               Ma ka Poaono iho nei i huli hoi aku ai o Mrs. Ninito Kapilikea Sumner, i kona aina makua. Ua ukali ae na 'lii wahine ka Moi wahine Kanemake Emma, ka mea kiekie R. Keelikolani, ke kamalii wahine Mrs Likelike Cleghorn ia ia a hiki i kona haalele ana mai i ka uwapo o hale makeke no ke kau ana aku iluna o ka moku Ienia. O ke Keiki Alii William Pitt Leleiohoku kekahi i ukali pu ae, no ka haawi ana aku i na aloha hope loa no ka mea e hoi aku ana i kona aina hanau.

               HE HAWAII HANA MIKIALA — Ua wehe ae nei o Mr. J. Elekenio i kona hale kahiumiumi a ako lauoho, aia ma ke alanui Beritania, e pili pu ana me ka pa luakini o Kaumakapili ma ke kihi hema nei. He emi loa ka uku, he 15 wale no keneta no ka ako ana i ka lauoho, a pela hoi no ke kahi umiumi ana. He mea maikai keia o ka ike ana aku e hookuokoa ae ana kekahi Hawaii e hana aku i kana hana i ike. E naue ae no malaila i ikemaka, ilaila e puia ai oukou i ke ala a me ke onaona o na wa hoomahie ili.
               O ka mokukaua Iapana Tsukuba e ku nei i ke awa ua haalele aku oia ia Kapalakiko ma ka la 20 o Ianuari i hala aku nei. Ua holo wale mai nei oia me ka pea aole me ka mahu. O kona nui 1033 tona, 200 lio ka ikaika o kona enegini mahu, a he 12 pu. He 22 ka nui o na 'lii moku, he 36 poe ao i ka oihana kaua moana, he 16 koa marine, a me 229 luina. Eia malalo iho kona mau alii.
Kapena — T. Y. Ito.
Malamamoku — J. Y. Fukumura.
Na haole kumu ao paikau a me ka holo moana Beritania — J W. Austin, E. Yeo a me W. Woodward.
               Mai Kamoiliili mai i loaa ai na lono oiaio ia makou, o na alakai o ka Ahahui Paio olaila, a me kekahi mau lala, ua kono ia mai i mau hoa kuilima pu me ka poe hula ma ka ahaaina palala e wehe ia ana ma keia la. Ua apono ia paha keia poloai ana e na hoa o ka Aha. No keia mea, ua hapukuia he mau kaikamahine, a hoomaamaa ia na mele paipunapele ma ka halepule. Wiwo ole no kela wahi puni lealea nui wale. Na Lohiau ma e hoike mai ka oiaio o keia ma ka halewai.

               MAKE MALIHINI.— Iloko o na la i hala aku nei ua make kekahi kanaka Hawaii, o James Kamaile kona inoa, ma ka halepaahao ma Ann Arbor, Michigan. He kanaka kalepa oia ma Detroit mamua aku nei, a ma ka la 7 o Maraki, M. H. 1872, ua hoahewa ia oia ma ka aha hookolokolo hoomalu, no ka lawe ana i ka waiwai i aihue ia, a ua hoopai ia oia i elima makahiki ma ka hale paahao. Mamua o kona make ana ua huli i ka pono.

 

Aloha ino no.

                    Ma ke kakahiaka Poakolu iho nei, ua hamo uluulu ae ke ahi i kekahi hale ohua maloko o ka pa o ke Kuhina Kalaiaina. Aole i akaka ke kumu o ke ahi, i ka olelo a kekahi poe he keiki liiliii ka mea nana ke ahi. Mai lilo ia he ahi nui i na aole e hiki e aku na kokua. E mahaloia ka eleu o ko kakou Oihana Kinai Ahi ma ka hoopio hikiwawe ana i ka hoomaka ana aku e a i kekahi mau hale e ae. O na luina o ka manuwa Iapana kekahi i lele mai me ko lakou mau lako kinai ahi, no ka pio e ana, aole i panaiia mai ka lakou mau kokua. Aka he mea mahaloia ko lakou eleu

