Ka Nupepa Kuokoa, Volume XV, Number 9, 26 February 1876 — Page 1

Page PDF (1.57 MB)

NUPEPA KUOKOA
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII
BUKE XV. HELU 9. HONOLULU, POAONO, FEBERUARI 26, 1876. NA HELU A PAU 743.

E Pau na Pupupu Kahiko !
E pani me na Hale Laau.

                    PAPA, PAPA, PAPA O KELA ME KEIA ANO, A ME NA LAKO KUKULU HALE O KELA ME KEIA ANO, MA KA PA-PAPA O S. G. WAILA MA ! KIHI O ALANUI PAPU me ALANUI MOIWAHINE, no ke Kumukuai HAAHAA LOA ! ae like ka nui me ka makemake. LAAU NOUAIKI ! NA LAAU KAOLA, NA PAPA MANOANOA, NA PAPA HELE, NA KUA, AAHO, AAHO LIILII, &c LAAU ULAULA ! NA LAAU KAOLA, NA PAPA MANOANOA, NA PAPA HELE, NA KUA, AAHO, POU, AAHO LIILII, MOLINA, &c Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula, Na Puka Hale, o na ano a pau, Na Puka Aniani, o na ano a pau, Na Olepelepe Puka, o na ano a pau. Pepa Hale me na lihilihi. NA LAKA PUKA NA AMI-PUKA, NA AMI-PUKA LIILII. NA KUI NAO PENA, AILA-PENA, VANIKI, WAI HOOMALOO. PAAKAI Helu 1, O PUULOA. E lawe wale ia no na mea i kuai ia keia Pa Papa aku a i kahi o ka mea i kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike.
               Aia maanei ke Keena o ka MOKUMAHU " KILAUEA," L. MARCHANT, Kapena.
S. G. Waila ma.
709 3m 721

HE
IWAKALUA KAUKANI LEGUE
MALALO O KE KAI !
— NA MEA —
KUPANAHA O KA MOANA !
KE ALA O KA MEA HUNA,
— A O KA MEA —
POHIHIHI O KA 1866 !
MAHELE 1.
MOKUNA VII.
MOBILI I KA MOBILISI.

                    I KEIA manawa, ua waihoia mai la na pa mea ai a pau iluna o ka pakaukau ; noho iho la makou e paina. He mea maopopo, he poe kanaka o na lahui naauao ko makou mau kamaaina, a ina aole kela malamalama ano e o ka uila e kolili iho ana maluna o makou, he hiki loa ia'u ke olelo ae, o na papaaina o ka Hotele Adelepi ma Livapulu, a i ole ia, o ka Hotele Nui paha o Parisa, o keia, ua like pu. Aka hoi, o ka berena a me ka waina na mea i nele ma keia papaaina. O ka wai, he huihui, a aiai no hoi, aole nae ia i kupono no ko Nede puu. Mawaena o na pa mea ai i laweia mai na makou, he mau i-a no kekahi o na ano he nui wale, ua hoomo-a, a hanaia hoi ma na ano akamai loa o ke kuke ana, he ono, a mokaekae pono i ka hoao ana ; aka, o kekahi mau mea ai aole e hiki ia'u ke koho pono i ke ano, no ke aupuni holoholona paha a i ole no ke aupuni paha o na mea ulu. He uala ke ano i ka nanaina, aka, i ka hoao ana, he ano like me ka uala i huipuia me na ea ia ; o kekahi he palaoa palai i ka nana iho, a i ka ai ana, ua like me ke jele i awili pu ia me ka pilali uwauwa. Aka ma na ano a pau i ka nanaina, he papaaina ko makou i hoolako pono loa ia me na mea ai kiekie o ka papa akahi. O kela a me keia ipu mea ai, puna, pa, kiaha, bola, pahi a me ke o, ua kaha wale ia no me kekahi hua palapala, me na huaolelo kumu (moto) maluna iho, e like me keia ke ano :

