Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 8, 19 February 1876 — HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA Pohihihi o ka 1866! [ARTICLE]

HE IWAKALUA TAUSANI LEGUE MALALO O KE KAI! NA MEA KUPANAHA O KA MOANA! KE ALA O KA MEA HUNA, A O KA MEA Pohihihi o ka 1866!

MA.HELE l. MOKUNA VII. Moniu i ka Mobtlisi. HE k-.ui ikolu kHmamalimn nnei maknhiki o keia kauaka, a i ole, he kanalimvi paha, aole e hiki iu'u ke 1 olelo ae. Ile loihi kona kino, he nui i hoi kona lae, he pololei ka ihn, a he mf\i- ! kai ka waha ; mo u;v lima palupahi mai- ! kai e hoiko mai aua i ko ano kainui ole I o ka lawelawe ana me ia mau manama j na. 0 keia kanaka ka oi ona kanaka a'u i īuahalo ai ma na ouli a me na hiona o na haawina maikai a pau, ma ka nana ana aku. I hookahi nanaina iaia mailuna a lalo, ua lawa iho la 110 ka hoikeana mai he kanaka kamahao oia. Aka hookahi mea anoe i ikeia ma kona mau maka, he kaawale loa kekahi onohi mai kekahi ouohi mai a me na maka o ia uno—ke leha aku, ua ike ia ka 'hapaha holookoa o ka huina aouli i ka \va hookahi. 0 keia mana ike i loaa iaia, —(he mea keia na'u i hoohaliko piuepine ai mahope mai mo ko Nedo mnu maka) aa oi loa aku ia mamua oko Nede ike. I ka wa o haka pouo ai na maka o keia kanaka anoe maluna o kekahi mea, e aneane hoohuiia nna na kuemaka, a e pipili no hoi na lihilihi, a e nana aku oia ine he la ho makalii na mea ana e ike ana ma kahi mamao, a me he la hoi e hoa aku ana kona ike iloko o na kolamu wai e like me ka maka kuikele iloko o ka pe-

prt, a e heluhel'i aka ana hoi i ke ano o na mea huna o loko o ka hohouu. 0 ua mau malihini nei, aole, he pono au e puana ne, ho mau kamaaina ia, aka hoi, he malihini nae ia makou, ua kahi* koia laua me ua kapa hulu otera mailuna a lalo, me na kamaa buti i hanaia mo ka ili sila. oka mea loihi o laua, me he la oke alii ia o ua moku nei, a me ke kauiailio ole inai i kauwahi huaolelo

ia makou ; ua makaikai mai la ia makou, alaila, huli ae la i kona hoa, me ka olelo aku iaia ma ka olelo ano okoa loa. Ua pauo aku la J?ekahi me ka luliluli ana iho i kona poo, elua a ekolu paha ana mau haaolelo auoe i puana ae ai. Ia wa, ua nana mai la ia J u, me he Ja e i mai aua ia'o, e olelo mai oe i keia wa. , No keia mea, ua olelo ako h\ au iaia, me ka moakaka ma ka olelo Faram, no ka mea, aolo au i ike i ke ano o kaoa olelo ; aka, ina e nana aku iaia, mo ho la aole he lohe i ka J u olelo, nolaila, ua aneano hoka loa ia au, no ka t>aa ole o ka moa ponoia'u e kamailio aku ai. I mai la o Kasila, "B hai aku oe i ko kakou moolelo, malia paha, he lohe no keia mau Keouimana i kekahi mau huaolelo." A ma keia mau olelo a Kosila, hoomaka koke ftku la au e hoike i ko ma« . kou moolelo o ka holo ana mai, me ka hookaawaie pouo aua i keia a me keia 1 hoponaofelo me ka maopopo lea, me ke k koe ole o ko kau wahi iihi uuku o ka makou huakai, a me ke ano i hoio mai ai o ka moku Aberahama Linekoaa, e huli i ko a-u nni. Hoike pn aku la uo hoi au i ko makoa mau inoa a rae ko makou kulana, e hai aku aua ia'u iho, o ke kumu Aronaka, o kana kauwa hoi o Kosiia, a me Mr. Nede Laua ka mea o i-a. Hooloho malie mai ia ke kauaka me i na maka ouaona a palupalu no ka u * | man oWlo, me ke ano oluolu hoi o kona ' mau helehelena, a mo ho iu hoi he ic>he

110 i ka'u olelo aku ;; aka n ie. ma kona mau hiohiona a pau, me he U aole i lohe a i hoomaopopo i ka'u m\u olelo. I ka pau ana o ka'n olela, aole oia i pa- ; ne mai he wahi huaolelo hookahi. * | Hookahi alauui e ao i koe o hoolauna olelo aku ai me ia, oia hoi ka nioiu au i aku me na huaolelo Beritmia. Malia paha, na ike laua i keia olelo laha puni o ke ao nei. Ua ike io au i ka olelo Beritania a me ka olelo Geremauia—ua hiki ift*u ke heluhelu pahee loa ma ia mau olelo a elua, fika, he wahi auo paoioi no ma ke kamailio aua. ' I mea hoi o pau ai ia pilikia,na haiwi ae la au na Nede Lana e kamailio,l ka i ana aku, "la oe aku hoi—e kamailio aku oe i kou akamai a pau ma'ka olelo Anegolo-Sakona, a e hoao no hoi e hookela ae i ka maikai o kau olelo aua mamua o ka'u." Ua olelo koke aku la no o Ne;'e me ka ui hou ole mai—ua hoomaka hou oia & hoike aku i ko makou moolelo mai ka mua a i ka hopena, e like me ka'u olelo ana. Aka, e liko me ko'u hoohokaia, pela no hoi ua o ia nei ; pau pu maua i ka hoonaukiuki no ko laualohe ole mai. Aole i neeu, aole hoi i aui ae ua inau malihini nei iluko o na wa o keia kamailio ana. Ika nana aku ialaua, ho mea akaka lea, aole laaa i hoomaopopo i ke aao o ka olelo Arago, aole hoi i ko Furade. Ma keia hoohoka hou ia o makou, aole e hiki ia'u ke hoomaopopo, pehea la e hoolauna aku ai makou ia makou iho me ua mau kanaka nei oka moku. Paue mai la nae o Kosila» i ka i ana mai : ,# lna hoi eae maiana kuu haku, e hoao iki ae la hoi au e kamailio ma ka olelo Geremania." Ua ae aku la au me ka oiaio. A ia wa, kakahele koke aku Ia no oia maka olelo Geromaui, me ka pakika launa ole, no ka mea, ho Gerematiia kuu kauwa paulelo ma ka hanau ana Ai ka hiki ana hoi i ka hopena o kana mau olelo, ua lawa liko ia makou ka haawina o ka»nele. Ua liko ka makou oleio ana rae ka mea e kamailio ana imua o ko kii pohaku, a i ole, imua o na kuli.