               HE POE PEPA PILI WAIWAI — I ke ahiahi Poalua nei he huakai nui kai miki mai la i ka loa mai Kamoiliili mai, o kane o ka wahine, a me na keiki pu ke kai ana ae. I ka ninau ia ana aku, hai ia mai la makou he poe pepa pili waiwai no Kamoiliili mai, e lawe nui ia ae ana i ka Halewai. He 25 ka nui o keia poe i hopuia ; makena maoli ! O ka lo no, o ke kemu, a me ka hai, aohe wahi mea i koe aku. I ke kakahiaka Poakolu nei ka hookolokolo ia ana, a he 19 o ua poe la i hookuu ia no ka hoole ana aole i pepa ; aka, eono o lakou i ku i ka pani a ke keaka, no lakou na inoa malalo iho : Kaleo ka mea nona ka hale, he $30 ka hoopai, $2 ke koina a me 5 la hana, a o na poe e ae elima, Iwahaanau, Hulu, Naeole, Kamai, a me Kaiwinui, ua hoopaiia lakou he $10 pakahi $2 koina pakahi, a me 2 la pakahi e hoopaahaoia ai ma ka hana oolea.

Moolelo o ka Ahahui Euanerio o ka Mokupuni Oahu.

Waikane, Poaha, Feb 8, M. H. 1876.

                    Hoomaka ka Ahahui Euanerio o ka Mo. kupuni o Oahu ma ka Halepule Hoole Pope o Waikane hora 12, A M.
               Rev. J N. Paikuli ka L Hoomalu. Weheia ka Aha mahope iho o ka pule a ka L H. Ua noi ia mai e koho ka Aha ia W. H Nailipelapela i Kakauolelo no ka Aha no ka manawa. Aponoia.
               Kahea ka L. H. ma o na Ekalesia la no na Kahu a me na Elele, a eia na Kahu a me na Elele i hiki mai EKALESIA, KAHU, ELELE. Kawaiahao, " Nailipelapela. Kaumakapili, " " Kalani & Moanalua " " Ewa, " " Waianae, " " Waialua Rev. J N Paikuli Puaa Kahuku, Rev. Kekahuna Kaui. Hauula, " Koekoe. Kahana, Rev. Kekiokalani Kaena. Waikane, " Puuweuweu Kaneohe, " Kamai. Waimanalo, Rev. Waiwaiole Nailima Wailupe, " S. W. Kawai. A me Rev. J. F. Pogue, Kakauleta o ka Papa Hawaii Waiho mai ka Lunahoomalu. He ninau Heaha ka hana i koe a keia Aha e noonoo ai ? No ka ua, makani, a kelekele ke alanui, aole hiki mai na lala o ka Ahahui, nolaila. Hoike mai o S. Puuweuweu. E hoopanee keia Aha, a i Kalihi, Kona Oahu, a i hoololiia e ka Lunahoomalu me Rev S Waiwaiole, a halawai hou ma ka Poalua elua o Aperila 12 hora 10, A. M ma Kaumakapili. Ninau ia ke nui me na hoololi. Aponoia.
               Ua noi ia mai, e koho ka Aha i ke Kakauolelo i Komite e hoolaha aku ai i ka moolelo o keia Aha, i ka Lahui Hawaii a me ke Kuokoa
Noi mai o Rev. J. Kekahuna, e hoohui aku ia Rev. J F Pogue, i Komite pu ma ia hana. Aponoia.
               Ua noi ia mai, e hoopanee pu ia me ka haiolelo a hiki i ka hui hou ana ma Kaumakapili, ma ka Poalua elua o Aperila.
               Hoopaneeia ka Aha.
W H NAILIPELAPELA,
Kakauolelo Kuikawa.

LAAU NUI LUA OLE !

                    No Califoni ua laau nei. Kona wahi ulu ka aina mauna, ma ka aoao komohana o na Siera Nevada, 6,500 kapuai ke kiekie mai ka ili kai o ka moana. He wahi ano waonahele, 45 mile ke hele a hiki i kahi o na alanui kaa ahi.
               Ka nui o na makahiki o keia laau, ane 2,250 ma ka helu ana i kona mau apo io i maopopo.
               Kona kiekie, 276 kapuai. Kona anawaena ma ke kumu, 26 kapuai. A ma ka umi kapuai maluna'e, 20 kapuai. Hookahi haneri kapuai mai ke kumu ae, 14 kapuai ke anawaena, mailaila ka hoomaka ana ka lala mua,
               Ma ka elua haneri kapuai mai ke kumu ae, 9 kapuai ke anawaena. Ka ili o keia laau 12 a 16 iniha ka manoanoa. Na kapuai papa ke oloia keia laau 375,000 kapuai. Na kapuai cuba, 31,000 kapuai. Ua lawa ia no ua pa laau he 16 He umi la i kua ai na kanaka elua a hina ia laau ilalo i ka hina ana ua moku liilii no kahi hapa.
               Ua laweia kekahi pauku o keia laau i Piladelepia, no ka hoikeike Ceneturi iloko o keia makahiki 1875. Penei ka nui o ke ia pauku, 10 kapuai ka loa, 20 kapuai ke anawaena, 60 kapuai ke ana puni. Ua paoia a hemo ko loko a lahilahi iki ka aoao o waho a puni. Alaila, ua maheleheleia i mau apana kaawale, a hiki i Piladelapia. alaila, hoohui hou ia na apana a like ia me ka mea okoa, a ike lea ia ke ano nui o ua laau nei. Asqir Authur's Magazine.