MOBILI I KA MOBILISI.
N

                    Me he la, o ka hua N oia no paha ka hua kumu o ka inoa o ke kanaka kamahao nana i hoomalu i ka papaku o ka moana.
                    Aole i hoomaopopo o Nede a me Kosila i keia mea. Ke noke nei laua la i ka hoonuu ; a o ko makou iho like iho la no hoi ia, " o wahie ka ai." Nana aku, oia no oe o ka mea e hahai ia ana ka ka mea o ka hele ino.
               Aka hoi, hiki mai la ka hopena o neia mau mea, hala ae la ka maka poniuniu pololi o ka poe i hookomo wahi ai ole no na hora he umikumamalima. Piha aku la ka lua o ka inaina, a hookau mai la ka heha make hiamoe.
               " E loaa ana ia'u ka hiamoe maikai," i pane mai ai o Kosila.
               " A ia'u hoi, na hiolani ana no na aina moeuhane," i puana ae ai o Nede.
               Me ia mau huaolelo i ko laua waha, ua kikookoo ae la ua mau hoa nei o'u, a waiho aku la iluna o ka papahele. Aole i emo ua hooipo koke ia mai la laua e Niolopua, a kaili koke ia aku la i na aina moeuhane. Owau nei, he nui na mea a ko'u poo e noonoo ana, he nui na ninau hoohuahualau i ko'u manao, nolaila, ua hia-a wale aku la au me na li-a ana o kuu poo. Eia la makou i hea ? Heaha ka mana kupua nana makou e lawe nei ? Aole i emo, ua hoomaopopo koke iho la au e luu ana ka moku, e ino ana hoi ilalo o ka papaku o ka moana. Kau koke mai la na hihio ano e imua o kuu mau maka, he ano eehia ka i uhi iho iluna o'u, a mahope, owau kahi i lilo pu aku la i ka aina o " Kanehunamoku." E moeuhane io ana anei au ? Aole ! me kuu mau manao e li-a ana iloko o'u, a me kau maka e kaakaa ana, he mea hiki ole ia'u ke manao e hiamoe ana au. Aka nae, mai ka ipu aniani mai nana e hoomalamalama ana ia makou, malaila mai i anapa ae ai kekahi alohi ano e, aia hoi ua hooakea ia aku la na wahi e hiki ai ke ike aku no kekahi poepoe nui laula ma o a maanei, me he pi-o la o kekahi lani uuku ke nana aku. Ke hoomaopopo nei au e holo ana ka moku, aole nae me ke ano maoli o ka holo ana, aka, me he mea la e lele ana ; a iloko o ia wa, he lehulehu wale na ano i-a, a me na mea ku i ka hooweliweli i maalo ae la imua o kuu mau maka. Me he la e lele emo ole ana lakou i hope, a o makou e holo aku ana imua. I kela a me keia sekona e halawai mau mai ana ko'u ike me na i-a nunui o na maka, loloa o ka nuku, a pela hoi me kekahi ano i-a kiekie me he pali la, he pokole nae ka pauku kino, a i kahi wa, me he la e popoi mai ana na malu pali a e hanee mai ana hoi iluna o makou, aka, ua maalo wale ae la no me ka hoopoino ole mai. E na lani ! heaha keia mau mea a'u e ike nei ? Eia anei au iloko o ka lua o Satana a me kona kini, lehu mano pau ole i ka heluia ? Nana aku la au a hiki i ka wa i manaka ai. Heaha ka peni nana e hoakaka lea keia mau mea, ina aole e hiki i ka mea pena kii ke hoolala pono i neia mau mea a'u i ike ai ? Aka mahope mai, ua hoomanao ae la au o ka malamalama e iho mai nei he aniani hoonui ike no ia, nolaila e ano e ana na mea kino a pau ke nana aku iloko olaila. Na keia noonoo i hooakakuu mai la ia'u, a maalili iho la hoi na hoauwanaia ana o kuu lolo, a pela i auwana aku ai ka manao iloko o ka hiamoe maoli ana.

MOKUNA IX.
KO NEDE LANA ULUPUNI I KA HUHU.