Ho ehiku oleio o ka honua nei i loaa ia'u, olia i kuu kauwa, a ekolu ia Nede ; a me keia mau olelo like 010 a pau o na lahui he umikumamaha o ka honua nei, aole hookahi o lakou i hookoe ia e makou, ua pau wale' no i ka olelo ia, aka, na ka pepeiao hea e hooloho mai keia mau olelo manamana ? Ua like pu no laua me he mau kuli la. Mai ka aina hea māi keia mau kanaka ? Mai ke Au-

puui Po mai paha. i Mahope loa iho, ua hoomanao ae la [au i ka ? u mau haawina m» ka olelo Latina, no ia mea, na hoomaka iho la au e kamailio ma ka olelo Lalina, no ko makou moolelo o ka hele aua mai, aka, i | ka pamna hope loa o ka'u m>*u huaolelo, ua huli ae la ua mau malihini nei kekahi i kekahi, me ke kamv»ilio ana i ka olelo ano e i ike> ole ia e makoo, a nalo aku la. Paa mai la ka puka, noho hou iho la makou me ke kahaha a me ka haohao nui. Puana ae la nae o Nede, "He hana hoohilahila ino loa keia, oielo aku nei kakou i keia mau kanaka ino lapuwale, ma na olelo i loaa ia kakoo, a hiki i ka olelo Latina, aole no laua i pane mai." Olelo ako la «tu iaia, "E hoomalielie ia oe iho» aohe maikai ke hana aku me ka .huha." Pane koke mai la no ko maua hoa pi* ena, (Nede) 4i E ke Kumu, aole anei oe i ike, e hookiiia aua kakou e poioii iloko o keia lua hao ?" I inai kahi Kosila, "Alia oee olelo ae pela, e hiki no ia kakou ke hoouiaua* wanui me ka pilikia ole i ka pololi no kekahi inanawiu" o'u mao hoaaloha," wahi a'o, "he oi aku ka maikai o keia wahi, mamua o ko kakou au ana i ke kai, me ka loaa ole o kahi e kei iho ai na wawae. E haawi mai olua i manawa no ? u e noonoo ai, mamua o ko'u hooholo ana i ko'u manao no ke Kapena a me kona mau linua.

Pane koke mai l.i o Neilo me ke am> huhu, '"Ua hoohulo au i ko'u m.aiao, he poe koiohe keia. ?? 4, Ua pono! a mai ka aina hea mai la j lakou ? ?? I u Mai ka aina mai o ka poe ino ! T< | *'E kua Nede wiwo ole, aole i hoaka-; ka pono ia kahi i ku ai o kela aina ma , ka palapala aina o ke ao nei ; aka, he j I pono au o olelo ae, he mea ane hiki ole ! I ia'u ke hooholo iho i ko'u manao no ko i laua ano lahui. He mea maopopo, ao- i le laua he Pelek uie, aole ho Farani, ao- 1 le no hoi he Geremauia. Aka nae, ua manao wale au, ua hanauia ke Kapena o keia moku amo kona kokoolua maloko ona palena ona latitn haahaa. He ano koko o ka hema kai loko o laua. Aka, aole e liiki ia'u ke koho ī ke ano o ko laua mau helehelena, ina ua like me na Paniolo, Ture.ke, Arahia a mo na poe Ilikini. Ma oka laua olelo, ho ano okoa loa, i akaka ole ia'u." Pane mai o Kosila, "Malaila ka pono ole, o ka ike ole ana i na ano olelo a pau a me ka pilikia maoli no ka hookahi ole aua o ka olelo a ko ke ao a puni." laia e puana ana i keia mau huaolelo, hemo mai la ka puka, a komo mai la he kuene. He mau lole komo kana i lawe mai ai no makou, he mau kuka a me na 1010 wawae—aka, me ke aha la i hanaia ai keia mau ano kapa, aole au i ike. A owau nae, awiwi iho la no au i ke komo i ko'u mau lole i haawiia mai ai, a pela uo hoi i ko'u mau hoa. A iloko o ia manawa, ke hoomakaukau mai nei ke kuene knli (ina he koli io oia) i ka hana ana i ka papakaukau, me ka waiho iho i na pa ekolu. Puana ae la o Kosila, "He ano keia i like, rae ho moa la e paina ana kakou." "Ea," i uilani ao ai o Nedo me na ano huhu ; "heaha kau i manao ai uo na mea a kakou e ai ai maanei ? He ake honu, he lala mano, a me na io koaiaia o ka Ilio-holoikauaua." Pane hou mai o Kosila, "Nana ia aku paha." (Ao!e i pau.)