NU HOU O NA AINA E !

                    Ma ke ku ana mai o ke " Kulanakauhale o Melebone" i ka Poakahi nei i loaa mai ai na hunahuna mea hou o na aina e a hiki i ka la 5 iho nei. Aole he ano nui loa o na nuhou e ku ai i ka i-i ke heluhelu iho, aka, he ma u nae ia :

NO AMERIKA.

                    Wasinetona, Feb l — Ua waiho aku nei ke Kuhina Kaua i kana olelo hoike imua o ka Hale Ahaolelo, e hai aku ana, na manaoia e hoouna aku i elua regimena koa i na palena o Mekiko, no ka hoomalu ana i na haunaele ma ia mau wahi.

               KINIKINATI, Ian. 30 — Ua loaa mai ka lono, e hoike ana ua loaa kekahi keiki i manao ia o Charlie Ross, kela keiki i nalowale ai ma ka aihue ia e kekahi mau kanaka. Ua laweia aku ke kii o ua keiki nei imua o ka makuakane i Piladelepia, ua hooia iho ka makuakane, ua like loa na helehelena me kana keiki. Ua nonoi aku la ia e malama pono ia ua keiki nei a hiki kino aku oia. Aia i Taline Ohio ua keiki la. Ua haalele ia ua keiki nei ilaila e kekahi mau kanaka, aole i ike hou ia laua a hiki i keia wa. Ua hai ke keiki o Charlie kona inoa, a mai Kinikinati mai kona hele ana.

               ST. LUI, Ian. 29.— Ua au o Kapena Paulo Boyton maluna o kona kapa lana mai Alatona Ilinoi, a hiki i keia kulanakauhale i keia la — he 25 mile ka loihi. Ma ka ho ra 5:30 o kakahiaka kona haalele ana aku ia Alatona, a i ka hora 3 o ka auwina la kona hiki ana i St. Lui. Wasinetona, Ian 31 — Ua hoopuka ka nupepa pili aupuni o Rusia, he mea hiki ole i na mana o Europa e komo mai e uwao no ka hihia mawaena o Sepania a me Amerika e pili ana ia Kuba. O na mea i pili i ke kuikahi o ka 1795 no Sepania a me Amerika no laua wale no ia. Aole i komo pu o Europa.

               Wasinetona, Ian.20. — Ua olelo ia e lawe mai ana ke Komite o na Ala a me na Loaa i kekahi bila kanawai iloko o ka Hale ma ka la apopo, no ka hooemi ana i na dute o kekahi mau mea.

EUROPA.

                    E mare ana kekahi mau hoahanau Rothschilds, oia hoi, he hoohuiia ana o na hoahanau pilikoko o ka ohana iloko o ka mare ana. He mau hanauna ae nei i hala ka mau ana o kela ano pela, aole e mare ua ohana ladilo waiwai la o ke ao nei me ka poe mawaho ae o ka ohana, aia no iloko o ka ohana iho e like me na keiki a ka mua a me ka hope. Aka iloko o keia kue i na kanawai o ke Akua a me na kanaka, ke oi mau nei ka pii o ko lakou waiwai a me ka maalea. He mea keia na na kuhikuhi puuone, a me na olohe lahui e noonoo ai.
               Ua lonoia mai he mai pilikia ko Bisemaka.
               Ua kohoia o Haku Napier o Magedalena, i Kiaaina no Gibaraleta.