                    Pehea ka loihi o keia hiolani ana ? aolo au i ike : aka, me he la he wa loihi loa ko makou i hiamoe ai, no ka mea, ua auhee loa aku ka maluhiluhi mai ko makou kino aku. Owau ka mea i ala mua ae. O kuu mau hoa, aohe wahi mea a onioni iki, oia mau no ka lapuu ana ma ko laua kuono i lapee ai.
               Ia'u i ala ae ai mai ko'u wahi oolea i moe ai, ua auhee aku ke poluluhi o kuu lolo, a ua mohala maikai ka manao. Hoomaka ae la e nana i ko makou kulana, oia mau no, aohe mea i hoano — e ia, mai ko makou noho ana pio a ia makou na paahao o loko. Aka, ua hoomaemae ia ka papakaukau iloko o ko makou wa i hiamoe ai ; o ke ea nae he ana paakuku ke hanu iho. Ua ane pupu kuu akemama no ke kaumaha o ke ea. Iloko o ia nui o ke keena me he la ua pau ka hapa nui o ke e-a mama (okidene) i ke omo ia e makou. Ae, o ka nui o ke ea okidene a ka mea hookahi e omo ai iloko o ka hora. 176 paina ea a oi iki, a me keia ea ua aneane like pela ka nui o ke ea maemae ole, a nolaila, aole he kupono i ka hanu ana.
               He mea pono e hookomo ia ke ea hou iloko o ko makou keena paahao, a i ole me ka moku holookoa a pau. Oia ka mea a'u e noonoo ana ia wa. Heaha la ka hana a ke kapena o keia mea lana i hoomau ia ai ke ola o na poe o loko ? Ma ke ano hoohui akeakamai anei i loaa ai ke ea o loko, ma ka hoowela ana i ka okidene iloko o ka lanahu o ka potasa, a me ke omoia ana o ka acida cabonica e ke kohu wela o ka potasa. A i ole ia, ua malama ia anei ke ea ma ke kau wahi o ka moku, a ua hoano e mau ia ma ka pii ana iluna o ka ili o ka moana e hookomo mai i ea hou, e like me ka hanu ana o na kohola ?
               I keia wa ua ane pinapinai loa kuu hanu ana, oiai e koe uuku iho ana ke ea okidene o ke keena, aka, me ka hikiwawe ano e i hoomama hou ia ae ai ke ea o loko,— he mau ea maemae ka i hoholo ae la a puni ke keena, e lawe pu mai ana i ke ala o ka lipoa. He ea huihui waianuhea o ke kai i puia pu i ke ala o ka limu ; a me ko lakou hoihoi i ke akemama i haawi hou ia mai ai ia'u he ikaika ano hou. Ia wa pu, hoomaopopo iho la au e loli ana ka moku, e aui iki ana ma kekahi aoao a ma kekahi. Pela i maopopo ai ia'u ua pii ae ia i ka ili kai e lana ai. Hele aku la au e huli i ka puka i komo mai ai o ke ea hou, a loaa ia'u kekahi wahi hakahaka maluna ae o ka puka komo, kahi a ka ea hou e kololio mai ana.
               Ia'u nae e nanea ana i ka nana ana malaila, puoho koke mai la o Nede Lana a me Kosila.
               Huli ae la o Kosila a ninau aku, " Pehea kou hiamoe ana e kuu haku ?"
               " Maikai pono, e kuu keiki wiwo ole. Pehea hoi oe e Nede Lana ?"
               " Nani !" wahi a ua keiki Kanada nei. " Ea, heaha keia ea hou, he elau eka o ke Kai Anu ?"
               Ae aku la au me ka hoike aku iaia i na mea a'u i ike ai iloko o ko makou wa e hiamoe ana, a hiki i ke ala ana.
               " Oia kela mau halulu owe a kakou i lohe ai, me ke kuhihewa o kakou, he hanu ana no ke a-u nui."
               Hooia aku la au me ka apono ana i kana olelo. Aka, ninau hou mai la no o Neda, " E Mr. Aronaka, o ka hora ehia la keia ? Ua hiki anei i ke awakea ?" " Aole ! E kuu hoa ! O ka aina kakahiaka paha keia, no ka mea, ke hoomaka hou nei kakou i ka lua o na la ma ka moku nei ?"
               " Alaila, he iwakalua kumamaha ae nei hora o ko kakou hiamoe ana ?" i ninau mai ai o Kosila.
               " Pela kuu manao ana, oiai ua loihi loa ko kakou hiamoe ana."
               I mai la o Nede, " Aohe o'u manao nui no ia mea. Ina o ka aina awakea, a o ka aina kakahiaka paha keia, he ake au o hookipa maikai mai i ke kuene no kela a me keia ano mea ai ana e lawe mai ai."
               Pane mai o Kosila, " E Mr. Lana, eia kakou iluna nei o ka moku malihini, he hoolohe wale no ko kakou pono i na rula o keia moku. Manao au, aole kakou e pololi koke ana mamua o ka hiki ana mai o ka aina awakea."
               Pane mai la o Nede Lana me ke ano okaikai, " O kou mau no ia e Kosila, he hopepe wale, he ake nui oe e mahalo wale aku no me ka huhu ole. Ua oi ae kou ake e make i ka pololi, me ka nonoi mua ole aku o ka waha i ke kamaaina, e haawi mai i ai."
               Hala ae la he hora hou, a pela ka panee emoole ana ae o ka manawa, me ka hoea ole mai o ke kuene. Nani ka maeele o ka opu i ka pololi ! I ka hora mamua ae o keia manawa, aole au i ike i ka pololi, aka, ano, ua ohea anoe e mai la loko i ka ka mea o ka hakahaka. Ina he manao maikai ko lakou no makou, a heaha la ke kumu o keia hooloihi ana i ko makou manawa ai ? I keia wa, ua ulupuni loa o Nede Lana i ka huhu, oiai ua ikaika loa kona pololi. E wili ana oia i o a ianei.
               Aka, i ka hala hou ana ae o na hora elua, aole e hiki ia Nede Lana ke hoomanawanui hou, nolaila, ua kahea okoa ae la oia me ka leo nui, ua uwo hoi, he makehewa nae. Ua kuli na paia, na meha hoi, aohe leo pane mai. Aohe luli hou o ka moku i keia wa, ma ka halulu ana o na motio o ka huila malalo ae o ka moku, i maopopo ai ia'u, e luu ana oia iloko o ka hohonu — nani ke eehia o ka mehameha. Ua haalulu loa au i ka maka'u, a o Kosila, aohe ona oni mai, a o Nede hoi, ke uwo nei no oia me ka leo nui.
               Ia wa, he halalu kai loheia mawaho. He koele ana hoi o na kapuai i ka paia hao, nakeke mai la ka laka, a hemo ae la ka puka.
               Me na maka inaina a me na helehelena huhu, i holo kiki aku ai o Nede i ona la. A mamua ae o ko'u hiki ana aku e paa ia Nede, ua loaa e aku la ke kuene i kona mau lima ikaika, a kalaiia aku la i ka papahele, me ka paa loa o ka pua ii ka pulikiia. Mai aneane na kuene nei e make, no ka paa loa o ka puana-i.
               Ua holo aku la nae maua me Kosila e uwao, aka, ia wa, ua aneane koke au e ulupuni ano e i ka puiwa, no ka lohe ana aku i kekahi leo moakaka i pae mai ma ka olelo Farani, penei :
               " Ua oki e Mr. Lana ! a o oe hoi e ke Kumu Aronaka, e hoolohe mai i kuu olelo."