               MADARIDA, Feb. 1. — Ua aneane lanakila loa ka poe Alafono maluna o na kipi Calisita. Ua hoopio ia e Gen. Kusada kahi hana pauda a me na owili pauda o ka poe kipi.

               Ragusa, Ian 19.— Eono mau bataliona Tureke i hooehu kaua mai i na kipi inehinei mawaena o Ragausa a me Terehinili, malalo o Generala Peko. Ekolu haneri ka nui o na Tureke i make a he nui wale ka poe i eha, a ua aneane no hoi e like pu me ia ka nui o ka poino ma ka aoao kipi.

He kumu waina pookela !

                    No Sana Babasa, Califoni keia kumu waina. Kona anawaena ma ke kumu he 18 iniha, a ekolu kapuai mai ke kumu ae, he 14 iniha ke anawaena, he 50 iniha ke ana puni ma ke kumu.
               O ke akea i uhiia e kona mau lala, he 10,000 kapuai kuea ia. Ka nui o na huihui waina ma ka wa hookahi, he 7,500 ia, ua like ia me 12,000 paona. Ka nui o kona mau makahiki, mawaena ia o ke 50 me ke 60.
               Ua oki liilii ia ke ia kumu waina, a ua hoopaaia iloko o na pahu, a e lawe ia ana i Piladelapia no ka hoikeike Ceneturi iloko o keia mak. 1876 — Arthur's Magazine.

Na Pupu Lei.

                    No ke aha i hoopaapaa ai o Balaama me kona hoki ? No ke keakea ana o ka anela i ko laua alanui.
               Owai kai ike i ka mea a ka la apopo e hoopuka mai ai ? O ka la mahope iho.
               Ninau ae la hoi o Kini Geoki ia Horne Tooke, " Ua ike anei oe i ka pepa ?" Eia ka pane, " E oluolu ko'Lii e lohe, aole au i launa nui me na pepa alii, e ike ai i ka like ole mawaena o ke kini a me ke keaka"
               He mau olelo pono e hoopaanaauia : " E mikiala i kau hana ; e hopo ole iloko o na poino ; e ikaika ma ka hana ; a e makaukau e hana aku"
               Wahi a kekahi kanaka Farani : " O ke kanaka akahele, ua like oia me ke kuipine, na kona poo e kaohi iaia, mai ka helu loa ana aku ma o.
               " Nawai oe i hana ?" Pela i ninau ia aku ai kekahi wahi kamaiki. Pane mai la kela, " Na ke Akua i hana ia'u, a penei no ka loihi," me ke kuhikuhi ae i ka loa o kona hailima, e like me ka loihi o ke keiki hanau hou, "aka, na'u no i hooulu ae ia'u iho a hiki i keia wa."
               I ka aneane ana aku o kekahi kanaka e hele aku i kahi e, olelo aku la ia i kana wahine opio. " Ke hopohopo e nei au o hoololoiahili ia ko'u manawa e kaawale ai." I aku la ka wahine. " Mai hopohopo oe no'u, o ka loihi o kou kaawale ana aku, oia ka mea e oi ae ai ko'u makemake ia oe."
               " He ua ! he ahi ! he ua kenikeni no Lihue !" wahi a kekahi leo nui e hooho ana, a o ka mea nona ua leo nei, ua luluhi polua ia e na wai hoomalule kino. Paa koke iho la ua kanaka nei i na makai no ka ona, ninau ae la ia. " E lawe ana oe ia'u ihea ?" wahi a ka makai. " I ka Halewai i kahi o ka ua ; a i ole i ka lua ahi."
               I ka ninau ia ana o kekahi hoike no kekahi hihia pepehi kanaka. " Ihea ka mahina i ka wa i hanaia ai ka pepehi kanaka ? Pane aku la ka hoike. "I ka lani no ka mahina kahi i kau ai." Ninau hou ia aku la. " E puka ae ana paha, ua kupono anei iluna, a ua aui paha makai. Pane mai la ua hoike nei " Ina i ka lani ka pepehi kanaka ; kahi i hanaia ai hoomaopopo au i ka honua nei no kahi i pepehi ia ai, nolaila, hoomaopopo au i ka'u mea i ike ma ka houna nei."
               E ole o J W. Kawilohae lohe ia nei mau moku hou o Birigi Heeia a me Birigi Hilo. No ka nui ole o ka poe i ike i neia mau moku, me he mea la oia hookahi aku la no ka ohua o luna, a o ka iki ohua hoi o ka moku.