(Aole i pau.)

Aha Kaapuni o ka Mokupuni o Oahu.

                    Koa ua Kaahanui. — Hookolokoloia ma Kahuku. Koolauloa, Oahu, ma ka la 30 o Dekemaba 1875. Ue hoopii hoohalahala keia mai ka Lunakanawai no ka Apana o Koolauloa.

OLELO HOOHOLO A JUDD, LUNAKANAWAI.

                    Eia na mea i hooiaioia ma keia hihia : Iloko o Novemaba 1875, o Kaahanui, he kanaka ia e noho ana ma ka aina o Kahana, ua ike oia i kekahi pauku laau ma ke kai mawaho ae o ka aina o Punaluu, a i ka wa i pae keia laau iuka oki iho oia kona inoa maluna i kekahi la ae unuhi oia ka laau mailoko aku o ke one a lawe oia i kona wahi pono. He pauku laau haole keia, elua anana ka loihi, a ua manaoia kona waiwai he $4, a $8 paha. Aia no i ka mea Hoopii ke kai o Punaluu ma ka hoolimalima me Chulan ma, a ua hoolimalima lakou me ka ona o ka aina. Ke koi nei ka mea Hoopii i keia laau nona, no ka mea he waiwai ia maluna o kona aina. Ke koi mai nei hoi ka mea Hoopiiia nona ua laau nei mamuli o ka pauku 1478, o ke kanawai Kivila, a penei e heluheluia'i.
               " Pauku 1478. O na laau a pau o kela ano keia ano, e pae wale ana iuka iloko o keia Aupuni, e lilo ia i ka mea i loaa mua ; a e hiki no i ka mea i loaa iaia ka laau pae wale, ke lawe nona iho, me ka haawi ole i kauwahi i ke Aupuni ; aole nae i manaoia ma keia pauku, ua pili i kekahi moku i pae mauka, iloko o keia Aupuni." Ua oleloia no ka mea o keia pauku aia no malalo o ka Mokuna 34, o ke Kanawai Kivila nona ke ia poo : " No kekahi mau pono ponoi o na kanaka," a ma ka pauku mamua ae o keia pauku e noonoo ia nei, ua ae ia na kanaka o kela aina keia aina e lawe " i wahie, i laau hale," a pela aku, a pela no ma ka hoohalike ana i ke kuleana maluna o na laau pae wale e lilo i ka mea mua i loaa ai maluna o ka aina i pae ai ua laau nei. Malie paha he pololei keia hoohaiki ana i na kanaka o ia aina, aka, aole au i manao ua hiki ia'u ke hana pela, no ka mea, aole no i olelo ka pauku he pomaikai ia no na kanaka wale iho no o ka aina kahi i pae ai ka laau. Ua hooholo ia ke kanawai mua e pili ana i keia mea ma ka makahiki 1851, a penei ka olelo o ia kanawai.
               " He kanawai e hoonoa ai i ka laau pae wale. No ka mea, ua nele kekahi mau wahi o keia Aupuni i ka laau ole, e like me ka mokupuni o Niihau, a ke aho nei no kekahi poe no keia nele : Nolaila, e hooholoia e na Lii o ka Ahaolelo, a me ka poe i kohoia e na makaainana o ko Hawaii Pae Aina i akoakoaia e kau kanawai,
               Na laau a pau o kela ano keia ano i pae wale ma kela mokupuni keia mokupuni e lilo i waiwai no ka mea i loaa ai. E pono no ka mea nana e loaa kekahi laau pae wale, ke lawe nana iho, me ka uku ole i ke Aupuni." Ua hoololi ia keia kanawai i ka wa i hooholoia ai ke Kanawai Kivila e like me ka pauku i hai mua ia maluna.
               Ua mea maopopo, ua manaoia ma keia kanawai, e hoololi ka mea i maa iloko o ke ia aupuni, o ka lilo ana no ke aupuni na laau pae, a e haawi no ka mea i loaa ai. Ma ke kanawai maa mau o Beretania —" O na mea hiki ke hooneeia i loaa maluna o ka ili o ka honua, a iloko o ke kai a aole hoi i koi ia e kekahi ona, a manaoia kela mau mea ua haaleleia e ka mea nona ia mau mea mamua a ma ano ua hoi hou iloko o na mea i lilo ole i kekahi kanaka ; a nolaila ua lilo, e like me na mea a pau e waiho wale ana, i ka mea e loaa ai." Aka o na moku ili a pae iuka no ke Lii no ia. — 2nd Blackstone Mokuna 26.
               Ma ka pauku 12 o ka mokuna 15, o ke Kanawai Hoopai Karaima ua oleloia " o ka waiwai o ka moku ili, holoholona noa, me ka waiwai haule, e manao ia no kona haku no, a o ka lawe wale ana ia mau waiwai ma ke ano aihue he aihue no ia ; aka, o ka lawe ana i ka waiwai i haalele maoliia a i kiolaia paha, aole ia he aihue."
               Nolaila, o ke ano o ka Pauku 1478, o ke Kanawai Kivila, oia keia o na laau o na ano a pau, ina no he laau Hawaii a Haole paha, i poe wale ma kela wahi keia wahi o keia Aupuni, he waiwai i haalele maoliia a i kiolaia paha, a nolaila ua hiki i ka mea loaa ke lawe nona. O ke ano ma ke kanawai o ka " mea loaa," aole wale no o ka mea e ike mua ana i ka laau pae, aka, o ka mea mahope kupono iho o kona ike ana ua olelo nona ia laau, a ua hana i kekahi mea e maopopo ai nona, i mea e lilo ai iaia, no kona pono ponoi iho. Ua hana ka mea Hoopiia ma keia hihia i keia mau mea a pau, a ke hooholoia nei ka pono ma kona aoao.
(Inoa) A. FRANCIS JUDD, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e noho ana ma ka Aha Kaapuni o Oahu. S. M. Naukana, no ka mea Hoopii ; G. Barenaba, no ka mea i Hoopiiia. Honolulu, Feb. 8, 1876.

He pepehi kanaka weliweli ma Burukalina, Nu Ioka,

                    E hoike ana na lono nupepa no kekahi pepehi kanaka weliweli i hanaia ma Burukalina, Nu Ioka, o ka la 30 o Ianuari nei. O Wm. W. Simmons ka mea i pepehiia, o ka mea nana i pepehi o Vitoa Keteza, a i kapaia ma ia wahi o Anedera Fuka. He mea kokua oia no Simmons ma kona hale hana, a ua manaoia he mau hoaaloha pilipaa laua. Ma ka la i hoikeia maluna, ua ikeia ke poo o Simmons ma kahi kapili moku, o Keoni Iniliki, ma alanui Militona. Ua huli na makai i mea e loaa ai ka mea nana i pepehi, a no ka ikeia he hoaaloha o Vitoa Keteza no Simmons, nolaila ua kii lakou iaia, me ka ninaninau pono ana, ina paha ua ike oia i ka mea nana i pepehi ; e like no hoi me ke ano mau o ka mea hewa, aole oia e ae ana nana i hana ka hewa, pela no o Vitoa. Mahope iho o ka hookuuia ana aku o ua kanaka la, ma ko na makai hoomaopopo ana aole io no paha oia i ike i ka hewa, aia hoi, hoike mai kekahi kanaka e ku ana iloko o ka manawa i ninaninau ia, ua ike oia ia Vitoa ma kahi kapili moku i ua la la. Nolaila, ua kii hou ia, a oiai e kai ia mai ana, ooki iho la ua kanaka nei i kona manamanalima me ka hapala iho i ke koko iluna o kona lole ; i ka wa i nana pono ia aku ai, aia hoi, ua paumaele mua kona lole wawae i kekahi koko kahiko, a ma ia ano i hoohuoi ia ai, a hele ia kona hale e huli. Maloko o kona hale kekahi pahu ili nui i hanai, a paa loa, a he manawa loihi ko na makai i hoolilo ia ma ka wehe ana ae i ka pahu. I ka hemo ana ae, e waiho ana na wawae a me na lima o ka mea i pepehiia iloko o ua pahu la, ua okiokiia, a o ka pauku kino, iloko o kekahi ipu hao nui kahi i waihoia ai, ua laweia na mea o loko a ua hoopiha ia me ka puua i mea e palaho koke ai. Ma ka papahele he ano hilihili koko ke waiho ana, ua holoi ia nae ka papa me ke koekoe ia a kuakea, aole nae he pau o ka aweawea koko.
               No ka ike ia ana o keia mau mea, ua huli aku la na makai ma na wahi e ae a pau o ka hale, loaa aku la iloko o ke keena moe a me ka halekuke, he mau poke io maka, i okiokiia a liilii, a hoomikoia me ka vinega. Malalo o ka moe he hamare ke waiho ana ua oki loa i ke koko, a me ka pahiolo pu, me ka lauoho no e paa ana i na niho o ka pahiolo.
               He mau koi liilii kekahi a me na koi nui ua oki loa i ke koko. Ma ke kau wahi e aku o ka hale, ua loaa ke kau wahi tini uuku, ua piha loa a hiki i ka niao me na io kanaka i pokeia a liilii, elua, a ekolu paha iniha ka nui. Ma ka aoao o ka moe, e ku ana he pahu paina nui, ua oki loa kona mau aoao i ke koko, me he mea la iloko o laila i hookomo koke ia aku ai ke kino i ka wa e kahe ana ke koko. Maloko o kekahi pahu ili, he mau apana io a me na ili, i lole ia. Ma kekahi keena, he ipu hao tini nui paila wai wela ua piha i na iwi, na apana manamana o na lima a me na wawae, a me na iwiaoao a me ke kau wahi e ae o ke kanaka. I ka eli ana o na makai malalo iho o na pohaku ula o ka hale kuke, ua loaa malaila kekahi mau mea, ka naau opu, a me na mea manaonao e ae.
               Mahope iho o ka loaa ana o keia mau mea, ua ae maoli ua kanaka nei i kona hewa, me ka hoike'ku o Keteza kona inoa ponoi, a he Auseturia oia ma ka hanau ana. Weliweli a manaonao ole keia lima koko. Ua manao paha oia e okioki a liilii i ke kanaka ana i pepehi ai, i mea e hiki ai iaia ke halihali liilii e hoolei i ke kai me ka ike ole ia mai.